ماهنامه ادبی «انجمن غزل» شماره دوازده-دی1393

1. ‫ادبی‬ ‫ماهنامه‬«‫غزل‬ ‫انجمن‬»-‫شماره‬‫د‬‫وازده‬
‫دی‬3131
-----------------------------------
"‫شعر‬"
1.
"‫می‬ ‫چه‬ ‫مردم‬‫کنند‬"
‫خریدنی‬ ‫بهشتش‬ ‫که‬ ‫جهنمی‬ ‫آن‬ ‫در‬‫ست‬
‫دربه‬ ‫سرد‬ ‫نجوای‬‫دری‬‫شنیدنی‬ ‫ها‬‫ست‬
‫به‬ ‫علف‬ ‫وقتی‬‫ساقه‬‫ی‬‫می‬ ‫سجده‬ ‫خود‬‫کند‬،
‫کشیدنی‬ ،‫ّر‬‫ر‬‫مک‬ ‫ریای‬ ‫این‬ ‫تصویر‬‫ست‬
‫بو‬ ‫که‬ ‫پایی‬‫راه‬ ِ‫ر‬‫رهسپ‬ ‫د‬،‫شوق‬ ‫های‬
‫بریدنی‬ ‫ّر‬‫د‬‫مق‬ ‫و‬ ‫غریب‬ ‫حکمتی‬ ‫در‬‫ست‬
‫گربه‬ ‫و‬ ‫مست‬ ‫طاووس‬‫دربه‬ ‫و‬ ‫مفلوک‬ ‫ی‬‫در‬
‫دمیدنی‬ ‫دو‬ ‫هر‬ ‫سر‬ ‫بر‬ ،‫داد‬ ‫خورشید‬‫ست‬
،‫علف‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫شقایق‬ ‫برگ‬ ‫و‬ ‫خشک‬ ‫کاه‬ ‫هر‬
‫چریدنی‬ ،‫بچرخد‬ ‫خرام‬ ‫از‬ ‫غافل‬ ‫گر‬‫ست‬!
‫مأذنه‬ ‫به‬ ‫اذان‬ ‫وقتی‬‫شع‬ ‫ها‬‫می‬ ‫له‬‫کشد‬
‫چکیدنی‬ ‫شقایق‬ ‫چشم‬ ‫گالب‬ ‫آنک‬‫ست‬
‫در‬‫سوته‬ ‫پگاه‬ ‫هر‬‫تازه‬ ‫درد‬ ‫دالن‬‫ای‬‫ست‬
‫می‬ ‫چه‬ ‫مردم‬‫رسیدنی‬ ‫قیامت‬ ‫کنید؟‬‫ست‬
‫تویی‬ ‫غزل‬ ،‫ّم‬‫ن‬‫تر‬ ‫سبز‬ ‫نگاه‬ ‫ای‬ ‫آه‬
‫دیدنی‬ ‫تو‬ ‫جهان‬ ‫جمال‬ ‫فقط‬ ‫تو‬ ‫با‬.‫ست‬
«‫بخش‬ ‫تاج‬ ‫غزل‬»
2.
‫از‬‫دور‬‫م‬‫ی‬‫آ‬‫یی‬
‫کمی‬‫در‬‫قاب‬‫همیشگی‬‫می‬‫مانی‬‫و‬
‫در‬‫آغوش‬‫من‬‫جا‬‫می‬‫گیری‬.
«‫زارعی‬ ‫زمان‬»
3.
‫بنفشه‬‫ی‬‫کوهی‬
‫اسفند‬/‫چه‬‫وقت‬‫خواب‬‫است‬
‫تا‬‫قله‬‫چیزی‬‫نمانده‬.
«‫کوچکیان‬ ‫زهره‬-‫ستاره‬»
4.
‫ترک‬‫ترک‬‫زده‬‫از‬‫تشنگی‬‫بیابان‬‫ها‬
‫چقدر‬‫فاصله‬‫افتاده‬‫بین‬‫باران‬‫ها‬
‫درخت‬‫خسته‬‫شد‬‫و‬‫خشک‬،‫شد‬‫شکست‬‫و‬‫نشست‬
‫کنار‬‫پنجره‬‫در‬‫انتظار‬‫مهمان‬‫ها‬
‫درخت‬‫تازه‬‫شد‬‫از‬‫هوای‬‫باز‬‫بهار‬
‫و‬‫بغض‬‫باغ‬‫شکست‬‫از‬‫نسیم‬‫نسیان‬‫ها‬
‫درخت‬‫طاقت‬‫بی‬‫برگ‬‫بی‬‫برادر‬‫بود‬
‫که‬‫زیر‬‫برف‬‫زمان‬‫ماند‬‫در‬‫زمستان‬‫ها‬
‫درخت‬‫تاول‬‫تاوان‬‫آشنایی‬‫بود‬
‫نفیر‬‫مانده‬‫به‬‫جا‬‫از‬‫غم‬‫نیستان‬‫ها‬.
«‫زدوار‬ ‫بهمن‬»
5.
""‫نه‬!""
‫هی‬ّ‫ط‬‫خ‬‫بزن‬‫حضور‬‫مرا،کم‬‫نمی‬‫شوم‬
-‫هرقدر‬‫هم‬‫که‬‫محکم‬‫و‬‫َرهم‬‫د‬-‫نمی‬‫شوم‬!
‫در‬‫واژه‬،‫واژه‬‫سطر‬‫به‬ِ‫ر‬‫سط‬‫ّسم‬‫ف‬‫تن‬
‫غیر‬‫از‬‫همین‬ِ‫ر‬‫هوا‬‫دمادم‬‫نمی‬‫شوم‬
‫من‬‫اعتراض‬‫روح‬‫علیه‬‫حقارتم‬
‫با‬‫وحشت‬‫و‬‫مجامله‬‫توأم‬‫نمی‬‫شوم‬
‫نفی‬‫جالل‬‫و‬،‫هیبتم‬‫افشای‬‫این‬‫فریب‬
‫انکار‬‫واضح‬‫تو،که‬‫مبهم‬‫نمی‬‫شوم‬
‫جز‬‫مدح‬‫عشق‬‫مدح‬‫کسی‬‫را‬‫نگفته‬‫ام‬
‫در‬‫خون‬‫پاک‬‫شعر‬‫و‬‫شرف‬ّ‫م‬َ‫س‬‫نمی‬‫شوم‬
‫ارگی‬‫ست‬‫استوار‬‫و‬‫سرافراز‬‫شعر‬‫من‬
‫صد‬‫ریشتر‬‫تکان‬‫بشوی‬‫َم‬‫ب‬‫نمی‬‫شوم‬
‫سهراب‬‫های‬‫سبز‬‫که‬‫در‬‫صحنه‬‫حاضرند‬
‫قرمز‬‫شبیه‬‫خنجر‬‫رستم‬‫نمی‬‫شوم‬
"‫فردا‬‫که‬‫بر‬‫من‬‫و‬‫تو‬‫وزد‬‫باد‬‫مهرگان‬"*
‫از‬‫ریشه‬‫خشک‬‫می‬‫شوی‬‫و‬‫َم‬‫خ‬‫نمی‬‫شوم‬
‫اینقدر‬‫ّه‬‫ک‬‫س‬‫و‬‫صله‬‫ات‬‫را‬‫به‬‫رخ‬‫نکش‬
‫ابلیس‬‫جان‬!‫تویی‬!،‫برو‬"‫آدم‬"‫نمی‬‫شوم‬.
(*‫مصراع‬‫از‬‫ناصر‬‫خ‬‫سرو‬)
«‫فریدزاده‬ ‫عبدالرضا‬»
6.
‫دوست‬‫چلیپا‬‫بر‬‫دوش‬‫من‬
‫بگو‬‫چگونه‬/‫بر‬‫دوش‬‫بکشم‬
‫این‬‫قایق‬‫سنگی‬‫را‬/‫تا‬‫کجا‬‫؟‬
«‫منش‬ ‫به‬ ‫سینا‬»
7.
‫آسیا‬‫حلقه‬‫ای‬‫طالیی‬‫بود‬‫پدرانم‬‫به‬‫دست‬‫من‬‫کردند‬
‫سال‬‫ها‬‫پیش‬‫شوهرم‬‫دادند‬ِ‫ن‬‫دخترا‬‫مرا‬‫کفن‬‫کردند‬
‫آسیا‬‫حلقه‬‫ای‬‫شد‬‫از‬‫آتش‬‫باید‬‫از‬‫بین‬‫حلقه‬‫اش‬‫بپرم‬
‫زندگی‬‫سیرک‬‫بود‬‫و‬‫مردانش‬‫حلقه‬‫ها‬‫را‬‫به‬‫گوش‬‫زن‬‫کردند‬
‫سرزمینی‬‫که‬‫سرنوشت‬‫مرا‬‫چکمه‬‫هایی‬‫سیاه‬‫له‬‫کردند‬
‫بوته‬‫های‬‫تمشک‬‫وحشی‬‫را‬‫رام‬‫کردند‬‫ریشه‬‫کن‬‫کردند‬
‫جنگ‬‫یعنی‬‫تفنگ‬‫را‬‫بردار‬‫دکمه‬‫های‬‫مرا‬‫نشانه‬‫بگیر‬
‫مردهای‬‫برهنه‬‫و‬‫زخمی‬‫تکه‬‫های‬‫مرا‬‫به‬‫تن‬‫کردند‬
‫آسیا‬‫حلقه‬‫ی‬‫طنابی‬‫شد‬‫که‬‫خودش‬‫را‬‫به‬‫گردنم‬‫انداخت‬
‫تیغه‬‫ی‬‫دارشان‬‫مدادم‬‫شد‬‫تا‬‫نگویم‬‫چه‬‫با‬‫وطن‬‫کردند‬.
«‫اح‬ ‫شاسواران‬ ‫شیما‬‫مدی‬»
8.
‫خیمه‬‫شب‬‫بازی‬‫چشمش‬‫چه‬‫تماشایی‬‫بود‬
‫وزش‬‫گرم‬‫نگاهش‬‫همه‬‫رویایی‬‫بود‬
‫تا‬‫که‬‫برگشتم‬‫از‬‫آ‬‫ن‬‫خاطره‬‫دیدم‬‫انگار‬
‫عشقش‬‫از‬‫کاغذ‬‫و‬‫احساس‬‫مقوایی‬‫بود‬
‫هر‬‫چه‬‫بشکافتمش‬‫خوب‬‫و‬‫بد‬‫حادثه‬‫را‬
‫حرف‬‫هایم‬‫در‬‫گوشش‬‫همه‬‫الالیی‬‫بود‬
‫آن‬‫زمانی‬‫که‬‫به‬‫بی‬‫حوصلگی‬‫می‬‫مردم‬
‫شرقی‬‫خوشگل‬‫من‬‫گرم‬‫پذیرایی‬‫بود‬
‫هنر‬‫شرقی‬‫او‬‫کار‬‫خودش‬‫را‬‫می‬‫کرد‬
‫ادب‬‫حضرت‬‫من‬‫سبک‬‫اروپایی‬‫بود‬
‫گوش‬‫چشمی‬‫که‬‫به‬‫ما‬‫داشت‬‫از‬‫آ‬‫ن‬‫فهمیدم‬
‫تازه‬‫در‬‫پشت‬‫قضایا‬‫چه‬‫قضایایی‬‫بو‬‫د‬
‫ما‬‫به‬‫زیبایی‬‫او‬‫خون‬‫جگر‬‫می‬‫خوردیم‬
‫او‬‫ولی‬‫هوش‬‫و‬‫حواسش‬‫به‬‫صف‬‫آرایی‬‫بود‬
‫نابلد‬‫بود‬‫کسی‬‫که‬‫به‬‫صراحت‬‫می‬‫گفت‬
‫آخر‬‫و‬‫عاقبت‬‫عاشقی‬‫رسوایی‬‫بود‬
‫کار‬‫سامان‬‫دهی‬‫عشق‬‫به‬‫مافات‬‫کشید‬
‫کار‬‫صلصال‬‫ولی‬‫صبر‬‫و‬‫شکیبایی‬‫بود‬.
«‫گیالنی‬ ‫صلصال‬»
9.
‫بعد‬ ‫به‬ ‫جایی‬ ‫یک‬ ‫از‬/‫حر‬ ‫باید‬ ‫فقط‬‫ف‬‫ها‬‫را‬‫بدهی‬ ‫قورت‬
‫آن‬/‫قورت‬ ‫قدر‬‫بزنند‬ ‫جوانه‬ ‫تا‬
‫شوند‬ ‫سبز‬ ،‫سبز‬ ،‫سبز‬
/ ‫بعد‬ ‫به‬ ‫جایی‬ ‫یک‬ ‫از‬‫گندم‬ ‫گلویت‬‫می‬ ‫زاری‬‫شود‬
/ ‫روز‬ ‫هر‬ ‫که‬‫آب‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫سفید‬ ‫شال‬ ‫با‬ ‫زنی‬‫می‬ ‫پاشی‬‫کند‬
‫سیزده‬ ‫یک‬ ‫در‬ ‫تا‬‫بدر‬/‫سبزه‬‫بسپارد‬ ‫رودخانه‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫ها‬
/ ‫بعد‬ ‫به‬ ‫جایی‬ ‫یک‬ ‫از‬‫حرف‬‫لب‬ ‫روی‬ ‫ها‬‫می‬ ‫تشییع‬ ‫ها‬‫شوند‬.
«‫درخشان‬ ‫صدف‬»
3

2. "‫نقد‬،‫ادبی‬‫از‬‫ابتدا‬‫تا‬...‫؟‬!"
«‫فریدزاده‬ ‫حسین‬»
‫قسمت‬‫سو‬‫م‬:‫ادبيات‬‫و‬‫نقد‬‫ادبی‬‫در‬‫یونان‬‫پس‬‫از‬‫ارسطو‬
‫اولین‬‫منتقد‬‫بزرگ‬‫پس‬‫از‬‫ارسطو‬"‫تئوفراستوس‬‫ارسوسی‬"‫شاگرد‬
‫ررو‬‫ر‬‫وپی‬"‫رطو‬‫ر‬‫ارس‬"-‫رود‬‫ر‬‫ب‬.‫رام‬‫ر‬‫ن‬‫ری‬‫ر‬‫حقیق‬‫او‬"‫راموس‬‫ر‬‫تورت‬"‫رود‬‫ر‬‫ب‬.‫او‬
‫رساله‬‫ا‬‫ی‬‫درباره‬‫فن‬‫شعر‬‫نوشت‬‫ک‬‫ه‬‫تنها‬‫عنوان‬‫ها‬‫وسرفصل‬‫هایش‬
‫باقی‬‫مانده‬‫است‬.‫همچنین‬‫اثری‬‫بنام‬"‫درباره‬‫کمدی‬"‫که‬‫مفقرود‬
‫شده‬‫است‬."‫اریستوکسنوس‬‫تاراسی‬"‫منتقد‬‫دیگر‬‫این‬‫دوره‬‫اسرت‬
‫که‬‫او‬‫هم‬‫از‬‫شاگردان‬‫برجسته‬‫ی‬"‫ارسرطو‬"‫برود‬.‫مهمتررین‬‫اثرر‬
‫ادبی‬‫او‬"‫آثار‬‫ادبی‬‫بردگان‬"‫از‬‫بین‬‫رفته‬‫است‬.‫سه‬‫کتراب‬‫او‬‫هرم‬
‫دربررا‬‫ره‬‫موسرریقی‬‫بررا‬‫عنرروان‬"‫آواشناسرری‬"‫معتبرترررین‬‫سررند‬
‫درباره‬‫موسیقی‬‫یونان‬‫است‬."‫دیمتریوس‬‫فرالرونی‬"‫دیگرر‬‫منتقرد‬
‫این‬‫دوره‬‫دوست‬‫و‬‫شاگرد‬"‫تئوفراستوس‬"‫از‬‫اولین‬‫کسانی‬‫بود‬‫که‬
‫به‬‫جمع‬‫آوری‬‫افسانه‬‫هرای‬"‫ازوپ‬"‫پرداختره‬‫کترابی‬‫در‬‫ایرن‬‫براره‬
‫نوشت‬.‫چندین‬‫رساله‬‫وکتاب‬‫درباره‬‫آثار‬"‫ُومر‬‫ه‬"‫هم‬‫داشته‬‫کره‬‫از‬
‫بیشترشرران‬‫اثررری‬‫نمانررده‬‫اسررت‬."‫زئودوترروس‬‫افسوسرری‬"‫از‬
‫معتبرترین‬‫ویراستاران‬‫متن‬‫های‬‫ادبی‬‫و‬‫شعر‬‫شاعران‬‫پیش‬‫از‬‫خود‬
‫بود‬.‫تهیه‬‫نسخه‬‫های‬‫انتقادی‬‫ویرایش‬‫شده‬‫از‬"‫ایلیاد‬‫و‬‫ادیسره‬"‫و‬
‫آثار‬"‫آناکرئون‬"‫و‬"‫پیندار‬"‫از‬‫کارهای‬‫اوست‬.‫او‬‫نخستین‬‫فرراهم‬
‫آورنده‬‫متن‬‫ه‬‫ای‬‫انتقرادی‬‫تصرحیح‬‫شرده‬‫بره‬‫شریوه‬‫علمری‬‫سرت‬.
‫وی‬"‫نسب‬‫نامه‬‫ی‬‫ارباب‬‫انواع‬""‫هزیود‬"‫را‬‫هرم‬‫تصرحیح‬‫کررد‬‫و‬
‫فهرستی‬‫از‬‫واژه‬‫های‬‫دشوار‬‫شرعرهای‬"‫ُرومر‬‫ه‬"‫و‬‫معنری‬‫شران‬‫را‬
‫تهیه‬‫کرد‬.‫دیگر‬‫منتقد‬‫ادبری‬‫ایرن‬‫دوره‬"‫ریسرتوفانس‬‫بیزانسری‬"
‫است‬.‫او‬‫بره‬‫تصرحیح‬‫و‬‫ویررایش‬‫مرتن‬‫هرای‬‫ادبری‬‫ازجملره‬‫آثرار‬
"‫ُررو‬‫ه‬‫مر‬"،"‫هزیررود‬"،"‫الکررائیوس‬"،"‫آنرراکرئون‬"،"‫پینرردار‬"‫و‬
‫متن‬‫های‬‫فلسفی‬‫از‬‫جمله‬‫آثرار‬"‫افالطرون‬"‫و‬"‫ارسرطو‬"‫پرداختره‬
‫مجموعه‬‫ا‬‫ی‬‫از‬‫آثارشان‬‫تدوین‬‫کرد‬.‫و‬‫مقاالتی‬‫درباره‬"‫ُس‬‫د‬‫ُریپی‬‫ا‬"
‫و‬"‫رتوفانس‬‫ر‬‫آریس‬ِ‫ردی‬‫ر‬‫کم‬‫رویس‬‫ر‬‫ن‬"‫و‬‫رابی‬‫ر‬‫کت‬‫در‬‫واژه‬‫ری‬‫ر‬‫شناس‬‫رام‬‫ر‬‫بن‬
"‫لکسیس‬"‫نوشت‬.‫ابداع‬‫نقطه‬‫گذاری‬‫در‬‫خ‬‫ط‬‫یونانی‬‫را‬‫به‬‫اونسبت‬
‫می‬‫دهند‬."‫زوئیلوس‬"‫منتقد‬‫دیگر‬‫این‬‫دوره‬‫زبانی‬‫گزنده‬‫داشرت‬.
‫رساالتی‬‫در‬‫رد‬‫آثار‬"‫افالطون‬"‫و‬"‫ُومر‬‫ه‬"‫نوشت‬‫در‬‫آنها‬‫نقد‬‫را‬‫با‬
‫هجررو‬‫آمیخررت‬."‫آریسررتارخوس‬"‫در‬‫دنبالرره‬‫کررار‬‫اسررتادانش‬
"‫زنودوتوس‬"‫و‬"‫آریستوفانس‬"‫اشعار‬‫الحاقی‬‫را‬‫از‬‫منظومره‬‫هرای‬
"‫ُومر‬‫ه‬"‫خار‬‫ج‬‫کرده‬‫متون‬‫شسته‬‫رفته‬‫و‬‫اصیلی‬‫از‬‫ایرن‬‫آثرار‬‫ارائره‬
‫کرد‬.‫به‬"‫دیدوموس‬"‫بعلت‬‫توانایی‬‫شگفت‬‫انگیزش‬‫در‬‫نقد‬‫اشرعار‬
"‫ُومر‬‫ه‬"‫لقب‬"‫خرالکنتروس‬"‫یرا‬"‫غرول‬‫افکرن‬"‫داده‬‫بودنرد‬.‫او‬
‫آخرین‬‫منتقد‬‫نامدار‬‫از‬‫سلسله‬‫ی‬‫نقادان‬‫بزرگ‬‫آثار‬"‫ُومر‬‫ه‬"‫است‬.
‫رساالت‬"‫دیونوسیوس‬"‫درباره‬‫مسائل‬‫ادبی‬‫ارزش‬‫و‬‫اعتبرار‬‫قابرل‬
‫توجهی‬‫دارند‬‫و‬‫بعضی‬‫از‬‫محققان‬‫آنها‬‫را‬‫در‬‫زمره‬‫آثار‬‫برترر‬‫نقرد‬‫و‬
‫نظریه‬‫پردازی‬‫ادبی‬‫یونران‬‫باسرتان‬‫مری‬‫شرمارند‬."‫دیونوسریوس‬"
‫محکم‬‫و‬‫قوی‬‫بودن‬،‫کلمات‬‫بدیع‬‫و‬‫مبتکرانره‬‫برودن‬،‫ترکیبرات‬‫و‬
‫برخورداری‬‫نگارش‬‫از‬‫صنعت‬‫و‬‫تزیین‬‫را‬‫سه‬‫ویژگی‬‫اساسری‬‫فرن‬
‫تلفیق‬‫و‬‫تنظی‬‫م‬‫کالم‬‫می‬‫دانست‬."‫دمتریروس‬"‫شرهرت‬‫و‬‫اعتبرار‬
"‫دیونوسیوس‬"‫را‬‫ندارد‬.‫اما‬‫منتقد‬‫مهمی‬‫اسرت‬‫و‬‫اثرر‬‫مشرهورش‬
"‫درباره‬‫سبک‬"‫چیزیست‬‫بین‬‫نقد‬‫ادبی‬‫عمرومی‬‫و‬‫فرن‬‫بالغرت‬.
"‫دمتریوس‬"‫شیوه‬‫های‬‫نگرارش‬‫را‬‫بره‬‫چهرار‬‫شریوه‬‫ی‬‫؛‬-‫سراده‬-
‫فخیم‬-‫عالی‬-‫مؤثر‬،‫تقسیم‬‫کرده‬‫و‬‫درباره‬‫هرکدام‬‫بتفصریل‬‫و‬‫برا‬
‫ذکر‬‫نمونه‬‫هایی‬‫از‬‫نثر‬‫و‬‫نظم‬‫بحث‬‫کرده‬‫محاسرن‬‫و‬‫معایرب‬‫هرر‬
‫شیوه‬‫را‬‫برشمرده‬‫و‬‫در‬،‫نهایت‬‫شیوه‬‫ی‬‫چهارم‬‫را‬‫که‬‫نگارش‬‫مرؤثر‬
‫نام‬،‫نهاده‬‫از‬‫بقیه‬‫ی‬‫شیوه‬‫ها‬‫برتر‬‫دانسته‬‫و‬‫دالیرل‬‫ایرن‬‫برترری‬‫را‬
‫هم‬‫به‬‫تفصیل‬‫ذکر‬‫کرده‬‫است‬.‫از‬‫منتقدان‬‫مشهور‬‫دیگر‬‫این‬‫دوره‬
‫باید‬‫از‬"‫لوسیانوس‬"‫نام‬‫بر‬‫د‬‫که‬‫یونرانی‬‫تبرار‬‫نیسرت‬‫امرا‬‫یکری‬‫از‬
‫بهترین‬‫نمایندگان‬‫ادبیات‬‫هلنی‬‫است‬.‫آخرین‬‫منتقد‬‫ادبری‬‫برزرگ‬
‫یونان‬‫باستان‬"‫لونگینوس‬"‫است‬.‫شیوه‬‫نقرد‬‫او‬‫منحصرر‬‫بره‬‫فررد‬
‫است‬:‫نه‬‫مثل‬‫روش‬"‫ارسطو‬"‫جنبه‬‫های‬‫فلسفیش‬‫غالرب‬‫اسرت‬‫و‬
‫نه‬‫مثل‬‫روش‬"‫دیونوسیوس‬"‫جنبه‬‫هرای‬‫فنری‬‫اش‬.‫نقرد‬‫ادبری‬‫او‬
‫نخستین‬‫نم‬‫ونه‬‫نقد‬‫روانشناختی‬‫است‬.‫میتوان‬‫گفرت‬:‫اگرر‬‫رسراله‬
"‫رن‬‫ر‬‫ف‬‫شررعر‬"‫ارسررطو‬‫اولررین‬‫رژوهش‬‫ر‬‫پ‬‫جرردی‬‫در‬‫حرروزه‬‫نقررد‬‫و‬
‫نظریه‬‫پردازی‬‫ادبری‬،‫اسرت‬‫رسراله‬‫ی‬"‫در‬‫براب‬‫شرکوه‬‫سرخن‬"ِ
"‫لونگینوس‬"‫که‬‫بدان‬‫لقب‬"‫کتاب‬‫زرین‬"‫داده‬‫اند‬‫واپسین‬‫تالش‬
‫یونانیان‬‫در‬‫زمینه‬‫نقد‬‫و‬‫نظریه‬‫پردازی‬‫ادبی‬‫اسرت‬.‫شریوه‬‫ی‬‫بیران‬
،‫عالی‬‫از‬‫دید‬‫او‬‫نه‬‫به‬‫مهار‬‫ت‬‫های‬،‫کالمی‬‫زبان‬،‫دانی‬‫قدرت‬‫بیان‬‫و‬
‫وسعت‬‫معلومات‬‫لغوی‬‫و‬،‫نحوی‬‫بلکه‬‫به‬‫علرو‬‫روح‬‫و‬‫درخشرندگی‬
‫ذهن‬‫و‬‫ذوق‬‫نویسنده‬‫و‬‫قدرت‬‫الهام‬‫پرذیری‬‫و‬‫خالقیرتش‬‫بسرتگی‬
،‫دارد‬‫بنابراین‬‫از‬‫راه‬‫آموزش‬‫و‬‫تمرین‬‫نمیتوان‬‫به‬‫آن‬‫رسید‬
‫چهارم‬ ‫قسمت‬:‫ادبيات‬‫و‬‫نقد‬‫اد‬‫بی‬‫در‬‫روم‬‫باستان‬
‫ویرژیل‬‫می‬‫گوید‬:"‫رومیان‬‫برای‬‫هنر‬‫خلق‬‫نشده‬‫بودند‬‫بلکه‬
‫جهت‬‫سلطه‬‫و‬‫حکومت‬‫ساخته‬‫شده‬‫بودند‬".‫رومیان‬‫بیشتر‬‫مردان‬
‫رزم‬‫و‬‫مبارزه‬‫و‬‫سیاست‬‫بودند‬‫و‬‫چندان‬‫آشنایی‬‫با‬‫شعر‬‫و‬‫ادبیات‬
‫نداشتند‬.‫آنها‬‫برای‬‫نام‬‫گذاری‬‫شعر‬‫و‬‫ادبیات‬‫هم‬‫واژه‬‫ا‬‫ی‬‫نداشتند‬.
‫از‬‫نظر‬‫آن‬‫ان‬‫هر‬‫فعالیت‬‫فکری‬‫و‬،‫ذوقی‬‫تلف‬‫کردن‬‫عمر‬‫باارزش‬
‫بود‬.‫رومیان‬‫کسانی‬‫را‬‫که‬‫شعر‬‫می‬‫گفتند‬،‫بیکار‬،‫الابالی‬‫و‬‫ولگرد‬
‫می‬‫دانستند‬.‫خواندن‬‫و‬‫نوشتن‬‫را‬‫هم‬‫نمودی‬‫از‬‫تن‬‫پروری‬
‫می‬‫دیدند‬.‫با‬‫گسترش‬،‫تمدن‬‫فرهنگ‬‫و‬‫ادبیات‬‫یونانی‬‫در‬‫میان‬
،‫رومیان‬‫ادبیات‬‫رومی‬‫پدید‬‫آمد‬.‫حدود‬‫سال‬272‫پیش‬‫از‬،‫میالد‬
‫توسط‬"‫لیویوس‬‫آندرونیکوس‬"(‫که‬‫در‬‫جنگی‬‫در‬‫ناحیه‬‫ی‬‫تارنتوم‬
‫اسیر‬‫رومیان‬‫شده‬‫بود‬)‫ادبیات‬‫به‬‫روم‬‫راه‬‫پیدا‬‫کرد‬.
"‫آندرونیکوس‬"‫زبان‬‫های‬‫التینی‬‫و‬‫یونانی‬‫را‬‫به‬‫فرزندان‬‫مالکش‬
‫و‬‫به‬‫عده‬‫ا‬‫ی‬‫دیگر‬،‫آموخت‬‫وی‬‫ادیسه‬‫را‬‫به‬‫نظم‬‫ساتورنی‬-
‫التینی‬(‫که‬‫نظمی‬‫بود‬‫با‬‫بی‬‫ت‬‫هایی‬‫با‬‫وزن‬‫هایی‬‫نامنظم‬‫وگسسته‬
‫که‬‫بر‬‫مبنای‬‫تکیه‬‫ی‬‫حروف‬‫تقطیع‬‫می‬‫شد‬)‫ترجمه‬‫کرد‬.
‫نمایش‬‫های‬‫ادبی‬"‫آندرونیکوس‬"‫مورد‬‫توجه‬‫مقامات‬‫دولتی‬
‫قرارگرفته‬‫سبب‬‫شد‬‫تا‬‫آنها‬‫به‬‫او‬‫اجازه‬‫ی‬‫تشکیل‬‫انجمن‬‫ادبی‬
‫دادند‬.‫این‬‫انجمن‬‫نشست‬‫های‬‫خود‬‫را‬‫در‬‫معبد‬"‫مینروا‬"‫برپا‬
‫می‬‫کرد‬‫و‬‫پس‬‫از‬‫آن‬‫اجرای‬‫نمایش‬‫های‬‫صحنه‬‫ای‬‫در‬‫جشن‬‫های‬
‫همگانی‬‫مرسوم‬‫شد‬.‫یکی‬‫از‬‫مهمترین‬‫ادیبان‬‫این‬‫دوران‬‫روم‬
"‫کوینتوس‬‫انیوس‬"‫بود‬‫که‬‫در‬‫یونان‬‫زاده‬‫شد‬‫و‬‫به‬‫وسیله‬‫ی‬
"‫کاتو‬"‫به‬‫روم‬‫آورده‬‫شد‬.‫وی‬‫تاریخ‬‫حماسی‬‫روم‬‫را‬‫بطرز‬
‫دلنشینی‬‫به‬‫نظم‬‫درآورد‬.‫که‬‫از‬‫آن‬‫جز‬‫چند‬‫قطعه‬‫پراکنده‬‫چیزی‬
‫در‬‫دست‬‫نیست‬.‫یکی‬‫از‬‫قطعه‬‫های‬‫مشهور‬‫آن‬‫چنین‬‫است‬:
"‫دولت‬‫روم‬‫بر‬‫پایه‬‫ی‬‫اخالقیات‬‫کهن‬‫و‬‫مردان‬‫بزرگش‬‫استوار‬
‫است‬".‫این‬‫حماسه‬‫ی‬‫منظوم‬‫تحولی‬‫بزرگ‬‫در‬‫وزن‬‫شعر‬‫رومی‬
‫ایجاد‬‫کرد‬.‫انیوس‬‫در‬‫هفتاد‬‫سالگی‬‫درگذشت‬‫و‬‫این‬‫بیت‬‫را‬‫برای‬
‫سنگ‬‫قبرش‬‫به‬‫جا‬‫گذاشت‬:"‫برای‬‫من‬‫اشک‬‫نریز‬‫و‬‫به‬‫ماتم‬
‫منشین‬‫که‬‫من‬‫روی‬‫لبان‬‫مردمان‬‫برای‬‫ابد‬‫زنده‬‫ام‬"‫دیگر‬‫ادیب‬
‫مشهور‬‫این‬‫دوره‬"‫تیتوس‬‫ماکیوس‬‫پالوتوس‬"(‫مشهور‬‫به‬‫دلقک‬
‫بی‬‫چاک‬‫دهن‬)‫بود‬.‫راز‬‫توفیق‬‫کمدی‬‫های‬‫او‬‫وقوع‬‫بی‬‫وقفه‬‫ی‬
‫وقایع‬،‫مضحک‬‫جنا‬‫س‬‫های‬‫سبک‬،‫سرانه‬‫بازنمودن‬‫صحنه‬‫هایی‬
‫زشت‬‫و‬‫زننده‬‫از‬‫زندگی‬‫خصوصی‬‫مردم‬‫کوچه‬‫و‬‫بازار‬‫و‬‫زنان‬‫بی‬
‫پروا‬‫و‬‫نمایش‬‫مسخره‬‫رویدادهای‬‫زندگی‬‫بود‬.‫نمایشنامه‬‫نویس‬‫و‬
‫ادیب‬‫دیگر‬‫این‬‫دوره‬"‫پوبلیوس‬‫ترنتیوس‬‫آفر‬"(‫مشهور‬‫به‬‫ترانس‬)
‫است‬‫که‬‫برده‬‫ا‬‫ی‬‫بربر‬‫بود‬.‫اربابش‬"‫ترنتویس‬‫لوکانوس‬"‫که‬
‫سناتوری‬‫رومی‬،‫بود‬‫متوجه‬‫استعداد‬‫شگفت‬‫او‬،‫شد‬‫بطرز‬
‫شایسته‬‫ا‬‫ی‬‫تربیتش‬‫کرد‬‫و‬‫سرانجام‬‫هم‬‫آزادش‬‫کرد‬.‫او‬‫با‬‫نوشتن‬
‫نمایشنامه‬‫های‬‫مقبول‬‫طبع‬‫مردم‬‫محبوبیتی‬‫استثنایی‬‫پیدا‬‫کرد‬.
"‫ترنتیوس‬"‫با‬‫الهام‬‫از‬‫زبان‬‫و‬‫ادبیات‬،‫یونان‬‫زبان‬‫التینی‬‫را‬
‫بصورت‬‫ابزار‬‫بیان‬‫ادبی‬‫پرقدرت‬‫و‬‫نرمش‬‫پذیری‬‫درآورد‬‫که‬‫یک‬
‫قرن‬،‫بعد‬‫نثر‬"‫سیسرون‬"‫و‬‫نظم‬"‫ویرژیل‬"‫از‬‫دل‬‫آن‬‫برآمد‬.
"‫کنایوس‬‫نایویوس‬"‫با‬‫نوشتن‬‫کمدی‬‫جالبی‬‫دغلکاری‬‫های‬
‫سیاسی‬‫متداول‬‫را‬‫هجو‬‫کرد‬‫که‬‫باعث‬‫شد‬‫به‬‫زندانش‬‫انداختند‬.
‫پس‬‫از‬‫عذرخواهی‬‫آزاد‬‫شده‬‫دوباره‬‫با‬‫سرودن‬‫هجویه‬‫یی‬‫تند‬‫تبعید‬
‫شد‬.‫در‬‫تبعید‬‫حماسه‬‫ا‬‫ی‬‫در‬‫شرح‬‫چگونگی‬‫بنیان‬‫گذاری‬‫دولت‬
‫روم‬‫سرود‬‫که‬‫بعدا‬‫الهام‬‫بخش‬‫وی‬‫رژیل‬‫در‬‫بخش‬‫هایی‬‫از‬‫آثارش‬
‫شد‬."‫نایویوس‬"‫نمایشنامه‬‫ا‬‫ی‬‫منظوم‬‫هم‬‫برمبنای‬‫تاریخ‬‫روم‬
‫نوشت‬.‫می‬‫توان‬"‫مارکوس‬‫پورکیوس‬‫کاتو‬"‫را‬‫اولین‬‫نظریه‬‫پرداز‬‫و‬
‫منتقد‬‫ادبی‬‫روم‬‫شمرد‬."‫کاتو‬"‫اصیل‬‫ترین‬‫نماینده‬‫فرهنگ‬‫و‬
‫ادبیات‬‫خالص‬‫و‬‫ناب‬‫رومی‬‫بود‬‫و‬‫دلبستگی‬‫عجیبی‬‫به‬‫سنت‬‫های‬
‫اصیل‬‫رو‬‫می‬‫داشت‬.‫دگرگونی‬‫گسترده‬‫در‬‫آداب‬‫و‬‫سنن‬‫و‬‫روحیات‬
‫و‬‫تلقیات‬‫رومیان‬‫در‬‫اثر‬‫هجوم‬،‫ادبی‬،‫فلسفی‬،‫علمی‬‫هنری‬‫و‬
‫فرهنگی‬‫یونان‬‫آزارش‬‫می‬‫داد‬.‫از‬‫رهگذر‬‫این‬‫نگرانی‬‫ها‬‫آرای‬
‫ادبی‬"‫کاتو‬"‫در‬‫ارتباط‬‫با‬‫معیارها‬‫و‬‫موازین‬‫درست‬‫شعر‬‫و‬‫نظم‬‫و‬
‫نثر‬‫و‬‫خطابه‬‫سبب‬‫پرورش‬‫خطیبانی‬‫چون‬"‫سیسرون‬"‫و‬‫شاعرانی‬
‫مثل‬"‫تاسیت‬"‫و‬"‫ُراس‬‫ه‬"‫در‬‫دهه‬‫های‬‫بعد‬‫شد‬....‫دارد‬ ‫ادامه‬
"‫آخر‬ ‫حرف‬"
«‫اسرار‬‫ازل‬‫را‬‫نه‬‫تو‬‫دانی‬‫و‬‫نه‬‫من‬
‫وین‬‫حرف‬‫معما‬‫نه‬‫تو‬‫خوانی‬‫و‬‫نه‬‫من‬
‫هست‬‫از‬‫پس‬‫پرده‬‫گفتگوی‬‫من‬‫و‬‫تو‬
‫چون‬‫پرده‬‫برافتد‬‫نه‬‫تو‬‫مانی‬‫و‬‫نه‬‫من‬»
‫ّام‬‫ی‬‫خ‬
-----------------------------------
‫وبالگ‬ ‫آدرس‬«‫غزل‬ ‫انجمن‬:»
‫ایمیل‬‫آدرس‬‫غزل‬ ‫انجمن‬ ‫وبالگ‬ ‫و‬ ‫ماهنامه‬:
2
‫ادبی‬ ‫ماهنامه‬«‫غزل‬ ‫انجمن‬»-‫شماره‬‫دوا‬‫زده‬-‫دی‬1393