ماهنامه ادبی «انجمن غزل» شماره سیزدهم-بهمن و اسفند 1393

1. ‫ادبی‬ ‫ماهنامه‬«‫غزل‬ ‫انجمن‬»-‫شماره‬‫سی‬‫زده‬
‫اسفند‬ ‫و‬ ‫بهمن‬3131
-----------------------------------
"‫شعر‬"
1.
‫زیبایی‬‫ات‬‫مانند‬‫زخم‬‫من‬‫عمیق‬‫است‬.../‫اندازه‬‫ی‬‫زیبایی‬‫ات‬‫خیلی‬
‫دقیق‬‫است‬!/‫زیبایی‬‫ات‬‫بازار‬‫خنجرهای‬‫مصری‬‫ست‬.../‫زیبایی‬‫ات‬‫تنها‬
‫رفیق‬‫نارفیق‬‫است‬.../‫هوش‬‫و‬‫حواسم‬‫را‬‫به‬‫شدت‬‫پرت‬‫کرده‬.../
‫ز‬‫یبایی‬‫ات‬‫انگار‬‫نوعی‬‫منجنیق‬‫است‬!/‫مثل‬‫رژی‬‫قرمز‬‫به‬‫لب‬‫های‬‫زنی‬
‫زشت‬.../‫زیبایی‬‫ات‬‫در‬‫جمع‬‫پیدا‬‫نیست‬...‫جیغ‬‫است‬!/‫تنها‬‫به‬‫شوق‬‫آمد‬
‫و‬‫رفتت‬‫نشستم‬.../‫سهم‬‫من‬‫از‬‫زیبایی‬‫تو‬‫یک‬‫دقیقه‬‫ست‬.../ِ‫م‬‫ن‬‫بعد‬
‫از‬‫این‬‫حسن‬‫تو‬‫باید‬‫شهره‬‫باشد‬.../‫هرکس‬‫بگوید‬‫حسن‬‫یوسف‬‫ک‬‫ج‬
‫سلیقه‬‫ست‬!!!
«‫بیگی‬ ‫باران‬»
2.
‫زن‬‫معمولی‬‫و‬‫ساده‬‫بنظر‬‫می‬‫آ‬‫یم‬/‫و‬‫به‬‫ناجوری‬‫اینجا‬‫چقدر‬‫می‬‫آ‬‫یم‬/
‫شهر‬‫بی‬،‫حاشیه‬‫بی‬،‫زلزله‬‫بی‬‫جنگ‬‫کجاست؟‬/‫حال‬‫از‬‫بدرقه‬‫ی‬‫هر‬‫سه‬
‫نفر‬‫می‬‫آ‬‫یم‬/‫چشم‬‫تو‬‫منطقه‬‫ی‬‫حادثه‬‫خیز‬‫است‬‫و‬‫من‬/‫آ‬‫ن‬‫حوالی‬‫به‬
‫تماشای‬‫خطر‬‫می‬‫آ‬‫یم‬/‫فرض‬‫کن‬‫آ‬‫خر‬‫جاده‬‫تو‬‫نباشی‬‫آ‬‫نوقت‬/‫من‬‫از‬
‫آ‬‫ینده‬‫تاریک‬‫بشر‬‫می‬‫آ‬‫یم‬/‫پر‬‫کن‬‫از‬‫بی‬‫خبری‬‫ظرف‬‫تن‬‫امشب‬‫را‬/‫که‬
‫دم‬‫صبح‬‫به‬‫همراه‬‫خبر‬‫می‬‫آ‬‫یم‬/‫خبرم‬‫رفتن‬‫من‬‫نیست‬‫تو‬‫ترکم‬
‫کردی‬/‫گرچه‬‫گفتی‬"‫که‬‫بزودی‬‫زسفر‬"‫می‬‫آ‬‫یم‬/‫بی‬‫تو‬‫من‬‫هیچكسم‬
‫مرد‬‫فقط‬‫اسم‬‫تو‬‫نیست‬/‫عاشقم‬‫باش‬‫و‬‫ببین‬‫زن‬‫به‬‫نظر‬‫می‬‫آ‬‫یم‬.
«‫صانعی‬ ‫فتانه‬»
3.
‫بیشه‬‫ای‬‫سوخت‬‫ه‬‫در‬ِ‫ب‬‫قل‬‫کویری‬،‫ست‬‫منم‬!/‫وندر‬‫آن‬‫بیشه‬‫ی‬‫آتش‬‫زده‬
‫شیری‬،‫ست‬‫منم‬!/‫ای‬‫فلک‬!‫خیره‬‫به‬‫روئین‬‫تنی‬‫ات‬‫چشم‬،‫مدوز‬/
‫راست‬‫در‬ِ‫ش‬‫ترک‬‫رستم‬ِ‫ر‬َ‫پ‬‫تیری‬‫ست‬‫منم‬!/‫تا‬‫قفس‬‫هست‬‫مرا‬ّ‫ذ‬‫ل‬‫ت‬
‫آزادی‬،‫نیست‬/‫هرکجا‬‫در‬‫همه‬‫آفاق‬‫اسیری‬‫ست‬‫منم‬!/‫زندگی‬‫سنگ‬
‫عظیمی‬،‫ست‬‫ولی‬‫می‬‫شكند‬/‫که‬‫روان‬ِ‫ر‬‫زی‬‫ِی‬‫پ‬‫اش‬‫جو‬‫ی‬‫حقیری‬،‫ست‬
‫منم‬!/‫در‬‫ِی‬‫پ‬ِ‫ب‬‫آ‬‫حیاتی؟‬‫به‬‫خرابات‬‫برو‬-/‫خسته‬‫از‬‫ُمر‬‫ع‬-‫در‬‫آن‬
‫زاویه‬‫پیری‬،‫ست‬‫منم‬!/‫گرچه‬‫دور‬‫است‬‫ولی‬‫زود‬‫عیان‬‫خواهد‬‫شد‬/
‫آنچه‬‫کوه‬‫است‬‫در‬‫آن‬،‫دامنه‬‫دیری‬‫ست‬‫منم‬.
«ّ‫ن‬‫ج‬ ‫حسین‬‫تی‬»
4.
‫به‬‫آتش‬‫می‬‫کشد‬‫چشمان‬‫تو‬‫اندوه‬‫شاعر‬‫را‬/‫گوارا‬‫می‬‫کند‬‫تلخی‬‫اشعار‬
‫معاصر‬‫را‬/‫تو‬‫در‬‫راهی‬‫و‬‫بازار‬‫قلم‬‫زن‬‫ها‬‫به‬‫جوش‬‫آمد‬/‫به‬‫رقص‬‫آورده‬
،‫پایت‬‫دست‬‫استادان‬‫ماهر‬‫را‬/‫چه‬‫تمهیدی‬‫ست‬‫با‬‫خال‬‫لبت‬‫وقتی‬‫که‬
‫می‬‫بینم‬/‫میان‬‫برکه‬‫ی‬‫زیبائیت‬‫مرغ‬‫مهاجر‬‫را‬/‫چه‬‫ترکیب‬‫شگفتی‬
‫خلق‬‫کرده‬‫دست‬‫آن‬ّ‫ق‬‫ن‬‫اش‬/‫که‬‫آورده‬‫است‬‫در‬‫این‬‫چهره‬‫گلچین‬
‫مناظر‬‫را‬/‫بیا‬‫لب‬‫باز‬‫کن‬‫از‬،‫پنجره‬‫این‬‫با‬‫ر‬‫دعوت‬‫کن‬/‫به‬‫گردش‬‫در‬
‫میان‬‫گیسویت‬‫باد‬‫مسافر‬‫را‬/‫نوازش‬‫های‬‫گرمت‬‫را‬‫بر‬‫این‬‫یخ‬‫بسته‬
‫انشا‬‫کن‬/‫دوباره‬‫غرق‬‫گل‬‫کن‬‫دفتری‬‫آزرده‬‫خاطر‬‫را‬.
«‫نژاد‬ ‫قربان‬ ‫علی‬»
5.
‫یوسف‬‫ندیده‬‫ایم‬‫و‬‫به‬‫کنعان‬‫رسیده‬‫ایم‬/‫ما‬‫عاشقان‬‫تازه‬‫به‬‫دوران‬
‫رسیده‬‫ایم‬/‫ما‬‫راه‬‫های‬‫پر‬‫خم‬‫و‬‫پیچ‬‫بهانه‬‫را‬/‫طی‬‫کرد‬‫ه‬‫ایم‬‫تا‬‫که‬‫به‬
‫میدان‬‫رسیده‬‫ایم‬/‫ما‬‫میوه‬‫های‬‫کال‬‫بهار‬‫گذشته‬‫ایم‬/‫بر‬‫شاخه‬‫مانده‬‫ایم‬
‫کماکان‬،‫رسیده‬‫ایم‬/‫ما‬‫هیچ‬‫گاه‬‫ملعبه‬‫ی‬‫دین‬‫نبوده‬‫ایم‬/‫مسجد‬
‫ندیده‬‫ایم‬‫و‬‫به‬‫ایمان‬‫رسیده‬‫ایم‬/‫تا‬‫پای‬‫مرگ‬‫این‬‫همه‬‫راه‬‫نرفته‬‫را‬/
‫با‬‫سر‬‫دویده‬‫ایم‬‫و‬‫به‬‫سامان‬‫رسیده‬‫ایم‬/‫با‬‫این‬‫حساب‬ّ‫و‬‫ا‬‫ل‬‫این‬‫راه‬
‫مانده‬‫ایم‬/‫دریا‬‫بمان‬‫رفیق‬‫به‬‫پایان‬‫رسیده‬‫ایم‬/‫آنقدر‬‫گشته‬‫ایم‬‫که‬‫از‬‫پا‬
‫فتاده‬‫ایم‬/‫ما‬‫عاشقان‬‫تازه‬‫به‬‫دوران‬‫رسیده‬‫ایم‬.
«‫سیف‬‫اهلل‬‫خادمی‬‫راوندی‬/‫خادم‬»
"‫شعر‬-‫ترجمه‬"
‫نزار‬‫قبانی‬/‫مكان‬ ‫ّت‬‫ن‬‫ج‬ ‫حسین‬
"‫چشمانت‬"
‫چشمانت‬‫چون‬‫رود‬‫غم‬‫هاست‬/‫دو‬‫رود‬‫آهنگین‬‫که‬‫مرا‬‫با‬‫خ‬‫ود‬‫می‬‫برند‬
‫به‬‫فراسوی‬‫زمان‬‫ها‬/‫دو‬‫رود‬‫آهنگین‬‫و‬‫گم‬‫گشته‬/‫بانوی‬‫من‬!/‫که‬
‫مرا‬‫نیز‬‫گم‬‫کرده‬‫اند‬!/‫و‬‫فراتر‬‫از‬‫آن‬‫دو‬/‫اشک‬‫سیاهی‬‫ست‬/‫که‬‫آهنگ‬
‫کالمم‬‫را‬‫جاری‬‫ساخته‬.../‫چشمانت‬/‫توتون‬‫و‬‫شراب‬‫من‬!/‫و‬‫آن‬‫جام‬
‫دهم‬‫که‬‫مرا‬‫کور‬‫می‬‫کند‬‫بر‬‫این‬‫صندلی‬‫می‬‫سوزم‬/‫در‬‫آتشی‬‫که‬
‫آتشم‬‫را‬‫می‬‫بلعد‬/‫ای‬‫ماه‬‫من‬!/‫آیا‬‫بگویم‬‫که‬‫دوستت‬‫دارم؟؟‬/‫آه‬!
‫کاش‬‫می‬‫شد‬!/‫من‬‫در‬‫دنیا‬‫چیزی‬‫ندارم‬/‫جز‬‫چشمانت‬...‫و‬‫غم‬‫هایم‬/
‫کشتی‬‫هایم‬‫در‬‫بندرها‬‫گریانند‬/‫و‬‫بر‬‫خلیج‬‫ها‬‫در‬‫هم‬‫می‬‫شكنند‬/
‫چونان‬‫تقدیر‬‫پاییزی‬‫ام‬‫که‬‫مرا‬‫در‬‫هم‬‫می‬‫کوبد‬/‫و‬‫ایمانم‬‫را‬‫در‬‫سینه‬‫ام‬
/‫از‬‫تو‬‫بگذرم؟‬‫؟‬/‫حاال‬‫که‬ّ‫ص‬‫ق‬‫ه‬‫ی‬‫ما‬‫شیرین‬‫تر‬‫از‬‫بازگشت‬‫اردیبهشت‬
‫است‬/‫شیرین‬‫تر‬‫از‬‫گلی‬‫سپید‬/‫بر‬‫سیاهی‬‫گیسوان‬‫دختر‬‫اسپانیایی‬/‫ای‬
‫ماه‬‫من‬!/‫آیا‬‫بگویم‬‫که‬‫دوستت‬‫دارم؟؟‬/‫آه‬!‫کاش‬‫می‬‫شد‬!/‫انسانی‬
‫گمگشته‬‫ام‬/‫بی‬‫آنكه‬‫بدانم‬‫کجای‬‫این‬‫جهانم‬/‫راهم‬‫مرا‬‫گم‬‫کرد‬/‫نامم‬
‫مرا‬‫گم‬‫کرد‬/‫نشانم‬‫مرا‬‫گم‬‫کرد‬/‫تاریخم‬.../‫تاریخ؟‬/‫من‬‫تاریخی‬
‫ندارم‬!/‫فراموش‬ِ‫ن‬‫تری‬‫فراموشانم‬/‫لنگری‬‫هستم‬‫نینداخته‬!/‫زخمی‬‫به‬
‫شكل‬‫انسان‬!/‫چه‬‫تقدیمت‬‫کنم؟‬...‫پاسخ‬‫بده‬!/‫تشویشم؟‬‫کفرم؟‬
‫آشفتگی‬‫ام؟‬/‫چه‬‫تقدیمت‬‫کنم؟‬/‫جز‬‫تقدیری‬‫که‬‫در‬‫دست‬‫شیطان‬‫به‬
‫رقص‬‫آمده‬/‫هزاران‬‫بار‬‫دوستت‬‫دارم‬/‫اما‬‫از‬‫من‬‫دور‬‫باش‬/‫از‬‫آتش‬‫و‬
‫دودم‬!/‫من‬‫در‬‫دنیا‬‫چیزی‬‫ندارم‬/‫جز‬‫چشمانت‬...‫و‬‫غم‬‫هایم‬...
***
"‫عیناک‬"
ِ‫ك‬‫عینا‬‫کنهری‬ِ‫ن‬‫أحـزا‬/‫نهری‬‫موسیقى‬..‫حمالن‬/،ِ‫ء‬‫لورا‬ِ‫ء‬‫ورا‬
ِ‫ن‬‫األزمـا‬/‫َی‬‫ر‬‫نه‬‫موسیقى‬‫قد‬‫ضاعا‬/‫ّدتی‬‫ی‬‫س‬..َّ‫م‬‫ث‬‫أضاعـانی‬/ُ‫ع‬‫الدم‬
ُ‫د‬‫األسو‬‫فوقهما‬/ُ‫ط‬‫یتساق‬َ‫م‬‫أنغا‬ِ‫ن‬‫بیـا‬/ِ‫ك‬‫عینا‬‫وتبغی‬‫وکحولی‬/ُ‫ح‬‫والقد‬
ُ‫ر‬‫العاش‬‫أعمانی‬/‫وأنا‬‫فی‬ِ‫د‬‫المقع‬ٌ‫ق‬‫محتـر‬/‫نیرانی‬ُ‫ل‬‫تأکـ‬‫نیـرانی‬/‫أقول‬
ِ‫ک‬ّ‫ب‬‫أح‬‫یا‬‫قمری؟‬/ٍ‫ه‬‫آ‬‫لـو‬َ‫ن‬‫کا‬‫بإمكـانی‬/‫فأنا‬‫ال‬ُ‫ک‬‫أمل‬‫فی‬‫الدنیـا‬/‫إال‬
ِ‫ک‬‫عینیـ‬‫وأحـزانی‬/‫سفنی‬‫فی‬‫المرفأ‬ٌ‫ة‬‫باکیـ‬/ُ‫ق‬ّ‫ز‬‫تتم‬َ‫ق‬‫فو‬ِ‫ن‬‫الخلجـا‬/
‫ومصیری‬ُ‫ر‬‫األصف‬‫ّمنی‬‫ط‬‫ح‬/َ‫م‬‫ّـ‬‫ط‬‫ح‬‫فی‬‫صدری‬‫إیمانی‬/‫هل‬ُ‫ل‬‫أرح‬
ِ‫ک‬‫عن‬‫ّتنا‬‫ص‬‫وق‬/‫أحلى‬‫من‬ِ‫ة‬‫عود‬‫ِ؟‬‫ن‬‫نیسا‬/‫أحلى‬‫من‬ِ‫ة‬‫زهر‬‫غاردینیا‬/‫فی‬
ِ‫ة‬‫ُتم‬‫ع‬ٍ‫ر‬‫شعـ‬‫إسبـانی‬/ُ‫ل‬‫أقـو‬ِ‫ک‬‫أحب‬‫یا‬‫قمـری؟‬/ٍ‫ه‬‫آ‬‫لـو‬‫کـان‬
‫بإمكـانی‬/‫فأنـا‬ٌ‫ن‬‫إنسـا‬ٌ‫د‬‫مفقـو‬/‫ال‬ُ‫ف‬‫أعر‬‫فی‬ِ‫ض‬‫األر‬‫مكانی‬/
‫ّعـنی‬‫ی‬‫ض‬‫دربی‬..‫َـنی‬‫ع‬ّ‫ی‬‫ض‬/‫إسمی‬..‫َـنی‬‫ع‬َّ‫ی‬‫ض‬‫عنـوان‬‫ی‬/‫تاریخـی‬!‫ما‬َ‫ی‬‫ل‬
ٌ‫خ‬‫تاریـ‬/‫إنـی‬ُ‫ن‬‫نسیـا‬ِ‫ن‬‫النسیـا‬/‫إنـی‬ٌ‫ة‬‫مرسـا‬‫ال‬‫ترسـو‬/ٌ‫ح‬‫جـر‬
ِ‫ح‬‫بمالمـ‬ِ‫ن‬‫إنسـا‬/‫ماذا‬‫ِ؟‬‫ک‬‫أعطیـ‬‫أجیبیـنی‬/‫قلقـی؟‬‫إلحادی؟‬
‫غثیـانی‬/‫ماذا‬ِ‫ک‬‫أعطیـ‬‫سـوى‬ٍ‫ر‬‫قد‬/ُ‫ص‬‫یرقـ‬‫فی‬ِّ‫ف‬‫ک‬ِ‫ن‬‫الشیطا‬/‫أنا‬
ُ‫ف‬‫ألـ‬ِ‫ک‬ّ‫ب‬‫أح‬..‫فابتعدی‬/‫ّی‬‫ن‬‫ع‬..‫عن‬‫نـاری‬‫ُخانی‬‫د‬‫و‬/‫فأنا‬‫ال‬ُ‫ک‬‫أمـل‬‫فی‬
‫الدنیـا‬/‫إال‬ِ‫ک‬‫عینیـ‬...‫وأحـزانی‬.
"‫نقد‬،‫ادبی‬‫از‬‫ابتدا‬‫تا‬...‫؟‬!"
«‫فریدزاده‬ ‫حسین‬»
‫قسمت‬‫پنجم‬:‫در‬‫از‬ ‫باستان‬ ‫رم‬‫بعد‬ ‫به‬ ‫سیسرون‬
‫سیسرون‬"‫شاید‬‫اصلی‬‫ترین‬‫بنیانگذار‬‫نقد‬‫ادبی‬‫در‬‫روم‬‫باستان‬‫باشد‬.
‫از‬‫او‬5۵‫خطابه‬‫و‬‫حدود‬۰۸۸‫نامه‬‫باقی‬‫مانده‬‫است‬.‫وی‬‫تحت‬‫تأثیر‬
‫عقاید‬‫ادبی‬‫افالطون‬‫است‬.‫یكی‬‫از‬‫رساله‬‫های‬‫ادبی‬‫مهم‬‫او‬"‫رساله‬‫ی‬
‫بروتوس‬"‫است‬‫که‬‫مروری‬‫بر‬‫تاریخ‬‫فن‬‫بالغت‬‫رومی‬‫و‬‫تحلیل‬
‫مختصری‬‫از‬‫سبكهای‬‫بیان‬‫سخنوران‬‫رومی‬‫است‬."‫سیسرون‬"
‫در‬"‫رساله‬‫ی‬‫خطیب‬"‫بالغت‬‫را‬‫موهبتی‬‫غیر‬‫اکتسابی‬‫می‬‫داند‬‫که‬
‫نمی‬‫توان‬‫آن‬‫را‬‫آمو‬‫خت‬.‫وی‬‫شعر‬‫را‬‫سبب‬‫آرامش‬‫خیال‬‫و‬‫رهایی‬‫از‬
‫درگیری‬‫های‬‫فرساینده‬‫ی‬‫روزمره‬‫و‬‫مسكین‬‫آدمی‬‫در‬‫غریو‬‫ناخوشایند‬
‫زندگی‬‫می‬‫داند‬."‫سیسرون‬"(‫چون‬‫سقراط‬‫و‬‫افالطون‬)ّ‫و‬‫ق‬‫ه‬‫ی‬
‫شاعری‬‫را‬‫حاصل‬‫الهام‬‫می‬‫داند‬.‫اما‬‫مهمترین‬‫چهره‬‫ادبی‬‫عصر‬
‫طالیی‬‫فرهنگ‬‫و‬‫ادبیات‬‫رومی‬"‫ویرژیل‬"‫است‬."‫سروده‬‫های‬
‫شبانی‬"‫او‬‫جزء‬‫دل‬‫انگیزترین‬‫اشعار‬‫در‬‫ستایش‬‫طبیعت‬‫و‬‫زندگی‬
‫شبانان‬‫است‬."‫محنت‬‫زمین‬"‫کاملترین‬‫مجموعه‬‫شعر‬‫او‬‫سرشار‬‫از‬
‫تصاویر‬‫بدیع‬‫و‬‫خیال‬‫انگیز‬‫زندگی‬‫کشاورزی‬‫است‬.‫شاهكار‬"‫ویرژیل‬"
‫منظومه‬‫حماسی‬"‫انئید‬"‫حاصل‬‫ده‬‫سال‬‫آخر‬‫عمر‬‫شاعر‬‫ا‬‫ست‬‫که‬‫به‬
‫پایان‬‫هم‬‫نرسید‬."‫ولتر‬"‫این‬‫اثر‬‫را‬‫لطیف‬‫ترین‬‫اثر‬‫ادبی‬‫دوران‬‫باستان‬
‫می‬‫داند‬."‫دانته‬"‫شعرهایش‬‫را‬‫می‬‫ستود‬‫و‬‫در‬‫راه‬‫دوزخ‬‫و‬‫برزخ‬
‫تریلوژی‬"‫کمدی‬‫ایزدان‬"‫و‬‫بلكه‬‫در‬‫دنیای‬‫شعر‬‫نوع‬‫بیانش‬‫را‬
‫رهنمای‬‫خود‬‫کرد‬."‫جان‬‫میلتون‬"‫در‬"‫بهشت‬‫گم‬‫شده‬"‫و‬"‫شیطانها‬
‫و‬‫آدمها‬"‫تحت‬‫تأثیر‬‫او‬‫بود‬.‫در‬‫سده‬‫های‬‫میانه‬"‫ویرژیل‬"‫را‬‫پیشگو‬‫و‬
‫جادوگر‬‫و‬‫قدیس‬‫می‬‫دانستند‬."‫ُراس‬‫ه‬""‫ویرژیل‬"‫را‬‫هم‬‫پایه‬
"‫ُومر‬‫ه‬"‫می‬‫دانست‬.ّ‫م‬‫ا‬‫ا‬‫بزرگترین‬‫منتقد‬‫ادبی‬‫روم‬‫باستان‬"‫ُراس‬‫ه‬"
‫است‬.‫مهمترین‬‫آثار‬‫ادبی‬‫و‬‫منظوم‬‫وی‬‫عبارتند‬‫از‬:‫ساتیرها‬-
‫ترجیع‬‫بندها‬-‫قصیده‬‫ها‬-‫نامه‬‫ها‬.‫نظریات‬‫ادبی‬"‫ُراس‬‫ه‬"‫در‬‫آخرین‬
‫اثر‬‫ش‬"‫نامه‬‫ها‬"‫به‬‫زبان‬‫شعر‬‫و‬‫ب‬‫ه‬‫تفصیل‬‫آمده‬‫است‬.‫از‬‫جمله‬‫در‬
‫نامه‬‫منظومی‬‫که‬‫خطاب‬‫به‬"‫اوگوست‬"‫سروده‬‫و‬‫به‬‫نقد‬‫شعر‬
‫پیشینیان‬‫پرداخته‬‫و‬‫به‬‫آنانی‬‫که‬‫فقط‬‫شاعران‬‫قدیم‬‫را‬‫قبول‬‫داشته‬‫به‬
‫شعر‬‫شاعران‬‫معاصر‬‫توجه‬‫ندارند‬‫تاخته‬.‫مهمترین‬‫نامه‬‫ی‬‫منظوم‬
‫ُراس‬‫ه‬‫از‬‫نظر‬‫نقد‬‫ادبی‬‫نامه‬‫ایست‬‫با‬‫عنوان‬"‫برای‬‫پیسون‬‫ها‬"‫که‬‫به‬
‫پسران‬‫خانواده‬"‫پیسون‬"‫نوشته‬‫شده‬‫است‬.‫آنها‬‫می‬‫خواستند‬‫از‬
"‫هراس‬"‫درس‬‫شاعری‬‫بگیرند‬.‫این‬‫نامه‬‫درباره‬‫فوت‬‫و‬‫فن‬‫و‬
‫قاعده‬‫های‬‫سرودن‬‫شعرست‬."‫ُراس‬‫ه‬"‫معتقدست‬‫که‬‫باید‬‫عقل‬‫و‬
‫منطق‬‫بر‬‫شعر‬‫و‬‫هنر‬‫حاکم‬‫باشد‬‫و‬‫اگر‬‫چنین‬،‫نباشد‬‫ممكن‬‫نیست‬
‫شعر‬‫زیبا‬‫موزون‬‫و‬‫د‬‫لپسند‬‫شود‬.‫شاعر‬‫باید‬‫نظم‬‫و‬‫ترتیب‬‫در‬‫تألیف‬‫و‬
‫وحدت‬‫و‬‫همآهنگی‬‫در‬‫موضوع‬‫را‬‫رعایت‬‫کند‬:"‫شما‬‫که‬‫آرزوی‬
‫نویسندگی‬‫و‬‫سرودن‬،‫دارید‬‫همواره‬‫مضمونی‬‫را‬‫بعنوان‬‫موضوع‬‫کار‬
‫خود‬‫برگزینید‬‫که‬‫در‬‫حد‬‫قدرت‬‫و‬‫توانایی‬‫شما‬،‫باشد‬‫و‬‫پیش‬‫از‬‫آن‬‫که‬
‫باری‬‫را‬‫برگیرید‬‫بدقت‬‫بیازمایید‬‫که‬‫دوش‬‫شما‬‫توان‬ّ‫م‬‫تح‬‫ل‬‫آن‬‫را‬‫دارد‬
‫یا‬‫نه‬.‫کسی‬‫که‬‫در‬‫انتخاب‬‫موضوع‬‫بیرون‬‫از‬‫مرز‬‫تاب‬‫و‬‫توانش‬‫چیزی‬
‫را‬ّ‫ه‬‫تع‬‫د‬‫و‬ّ‫ب‬‫تق‬‫ل‬،‫نكند‬‫هم‬‫بآسانی‬‫از‬‫عهده‬‫ی‬‫بیان‬‫مطلب‬‫برمی‬،‫آید‬
‫هم‬‫نظم‬‫و‬‫ترتیب‬‫کالمش‬‫درست‬‫و‬‫مناسب‬‫خواهد‬‫بود‬.‫موضوعی‬‫را‬
‫که‬‫در‬‫خور‬‫قدرت‬‫شماست‬‫برگزینید‬...‫از‬‫بكار‬‫بردن‬‫الفاظ‬‫جدید‬‫یا‬
‫منسوخ‬‫یا‬‫بسیار‬‫طویل‬‫خودداری‬‫کنید‬.‫تا‬‫آن‬‫حد‬‫که‬‫مخل‬‫روشنی‬
‫کالم‬‫نگردد‬.‫سخن‬‫را‬‫به‬‫اختصار‬‫بگویید‬.‫مستقیم‬‫به‬‫اصل‬‫مطلب‬
‫بپردازید‬.‫هنگام‬‫سرودن‬‫شعر‬‫مپندارید‬‫که‬،‫احساس‬‫کار‬‫همه‬‫چیز‬‫را‬
3

2. ‫انجام‬‫می‬‫دهد‬....‫ب‬‫ه‬‫همان‬‫اندازه‬‫که‬‫می‬‫نویسید‬‫پاك‬‫یا‬‫پاره‬‫کن‬‫ید‬.‫هر‬
"‫پاره‬‫ی‬‫ارغوانی‬"‫اثر‬‫خود‬‫را‬‫که‬‫رنگی‬‫از‬‫خودنمایی‬‫و‬‫فضل‬‫فروشی‬
‫دارد‬‫قلم‬‫بزنید‬.‫اثرتان‬‫را‬‫به‬‫نقادان‬‫توانا‬‫بسپرید‬‫و‬‫از‬‫دوستان‬‫چاپلوس‬
‫و‬‫تملق‬‫گو‬‫بپرهیزید‬.‫اگر‬‫از‬‫این‬‫خوان‬‫ها‬،‫گذشتید‬‫هشت‬‫سالی‬‫آن‬‫را‬
‫به‬‫کناری‬‫نهید‬.‫اگر‬‫در‬‫این‬‫مدت‬‫فایده‬‫ی‬‫فراموش‬‫کردن‬‫را‬،‫درنیافتید‬
‫آن‬‫را‬‫سرانجام‬‫منتشر‬‫کنید‬.‫اصول‬‫اساسی‬‫نقد‬"‫ُراس‬‫ه‬"‫چنین‬
‫هستند‬:1-‫شعر‬‫فنی‬‫متعالی‬‫و‬‫جدی‬‫است‬‫و‬‫نباید‬‫آن‬‫را‬‫تا‬‫حد‬
‫وسیله‬‫ی‬‫تفریح‬‫در‬‫مجالس‬‫عیش‬‫و‬‫عشرت‬‫پایین‬‫آورد‬‫و‬‫پست‬‫کرد‬.
2-‫شعر‬‫فنی‬‫دشوار‬‫و‬‫پیچیده‬‫است‬‫و‬‫مهارت‬‫در‬‫آن‬‫به‬‫سادگی‬
‫حاصل‬‫نمی‬‫شود‬.3-‫اگرکسی‬‫بخواهد‬‫به‬‫شعر‬‫بپردازد‬‫تنها‬‫راه‬‫درست‬
،‫آن‬‫تقلید‬‫و‬‫دنباله‬‫روی‬‫از‬‫ادیبان‬‫و‬‫سخن‬‫پردازان‬‫قدیم‬‫یونان‬‫است‬.
"‫ُراس‬‫ه‬"‫مهمترین‬‫موازین‬‫نقد‬‫ادبی‬‫درست‬‫را‬‫چنین‬‫می‬‫داند‬:
"‫مردی‬‫درست‬‫و‬‫شریف‬‫که‬‫بهره‬‫ای‬‫از‬‫ذوق‬،‫دارد‬‫اگر‬‫در‬‫باب‬‫شعری‬
‫از‬‫او‬‫نظر‬،‫بخواهند‬‫آن‬‫چه‬‫از‬‫حشو‬‫و‬‫زواید‬‫و‬‫اطناب‬‫آکنده‬‫است‬‫را‬
‫زشت‬‫می‬‫شمارد‬‫و‬‫سرزنش‬‫می‬‫کند؛‬‫و‬‫آن‬‫چه‬‫ثقیل‬‫و‬‫صیقل‬‫نیافته‬
‫است‬‫را‬‫رد‬‫می‬‫کند؛‬‫بر‬‫مواردی‬‫که‬‫فاقد‬‫لطف‬‫و‬‫ظرافت‬،‫است‬‫خط‬
‫بطالن‬‫می‬‫کشد؛‬ّ‫ل‬‫تك‬‫فات‬‫و‬‫تصنعات‬‫زاید‬‫و‬‫غیر‬‫ضروری‬‫را‬‫کریه‬‫و‬
‫ناپسند‬‫می‬‫شمارد؛‬‫در‬‫جایی‬‫که‬‫بیان‬‫مبهم‬‫و‬‫پیچیده‬،‫است‬‫توصیه‬‫به‬
‫صراحت‬‫و‬‫رسایی‬‫می‬‫کند؛‬‫در‬‫آن‬‫جا‬‫که‬‫عبارت‬‫دچار‬‫تناقض‬‫و‬‫تضاد‬
،‫است‬‫برای‬‫اصالح‬‫انگشت‬‫می‬‫گذارد‬.‫چنین‬‫کسی‬‫مانند‬"‫اریستارك‬"
‫نقدی‬‫دقیق‬‫و‬‫سنجیده‬‫خواهد‬‫کرد‬‫و‬‫حاضر‬‫نخواهد‬‫شد‬‫به‬‫خاطر‬
‫نرنجیدن‬،‫دوستش‬‫عیب‬‫کارش‬‫را‬‫نادیده‬‫و‬‫ناگفته‬‫بگذارد‬.‫ادامه‬
...‫دارد‬
"‫جستجویی‬‫کوتاه‬‫در‬‫شعر‬‫فروغ‬‫فرخزاد‬"
«‫سوسن‬‫میه‬‫ن‬‫خواه‬»
«‫به‬‫آفتاب‬‫سالمی‬‫دوباره‬‫خواهم‬‫داد‬/‫به‬‫جویبار‬‫که‬‫در‬‫من‬‫جاری‬‫بود‬/‫به‬
‫ابرها‬‫که‬‫فکر‬‫های‬‫طویلم‬‫بودند‬/‫به‬‫رشد‬‫دردناک‬‫سپیدارهای‬‫باغ‬‫که‬‫با‬
‫من‬/‫از‬‫فصل‬‫های‬‫خشک‬‫گذر‬‫می‬‫کردند‬...»‫باید‬‫به‬‫صراحت‬‫بگویم‬‫که‬
‫فروغ‬‫فرخزاد‬‫برای‬‫ما‬‫بعد‬‫از‬‫گذشت‬‫چندین‬‫دهه‬‫هنوز‬‫ناشناخته‬‫است‬.
‫ش‬‫هرت‬‫و‬‫درخشش‬‫فوق‬‫العاده‬‫فروغ‬‫او‬‫را‬‫تا‬‫حدود‬‫زیادی‬‫از‬‫دید‬‫و‬
‫دسترس‬،‫ما‬‫چه‬‫در‬‫این‬‫نسل‬‫و‬‫چه‬‫در‬‫نسل‬‫های‬،‫گذشته‬‫پنهان‬‫کرده‬
‫است‬.‫شعرها‬‫و‬‫مقاله‬‫ها‬‫و‬‫کتاب‬‫های‬‫نوشته‬‫شده‬‫درباره‬‫ی‬،‫او‬‫او‬‫را‬‫به‬
‫صورت‬‫کلی‬‫و‬‫یا‬‫تحت‬‫طبقه‬‫بندی‬‫های‬‫مبهم‬‫مانند‬‫دختر‬‫شورانگیز‬
،‫شعر‬‫راهبه‬‫ی‬‫مرگ‬‫آ‬‫گاه‬‫و‬‫یاغی‬‫مغموم‬...‫و‬‫زیر‬‫تعبیرات‬‫غلیظ‬‫ادبی‬‫و‬
‫اسطوره‬‫ای‬‫پوشانده‬‫اند‬.‫از‬‫بین‬‫مقاله‬‫ها‬‫و‬‫نوشته‬‫هایی‬‫که‬‫در‬‫مورد‬‫فروغ‬
،‫است‬‫تعداد‬‫بسیار‬،‫زیادی‬‫یعنی‬‫اکثر‬‫آنها‬‫به‬‫مردان‬‫و‬‫نگرش‬‫عمیق‬
‫مردساالرانه‬‫اختصاص‬‫دارند‬.‫گویی‬‫این‬‫نوشته‬‫ها‬‫خواسته‬‫اند‬‫که‬‫از‬
‫خواننده‬‫ی‬‫اسیر‬‫فره‬‫نگ‬‫رسمی‬‫تقاضا‬‫کنند‬‫که‬‫وضع‬‫این‬‫شاعر‬
‫قربانی‬‫شده‬‫را‬‫درك‬‫کنند‬‫و‬‫بر‬‫او‬‫ببخشایند‬‫و‬‫یا‬‫به‬‫قول‬‫خود‬‫فروغ‬:
«‫بر‬‫او‬‫ببخشایید‬/‫بر‬‫او‬‫که‬‫گاه‬‫گاه‬/‫پیوند‬‫دردناک‬‫وجودش‬‫را‬/‫با‬
‫آ‬‫ب‬‫های‬‫راکد‬/‫و‬‫حفره‬‫های‬‫خالی‬‫از‬‫یاد‬‫می‬‫برد‬/‫و‬‫ابلهانه‬‫می‬‫پندارد‬/‫که‬
‫حق‬‫زیستن‬‫دارد‬!».‫به‬‫طور‬ّ‫ل‬‫ک‬‫ی‬‫کسانی‬‫که‬‫ب‬‫ه‬‫فروغ‬‫پرداخته‬‫اند‬‫بر‬‫دو‬
‫دسته‬،‫اند‬‫از‬‫میان‬‫نسل‬‫قدیمی‬‫تر‬‫و‬‫یا‬‫هم‬‫عصران‬‫خود‬،‫او‬‫یک‬‫گروه‬‫از‬
‫ایشان‬‫که‬‫در‬‫زمان‬‫حیات‬،‫فروغ‬‫به‬‫نام‬‫دفاع‬‫از‬ّ‫د‬‫تق‬‫س‬‫شعر‬‫و‬‫اخالق‬‫و‬
،‫غیره‬‫او‬‫را‬‫مورد‬‫حمله‬‫قرار‬‫داده‬‫اند‬‫و‬‫پس‬‫از‬‫درگذشت‬‫فروغ‬‫و‬‫به‬
‫ناگزیر‬‫تحت‬‫تاثیر‬‫جو‬،‫مسلط‬‫اورا‬‫پذیرفته‬‫اند‬.‫گروه‬‫دیگر‬‫کسانی‬
‫هستند‬‫که‬‫به‬‫ستایش‬‫او‬‫پرداخته‬،‫اند‬‫آنها‬‫به‬‫جای‬‫معرفی‬‫شعر‬،‫او‬‫به‬
‫توجیه‬‫زندگی‬‫و‬‫ستایش‬،‫فروتنی‬‫شوریدگی‬‫و‬‫شور‬‫بختی‬‫اش‬‫برخاسته‬
‫و‬‫چنان‬‫جزئیات‬‫زندگی‬‫او‬‫را‬‫از‬‫قبیل‬‫محیط‬،‫خانوادگی‬،‫تحصیل‬
،‫ازدواج‬‫عاشق‬،‫شدن‬‫طالق‬‫و‬‫غیره‬‫را‬‫بزرگ‬‫درشت‬‫نمایی‬‫کرده‬‫اند‬‫که‬
‫ان‬‫گار‬‫شعر‬‫او‬‫موضوعی‬‫فرعی‬‫و‬‫بی‬ّ‫م‬‫اه‬‫یت‬‫است‬.ّ‫م‬‫ا‬‫ا‬‫ما‬‫در‬‫اینجا‬‫با‬
‫سراینده‬‫ی‬‫مجموعه‬‫شعرهای‬،‫اسیر‬،‫دیوار‬،‫عصیان‬ّ‫ل‬‫تو‬‫دی‬،‫دیگر‬
‫ایمان‬‫بیاوریم‬‫به‬‫آغاز‬‫فصل‬‫سرد‬‫و‬‫در‬‫یک‬،‫کالم‬‫با‬‫هنر‬‫و‬‫شعر‬‫فروغ‬
‫سر‬‫و‬‫کار‬‫داریم‬.«‫امشب‬‫از‬‫آسمان‬‫دیده‬‫ی‬‫تو‬/‫روی‬‫شعرم‬‫ستاره‬
‫می‬‫بارد‬/‫در‬‫زمستان‬‫دشت‬‫ک‬‫اغذ‬‫ها‬/‫پنجه‬‫هایم‬‫جرقه‬‫می‬‫کارد‬».‫در‬‫اسیر‬
‫با‬‫اینكه‬‫فروغ‬‫در‬‫کار‬‫سیاه‬‫مشق‬‫نویسی‬‫است‬‫اما‬‫او‬‫با‬‫به‬‫کار‬‫گرفتن‬
‫تعابیر‬،‫تازه‬‫مضمون‬‫های‬‫پارادوکسی‬‫کال‬‫و‬‫وزن‬‫رهوار‬‫مثنوی‬
‫توانسته‬‫تا‬‫حدود‬‫زیادی‬‫موفق‬‫باشد‬.‫باریدن‬‫ستاره‬‫از‬‫آسمان‬،‫چشم‬
‫سرمای‬،‫زمستانی‬‫کاغذ‬‫سرد‬‫و‬،‫سفید‬‫پنجه‬‫های‬‫جرقه‬‫آفرین‬‫که‬
‫کاغذ‬‫و‬‫در‬‫نتیجه‬‫شعر‬‫را‬‫می‬،‫سوزاند‬‫نشان‬‫می‬‫دهد‬‫که‬‫شاعر‬‫نابغه‬‫ای‬
‫در‬‫حال‬‫ظهور‬‫است‬.‫او‬‫شاعری‬‫است‬‫که‬‫احساسات‬‫زنانه‬‫ی‬‫خود‬‫را‬
‫بدون‬‫پرده‬،‫پوشی‬‫یا‬‫پرده‬‫دری‬‫های‬،‫مبتذل‬‫خالص‬‫و‬‫بی‬‫شائبه‬‫بیان‬
‫می‬‫کند‬‫و‬‫روان‬ِ‫ی‬‫شناس‬‫زن‬‫سودایی‬‫و‬‫رمانتیک‬‫ایرانی‬‫را‬‫دلیران‬‫ه‬‫به‬
‫تصویر‬‫می‬‫کشد‬:«‫از‬‫میان‬‫پلک‬‫های‬‫نیمه‬‫باز‬/‫خسته‬‫دل‬‫نگاه‬‫می‬‫کند‬/
‫جویبار‬‫گیسوان‬‫خیس‬‫من‬/‫روی‬‫سینه‬‫اش‬‫روان‬‫شده‬/‫بوی‬‫بومی‬‫تنش‬/
‫در‬‫تنم‬‫وزان‬‫شده‬».‫استفاده‬‫از‬‫واژه‬‫ها‬‫و‬‫تعبیرات‬‫بی‬‫سابقه‬‫و‬‫نامتعارف‬
‫در‬‫شعر‬‫فارسی‬‫مانند‬ِ‫ر‬‫شیا‬‫نور‬(‫در‬‫شعر‬‫با‬‫کدام‬‫است‬)،‫شانه‬‫های‬‫لخت‬
‫زمین‬‫یا‬‫مرده‬‫ای‬‫که‬‫از‬‫پیكرش‬‫عطر‬‫شب‬‫بوها‬‫می‬،‫تراود‬‫نشان‬
‫می‬‫دهد‬‫که‬‫کار‬‫این‬،‫شاعر‬‫تكرار‬‫کار‬‫شاعران‬‫گذشته‬‫نیست‬.‫یكی‬‫از‬
‫مهترین‬‫ویژگی‬‫های‬‫فروغ‬‫یافتن‬‫زبانی‬‫زنانه‬‫است‬.‫زنان‬‫شاعر‬‫در‬
‫ایران‬‫کم‬‫نبوده‬‫اند‬‫اما‬‫اغلب‬،‫آنها‬‫به‬‫زبان‬‫مردانه‬‫سخن‬‫گفته‬‫اند؛‬ّ‫ل‬‫ع‬‫ت‬
‫یافتن‬‫این‬‫امر‬‫چندان‬‫دش‬‫وار‬،‫نیست‬‫اگر‬‫بپذیریم‬‫که‬‫به‬‫سبب‬ّ‫ل‬‫تس‬‫ط‬
‫مردان‬‫بر‬‫نظام‬‫جامعه‬‫ی‬،‫ایرانی‬‫زبان‬‫ساخته‬‫شده‬‫ی‬‫ایشان‬‫در‬‫طول‬
‫قرن‬‫ها‬ّ‫ل‬‫مس‬‫ط‬‫بر‬‫ادب‬‫فارسی‬‫بوده‬،‫است‬‫بی‬‫تردید‬‫ناگزیری‬‫زنان‬‫را‬‫از‬
‫سرودن‬‫شعر‬‫به‬‫این‬‫زبان‬‫در‬‫خواهیم‬‫یافت‬.‫تعداد‬‫زنانی‬‫که‬‫پرد‬‫ه‬‫از‬‫راز‬
‫درون‬‫برگرفته‬‫و‬‫حتی‬‫اشعاری‬‫گستا‬‫خانه‬‫سروده‬،‫اند‬‫در‬‫تاریخ‬‫ادب‬‫ما‬
‫چندان‬‫کم‬،‫نیست‬‫اینان‬‫عواطف‬‫و‬‫احساسات‬‫زنانه‬‫ی‬‫خود‬‫را‬‫کم‬‫و‬
‫بیش‬‫بیان‬‫کرده‬‫اند‬ّ‫م‬‫ا‬‫ا‬‫همه‬‫ی‬‫آنها‬‫به‬‫همان‬‫زبان‬‫مردانه‬‫سخن‬
‫گفته‬‫اند‬.(‫مهستی‬‫گنجوی،رابعه‬‫قزداری‬)‫امتیاز‬‫فروغ‬‫در‬‫یافتن‬‫زبانی‬
‫زنانه‬،‫است‬‫نه‬‫در‬‫صراحت‬‫بیان‬‫و‬‫بی‬‫پردگی‬‫مضام‬،‫ین‬‫شاید‬‫او‬
‫نخستین‬‫کسی‬‫باشد‬‫که‬‫در‬،‫کالمش‬‫بتوان‬‫لحنی‬‫زنانه‬‫را‬‫یافت‬‫و‬‫این‬
‫لحن‬‫چنان‬‫است‬‫که‬‫نیازی‬‫به‬‫ذکر‬‫نام‬‫او‬‫در‬‫زیر‬‫اشعارش‬‫نیست‬‫و‬
‫بدون‬‫شک‬‫این‬‫یكی‬‫از‬‫بزرگ‬‫ترین‬‫دالیل‬ّ‫ی‬‫اهم‬‫ت‬‫و‬‫اعتبار‬‫فروغ‬
‫است‬‫و‬‫این‬‫حرف‬‫به‬‫این‬‫معنی‬‫نیست‬‫که‬‫ارزش‬‫های‬‫دیگر‬‫شعر‬‫او‬‫را‬
‫باید‬‫نادیده‬‫گرف‬‫ت‬.ّ‫س‬‫ح‬‫ی‬‫سرشار‬‫از‬‫زنانگی‬‫در‬‫اشعار‬‫او‬‫جریان‬،‫دارد‬
‫همراه‬‫با‬‫جسارتی‬‫قابل‬‫تحسین؛‬‫تنها‬‫او‬‫بود‬‫که‬‫جرأت‬‫داشت‬‫از‬‫آب‬
،‫حیات‬‫خون‬‫زنانگی‬‫و‬‫تن‬‫عریان‬‫معشوق‬‫بنویسد‬‫و‬‫تاوانش‬‫را‬‫نیز‬
‫پس‬‫دهد‬.«‫معشوق‬‫من‬/‫با‬‫آن‬‫تن‬‫برهنه‬‫ی‬‫بی‬‫شرم‬/‫بر‬‫ساق‬‫های‬
‫نیرومندش‬/‫چون‬‫مرگ‬‫ایستاد‬».‫فروغ‬‫با‬ّ‫ل‬‫تو‬‫دی‬،‫دیگر‬‫پای‬‫در‬‫راه‬‫شعر‬
‫نو‬‫گذاشت‬.ّ‫ل‬‫تو‬‫دی‬‫دیگر‬‫هم‬‫زایش‬‫دوباره‬‫ی‬‫یک‬‫شاعر‬‫و‬‫هم‬‫زایش‬
‫یک‬‫جریان‬‫و‬‫یک‬‫رویكرد‬‫تازه‬‫به‬‫شعر‬‫فارسی‬‫بود‬.‫این‬‫کار‬‫برای‬
‫فروغ‬‫در‬‫حقیقت‬‫نوعی‬‫پوست‬‫انداختن‬،‫بود‬‫به‬‫همان‬‫معنی‬،‫سخت‬
‫پر‬‫رنج‬‫و‬‫عظیم‬.‫او‬‫با‬ّ‫ل‬‫تو‬‫دی‬‫دیگر‬‫زنجیر‬‫رمانتیسم‬،‫معمول‬‫زنجیر‬
‫پوسید‬‫ه‬‫ی‬‫عشق‬‫های‬‫آزار‬‫طلبانه‬‫و‬‫غلو‬‫شده‬‫و‬‫ادبیات‬‫لوکس‬‫را‬
‫گسست‬‫و‬‫از‬‫نو‬‫زاده‬‫شد‬.‫در‬‫اینكه‬‫آیا‬‫آشنایی‬‫فروغ‬‫با‬‫ابراهیم‬
،‫گلستان‬‫روشنفكر‬‫و‬‫نویسنده‬‫ی‬‫توانای‬‫آن‬،‫دوره‬‫تا‬‫چه‬‫حد‬‫در‬‫رهایی‬
‫و‬‫پرواز‬‫فروغ‬‫تاثیر‬،‫داشت‬‫بسیار‬‫سخن‬‫گفته‬،‫اند‬‫آنچه‬‫می‬‫توان‬‫بر‬‫این‬
‫گفته‬‫ها‬‫و‬‫نوشته‬‫ها‬،‫افزود‬‫این‬‫است‬‫که‬‫هنرمند‬‫مانند‬‫هر‬‫انسان‬
‫دیگری‬‫در‬‫معرض‬‫تجربه‬‫و‬‫تعامل‬‫با‬‫محیط‬،‫خود‬‫آشنایی‬‫با‬‫کتاب‬‫ها‬‫و‬
‫آدم‬‫هاست‬‫و‬‫این‬‫تجربه‬‫ها‬‫در‬‫هنرمند‬‫تأثیر‬‫می‬‫گذارد‬‫و‬‫بی‬‫گمان‬
‫تجربه‬‫ی‬‫دوستی‬‫فروغ‬‫با‬،‫گلستان‬‫تجربه‬‫ای‬‫عمیق‬‫و‬‫تاثیر‬‫گذار‬‫بوده‬
‫است‬‫و‬‫این‬‫آشنایی‬‫آغاز‬‫مرحله‬‫ی‬‫جدید‬‫ی‬‫از‬‫دوران‬‫زندگی‬‫و‬‫شعر‬
‫اوست‬.‫فروغ‬‫شجاعانه‬‫به‬‫شعر‬‫نزدیک‬‫می‬‫شود‬‫و‬‫به‬‫دنبال‬‫کلمات‬
‫شاعرانه‬‫نیست‬‫و‬‫از‬‫به‬‫بند‬‫کشیدن‬‫مسائل‬‫روزمره‬‫نمی‬،‫گریزد‬‫سادگی‬
‫کار‬‫او‬‫شاید‬‫یكی‬‫از‬‫وجوه‬‫تمایزش‬‫با‬‫دیگر‬‫شاعران‬‫هم‬‫دوره‬‫اش‬
،‫باشد‬‫کلمات‬‫او‬‫با‬‫صداقت‬‫و‬‫صمیمیت‬‫به‬‫خواننده‬‫منتقل‬‫می‬‫شود‬.‫او‬
‫احساس‬‫و‬‫اندیشه‬‫ی‬‫خود‬‫را‬‫بی‬‫تعارف‬‫و‬‫شیل‬‫ه‬‫پیله‬‫بیان‬‫می‬‫کند‬‫و‬
‫سخن‬‫تند‬‫و‬‫ناراحت‬‫کننده‬‫ی‬‫خود‬‫را‬‫در‬‫زر‬-‫ورق‬ّ‫ل‬‫تك‬‫ف‬‫و‬‫تصنع‬
‫نمی‬‫پوشاند‬‫و‬‫حرف‬‫های‬‫نفرت‬‫آور‬‫کوچه‬‫و‬‫بازار‬‫را‬‫در‬‫شعرهایش‬
‫منعكس‬‫می‬‫کند‬:«‫از‬‫فرط‬‫شادمانی‬/‫رفتم‬‫کنار‬‫پنجره‬/‫با‬‫اشتیاق‬.../
‫هوا‬‫را‬‫که‬‫از‬‫غبار‬‫ِهن‬‫پ‬/‫و‬‫بوی‬‫خاکروبه‬‫و‬‫ادرار‬‫منقبض‬‫بود‬/‫در‬‫سینه‬‫فرو‬
‫دادم‬».‫شاملو‬‫می‬‫گوید‬:‫فروغ‬‫در‬‫شعرش‬‫جستجو‬‫می‬،‫کند‬‫اما‬‫در‬‫حالی‬
‫که‬‫به‬‫جستجو‬‫می‬،‫رود‬‫ما‬‫را‬‫با‬‫چشم‬‫اندازهایی‬‫گاه‬‫فوق‬‫العاده‬‫زیبا‬‫و‬
‫اغلب‬‫خیلی‬‫زیبای‬‫شعر‬‫خودش‬‫آشنا‬‫می‬،‫کند‬‫او‬‫در‬‫شعرش‬‫از‬‫زنی‬
‫حرف‬‫می‬‫زند‬‫که‬‫زنبیلی‬‫در‬‫دست‬‫دارد‬‫و‬‫به‬‫خرید‬‫روزانه‬‫می‬‫رود‬.‫دیگر‬
‫عالی‬‫تر‬‫از‬‫این‬‫چه‬‫می‬‫توان‬‫بیان‬،‫کرد‬‫او‬‫تمام‬‫این‬‫چیزها‬‫را‬‫به‬‫ما‬
‫نشان‬‫می‬،‫دهد‬‫تمام‬‫چیزهایی‬‫که‬‫در‬،‫روز‬‫بارها‬‫از‬‫جلوی‬‫چشم‬‫ما‬
‫می‬‫گذرند‬‫و‬‫ما‬‫آنها‬‫را‬‫نمی‬‫بینیم‬.‫فروغ‬‫هر‬‫چه‬‫را‬‫که‬‫ساده‬‫و‬‫اصیل‬
‫است‬‫دوست‬‫دارد‬‫باغچه‬‫ی‬،‫گل‬‫خیابان‬‫پر‬‫از‬‫بارا‬،‫ن‬‫کودکی‬‫که‬‫از‬
‫مدرسه‬‫به‬‫خانه‬‫بر‬‫می‬،‫گردد‬‫نگاه‬‫شرم‬‫آ‬‫گین‬‫یک‬،‫گل‬ّ‫ن‬‫تر‬‫م‬‫دل‬‫انگیز‬
‫چرخ‬‫خیاطی‬‫و‬‫عشقی‬‫که‬‫در‬‫سالمی‬‫شرم‬‫آ‬‫گین‬‫خود‬‫را‬‫پنهان‬‫می‬‫کند‬
‫مورد‬‫ستایش‬‫اوست‬.‫همچنین‬‫شعر‬‫او‬‫از‬‫استعاره‬‫ها‬‫و‬‫تصویرهای‬‫زیبا‬
‫رنگ‬‫می‬‫گیرد‬‫و‬‫گاه‬‫قطعه‬‫ای‬‫کامال‬‫تصویریست‬‫و‬‫این‬‫تصویرها‬‫فقط‬
‫ساخته‬‫ی‬‫ذهن‬‫او‬،‫نیستند‬‫بلكه‬‫پیوندی‬‫عمیق‬‫با‬‫واقعیت‬‫دارند‬‫و‬
ّ‫ی‬‫واقع‬‫ت‬‫را‬‫گاه‬‫با‬‫صراحت‬‫و‬‫گاه‬‫با‬‫زیبایی‬‫تازه‬‫ای‬‫ارائه‬‫می‬‫دهد‬.
‫نمونه‬‫ی‬‫قطعه‬‫های‬‫تصویری‬‫او‬‫گل‬،‫سرخ‬‫سرود‬‫زیبایی‬‫و‬‫افتاب‬
‫می‬‫شود‬،‫هستند‬.‫فروغ‬‫در‬‫وسعت‬،‫خیال‬‫ترکیب‬،‫کالم‬‫شناسایی‬‫زبان‬
‫شعر‬‫امروز‬‫و‬‫تكنیک‬‫شعر‬‫قوی‬‫دست‬‫ب‬‫ود‬‫و‬‫این‬‫حقیقتی‬،‫ست‬‫ولی‬‫هر‬
‫گاه‬‫برای‬‫شناساندن‬‫یا‬‫شناختن‬‫شعر‬‫او‬‫در‬‫همین‬‫محدوده‬‫قدم‬
‫برداریم‬‫و‬‫قلم‬،‫بزنیم‬‫تنها‬‫به‬‫نتایج‬‫محدودی‬‫خواهیم‬‫رسید‬.‫وجوه‬
‫تمایز‬‫شعر‬‫فروغ‬‫در‬‫زبان‬‫و‬‫خیال‬‫و‬‫تكنیک‬‫خالصه‬‫نمی‬،‫شود‬ّ‫ی‬‫اهم‬‫ت‬
‫او‬‫در‬‫دست‬‫یافتن‬‫به‬‫حلقه‬‫ایست‬‫که‬‫شعر‬‫و‬،‫زندگی‬‫شعر‬‫و‬‫انسان‬‫را‬
‫به‬‫هم‬‫ربط‬‫می‬‫دهد‬‫و‬‫مفاهیم‬‫خاص‬‫زندگی‬‫انسان‬‫امروز‬‫را‬‫توصیف‬
‫می‬‫کند‬.«‫او‬‫با‬‫خلوص‬‫دوست‬‫می‬‫دارد‬/‫یک‬‫کوچه‬‫باغ‬‫دهکده‬‫را‬/‫یک‬
‫درخت‬‫را‬/‫یک‬‫ظرف‬‫بستنی‬‫را‬/‫یک‬‫بند‬‫رخت‬‫را‬».‫آ‬‫گاهی‬‫در‬‫شعر‬‫فروغ‬
‫تحت‬‫تاثیر‬‫خود‬‫اوست‬‫و‬‫هیچ‬‫گرایش‬‫مكتبی‬‫و‬‫یا‬‫سیاسی‬‫از‬‫بیرون‬
‫به‬‫او‬‫تحمیل‬‫نمی‬‫شود‬‫و‬‫در‬‫شع‬‫ر‬‫او‬‫شعارهای‬ّ‫ل‬‫ق‬‫ابی‬‫سیاسی‬‫و‬
‫اجتماعی‬‫دیده‬‫نمی‬،‫شود‬‫او‬‫به‬‫خود‬‫شعر‬‫اعتقاد‬‫دارد‬‫نه‬‫استفاده‬‫ی‬
‫ابزاری‬‫از‬‫آ‬‫ن‬.‫بی‬،‫پناهی‬‫پرسش‬،‫گری‬‫ستایش‬‫آ‬‫زادی‬‫و‬‫انتظار‬‫در‬
‫اغلب‬‫شعرهای‬‫فروغ‬‫پراکنده‬‫اند‬.«‫آ‬‫ه‬‫ای‬‫صدای‬‫زندانی‬/‫آ‬‫یا‬‫شکوه‬‫یاس‬
‫تو‬‫هرگز‬/‫از‬‫هیچ‬‫سوی‬‫این‬‫شب‬‫منفور‬/‫نقبی‬‫به‬‫سوی‬‫نور‬‫ن‬‫خواهد‬‫زد؟‬».
‫و‬‫رسیدن‬‫به‬‫مرز‬ّ‫ی‬‫انسان‬،‫ت‬ّ‫ی‬‫انسان‬‫ت‬،‫ملموس‬ّ‫ی‬‫انسان‬‫ت‬‫زنده‬‫او‬‫را‬‫به‬
‫جستجو‬،‫وامیدارد‬‫او‬‫در‬‫بین‬‫ما‬‫می‬‫گردد‬‫و‬‫سوال‬‫می‬‫کند‬.«‫آ‬‫یا‬‫در‬‫این‬
‫دیار‬‫کسی‬‫هست‬‫که‬‫هنوز‬/‫از‬‫آ‬‫شنا‬‫شدن‬‫با‬‫چهره‬‫ی‬‫فنا‬‫شده‬‫ی‬‫خویش‬/
‫وحشت‬‫نداشته‬‫باشد؟‬»
"‫آخر‬ ‫حرف‬":
!...‫زمستان‬ ‫هم‬ ‫باز‬...‫بهار‬ ‫هم‬ ‫باز‬!
-----------------------------------
‫وبالگ‬ ‫آدرس‬«‫غزل‬ ‫انجمن‬:»
‫ایمیل‬‫آدرس‬‫غزل‬ ‫انجمن‬ ‫وبالگ‬ ‫و‬ ‫ماهنامه‬:
2
‫ادبی‬ ‫ماهنامه‬«‫انجمن‬‫غزل‬»-‫شماره‬‫سی‬‫زده‬–‫بهمن‬‫اسفند‬ ‫و‬1333