1. Бэлтгэсэн:Ш.Нарангарав

2.  Мэдээлэл хайлтын мөн чанарын судалгаа
нь дэлхийн 2 дайны дараа баруунд
нилээд бие дааж хөгжсөн. Эхэн үедээ
энэхүү судлагдахуун нь эрдэм
шинжилгээний хамгийн сайн үйлчилгээг
хангах зорилгоор мэдээллийн
үндэслэлийг холбон тайлбарласан
байдаг. Харин 30 гаруй жилийн өмнөөс
мэдээллийн шинжлэх ухааны эрдэмтэд
жирийн хүмүүс өөртөө хэрэгцээтэй
мэдээллээр хэрхэн хангагдах болон
мэдээллийн хамгийн шилдэг эх
сурвалжыг хэрхэн ашиглаж байгаа талаар
сонирхон судлаж эхэлсэн.

3.  Өнөөдөр мэдээллийн техник технологи
улам бүр хөгжиж байгаа нь нэг талаар улиг
болсон мэт боловч интернэт, номын сангийн
каталоги, компьютержсэн мэдээллийн
сангийн олон төрлийн хэлбэрүүдийг
хэрэглэх боломжтой болсон нь мэдээллийн
хамгийн сайн үйлчилгээгээр хангагдах,
эсвэл мэдээлэл хайлтын мөн чанарын
ойлголтыг төлөвшүүлэхэд чухал нөлөөтэй
юм. Учир нь номын санчид бусдыг тодорхой
үнэн зөв мэдээллээр хангах үүрэгтэй
төдийгүй тэд өөрсдийн үйлчилдэг
хүмүүсийн мэдээлэл хайлтын ойлголтыг
маш их сонирхдог.

4.  Мэдээлэл хайлтын мөн чанрыг
тодорхойлвол
 Харилцаагаар илэрхийлэгддэг. Энэ нь зөвхөн
мэдээлэл хайлтыг багтаах бус мөн чанарын ямар
нэгэн төрөл зүйлийн маргаантай хэлэлцүүлгийг
багтаахаас гадна шууд бус мэдээлэл хяналт,
мэдээлэл ашиглалт зэргийг мэдээллийг хайлтанд
төдийлэн хамруулдаагүүй.
 Тодорхой хэрэгцээний үр дүнд мэдээллийг хянан
үзэх түвшингээр илэрхийлэгддэг.
 Хүний хэрэгцээтэй мэдээллээ олж авах үндсэн
алхамууд болон мэдээлллийн системийн олон
төрлүүд болох интернэт, мэдэллийн сан, ном
сурах бичиг, номын сангуудтай хэрхэн
хараилцаж, ашиглаж байгаагаар илрэхийлэгддэг.

5.  Номын сангуудад мэдээллийн хайлтын хоѐр
үндсэн хэлбэр байдаг. Үүнд.:
 Номын санчийн тусламтай хайх
 Өөрийн хүчээр амжилтанд хүрэх буюу хэрэглэгч
хэрэгцээтэй мэдээллээ өөрөө олох
 Өөртөө туслах үйл явц нь хэрэглэгчдийн
өөрсдийн хувийн мэдлэг, боловсрол, системийн
ашиглалтын төгс болон төгс бус чадвараас
ихээхэн хамаардаг. Тэд өөрсдийн хайж буй
мэдээллийг тэдний өмнө шууд бий болгохыг
хүсдэг хэдий ч энэ нь боломжгүй зүйл гэдэгт тэд
санал нэгтэй байдаг. Номын санчид хүмүүст
өөрсдийн мэдээллээ хайж олоход туслаж байдаг
бөгөөд тэдний мэдээллийг хэрэгцээ нь үндсэн
гурван түвшингээр хэмжигддэг.

6. Эхний түвшин бол хэрэглэгчийн түвшин юм.
Хэрэглэгчдийн мэдээллийн хэрэгцээ нь түүний хувийн
нөхцөл байдлаас урган гардаг бөгөөд түүний хувийн
соѐл, нийгмийн болон боловсролын үндэслэлүүд нь
нөлөөлдөг. Номын санч өөрийн хэрэглэгчийн
мэдээллийн хэрэгцээг ойлгох ѐстой бөгөөд түүнд ямар
мэдээлэл шаардлагатай байгааг харилцан ярилцаж
асуудлыг шийдвэрлэх үүрэгтэй. Мөн түүнчлэн номын
санч өөрийн соѐл, нийгмийн болон боловсролын
түвшинд зохицсон мэдээллийн хэрэгцээг хангах
хэрэгтэй. Хүмүүс янз бүрийн боловсролын түвшинтэй
байх бөгөөд энэ нь заримдаа тэдэнтэй харьцахад маш
төвөгтэй байдлыг бий болгодог. Хэрэглэгчдийн хувьд
өөрсдийн мэдээллийн хэрэгцээг тайлбарлахад
төвөгтэй байх төдийгүй номын санчид ч мөн адил
өөрийн хэрэглэгчдийн хэрэгцээг хангах, түүний
асуултанд хариулахад зарим тохиолдолд нэлээд
бэрхшээлтэй байдаг

7.  Ер нь номын санч хэрэглэгчийн юу
хүсч байгаа тухай хэсэг хугацаанд
харилцан ярилцахын зэрэгцээ ямар
төрлийн мэдээллийг илүү сайн өгч
чадах эсвэл ямар мэдээлээр түүний
мэдээллийг хангаж болохыг ярилцах
нь маш чухал юм. Мэдээллийн
хайлтын гурав дахь түвшин нь
хэрэглэгч болон номын санчийн
хооронд мэдээлэл хайлтын яриа
хэлцэлийн үе шат байх бөгөөд нэг
үгээр хэлбэл мэдээлийн системийн
түвшин юм.

8. Анхаарал тавьсанд
баярлалаа