1. 1
Kurs: Zasady projektowania fryzur
Źródło: http://pl.fotolia.com/id/46802158
KURS Zasady projektowania fryzur
MODUŁ Style fryzur minionych epok
2. 2
Kurs: Zasady projektowania fryzur
1 Style fryzur minionych epok
1.1 Zmiany w stylu fryzur na przestrzeni epok
Włosy są ozdobą człowieka od najdawniejszych czasów. Odkrycia i badania
dowodzą, że już 5000 lat p.n.e. ludzie dbali o swój wizerunek. Za pomocą różnego
rodzaju przyrządów, środków oraz ozdób kształtowano style i formy fryzur. Zmieniały
się one na przestrzeni wieków, w zależności od potrzeb i kanonów piękna
obowiązujących w danym czasie. Fryzury charakterystyczne dla poszczególnych epok
niejednokrotnie stanowią inspirację dla współczesnych kreatorów stylu i wizerunku.
Epoki, w których dominowały określone style fryzur, to:
starożytność;
średniowiecze (500-1400 r.);
renesans – odrodzenie (1400-1560 r.);
barok (1560-1715 r.);
rokoko (1715-1789 r.);
dyrektoriat (1789-1799 r.);
empire (1800-1815 r.);
biedermeier (1815-1848 r.);
secesja (1909 r.) – działalność Antoniego Cierplikowskiego.
1.2 Starożytność
Najstarsze style fryzur poznajemy dzięki zachowanym rzeźbom
oraz malowidłom. Do obszarów kulturowych, które przywiązywały wagę do wyglądu
zewnętrznego należały starożytne cywilizacje Egiptu, Grecji i Rzymu.
1.2.1 Egipt
Egipcjanie formowali swoje fryzury w charakterystycznego pazia. Włosy miały
najczęściej jednakową długość (sięgały do ramion) i często zaplatano je w warkoczyki.
Z uwagi na pracochłonność wykonania fryzury nierzadko zastępowano ją peruką.
Do ozdoby włosów używano metalowych taśm i diademów.
3. 3
Kurs: Zasady projektowania fryzur
Rysunek 1.1 Peruka Egipcjanina z czasów starożytnych
Źródło: http://www.handsomemen.pl/wlosy,wlosy,wlosy_w_historii_i_kulturze_1331991578.html
1.2.2 Grecja
W Starożytnej Grecji ogromną wagę przywiązywano do harmonii i proporcji,
co znalazło swoje odzwierciedlenie również w stylu fryzur. Przede wszystkim fryzura
musiała stanowić harmonijną całość z sylwetką. Włosy układano gładko, zakrywając
czoło, bądź z przedziałkiem. Kręcono je (nad czołem), zaczesywano do tyłu i upinano,
formując fale lub loki. Rolę ozdób pełniły wstążki, przepaski i diademy. Stosowano także
elementy podtrzymujące fryzurę, czyli siatki. Włosy poddawano również naturalnemu
rozjaśnianiu przy pomocy soli morskiej oraz słońca.
Rysunek 1.2 Fryzury Greków z czasów starożytnych
Źródło: http://theglobefair.blogspot.com/2011/04/greckie-fryzury.html
1.2.3 Rzym
Rzymianie dążyli do tego, żeby fryzura wyglądała jak najbardziej naturalnie.
Typowy był podział włosów, który wyznaczał symetryczny przedziałek na środku
głowy. Kobiece włosy spinano z tyłu w węzeł, warkocz lub formowano z nich fale i loki.
Rzymianki farbowały włosy na rudo i na blond oraz stosowały różnego rodzaju
kosmetyki do pielęgnacji. Fryzury męskie miały krótką, naturalną formę. Styl
formowania fryzur zmieniał się wraz z rozwojem i rozkwitem Imperium Rzymskiego.
Naturalną fryzurę zastąpiła kunsztowna forma (z ozdobami), często mająca postać
peruki.
4. 4
Kurs: Zasady projektowania fryzur
Rysunek 1.3 Fryzury Rzymian z czasów starożytnych
Źródło: http://www.romanum.historicus.pl/ubior_rzymian.html
1.3 Średniowiecze
Średniowieczne kanony piękna były podporządkowane naukom kościoła.
Wyznacznikami mody i stylu fryzur były narzucane przez religię prostota i skromność.
Kobiety nosiły długie, proste, opadające na ramiona włosy z symetrycznym
przedziałkiem. Czasem używano skromnych przepasek lub zaplatano włosy w warkocz
z tyłu głowy. Zgodnie z nakazami kościoła kobiety nosiły różnego rodzaju czepki, welony
i woale.
Rysunek 1.4 Fryzura średniowieczna
Źródło: http://esmodeles100.blog.onet.pl/2007/09/11/o-fryzurach
W celu poszerzenia wiedzy na temat średniowiecznych fryzur zapoznaj się
ze stroną: http://www.e-vive.pl/wysokie-upiecia-i-perly-we-wlosach-czyli-jak-ludzie-
czesali,pl,8176.html.
5. 5
Kurs: Zasady projektowania fryzur
1.4 Renesans1
Charakterystyczne dla fryzur z epoki renesansu było podkreślanie wysokiego
czoła. Włosy zaczesywano do góry – zarówno z przodu, jak i z tyłu głowy. Formowano
loki, fale oraz stosowano kosztowne ozdoby. Na wysokości policzków układano
pojedyncze pasma lub warkocze. Pod koniec epoki powstała fryzura w kształcie serca,
okalająca twarz dwoma wałeczkami z włosów. Do układania fryzur używano siatek,
często zdobionych perłami i klejnotami.
Rysunek 1.5 Fryzury renesansowe
Źródło: http://vanite92.blogspot.com/2013/05/62-historia-fryzur-cz-ii-historia-nie.html
1.5 Barok2
Barok odznaczał się ogromnym przepychem, który widoczny był także w stylu
układania fryzur. Na dworach francuskich powstała słynna fryzura garcette – dwa duże
pęki włosów znajdujące się po bokach głowy, uformowane z drobnych, nieregularnych
loczków. Z czasem do takiej formy dodano małą, prostą grzywkę i szykowne ozdoby
w postaci strusich piór, wstążek, klejnotów, kwiatów oraz innych przedmiotów, które
wystawały wysoko ponad głową. Inną charakterystyczną fryzurą dla epoki baroku jest
fontanges – fryzura tak upinana tak wysoko, że wymagała zastosowania specjalnego
stelaża z drutu.
Przepych widoczny był także we fryzurach męskich. Mężczyźni nosili specjalne
peruki koloru białego lub ciemnego (zwane allonge) – wysokie i ułożone w loki.
1 http://studio-fryzur.blogspot.com/2010/11/fryzury-w-roznych-epokach-historycznych.html
2 http://studio-fryzur.blogspot.com/2010/11/fryzury-w-roznych-epokach-historycznych.html
6. 6
Kurs: Zasady projektowania fryzur
Rysunek 1.6 Fryzura garcette
Źródło: http://studio-fryzur.blogspot.com/2010/11/fryzury-w-roznych-epokach-historycznych.html
Rysunek 1.7 Fryzura fontanges
Źródło: http://vestuarioescenico.wordpress.com/2012/04/16/el-tocado-fontagne-influencia-de-las-
favoritas-de-los-monarcas-en-las-pautas-de-la-moda
1.6 Rokoko3
Fryzury rokokowe nie różniły się znacznie od fryzur barokowych. Do ich
wykonania także używano specjalnych drucianych stelaży i dodawano do nich szykowne
ozdoby (pióra, klamry, sztuczne kwiaty). Do historii, jako wyznaczniki stylu tamtych
czasów, przeszły fryzury Marii Leszczyńskiej, markizy de Pompadour oraz Marii
Antoniny – włosy zgodnie z tą modą zaczesywane były na stelażu nad czołem, fryzura
budowana była z zastosowaniem dopinek sztucznych włosów, dodatkowo ozdabiana
była klejnotami i długimi, strusimi piórami.
3 http://wiecznie-modne.blog.onet.pl/2011/08/01/moda-w-stylu-rokoko
7. 7
Kurs: Zasady projektowania fryzur
Rysunek 1.8 Fryzury z epoki rokoko
Źródło: http://wiecznie-modne.blog.onet.pl/2011/08/01/moda-w-stylu-rokoko
1.7 Dyrektoriat
Po przepychu minionych epok w okresie dyrektoriatu zapanowały prostota
i natura. Często wzorowano się na fryzurach rzymskich, czego przykładem będzie titus –
włosy obcięte na wysokości karku, mocno cieniowane i wygładzone. Fryzury
stylizowano także w sposób ekstrawagancki, włosy sprawiały wrażenie nieuczesanych,
rozrzuconych w nieładzie, rozwichrzonych. Charakterystyczna dla epoki stała się
fryzura incroyable – nastroszone włosy z odstającymi na wszystkie strony kosmykami.
Ozdobami do włosów były treski w kształcie warkoczy (chinon tress).
1.8 Empire4
Empire to epoka szerokiego wpływu dworu Napoleona. Styl fryzur wzorowany
był na stylu rzymskim. Były to bardzo kobiece fryzury, obfite w loki, najczęściej spięte
do góry. Cechę charakterystyczną stanowiły pęki włosów po bokach głowy i nad uszami.
4 http://www.polishnews.com/index.php?option=com_content&view=article&id=658:kobiety-ach-te-
kobiety&catid=85:ciekawostki&Itemid=265
8. 8
Kurs: Zasady projektowania fryzur
Rysunek 1.9 Fryzura z epoki empire
Źródło: http://www.polishnews.com
1.9 Biedermeier
W tej epoce kanony mody dyktował Wiedeń. Charakterystyczne dla fryzury
z epoki wiedeńskiej były grube i obfite loki, układane w formy trwałe i mocne. Często
do uzupełnienia takiej formy fryzjer stosował treski i dopinki. Fryzury były bardzo
pracochłonne i skomplikowane. Z czasem przekształciły się w gładsze formy
z przedziałkiem pośrodku lub w loki rozpuszczone w nieładzie. Rolę ozdób pełniły
sztuczne i żywe kwiaty. W tej epoce po raz pierwszy zrezygnowano z wyłącznie jednego
modelu dominującej w danym czasie fryzury. Pojawiła się różnorodność w formie –
uczesanie dopasowywano indywidualnie do kobiety.
Rysunek 1.10 Fryzury z epoki biedermeier
Źródło: http://joannastanczyk.deviantart.com/art/biedermeier-part1-42624513
1.10 Secesja
Na początku epoki dominowała fryzura z regularnie zwiniętych loków,
swobodnie zebranych u góry, całkowicie odsłaniająca kobiecy kark i uszy. Dopiero
9. 9
Kurs: Zasady projektowania fryzur
w 1909 r. doszło do rewolucji w modzie i stylu, gdy Antoni Cierplikowski uczesał znaną
francuska aktorkę Ewę Lavalliere w formę chłopięcą i krótką. Wraz z postępującym
rozwojem feminizmu rozpoczęła się moda na fryzury krótkie, z grzywką lub lokami
wywiniętymi na wysokości policzków. Popularnym uczesaniem krótkim stała się także
fryzura z asymetrycznym przedziałkiem po boku i włosami uformowanymi w puszyste
fale okalające twarz.
Rysunek 1.11 Fryzura Coco Chanel
Źródło: http://en.wikipedia.org/wiki/Coco_Chanel
W kolejnych latach w tworzeniu fryzur coraz mniej odwoływano się do
określonych kanonów piękna. Zaczęto odchodzić od jednej, dominującej stylizacji na
rzecz różnorodności i indywidualności.
1.11 Zmiany proporcji fryzur na przestrzeni wieków
Proporcje fryzur na przestrzeni wieków ulegały diametralnym zmianom.
Wraz ze zmianą epoki historycznej i panujących w niej wyznaczników piękna
przekształcały się także proporcje i style fryzur. Proporcję fryzury coraz mocniej
dopasowywano przede wszystkim do kobiecej sylwetki tak, aby podkreślała jej kształt.
Pierwsze prawidłowości zauważalne były już w starożytności. W epoce tej
kluczową rolę odgrywały harmonia i proporcja, w ogromny sposób wpływające na
postrzeganie wyglądu zewnętrznego człowieka. Fryzura musiała być ułożona w taki
sposób, żeby stanowić z sylwetką harmonijną całość.
Kolejną zależność można zaobserwować w średniowieczu. Ideał kobiecej
sylwetki wykreowany został na bazie sztuki gotyckiej i charakterystycznych dla niej
strzelistych budowli. Sylwetka musiała być jak najbardziej smukła, co podkreślano
długimi, prostymi włosami oraz odpowiednim nakryciem głowy. Funkcję nakryć pełniły
długie i strzeliste czepce, które wymagały zastosowania odpowiedniego stelaża
podtrzymującego.
Znaczące zmiany w proporcji fryzur zapoczątkował barok. Pojawiły się obfite
formy i kształty. Fryzury z okresu baroku odsłaniały czoło i poprzez zaczesywanie
włosów do góry – podnosiły jego wysokość. Najbardziej ozdobną formą była fryzura
w kształcie serca, która charakteryzowała się bujnością włosów w okolicach twarzy.
Przekształcanie się gładkiej, harmonijnej, średniowiecznej formy
w kształty bardziej bogate i okazałe swoje apogeum osiągnęło w dwóch kolejnych
epokach. Pojawiły się formy tak wysokie, że musiały być opierane na specjalnym
10. 10
Kurs: Zasady projektowania fryzur
szkielecie z drutu. Kobiety chciały poprzez wysokość fryzury podkreślić długość swojej
sylwetki. Podobną formę preferowali także mężczyźni, którzy dla zbudowania objętości
fryzury do użytku wprowadzili peruki (osiągały one wagę nawet 2,5 kg). Dominowały
loki oraz wszelkiego rodzaju ozdoby do włosów. W kulminacyjnym momencie fryzury
uzupełniano zamocowanym na stelażu dużym kapeluszem.
Ogromnym, nieproporcjonalnym fryzurom kres położyła epoka dyrektoriatu.
Rewolucja francuska doprowadziła do rozpowszechnienia mody wśród całego
społeczeństwa. Fryzura musiała spełniać wymogi również klas niższych, dlatego
powrócono do formy prostej i naturalnej, która wzorowana była na rzymskich kanonach
piękna. Forma ta stopniowo ewoluowała – począwszy od uczesania spokojnego,
uformowanego z upiętych loków i dającego paniom bardzo kobiecy wygląd, poprzez
fryzurę zbudowaną z bujnych loków, aż do włosów wysoko lub luźno upiętych,
uzupełnianych treskami.
Rewolucję we fryzjerstwie przyniósł wiek XX. Wraz z rozwojem ideologii
feminizmu zaczęły zmieniać się wizerunek kobiety i jej postrzeganie przez
społeczeństwo. Pierwszą diametralną zmianą było stworzenie przez Antoniego
Cierplikowskiego tzw. chłopczycy. Forma ta zapoczątkowała modę na krótkie, skromne
fryzury. Popularyzowano różnorodność stylów czesania i akcentowano indywidualność
kobiety, w czym pomocny okazał się wynalazek Karla Nesslera. W 1900 roku
zaprezentował on technikę trwałej ondulacji, która pozwoliła zwiększać objętość
fryzury oraz układać włosy w różnorodne formy.
Kolejne lata w modzie i fryzjerstwie charakteryzowały różnorodność oraz
podkreślanie indywidualności.
Rysunek 1.12 Pierwsza trwała ondulacja
Źródło: http://pinolel.blogspot.com/2012/09/loki.html
W celu poszerzenia wiedzy na temat historii ondulacji zapoznaj się
z prezentacją pt. „Trwała ondulacja”.
11. 11
Kurs: Zasady projektowania fryzur
1.12 Literatura
1.12.1 Literatura obowiązkowa
Luhr G., Stylizacja – elementy projektowania fryzur, Wydawnictwo REA, Warszawa
2006;
Praca zbiorowa pod redakcją Z. Sumirskiej, Stylizacja – kolor, forma, styling,
Wydawnictwo SUZI, Warszawa 2004.
1.12.2 Netografia
http://studio-fryzur.blogspot.com/2010/11/fryzury-w-roznych-epokach-
historycznych.html;
http://wiecznie-modne.blog.onet.pl/2011/08/01/moda-w-stylu-rokoko;
http://www.polishnews.com/index.php?option=com_content&view=article&id=6
58:kobiety-ach-te-kobiety&catid=85:ciekawostki&Itemid=265.
1.13 Spis rysunków
Rysunek 1.1 Peruka Egipcjanina z czasów starożytnych.................................................................3
Rysunek 1.2 Fryzury Greków z czasów starożytnych.......................................................................3
Rysunek 1.3 Fryzury Rzymian z czasów starożytnych.....................................................................4
Rysunek 1.4 Fryzura średniowieczna .....................................................................................................4
Rysunek 1.5 Fryzury renesansowe...........................................................................................................5
Rysunek 1.6 Fryzura garcette.....................................................................................................................6
Rysunek 1.7 Fryzura fontanges..................................................................................................................6
Rysunek 1.8 Fryzury z epoki rokoko .......................................................................................................7
Rysunek 1.9 Fryzura z epoki empire .......................................................................................................8
Rysunek 1.10 Fryzury z epoki biedermeier..........................................................................................8
Rysunek 1.11 Fryzura Coco Chanel..........................................................................................................9
Rysunek 1.12 Pierwsza trwała ondulacja...........................................................................................10
Spis treści
1 Style fryzur minionych epok..............................................................................................................1
1.1 Zmiany w stylu fryzur na przestrzeni epok...........................................................................................2
1.2 Starożytność.......................................................................................................................................................2
1.2.1 Egipt ........................................................................................................................................................................................2
1.2.2 Grecja......................................................................................................................................................................................3
1.2.3 Rzym .......................................................................................................................................................................................3
1.3 Średniowiecze....................................................................................................................................................4
1.4 Renesans ..............................................................................................................................................................5
1.5 Barok......................................................................................................................................................................5
1.6 Rokoko..................................................................................................................................................................6
1.7 Dyrektoriat..........................................................................................................................................................7
1.8 Empire...................................................................................................................................................................7
1.9 Biedermeier........................................................................................................................................................8
12. 12
Kurs: Zasady projektowania fryzur
1.10 Secesja...................................................................................................................................................................8
1.11 Zmiany proporcji fryzur na przestrzeni wieków ................................................................................9
1.12 Literatura..........................................................................................................................................................11
1.12.1 Literatura obowiązkowa.........................................................................................................................................11
1.12.2 Netografia ......................................................................................................................................................................11
1.13 Spis rysunków.................................................................................................................................................11
