ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଓ ସମୀକରଣ

1. ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଓ ସମୀକରଣ
By Basant Sir
[Part-3]

2. ରାସାୟନିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ
(CHEMICAL CHANGE )
• ଆମ ଦ ୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନଦର ଆଦମ ଅଦନକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଦ ଖୁ | ଦସଗୁଡିକ ମଧ୍ୟର
ୁ ଦକଦତକ
ଦ ୌତିକ ଏବଂ ଦକଦତକ ରାସାୟନିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଅଦେ | ଆଦମ ପୂବତ ଦେଣୀ ମାନଙ୍କଦର
ଏହା ବିଷୟଦର ପଢିଛୁ |
• ଆମ ଦ ୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନଦର ଦ ଖା ଯାଉଥିବା ଦକଦତକ ରାସାୟନିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ :-
a)ଲୁହା ଜିନିଷ ବାହାଦର ପଡି ରହିଦଲ ଦସଥିଦର କଳଙ୍କି ଲାଗିବା
b)କ୍ଷୀର ଛିଡି ହି ଦହବା
c)ବି ିନ୍ନ ଫଳ ରହି ପଚି ଯିବା
d)ଖା ୟ ହଜମ ଦହବା

3. ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା
(CHEMICAL REACTION)
• ରାସାୟନିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଦଯାଗୁ ଦହାଇଥାାଏ|ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କୁ
ବୁଝିବାକୁ ନିମନ ଉ ାହରଣ ନିଆ ଯାଉ |
• ଏଠାଦର ମୟାଗଦନସିୟମ ପାତ
ବାୟୁ ଅାତାତ ଅମଳଜାନ ସହ
ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରି ମୟାଗଦନସିୟମ
ଅକ୍ସାଇଥଡ ପ୍ରସ୍ତୁତ କଲା |

4. ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା
(CHEMICAL REACTION)
• ଅନୟ ଏକ ଉ ାହରଣ ନିଆ ଯାଉ :-
• ଏଠାଦର ସଲଫୁୟରିକ ଏସିଡ
ଜିଙ୍କ ସହ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରି ଜିଙ୍କ
ସଲଦଫେ ଓ ଉ ଜାନ ଗୟାସ
ପ୍ରସ୍ତୁତ କର
ୁ ଛି |

5. ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା
(CHEMICAL REACTION)

6. ରାସାୟନିକ ସମୀକରଣ
(CHEMICAL EQUATION )
• ଏଠାଦର ମୟାଗଦନସିୟମ ପାତ ବାୟୁ ଅାତାତ ଅମଳଜାନ ସହ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରି ମୟାଗଦନସିୟମ
ଅକ୍ସାଇଥଡ ପ୍ରସ୍ତୁତ କଲା |ବାକୟ ର
ୂ ପଦର ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାର ଏପରି ବଣତନା ଲମବା
ଦହଉଛି | ଏହାକୁ ଏକ କ୍ଷୁଦ୍ର ଓ ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ର
ୂ ପଦର ଦଲଖା ଯାଇଥ ପାରିବ |

7. ରାସାୟନିକ ସମୀକରଣ

8. ରାସାୟନିକ ସମୀକରଣ

9. ରାସାୟନିକ ସମୀକରଣ
• ସମୀକରଣଦର ଯ ି ଆଦମ ଶବ୍ଦ ବୟବହାର ନକରି ସଂଦକତ ଏବଂ ପ୍ରତୀକ ବୟବହାର
କରିବା ତାଦହଦଲ ସମୀକରଣେି ଅଧିକ ସଂକ୍ଷିପ୍ତ, ତାୟ ପୂର୍ଣ୍ତ ଏବଂ ବୟବହାର ଦଯାଗୟ
ଦହାଇଥ ପାରିବ |
• ପ୍ରାମ ଉ ାହରଣର ରାସାୟନିକ ସମୀକରଣ
• ଦ୍ଵିତୀୟ ଉ ାହରଣର ରାସାୟନିକ ସମୀକରଣ

10. ବସ୍ତୁତ୍ୱ ସଂରକ୍ଷଣ ନିୟମ
(LAW OF CONSERVATION OF MASS)
• ଏକ ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଦର ବସ୍ତୁତ୍ୱର ସୃଷ୍ଟି ନାହିଁ କି ବିନାଶ ନାହିଁ |
• ଅାତାତ ପ୍ରତିକାରକର ବସ୍ତୁତ୍ୱ ଏବଂ ଉତ୍ପା ର ବସ୍ତୁତ୍ୱ ସମାନ |
• ଅାତାତ ପ୍ରତିକାରକଦର ଦଯଉ ଦମୌଳିକର ଦଯଦତେି ପରମାଣୁ ଅଛି, ଉତ୍ପା ଦର ମଧ୍ୟ
ଦସହି ଦମୌଳିକର ଦସତିକି ପରମାଣୁ ରହିବ

11. ସମତୁ ଲ ଓ ଅସମତୁ ଲ ରାସାୟନିକ ସମୀକରଣ
(BALANCED AND UNBALANCED CHEMICAL
REACTION)
(ସମତୁ ଲ ରାସାୟନିକ ସମୀକରଣ)
( ଅସମତୁ ଲ ରାସାୟନିକ ସମୀକରଣ/
ସୁଚକୀୟ ରାସାୟନିକ ସମୀକରଣ )

12. ଅସମତୁ ଲ ସମୀକରଣକୁ ସମତୁ ଲ କରିବା ପ୍ରଣାଳୀ

13. ଅସମତୁ ଲ ସମୀକରଣକୁ ସମତୁ ଲ କରିବା ପ୍ରଣାଳୀ

18. ଦ ୌତିକ ଅବସ୍ଥା ପାଇଥ ପ୍ରତୀକର ସୂଚନା

19. ବି ିନ୍ନ ପ୍ରକାର ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା
1. ସଂଦଶେଷଣ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା (Combination reaction)
2. ବିଘେନ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ( decomposition reaction)
3. ବିସ୍ଥାପନ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା (Displacement reaction )
4. ଦଦ୍ଵୈତ ବିସ୍ଥାପନ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ( double displacement reaction )
5. ଜାରଣ ଓ ବୀଜରଣ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା (Oxidation and Reduction reaction )
ତାପ ଉତ୍ପା ି ପ୍ରତିକ୍ରିୟା
ତାପ ଦଶାଷି ପ୍ରତିକ୍ରିୟା

20. 1. ସଂଦଶେଷଣ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା
(COMBINATION REACTION)
• ଦଯଉ ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଦର ୁଇଥ ବା ତା ଠାର
ୁ ଅଧିକ ପ୍ରତିକାରକ ସଂଯୁକ୍ତ ଦହାଇଥ
ଏକମାତ୍ର ଉତ୍ପା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ତାହାକୁ ସଂଦଶେଷଣ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କୁହାଯାଏ |
A + B C

21. ତାପ ଉତ୍ପା ି ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ( EXOTHERMIC REACTION )
• ଦଯଉ ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଦର ଉତ୍ପା ବାହାରିବା ସହ ତାପ ଶକ୍ତି ମଧ୍ୟ ନିଗତତ ହୁଏ
ତାହାକୁ ତାପ ଉତ୍ପ ୀ ବା ତାପ ଉତ୍ପା କ ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କୁହାଯାଏ |
(ii)

22. ବିଘେନ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା
( DECOMPOSITION REACTION)
• ଦଯଉ ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଦର ଦଗାେିଏ ମାତ୍ର ପ୍ରତିକାରକ ବିଘେିତ ଦହାଇଥ ଏକାଧିକ
ଉତ୍ପା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ତାହାକୁ ବିଘେନ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କୁହାଯାଏ |
A B + C
(i)
(ii)

24. ତାପ ଦଶାଷି ପ୍ରତିକ୍ରିୟା
(ENDOTHERMIC REACTION )
• ଦଯଉ ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଦର ତାପ, ଆଦଲାକ କିମବା ବି ୁୟତ ଶକ୍ତି ଆବଶୟକ ହୁଏ
ତାହାକୁ ତାପଦଶାଷି ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କୁହାଯାଏ |
(i)
(ii)

25. ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଓ ସମୀକରଣ
By Basant Sir
[Part-3]

26. ବିସ୍ଥାପନ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା
(DISPLACEMENT REACTION )
• ଦଯଉ ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଦର ଦଗାେିଏ ଦମୌଳିକ ଅନୟଏକ ଦଯୌଗିକର ଦମୌଳିକ କୁ
ଅପସାରଣ କଦର ତାହାକୁ ବିସ୍ଥାପନ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କୁହାଯାଏ |

28. ଦଦ୍ଵୈତ ବିସ୍ଥାପନ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା
( DOUBLE DISPLACEMENT REACTION )
• ଦଯଉ ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଦର ୁଇଥେି ଦଯୌଗିକ ମଧ୍ୟଦର ଆୟନ ବିନିମୟ ହୁଏ
ତାହାକୁ ଦଦ୍ଵୈତ ବିସ୍ଥାପନ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କୁହାଯାଏ |
(ଅବକ୍ଷେପଣ ପ୍ରତିକ୍ରିିା )

30. ଜାରଣ ଓ ବୀଜରଣ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା
(OXIDATION AND REDUCTION REACTION )

31. ଜାରଣ ଓ ବୀଜରଣ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା
(OXIDATION AND REDUCTION REACTION )
(i)
(ii)

32. ଜାରଣ ବୀଜରଣ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା
(OXIDATION - REDUCTION REACTION )

33. ଜାରଣ ବୀଜରଣ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା
(OXIDATION - REDUCTION REACTION )

34. ଜାରଣ ବୀଜରଣ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା
(OXIDATION - REDUCTION REACTION )

35. ସଂକ୍ଷାରଣ (CORROSION )

36. ଶଢା ଅବସ୍ଥା (RANCIDIDITY)

37. • ବାୟୁଦରାଧୀ ପତ୍ର ମଧ୍ୟଦର ଖା ୟକୁ ରଖିଦଲ ଜାରଣ ମନ୍ଥର ଦହାଇଥାାଏ |
• ସଂକ୍ଷାରଣକୁ ଦରାକିବା ପାଇଥ ଚିପ୍ସ ପୟାଦକେ ଗୁଡିକଦର ନାଇଥଦରୋାଦଜନ ଗୟାସ
ରାଯାଇଥାାଏ |
ଶଢା ଅବସ୍ଥା (RANCIDIDITY)

38. Thank You