2. Programma: de waarde van de audit
2
Tijd Titel Spreker
13.30-14.00 Ontvangst
14.00-14.15 Opening en introductie
thema
Prof.dr. Eddy Vaassen RA
Tilburg University
Baker Tilly Berk
14.15-15.00 De waarde van de audit
onder druk en ter discussie
Prof.dr.mr. Marcel Pheijffer RA
Nyenrode Business Universiteit
15.00-15.45 Accountant in het MKB –
Spagaat of balanceeract?
Ted Verkade RA
Baker Tilly Berk
15.45-16.00 Pauze
16.00-16.45 De klankbordwaarde van de
accountant voor de
onderneming en haar
bestuurders
Drs. Pat Hermse RA
Bankinter SA
16.45-17.00 Samenwerking en
kennisdeling tussen de
financiële functie en de
controlerend accountant
Prof.dr. Eddy Vaassen RA
Tilburg University
Baker Tilly Berk
17.00 borrel
6. De oneerlijkheid van eerlijke mensen
• Mazar et al. 2008 in Journal of Marketing Research
• Serie experimenten om te onderzoeken waarom mensen soms niet de
waarheid spreken
• De cijfers in de jaarrekening manipuleren is ook een vorm van niet de
waarheid spreken
• Waarom doen mensen dit?
• Theory of self-concept maintenance:
− Mensen streven naar positief zelfbeeld
− Bereiken door onethisch gedrag bewust te kwalificeren als
acceptabel (=rationalisatie, element van de fraude driehoek van
Cressey)
− Het kan ook zo zijn dat mensen niet weten dat hun gedrag
onethisch is (bijv. iemand is opgegroeid in een milieu waarin stelen
normaal is)
6
7. ‘Optellen-tot-10’ taak
7
1,69 1,82 2,91
4,67 4,81 3,05
5,82 5,06 4,28
6,36 5,19 4,57
Vind de twee getallen die optellen tot 10
20 van deze matrices, maximale score dus 20, 4 minuten tijd, steeds
maar één combinatie per matrix mogelijk
8. Ontwerp
• Kleine beloning $0,50 en grote beloning $2,00 voor elk juist
antwoord
• De mogelijkheid om te liegen versus géén mogelijkheid om te liegen
over de eigen score (registratie van de eigen scores door de
deelnemers zélf zonder controle door de spelleider versus registratie
door de spelleider van de scores)
• Een deel van de groep die de mogelijkheid had om te liegen ontving
de volgende tekst op het spelformulier waarop ze hun score
moesten invullen: ‘Ik realiseer me dat dit spel onder de ethische
code van mijn organisatie valt’
Post-master Accountancy 811-5-2011
10. Conclusie Mazar & Ariely
• Wijzen op het bestaan van een ethische code leidt tot ethischer
gedrag, ongeacht de inhoud van die code; het is een herinnering dat
er zoiets is als ethiek en dat bepaald gedrag niet wenselijk is
• Mensen zijn vaak oneerlijk (niet-integer) als ze de kans krijgen en
hen dat goed uitkomt, zonder dat ze daarmee hun positieve
zelfbeeld aantasten
• Maar er is meer .....
10
11. Medische beroepsethiek
• Bij een groei van het aantal chirurgen nam het aantal operaties bij
gelijkblijvend ziektebeeld met 3% toe
• In Duitsland bleek het aantal knieoperaties (gecorrigeerd) 60%
hoger te liggen dan in Zweden; enige verklaring was dat Duitse
chirurgen per operatie betaald krijgen en Zweedse een vast bedrag
per maand
• En dat ondanks de hippocratische eed
11
12. Vervolg accountancy beroepsethiek
• Zodra een persoon zichzelf bekendmaakt als een belanghebbende
dan wordt deze persoon minder terughoudend om zich ook als een
belanghebbende te gedragen, met alle - soms niet zo ethische -
consequenties van dien
• Mogelijke interpretatie hiervan: zodra een accountant transparant is
over samenloop van dienstverlening, sponsoring, financiële
belangen, langdurige betrokkenheid bij klant, en dergelijke, dan
voelt hij zich minder geremd om zich dan ook maar minder
onafhankelijk te gedragen omdat de belanghebbende had kunnen
weten dat de accountant niet geheel onafhankelijk is
• Dit pleit ervoor om maatregelen te treffen die de onafhankelijkheid in
schijn verbeteren; hierdoor volgt onafhankelijkheid in wezen vanzelf
• Scheiding controle en advies, verplichte roulatie, en de genoemde
aspecten van sponsoring, giften, financiële belangen en dergelijke
dragen aldus bij aan een verbeterde onafhankelijkheid in wezen
12
13. Waardetoevoeging accountant
Randvoorwaarden:
• Deskundigheid
• Onafhankelijkheid
Nu is er in de regelgeving en de maatschappelijke discussie over het beroep een
sterke nadruk op onafhankelijkheid, maar .....
• Bepaalde management controls (bijv. prestatiebeloning) of structuren (bijv. de
klant betaalt de accountant) kunnen onethisch gedrag uitlokken
• Communiceren dat je vanuit een positie werkt die mogelijk onethisch gedrag
uitlokt, leidt tot onethischer gedrag
• Bewustwording dat er een ethische code is, leidt tot ethischer gedrag
• Bewustwording kan via training, ethische codes, eed, kortom ‘immersion’,
aangevuld met een systeem om ethiek ‘warm’ te houden bij de betrokkenen
• Als de accountant zich ethisch gedraagt, dan kan hij zich richten op de inhoud
en zijn deskundigheid vergroten
13
14. Stelling
Door de beroepsethiek van accountants te verbeteren
ontstaat vanzelf ruimte voor deskundigheidsontwikkeling
en daardoor waardecreatie voor de klant, het
maatschappelijke verkeer en de accountant zelf
Post-master Accountancy 1411-5-2011
15. Waarde van de audit
• De mate waarin de accountant fraude kan tegengaan en ontdekken
• De mate waarin de accountant aan belanghebbenden kan laten zien
dat het management er alles aan heeft gedaan om de organisatie goed
te besturen en te beheersen
• De mate waarin de accountant kan bijdragen aan het door het
management verstrekken van betrouwbare informatie aan
belanghebbenden
• De mate waarin de accountant de contractvoorwaarden van de diverse
(formele en informele) contracten die de organisatie met haar
belanghebbenden heeft helpt verbeteren
• De mate waarin de accountant de eigenaren en het management
ondersteunt bij het in control brengen en houden van de organisatie
• De mate waarin de accountant door belanghebbenden kan worden
aangesproken als hij ten onrechte een goedkeurende verklaring heeft
afgegeven
Post-master Accountancy 1511-5-2011
