პრეზენტაცია მოამზადა 43-ე საჯარო სკოლის ისტორიის მასწავლებელმა ნინო აბულაძემ

2. 1921 წლის რუსეთ-საქართველოს ომი,
თავისი შედეგებით, გახდა ერთერთი
ყველაზე ტრაგიკული მოვლენა
საქართველოს ძალიან გრძელ
ისტორიაში...

3. მაშ ასე:
რა იყო
საქართველოს
ოკუპაციამდე?

4. o 1919 წლის 14 მარტს საქართველოს დელეგაციამ კონფერენციას წარუდგინა მემორანდუმი
საქართველოს წარსულისა და თანამედროვე რეალობის მოკლე აღწერით.
o 1920 წლის 11 იანვარი- ინგლისის, საფრანგეთისა და იტალიის მთავრობების
გადაწყვეტილება საქართველო დე ფაქტოდ აღიარეს , მოგვიანებით შეუერთდა იაპონია,
ბელგია
o პირველად გვაღიარა არგენტინამ 1919 წლის 15 სექტემბერს
o 1920 წლის 16 დეკემბერს ჟენევაში იქნა მიღებული და საქართველოს ერთა ლიგის მიღმა
ტოვებდა.

5. მოსკოვში ბოლშევიკურ რუსეთსა და
დამოუკიდებელ საქართველოს შორის
სამშვიდობო და სამოკავშირეო
ხელშეკრულება გაფორმდა. მაგრამ
ამას რუსეთისათვის ხელი არ შეუშლია
საქართველოს საზღვრები გადმოელახა
და ქვეყანა დაეპყრო
„სახელმწიფო საზღვარი
საქართველოსა და რუსეთს
შორის გადის შავი ზღვიდან
მდინარე ფსოუს გასწვრივ...“

6. საქართველოს დე-იურე
აღიარების საპავტისაცემოდ
გამართული აღლუმი. 1921
წლის იანვარი. სულ ერთ
თვეში საბჭოთა რუსეთი ხუთი
მიმართულებით დაესხა თავს
დემოკრატიულ
საქართველოს.

8. 15 თებერვალს სტალინმა
დაავალა სერგო
ორჯონიკიძეს, დაუყონებლივ
დაეკავებინა თბილისი

9. „წითელი არმია საქართველოში
უნდა შემოსულიყო ვითომ
საკუთარი მთავრობის
წინააღმდეგ აჯანყებული
მუშების დასახმარებლად.
აჯანყების ადგილად შეირჩა
ლორეს ნეიტრალური
ტერიტორია, რომელიც 1918
წლიდან სადავო იყო
საქართველოსა და სომხეთს
შორის.

10. მე–11 წითელი არმიის 96–ე, მე–60 და მე–
20 მსროლელთა ბრიგადის პოლკები,
საბჭოთა სომხეთის ცხენოსანი ბრიგადისა
და ბოლშევიკთა ადგილობრივი
მომხრეების ჩათვლით, შევიდნენ სოფელ
შულავერში
შულავერის კომიტეტში შედიოდნენ: სერგო
ორჯონიკიძე, ფილიპე მახარაძე, მამია
ორახელაშვილი, შალვა ელიავა, ბუდუ მდივანი
და სხვა ქართველი ბოლშევიკები.

11. ივანე
ჯავახიშვილის
მიმართვა:

13. 1921 წლის რუსეთ-საქართველოს ომში
ხელმძღვანელობდა თბილისის დაცვის
სამხრეთ-დასავლეთის მიმართულებას
(ე.წ. სოღანლუღის ფრონტს) სადაც
განახორციელა რამდენიმე ბრწყინვალე
კონტრშეტევა და ტყვედ აიყვანა 1600
წითელარმიელი – ყველა მათგანი რუსი
"მე არც ბოლშევიკი და არც მენშევიკი გენერალი არა ვარ, მე ქართველი გენერალი ვარ!”

14. ალექსანდრე ანდრონიკაშვილი
მსახურობდა გენერალურ
შტაბში
1921 წლის მარტიდან
ემიგრაციაშია, საქართველოში
დაბრუნდა 1924 წლის აჯანყების
მოსამზადებლად,
მაგრამ „ჩეკამ“დააპატიმრა და
იმავე წლის აგვისტოში
დახვრიტეს.
1921 წლიის ოკუპაციის შემდეგ
ანდრონიკაშვილი გახდა ეროვნულ-
გამათავისუფლებელი მოძრაობის ერთ
ერთი ლიდერი. დამკომის სამხედრო
ცენტრის წევრი.1923 წლის 20 მაისს ის
დახვრიტეს თბილისში, დღევანდელი
"ვაკის პარკის" ტერიტორიაზე.
დავალება 1 :მოიძიე
სამხედრო პირების
შესახებ მასალები

15. 1921 წლის 18 თებერვალს მთავარსარდალმა გიორგი
კვინიტაძემ ქართული შეიარაღებული ძალები თბილისის
დასაცავად შემდეგნაირად განალაგა:
• მარჯვენა ფლანგზე - კოჯორ-მანგლისის გზატკეცილზე, თეთრი
დუქნიდან აზეულას (ქორ-ოღლის) ციხემდე მე-4 ათასეული იდგა.
• ტაბახმელას მონაკვეთი სამხედრო სკოლას ეკავა. ამ ფრთას
გენერალი ალექსანდრე ანდრონიკაშვილი მეთაურობდა.
• ცენტრში - გენერალ გიორგი მაზნიაშვილის ნაწილები იყო:
შავნაბადას სიმაღლეები მე-9 ათასეულს ეკავა,

16. • სოღანლუღის სიმაღლეები სადარაჯო ათასეულსა და
მეტყვიამფრქვევთა ბატალიონს ეკავა.
• მათგან მარჯვნივ, რკინიგზის ხაზთან სანაპირო ათასეულის ერთი
რაზმი იყო განლაგებული ორი ზარბაზნით.
• მტკვრის მარჯვენა ნაპირზე რკინიგზის ხაზამდე გვარდიის გორისა და
ხაშურის ბატალიონები იყო.
• მარცხენა ფლანგზე - გვარდიის ნაწილები იდგა გენერალ არტემ
ჯიჯიხიას მეთაურობით. კერძოდ, იმერეთის მე-2, ზუგდიდისა და
დუშეთის ბატალიონები და თითო-თითო საველე და სამთო
საარტილერიო ბატარეები.

17. გიორგი კვინიტაძე
იუნკერებთან
ფრონტზე. შუაში
გენერალი
კვინიტაძე

18. პოლკოვნიკი ალექსანდრე ჩხეიძე
1919 წლის აგვისტოში თბილისში იუნკერთა ორწლიანი სამხედრო სკოლა გაიხსნა.
სკოლის უფროსმა, გენერალმა გიორგი კვინიტაძემ, თანაშემწედ პოლკოვნიკი
ალექსანდრე ჩხეიძე მიიწვია.

19.  თბილისის ბრძოლა 18-25 თებერვალს მიდიოდა და
 არ შემოიფარგლებოდა კოჯორი-ტაბახმელათი.
 არსებობდა ბევრი საბრძოლო პოზიცია კოჯორი-ტაბახმელას გარდა, სადაც
იბრძოდნენ და იღუპებოდნენ ქართველი ჯარისკაცები
 24 თებერვლისთვის ფრონტი წარმოადგენდა თითქმის წრეს თრიალეთის
ქედიდან ავჭალამდე
 25 თებერვალს თბილისის დაცემის შემდეგ, 13 მარტამდე ინტენსიური ბრძოლები
მიდიოდა შიდა ქართლში, აფხაზეთსა და იმერეთში. მათ შორის, 5-6 მარტის
სურამის ბრძოლა, რომელშიც ქართული ჯარი ცდილობდა ბოლშევიკების
შეჩერებას ლიხის ქედზე.

21. ალექსანდრე ჩხეიძის
მეთაურობით ქართველი
იუნკრები 10 დღის განმავლობაში
იგერიებდნენ ბოლშევიკთა
შემოტევებს, რამდენიმეჯერ
იერიშზეც გადავიდნენ და რუსები
აიძულეს უკან დაეხიათ

22. 18 თებერვალს 22
საათისათვის მოწინააღმდეგემ
იაღლუჯას ქედს შემოუარა და
მაზნიაშვილის პოზიციებისაკენ
დაიძრა. შეტევა დაიწყო 1.30
საათზე. ჯავშანმატარებელი
ვალოდია გოგუაძის
მეთაურობით სოღანლუღის
ხიდთან მივიდა და ბრძოლაში
ჩაება

23. 2-დან 3 საათამდე პერიოდში მტერმა მთელი ძალებით გვარდიის
გორის ბატალიონის პოზიციებს შეუტია. ბრძოლაში გვარდიის
სარეზერვო ბატალიონი ჩაერთო, ვალიკო ჯუღელის მიერ მიყვანილი
ჯავშანმანქანების მხარდაჭერით. მათ სუღანლუღის სადგურიდან
უკუაგდეს მტერი. გამთენიისას, მოწინააღმდეგის მორიგი იერიშის
მოგერიების შემდეგ სადარაჯო ათასეული, გორის ბატალიონი და
სარეზერვო ბატალიონი შეტევაზე გადავიდნენ.

25. გაზეთი “ერთობა” წერდა, “20 და 21
თებერვალს ჩვენმა ჯარმა იერიში
მიიტანა მტრის მარცხენა ფრთისკენ _
კოჯორისა და ტაბახმელას სიმაღლეებზე
და მარჯვენა ფრთისკენ სადგურ
ვაზიანის რაიონში. ამ ძალების
ლიკვიდაციით ტფილისს სრულიად
ეხსნება ალყა, ტფილისი გადარჩენილია
და პირდაპირი საფრთხე მოკლე დროში
მას აღარ მოელის”.

26. 1921 წლის 21
თებერვალი. ორ
საათში მიიღებენ
კონსტიტუციას.
თბილისი
იბომბება. ჩვენი
პოზიციები
ფონიჭალასთან....

27. გრიგოლ ლორთქიფანიძის მოგონებიდან:
მეხადირის ბრძოლებიც იყო
შემოტევა დარიალის მხრიდან,
თუმცა ქართველმა მეომრებმა ხიდი
ააფეთქეს და მოწინააღმდეგის
პირველი იერიში მოიგერიეს. ამ
მიმართულებით მოქმედ ქართულ
ჯარს პოლკოვნიკი სიმონ წერეთელი
ხელმძღვანელობდა.

28. ისევ
23 თებერვალი ...
ჩვენი
მებრძოლები
კოჯორში

29. მტრის ყუმბარამ მოკლა
კოჯორთან 19 თებერვალს.
23 თებერვალს ის თბილისში,
რუსთაველზე, სამხედრო ტაძრის
ეზოში, საძმო საფლავში დაკრძალეს
რუსეთთან ომში დაცემულ
მეომრებთან ერთად.

30. ” მარო მაყაშვილის დღიურების აქამდე ცნობილი
ნაწილი პირველად არჩილ სულაკაურმა გამოაქვეყნა
ჟურნალში „მნათობი“ 1996 წელს, პატარა წიგნაკად კი _
ლიტერატურის მუზეუმმა გამოსცა 2004 წელს. 2012
წელს ლიტერატურის მუზეუმს თათული
ღვინიაშვილმა გადმოსცა მწერალ ანა ღვინიაშვილის
არქივი. ამ არქივში აღმოჩნდა მარო მაყაშვილის
ჩანაწერების ახალი, დღემდე დაკარგულად მიჩნეული
რვეული.”

31. ერთ-ერთი კონტრიერიშის დროს, იუნკერთა შეტევა
სერიოზულად შეაფერხა მოხერხებულ სიმაღლეზე
განლაგებულმა მოწინააღმდეგის ტყვიამფრქვევის
ცეცხლმა. იუნკრებმა გადაწყვეტილება სწრაფად მიიღეს
და პირდაპირი იერიშით გაემართნენ წითელარმიელთა
ავადმოგრიალე „მაქსიმისაკენ“. მოიერიშეებს მალევე
გამოეყო მაშინდელ თბილისში ფეხბურთის საუკეთესო
მოთამაშე და შეუდარებელი მორბენალი, 22 წლის შალვა
ერისთავი. მან თვალის დახამხამებაში აირბინა აღმართი,
ტყვიითა და ხიშტით განგმირა შემოგებებული მტერი და
საკუთარი სხეულით დაადუმა „მაქსიმის“ ლულა. შალვა
ერისთავის ეს გმირობა იმ დღეებში მთელ საქართველოს
მოედო. მოგვიანებით კი მას მხოლოდ ქართული
ემიგრაციის წრეებში იგონებდნენ. საბჭოთა პროპაგანდამ
ოცი წლის შემდეგ მთელ მსოფლიოს მოსდო
წითელარმიელ მატროსოვის ანალოგიური თავდადება

32. 1921 წელი.
25 თებერვალი
ბოლშევიკები
შემოდიან
თბილისში

33. 1921 წლის 26
თებერვალი.
კოჯორი.
დახოცილი
ქართველი
იუნკერები და
კადეტები...
დგანან
ბოლშევიკები

36. „1921 წლის 25-თებერვალი უმძიმესი დღეა ქართველი ხალხის
მატიანეში. ამ დღიდან საქართველოს ისევ დაედგა კისერზე
რუსეთის უღელი – ახალი, საბჭოთა, ანუ კომუნისტური,
გაცილებით უფრო მძიმე, სასტიკი და სისხლიანი, ვიდრე
მანამდელი რუს-ხელმწიფის უღელი. ამაოდ დაიქცა კოჯრის
მთაზე და სხვაგან სისხლი ქართველი ახალგაზრდებისა,
რომელთაგან ცამეტი გმირი თბილისში, ერთ საძმო საფლავში
ჩააწვინა და დაიტირა ქართველმა ხალხმა“
(ლ. სანიკიძე).

37. დარჩა მხოლოდ რუსეთის
უღელი
და უმწარესი ქართული
სიმღერა:
სიზმრად ვნახე საქართველო, –
სისხლის ზღვაში ბანაობდა, –
დაფლეთილი მისი დროშა
კოჯრის მთაზე ქანაობდა…

38. 26 თებერვალს,
საქართველოს გასაბჭოების
მეორე დღეს, ქალაქის
მოსახლეობამ რუსთაველის
გამზირზე უზარმაზარი
სამგლოვიარო პროცესია
მოაწყო. წინ შავი კუბოები
მოჰქონდათ, რომლებშიც
ქართველ ჭაბუკთა გვამები
ესვენა, ხოლო უკან, ნელი
ნაბიჯით მდუმარე და
თავჩაქინდრული ხალხი
მოაბიჯებდა.
თოვდა და თბილისს ებურა თალხი,
დუმდა სიონი და დუმდა ხალხი

39. 25 თებერვალი - კოლაუ ნადირაძე
თოვდა და თბილისს ებურა თალხ
ი,
დუმდა სიონი და დუმდა ხალხი,
ძილღვიძრად იყო ქალაქი ჩემი,
საშინელებას კვლავ სჭედდა
გრდემლი
ისევ გოლგოთა და ისევ ცრემლი!
მშობელო დედავ, ისევ გაგყიდეს,
ისევ წამების ჯვარი აგკიდეს
არ შეგიბრალეს კვლავ არ
დაგინდეს,
თოვდა და თბილისს ებურა თალხ
ი,
დუმდა სიონი და დუმდა ხალხი.
დაცხრა კოჯორი და ტაბახმელა,
მხოლოდ თოვლი ცვიოდა ნელა,
ეფინებოდა გმირების გვამებს -
განგმირულ მკერდებს, დალეწილ
მკლავებს
და უძრავ იყო თებერვლის ღამე.
თოვდა და თბილისს ებურა თალხი
დუმდა სიონი და დუმდა ხალხი.
იმ გზით სად წინათ ელავდნენ ხმლებ
ი,
სად სამას გმირთა დაიფშვნა ძვლები,
სად ქართლის დედის ცრემლით ნანამ
ი,
მძიმედ დაეშვა ჩვენი ალამი.
სად გმირთა სისხლით ნაპოხიერი,
თოვლს დაეფარა კრწანისის ველი,
წითელი დროშით, მოღერილ ყელით,
თეთრ ცხენზე მჯდომი, ნაბიჯით ნელ
ით
შემოდიოდა სიკვდილი ცელით!
თოვდა და თბილისს ებურა თალხი,
დუმდა სიონი და დუმდა ხალხი.

40. გამოყენებული მასლა
საქართველოს ოკუპაციის 90 წლისთავი
26 მაისისადმი მიძღვნილი სურათები
დიდი მადლობა ბატონ თენგიზ ვერულავას
ივერიელი
25 თებერვალი
დიდი მადლობა ბატონ მიშა ბახტაძეს