საქართველო XIX
საუკუნეში

გეორგიევსკის
ტრაქტატი
1783 წლის 24 ივლისს (4 აგვისტო)
ციხესიმაგრე გეორგიევსკში (ჩრდ.
კავკასია) დადებული „სამეგობრო
შეთანხმება“ რუსეთსა და
გაერთიანებულ ქართლ-კახეთის
სამეფოს შორის, რომლის მიხედვით
ეს უკანასკნელი რუსეთის
მფარველობის ქვეშ გადადიოდა.

ტრაქტატს ხელი
მოაწერეს:
იოანე მუხრანბატონმა
გარსევან ჭავჭავაძემ
პავლე პოტიომკინმა

• 1783 წლის გეორგიევსკის ტრაქტატით ქართლ-
კახეთის სამეფო რუსეთის იმპერიას
დაუკავშირდა, როგორც მასზე დამოკიდებული
და მის მფარველობაში შესული ქვეყანა.
ტრაქტატი ზღუდავდა, მაგრამ არ აუქმებდა
ქართლ-კახეთის საგარეო - პოლიტიკურ
ქმედითუნარიანობას. მართალია, მისი
სუვერენიტეტი იზღუდებოდა, იგი
ეკედლებოდა, ექვემდებარებოდა რუსეთს,
მაგრამ არ იყო გაუქმებული მისი
სახელმწიფოებრიობა.

მიზეზები:
• აღა-მაჰმად-ხანი შემოსევები
• ტრაქტატის შეუსრულებლობა
• საქართველოს დასუსტების
სურვილი
• კრწანისის ბრძოლა
• შიდა დაპირისპირება/ დარეჯან
დედოფალი

• 1800 წლის 28 დეკემბერს გარდაიცვალა
ქართლ-კახეთის უკანასკნელი მეფე გიორგი XII.
ჯერ კიდევ მის სიცოცხლეში, 18 დეკემბერს
რუსეთის იმპერატორ პავლე I-ს მიღებული
ჰქონდა მანიფესტი ქართლ-კახეთის სამეფოს
გაუქმების შესახებ. გიორგი XII-ის
გარდაცვალების შემდეგ კავკასიის სამხედრო
ხაზის უფროსმა გენერალმა კნორინგმა ტახტზე
ასვლის უფლება არავის მისცა. 1801 წლის
იანვარში ქართლ-კახეთში ათი ათასი რუსი
სამხედრო იყო მობილიზებული.

• 1801 წლის 6 მარტს რუსეთის იმპერიის სენატის გადაწყვეტილებით
შეიქმნა საქართველოს გუბერნია, დამტკიცდა საგუბერნიო
მმართველობის დებულება. გენერალ-გუბერნატორად დაინიშნა
კარლ კნორინგი. 1801 წლის 12 სექტემბერს გამოიცა ალექსანდრე I-
ის მანიფესტი. მანიფესტი ქართლ-კახეთის თავადაზნაურობას და
ბაგრატიონთა სახლს გააცნეს 1802 წლის 12 აპრილს სიონის ტაძარში
და რუსეთის იმპერატორის ერთგულებაზე ფიცი დაადებინეს.
• 1801 წელს საქართველო მთლიანად მოექცა რუსეთის იმპერიის
კლანჭებში, რუსები უგულებელყოფდნენ ქართველთა ტრადიციებს
და ჩვევებს, ცდილობდნენ ძირფესვიანად აღმოეფხვრათ ქართული
ენა, კულტურა, თითქმის ყველა მონასტრის უძველესი ფრესკები
თეთრად გადაიღება. კათოლოკოსის წოდება გაუქმდა, მასთან ერთად
გაუქმდა ქართული ეკლესიის ავტოკეფალია. ასე დაიწყო
საქართველოს მრავალსაუკუნოვანი ისტორიის სრულიად ახალი ხანა.
საქართველოს ძირითადმა ნაწილმა დაკარგა ყველაზე მთავარი და
ძვირფასი, რაც შეძლება ამა თუ იმ ხალხს ჰქონდეს,
• - თავისუფლება და ეროვნული სახელმწიფოებრიობა.

სამეფო-
სამთავროების
გაუქმება-ერობნული
ტრაგედია
1810 წელს- იმერეთი
1811-1814 წლებში გაუქმდა
ავტოკეფალია

აჯანყებები
• კახეთის აჯანყება-1802 წელი
• მთიულეთის დიდი აჯანყება-1804 წელი
• 1812 წლის კახეთის აჯანყება
• 1819-1820 წლები იმერეთი-გურია
• 1832 წლის შეთქმულება- ელ. ერისთავი
ალ. ორბელიანი, ს. დოდაშვილი - გასცა
იასე ფალავანდიშვილმა
• 1846-1850 წლების აჯანყებები იმერეთსა
და გურიაში

პუშკინი- ერმოლოვის
მეხოტბე-კავკასიური
გმირობების რედაქტორი
,,ურალზე უნდა ამოვიდეს
მსოფლიო კაცობრიობის მზე“-
პუშკინის ძეგლის გახსნასთან
დაკავშირებით

ქართველი ერის
ასიმილაცია
• ქართული ეროვნული ცნობიერების
მოსპობა
• ქართული სკოლების გაუქმება
• ქართული ენის აკრძალვა
• ქართული წირვა-ლოცვის აკრძალვა
• საქართველოს ისტორიული წყაროების
დამახინჯება

თერგდალეულები
ქართული ეროვნულ- გამათავისუფლებებლი
მოძრაობა- ქართული ეროვნული
ცნობიერების გადასარჩენად
,,ენა, მამული, სარწმუნოება!!!!“
ილია ჭავჭავაძე აკაკი წერეთელი
იაკობ გოგებაშვილი
დიმიტრი ყიფიანი
ნიკო ნიკოლაძე

თერგდალეულთა
მიერ გატარებული
ღონისძიებები
• საადგილმამულო ბანკების შექმნა
• ქართული ენის რეფორმა
• ქართველთა შორის წერა- კითხვის
გამავრცელებელი საზოგადოება
• ქართული ისტორიოგრაფია
• ჟურნალისტიკა
• მწერლობა
• თეატრი

ენის რეფორმა-მამათა
და შვილთა ბრძოლა
გრიგოლ ორბელიანი და ილია ჭავჭავაძე.
წერილი-მამათა და შვილთა ლიტერატურულ-
იდეური ბრძოლა — ქართველი მწერლების
ძველი და ახალი თაობის ლიტერატურული
პაექრობის პირობითი სახელწოდება. ბრძოლა
დაიწყო 1860-იან წლებში, როდესაც ჟურნალ
„ცისკარში“ დაიბეჭდა თერგდალეულთა
წინამძღოლის, ილია ჭავჭავაძის კრიტიკული
სტატია „ორიოდე სიტყვა თ. რევაზ შალვას ძის
ერისთავის კოზლოვიდგან „შეშლილის“
თარგმანზედა“.

ქართველთა შორის
წერა- კითხვის
გამავრცელებელი
საზოგადოება
• სამრევლო სკოლები
• ქართველთა შორის წერა-კითხვის
გამავრცელებელი საზოგადოება —
საზოგადოებრივი ორგანიზაცია
საქართველოში 1879-1927 წლებში,
რომელიც ეწეოდა კულტურულ-
საგანმანათლებლო საქმიანობას, ხსნიდა
სკოლებს, სამკითხველოებს, გამოსცემდა
წიგნებს.

საადგილმამულო
ბანკების შექმნა
სწორედ ამ პერიოდში საქართველოში საფუძველი
ეყრებოდა მეცხრამეტე საუკუნის, სავარაუდოდ,
ყველაზე დიდი მნიშვნელობის პროექტს –
სათავადაზნაურო ბანკს. ბანკის შექმნის იდეა ილია
ჭავჭავაძეს არ ეკუთვნის. ამ პროექტის ავტორი
არანაკლებ დიდი პიროვნება – დიმიტრი ყიფიანია.
იგი ხვდებოდა, რომ ქართველი თავადაზნაურობა
მარტივად ვერ გადაიტანდა გლეხთა
განთავისუფლების პროცესს. შესაბამისად, მისთვის
ბანკის უმთავრესი მიზანი თავადაზნაურთა ფენის
ეკონომიკური კოლაფსისგან გადარჩენა იყო . ბანკის
შექმნის იდეა 1864 წელსვე გაჩნდა

ჟურნალ-გაზეთები
პოპულარული გაზეთები:
“დროება”, “ივერია”, “ცნობის
ფურცელი”, “მნათობი”, “კვალი”
და სხვ. თუკი გაზეთი “დროება”

ქართული თეატრი
ქართულმა თეატრმა იტვირთა
საგანმანათლებლო ფუნქცია და
ენის სიწმინდის სადარაჯოზე
დადგა.

ბატონყმობის
გაუქმება
1864 წლის
ნოემბერი

დიმიტრი ყიფიანის
მკვლელობა-
1887 წლის 24
ოქტომბერს დიმიტრი
ყიფიანი
გადასახლებაში
მოუკვდა საქართველოს
ცხოვრება და მოღვაწეობა , ვიკიპედია
ვიდეო
1886 წლის 24 მაისს ტფილისის სასულიერო სემინარიის ერთ-
ერთმა სტუდენტმა, იოსებ ლაღიაშვილმა მოულოდნელად
ხანჯლით მოკლა სემინარიის რექტორი დეკანოზი პავლე
ჩუდეცკი.[14] ეს კრიმინალური შემთხვევა მოგვიანებით
საქართველოში საზოგადოებრივ-პოლიტიკური მღელვარების
დასაწყისად იქცა. ჩუდეცკის დაკრძალვისას, იმდროინდელმა
ეგზარქოსმა პავლე ლებედევმა, სიონის საკათედრო
ტაძარში დაწყევლა საქართველო.
,,გმირები მაშინ იმაღლებენ ხმას, როცა ირგვლივ
დუმილია“

ქართველი ცოციალ -
დემოკრატები-მესამე
დასი
შეიქმნა 1892 წლის დეკემბრის
დამლევს ეგნატე
ნინოშვილისა და მიხა
ცხაკაიას ინიციატივით
გამართულ ზესტაფონის კრებაზე,
რომელსაც ესწრებოდნენ ეგნატე
ნინოშვილი, მიხა ცხაკაია, ნოე
ჟორდანია,
ეგნატე ნინოშვილი
ნოე ჟორდანია

ილიას მკვლელობა-
1907 წლის 30 აგვისტო

ეროვნულ-
გამათავისუფლებელმა
მოძრაობამ შეძლო ეროვნული
კულტურუს შენარჩუნება და
საქართველო სულიერ
გადაგვარებას გადაურჩა,
გადაარჩინა ინტელექტმა და
განათლებამ!