ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับภาพยนตร์ หัวข้อที่ ๑. ความหมายของภาพยนตร์และหลักการเกิดภาพเคลื่อนไหว

1. หนวยที่ ๑
ความรูเบื้องตนเกี่ยวกับภาพยนตร
วิชาภาพยนตรและวีดิทัศนเบื้องตน
หนวยที่ ๑ ความรูเบื้องตนเกี่ยวกับภาพยนตร
๑. ความหมายของภาพยนตรและหลักการเกิดภาพเคลื่อนไหว

๒. ประวัติและวิวัฒนาการของภาพยนตร
๓. ประเภทของภาพยนตร
๔. บทบาท และอิทธิพลของภาพยนตรตอการสื่อสาร
๑. ความหมายของภาพยนตรและหลักการเกิดภาพเคลื่อนไหว
๑.๑ ความหมายของภาพยนตร
คําวา “ภาพยนตร” มีชื่อเรียกในภาษาอังกฤษอยูหลายคํา เชน Motion Picture ,

Cinema , Film และ Movie เปนตน
ภาพยนตรเปนกระบวนการบันทึกภาพดวยฟลม (Film) แลวนําออกฉายถายทอดเรืองราว
่
ตาง ๆ ในลักษณะภาพเคลื่อนไหว (Motion Pictures) ซึงภาพทีปรากฏบนฟลมภาพยนตรเปนเพียง
่ ่
ภาพนิ่งจํานวนมากที่มี อิริย าบถหรือการเคลื่อนไหวเปลี่ยนแปลงไปทีละนอยเรียงตอเนื่องกัน ตาม
เรื่องราวที่ถายทําและตัดตอมา เนื้อหาของภาพยนตรอาจเปนเรื่องราวหรือเหตุการณทีเ่ กิดขึนจริง
้
หรือเปนการแสดงใหเหมือนจริง หรือเปนการแสดงและสรางภาพจากจินตนาการณของผูสราง เพือให ่
ผูชมเกิดอารมณรวมไปกับภาพยนตรในขณะที่รับชม
๑.๒ หลักการเกิดภาพเคลื่อนไหว
การที่เราเห็นภาพนิ่งหลาย ๆ ภาพที่ฉายตอเนื่องกัน ดูเปนลักษณะภาพเคลื่อนไหวไดนั้น
สามารถอธิบายไดดวยหลักการเห็นภาพติดตา (Persistence of Vision) อันเปนหัวใจของหลักการ
สรางภาพยนตรเพราะภาพยนตรก็คือภาพนิ่งแตละภาพที่ตอเนื่องกันอยางมีระบบนั่นเอง
๑.๒.๑ ภาพหมน ( Thaumatrope )
ุ
Thaumatrope (อานวา ธัมมาโทรป) เปนของเลนที่ประดิษฐขึน เมื่อป พ.ศ.
้
2368 (ค.ศ. 1825) โดย ดร.วิเลียม เฮนรี่ ฟตตอน (Dr. William Henry Fitton) ซึ่งไดแนวคิดมาจาก
่
เซอรจอหน เฮอรเซล ผูที่สังเกตวาสายตามนุษยสามารถมองเห็นภาพทั้งสองดานของเหรียญที่หมุนอยู
ไดพรอมกัน

2. ค ว า ม รู เ บื ้อ ง ต น เ กี ่ย ว กั บ ภ า พ ย น ต ร ห น า | ๒
ดร.วิเลี่ยม เฮนรี่ ฟตตอน (Dr. William Henry Fitton)
(http://www.ireference.ca/search/William%20Henry%20Fitton/)
ภาพหมุน ( Thaumatrope )
(http://littleworm55.blogspot.com/)
Thaumatrope ทําจากกระดาษแข็งตัดเปนวงกลม โดยมีรูปภาพหรือภาพวาดทั้ง
สองดาน เชน ถาวาดภาพดานหนึ่งเปนกรงนก สวนอีกดานหนึ่งวาดเปนรูปนก เจาะรูดานซายและขวา
ของวงกลมแลวผูกเชือก เมื่อดึงเชือกใหภาพพลิกไปมาเร็ว ๆ จะเห็นภาพทังสองดานของกระดาษรวม
้
เปนภาพเดียวกัน นันคือจะเห็นภาพนกอยูในกรงได ซึ่งคําวา Thaumatrope มาจากภาษากรีก
่ 
หมายถึง Wonder Turning หรือ มหัศจรรยแหงการหมุน จึงเปนหนึ่งในตนแบบของภาพยนตร
สามารถดูวิดีโอคลิปแสดงภาพหมุน Thaumatrope ไดจากเว็บไซต Youtube
ตามลิงคนี้
http://www.youtube.com/watch?v=B8uE67JQcvU&feature=related
แบงปน http://youtu.be/B8uE67JQcvU
ภาพยนตรและวีดิทัศนเบื้องตน | พิพิษณ สิทธิศักดิ์ | วิทยาลัยเพาะชาง | Last update : 24 ส.ค. 2554

3. ค ว า ม รู เ บื ้อ ง ต น เ กี ่ย ว กั บ ภ า พ ย น ต ร ห น า | ๓
และที่เว็บไซต AssassinDrake
ตามลิงคนี้ http://assassindrake.com/tt.php
๑.๒.๒ ทฤษฎีวาดวยการเห็นภาพติดตา (Persistence of Vision)
Dr. John Ayrton Paris
(http://www.sciencephoto.com/images/download_lo_res.html?id=670064408)
หลักการที่อธิบายถึงการมองภาพตอเนื่องของสายตามนุษย หรือทฤษฎีการเห็น
ภาพติดตา คิดคนขึ้นในป พ.ศ. 2367 (ค.ศ. 1824) โดยนักทฤษฎีและแพทยชาวอังกฤษ ชื่อ Dr. John
Ayrton Paris ทฤษฎีดังกลาวอธิบายถึงการมองเห็นภาพตอเนื่องของสายตามนุษยไววา ธรรมชาติของ
สายตามนุษย เมื่อมองเห็นภาพใดภาพหนึ่ง หลังจากภาพนั้นหายไป สายตามนุษยจะยังคางภาพนั้นไว
ที่เรตินาในชั่วขณะหนึ่ง ประมาณ 1/15 วินาที และหากในระยะเวลาดังกลาวมีภาพใหมปรากฏขึ้นมา
แทนทีสมองของมนุษยจะเชือมโยงสองภาพเขาดวยกัน และหากมีภาพตอไปปรากฏขึ้นในเวลาไลเลี่ย
่ ่
กัน ก็จะเชือมโยงภาพไปเรื่อย ๆ โดยเฉพาะอยางยิง ถาชุดภาพนิ่งทีแตละภาพนั้นมีความแตกตางกัน
่ ่ ่
เพียงเล็กนอยหรือเปนภาพที่มีลักษณะขยับเคลื่อนไหวตอเนืองกันอยูแลว เมือนํามาเคลื่อนที่ผานตา
่  ่
เราอยางตอเนื่องในระยะเวลากระชั้นชิด เราจะสามารถเห็นภาพนั้นเคลื่อนไหวได
อยางไรก็ตาม มีเคล็ดลับประการหนึ่ง ก็คือ กอนที่จะเปลี่ยนภาพใหมจะตองมี
อะไรมาบังตาเราแวบหนึ่ง แลวคอยเปดใหเห็นภาพใหมมาแทนทีตําแหนงเดิม โดยอุปกรณที่บังตาคือ
่
ซัตเตอร (Shutter) และระยะเวลาที่ซัตเตอรบังตาจะตองนอยกวาเวลาทีฉายภาพคางไวใหดู มิฉะนั้น
่
จะมองเห็นภาพกระพริบไป ดังนัน เมื่อเอาภาพนิงทีถายมาอยางตอเนืองหลาย ๆ ภาพมาเรียงตอกัน
้ ่ ่ ่
แลวฉายภาพนันในเวลาสัน ๆ ภาพนิ่งเหลานันจะดูเหมือนวาเคลือนไหว หลักการนีจึงถูกนํามาใชใน
้ ้ ้ ่ ้
การสรางภาพเคลื่อนไหว (Animation) และภาพยนตรในระยะเวลาตอมา
(http://www.thaishortfilm.com/board/viewtopic.php?t=599 , )
๑.๓ ภาพเคลื่อนไหว กอนกําเนิดภาพยนตร
ภาพยนตรและวีดิทัศนเบื้องตน | พิพิษณ สิทธิศักดิ์ | วิทยาลัยเพาะชาง | Last update : 24 ส.ค. 2554

4. ค ว า ม รู เ บื ้อ ง ต น เ กี ่ย ว กั บ ภ า พ ย น ต ร ห น า | ๔
“ภาพยนตร คือภาพนิ่งแตละภาพที่ตอเนื่องกันอยางมีระบบ”
ประวัติศาสตรของกลองถายภาพยนตร อาจศึกษายอนหลังลงไปถึงงานของ Leonardo
da Vinci ชิ้นที่เปนไดอะแกรมของ Camera Obscura อันเปนกลองเล็กๆ ที่จับภาพกลับหัวไดทีดาน ่
ตรงขามเลนส ซึงแรกทีเดียวก็ไมมีเลนสดวยซ้าไป เปนแตรูเล็กๆเทานัน ในตอนตนศตวรรษที่ 19
่ ํ ้
นักวิทยาศาสตร หลายคนก็พยายามคิดคนหาแผนวัสดุทีจะมารับภาพไดอยางชัดเจนและคงทนถาวร
่
การทดลองที่ประสบผล สําเร็จเกิดขึ้นในฝรั่งเศส ในป พ.ศ. 2382 (ค.ศ.1839) ดวยความพยายามของ
Louise-Jacques-Mande Dagyerre และ Joseph-Nicephore Niepce แตภาพแรกๆ ของดาแกร
นั้นใชเวลารับแสงนานถึง 15 นาที ในขณะที่การถาย และฉายภาพยนตรใหดูภาพเคลื่อนไหวไดเหมือน
จริงนั้น จะตองใชเวลาอยางนอยก็ 16 ภาพตอวินาที ดังนั้น ในระยะนี้ภาพยนตรจึงยังไมอาจเกิดขึ้นได
ในป พ.ศ. 2413 (ค.ศ.1870) กลองถายภาพนิงจึงไดมีชัตเตอร (shutter) และเริมมีการใช
่ ่
ความเร็วชัตเตอรถึง 1/1000 วินาที
Eadweard Muybridge (1830-1904) Amasa Leland Stanford
(http://calitreview.com/8802) http://en.wikipedia.org/wiki/Leland_Stanford
บุคคลแรกที่ไดประยุกตการถายภาพนิงใหเปนภาพยนตร ก็คือ Eadweard Muybridge
่
นักแสวงโชค ชาวอังกฤษที่อพยพเขามาตังรกรากในรัฐแคลิฟอรเนีย เมื่อป พ.ศ. 2392 (ค.ศ.1849)
้
โดยมีอาชีพเปนชางถายรูปอยูที่ซานฟรานซิสโก และในป ค.ศ.1872 ผูวาการรัฐแคลิฟอรเนีย คือ

Leland Stanford ซึงเปนเจาของคอกมา และนักแขงมาไดทาพนันกับคูแขงของเขาเปนเงิน 25,000
่
ดอลลารวา ในการควบวิ่งของมานั้น จะมีเวลาหนึ่งทีขาทั้งสีของมาจะลอยขึนเหนือพื้น โดยเขาได
่ ่ ้
วาจางใหไมบริดจหาทางพิสูจนขอเท็จจริงดังกลาว
ภาพยนตรและวีดิทัศนเบื้องตน | พิพิษณ สิทธิศักดิ์ | วิทยาลัยเพาะชาง | Last update : 24 ส.ค. 2554

5. ค ว า ม รู เ บื ้อ ง ต น เ กี ่ย ว กั บ ภ า พ ย น ต ร ห น า | ๕
หลังจากไดรับการวาจาง ไมบริดจก็หาทางอยูนาน จนกระทั่งป ค.ศ.1877 (บางตําราวา

1878) จึง สามารถพิสูจนได โดยความชวยเหลือของเพื่อนทีเปนวิศวกรชือ John D. Isaacs โดยเขา
่ ่
ตั้งกลอง ถายภาพนิ่ง 12 ตัว เรียงรายไวขางทางวิ่ง แลวขึงเชือกเสนเล็กๆ ขวางทางวิงไว โดยทีปลาย
่ ่
ดานหนึ่งจะผูกติดกับไกชัตเตอร ของกลองโดยมีแบตเตอรี่ไฟฟาเปนตัวควบคุม เมื่อมาวิงสะดุดเชือก
่
เสนหนึ่ง ไกชัตเตอรของกลองแรกก็จะทํางาน และเรียงลําดับไปจนครบ 12 ตัว
วิธีการถายภาพมาวิ่งของ Eadweard Muybridge
(http://impresssnow.com/349/349_lecture04.html)
ภาพยนตรและวีดิทัศนเบื้องตน | พิพิษณ สิทธิศักดิ์ | วิทยาลัยเพาะชาง | Last update : 24 ส.ค. 2554

6. ค ว า ม รู เ บื ้อ ง ต น เ กี ่ย ว กั บ ภ า พ ย น ต ร ห น า | ๖
Galloping Horse; Eadweard Muybridge, 1878
(http://andrewcatsaras.blogspot.com/p/iconic-photographs.html)
หลังจากถายภาพไดแลว ไมบริดจ (Muybridge) ก็นําภาพที่ไดมาติดบนวงลอหมุน แลว
ฉายดวยแมจิก แลนเทิรน (magic lantern) ทําใหเห็นภาพการเคลือนไหวของมาตอเนืองเหมือนของ
่ ่
จริง และหลังจากไดทดสอบซ้าอีกโดยใชกลอง 24 ตัว ไมบริดจ (Muybridge) ก็สามารถพิสูจนไดวา
ํ
ในเวลาที่มาควบไปเร็วๆ นั้น ขาทั้งสี่ของมันจะลอยขึ้นเหนือพื้นดินในเวลาหนึ่งจริงๆ แตประดิษฐ
กรรม ของไมบริดจก็ยังไมถือวาเปนภาพยนตร เนืองจากวามันถายทําดวยกลองถายภาพนิง และตอง
่ ่
ใชกลอง เปนจํานวนมากตั้งแต 12 หรอ 20 หรือบางทีถึง 40 ตัวทีเดียว
ื
ภาพยนตรและวีดิทัศนเบื้องตน | พิพิษณ สิทธิศักดิ์ | วิทยาลัยเพาะชาง | Last update : 24 ส.ค. 2554

7. ค ว า ม รู เ บื ้อ ง ต น เ กี ่ย ว กั บ ภ า พ ย น ต ร ห น า | ๗
ศึกษาเพิ่มเติม
The Life and Work of Eadweard Muybridge
Californaia Literary Review, Alix McKenna (May 7th, 2010). The Life and Work of
Eadweard Muybridge [ออนไลน]. เขาถึงไดจาก : http://calitreview.com/8802
(วันที่คนขอมูล : 8 พฤษภาคม 2554).
ประวัติภาพเคลื่อนไหว กอนกําเนิดภาพยนตร
[ART 349] COMPUTER ART (ม.ป.ป.). A History of Motion – Pre-cinema [ออนไลน]. เขาถึง
ไดจาก : http://impresssnow.com/349/349_lecture04.html (วันที่คนขอมูล : 21
พฤษภาคม 2554).
ภาพยนตรและวีดิทัศนเบื้องตน | พิพิษณ สิทธิศักดิ์ | วิทยาลัยเพาะชาง | Last update : 24 ส.ค. 2554

8. ค ว า ม รู เ บื ้อ ง ต น เ กี ่ย ว กั บ ภ า พ ย น ต ร ห น า | ๘
เอกสารอางอิง
เอกสารอางอิง ๑.๑ ความหมายของภาพยนตร
วิกีพีเดีย สารานุกรมเสรี (5 พฤษภาคม 2554). เทคโนโลยีภาพยนตร [ออนไลน]. เขาถึงไดจาก :
http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A0%E0%B8%B2%E0%B8%9E%E0%B8
%A2%E0%B8%99%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B9%8C (วันที่คนขอมูล : 21
พฤษภาคม 2554).
BlogGang.com : human99 (27 ธันวาคม 2550). ความหมายของภาพยนตร [ออนไลน] . เขาถึงได
จาก : http://www.bloggang.com/viewdiary.php?id=human99&month=12-
2007&date=27&group=1&gblog=1 (วันที่คนขอมูล : 21 พฤษภาคม 2554).
Video man studio (7 พฤศจิกายน 2553). คณคาของภาพยนตร [ออนไลน]. เขาถึงไดจาก :
ุ
http://www.videomanstudio.com/webboard-
%E0%B8%84%E0%B8%B8%E0%B8%93%E0%B8%84%E0%B9%88%E0%B8%
B2%E0%B8%82%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%A0%E0%B8%B2%E0%B
8%9E%E0%B8%A2%E0%B8%99%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B9%8C-1-
294224-1.html (วันที่คนขอมูล : 21 พฤษภาคม 2554).
ภาพยนตรและวีดิทัศนเบื้องตน | พิพิษณ สิทธิศักดิ์ | วิทยาลัยเพาะชาง | Last update : 24 ส.ค. 2554

9. ค ว า ม รู เ บื ้อ ง ต น เ กี ่ย ว กั บ ภ า พ ย น ต ร ห น า | ๙
เอกสารอางอิงง ๑.๒ หลักการเกิดภาพเคลื่อนไหว
หอภาพยนตร (องคการมหาชน) (ม.ป.พ.). มหัศจรรยแหงการหมุน [ออนไลน]. เขาถึงไดจาก :
http://www.fapot.org/index.php/monthlyexhibition/86-wonderturning
(วันที่คนขอมูล : 9 เมษายน 2554).
นวกานต ราชานาค (17 เมษายน 2553). Thaumatrope คออะไร [ออนไลน]. เขาถึงไดจาก :
ื
http://www.bloggang.com/viewdiary.php?id=navagan&month=10-
2008&date=03&group=5&gblog=4 (วันที่คนขอมูล : 8 เมษายน 2554).
นิติวัฒน เจตนา (28 มกราคม พ.ศ. 2552). ประวัติภาพยนตรโลก [ออนไลน]. เขาถึงไดจาก :
http://kiramura.blogspot.com/2009/01/blog-post_28.html (วันทีคน
่
ขอมูล : 20 เมษายน 2554).
เอกสารอางอิง ๑.๒.๒ ทฤษฎีวาดวยการเห็นภาพติดตา (Persistence of Vision)
หอภาพยนตร (องคการมหาชน) (ม.ป.พ.). มหัศจรรยแหงการหมุน [ออนไลน]. เขาถึงไดจาก :
http://www.fapot.org/index.php/monthlyexhibition/86-wonderturning
(วันที่คนขอมูล : 9 เมษายน 2554).
ภาพยนตรและวีดิทัศนเบื้องตน | พิพิษณ สิทธิศักดิ์ | วิทยาลัยเพาะชาง | Last update : 24 ส.ค. 2554

10. ค ว า ม รู เ บื ้อ ง ต น เ กี ่ย ว กั บ ภ า พ ย น ต ร ห น า | ๑๐
bloggang, นวกานต ราชานาค (กันยายน 2549). Concept และ หลักการ ของงาน (หนัง)ทดลอง
เรื่อง Thaumatrope [ออนไลน]. เขาถึงไดจาก :
http://www.bloggang.com/viewdiary.php?id=navagan&month=10-
2008&date=03&group=5&gblog=4 (วันที่คนขอมูล : 25 มนาคม 2554).
ี
นิติวัฒน เจตนา (28 มกราคม พ.ศ. 2552). ประวัติภาพยนตรโลก [ออนไลน]. เขาถึงไดจาก :
http://kiramura.blogspot.com/2009/01/blog-post_28.html (วันทีคน
่
ขอมูล : 20 เมษายน 2554).
guru.google.co.th (2 ก.พ. 2553). ในการสรางภาพยนตรใหเกิดภาพเคลื่อนไหวได เราใชหลักการ
อะไร? [ออนไลน]. เขาถึงไดจาก :
http://guru.google.co.th/guru/thread?tid=1f1767f41d5df7a6 (วันที่คน
ขอมูล : 9 เมษายน 2554).
เอกสารอางอิง ๑.๓ ภาพเคลื่อนไหว กอนกําเนิดภาพยนตร
ประวัติศาสตรภาพยนตรโลก ตอนที่ ๑
postproduction52 (22 กุมภาพันธ 2553). ประวัติศาสตรภาพยนตรโลก ตอนที่ ๑ [ออนไลน].
เขาถึงไดจาก : http://postproduction52.wordpress.com/2010/02/22 (วันที่คน
ขอมูล : 8 พฤษภาคม 2554).
ภาพยนตรและวีดิทัศนเบื้องตน | พิพิษณ สิทธิศักดิ์ | วิทยาลัยเพาะชาง | Last update : 24 ส.ค. 2554