โลจิสติกส์และโซ่อุปทาน *ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับโลจิสติกส์ โลจิสติกส์ หรือ ลอจิสติกส์ (อังกฤษ: logistics) เป็นระบบการจัดการการส่งสินค้า ข้อมูล และทรัพยากรอย่างอื่นจากจุดต้นทางไปยังจุดบริโภคตามความต้องการของลูกค้า โลจิสติกส์เกี่ยวข้องกับการผสมผสานของ ข้อมูล การขนส่ง การบริหารวัสดุคงคลัง การจัดการวัตถุดิบ การบรรจุหีบห่อ โลจิสติกส์เป็นช่องทางหนึ่งของห่วงโซ่อุปทานที่เพิ่มมูลค่าของการใช้ประโยชน์ของเวลาและสถานที่ ที่มาของคำ คำว่า โลจิสติกส์ (logistics) มาจากภาษาฝรั่งเศสคำว่า logistique ที่มีรากศัพท์คำว่า โลเชร์ (loger) ที่หมายถึงการเก็บ โดยมีจุดเริ่มต้นมาจากการขนส่งสินค้าทางการทหาร ในการส่งกำลังบำรุง ทั้งเสบียง อาวุธ กำลังพล เพื่อสนับสนุนการรบ หรือ กิจกรรมที่มีการเคลื่อนย้าย จัดเก็บ จากอีกที่หนึ่งไปยังอีกที่หนึ่ง อาจมีการจัดเก็บระยะเวลานานหรือระยะเวลาชั่วคราว เช่น เอกสาร สินค้าสำเร็จรูป วัตถุดิบ และอื่น ๆ แนวคิด โลจิสติกส์ มีศาสตร์แขนงต่างๆที่เกี่ยวข้องอยู่ 3 ศาสตร์ โดยจะมีมุมมองที่ต่างๆกัน ดังนี้ 1. วิศวกรรมศาสตร์ ซึ่ง ในส่วนวิศวกรรมศาสตร์นี้จะมีสาขาที่เกี่ยวข้อง คือ สาขาวิศวกรรมอุตสาหการ (Industrial Engineering) และ สาขาวิศวกรรมโยธา (Civil Engineering) โดยสาขานี้จะคำนึงถึงกิจกรรมในการเคลื่อนย้ายสินค้าเป็นหลัก เพื่อให้การขนส่งสินค้านั้น มีประสิทธิภาพสูงสุด ใช้ทรัพยากรต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นเชื้อเพลิง หรือ เวลาในการขนส่งให้น้อยที่สุด 2. บริหารธุรกิจ ซึ่ง สาขานี้จะมองในเรื่อง ของการขนส่งระหว่างประเทศโดยจะพิจารณา ภาษี กฎหมาย ค่าระวาง นโยบายหรือยุทธศาสตร์ทางด้านโลจิสติกส์ของแต่ละประเทศ และ การค้าระหว่างประเทศเพื่อนำมาประกอบ การวางแผนการขนส่งสินค้าไปยังประเทศต่างๆ 3. การจัดการสารสนเทศ ซึ่ง จะศึกษาในส่วนของ software และ hardware นำมาควบรวมกันเป็น solution หรือ บริการ ที่จะช่วยให้การดำเนินกิจกรรมทาง โลจิสติกส์มีความคล่องตัวมากขึ้น

3. รูปแบบ
ของโซ่
อุปทาน
มีรูปแบบของห่วงโซ่อุปทานอยู่หลายหลาย ที่มีการระบุถึงทั้ง
ด ้านอัปสตรีม (จากภาพคือ a ถึง c) และ ดาวน์สตรีม (c ถึง e)
การระบุว่าจุดไหนคืออัปสตรีมนั้น ให ้ใช ้ตาแหน่งของบริษัทที่
พิจารณาเป็นหลัก (จุด c) บริษัทที่อยู่ทางด ้านซ ้าย (ทิศทางย ้อนไป
หาแหล่งวัตถุดิบ) จะเรียกว่า อัปสตรีม (Upstream) และเรียกแต่ละ
จุดบนอัปสตรีมว่า ผู้จัดจ่าย (Supplier) ในทางกลับกัน บริษัทที่อยู่
ทางด ้านขวา (ทิศทางมุ่งไปหาผู้บริโภค) จะเรียกว่า ดาวน์สตรีม
(Downstream) และเรียกแต่ละจุดบนดาวน์สตรีมว่า ลูกค ้า
(Customer)
การเรียงลาดับส่วนประกอบของห่วงโซ่อุปทาน จากอัปสตรีม ไปยัง
ดาวน์สตรียมอาจจะเรียงได ้ดังนี้
1.ผู้จัดจ่ายวัตถุดิบ/ส่วนประกอบ (Raw Material/ component
suppliers)
2.ผู้ผลิต (Manufacturers)
3.ผู้ค ้าส่ง/ผู้กระจายสินค ้า (Wholesalers/distributors)
4.ผู้ค ้าปลีก (Retailers)

4. การจัดการห่วง
โซ่อุปทาน
ในช่วงปี 1980s คาว่า"การจัดการห่วงโซ่อุปทาน"ถูกสร ้างและพัฒนาขึ้น เพื่อสนองต่อความต ้องการ
ในการสนธิกระบวนการหลักทางธุรกิจเข ้าด ้วยกัน จากผู้บริโภครายสุดท ้าย ย ้อนไปจนถึงผู้จัดหาต ้นน้า
(ผู้จัดหารายแรกสุด) จากผู้จัดหาต ้นน้า ที่จัดหาสินค ้า, บริการ และข ้อมูลมาเพื่อเพิ่มมูลค่าให ้แก่ลูกค ้า
และผู้มีส่วนร่วมในบรรษัท แนวคิดพื้นฐานของการจัดการห่วงโซ่อุปทานคือการที่บรรษัททั้งหลายใน
ห่วงโซ่อุปทานเข ้ามามีส่วนร่วมด ้วยการแลกเปลี่ยนข ้อมูลข่าวสารซึ่งกันและกัน โดยคานึงถึงความผัน
ผวนของตลาด และกาลังในการผลิต
ถ ้าบริษัทในห่วงโซ่อุปทานสามารถเข ้าถึงข ้อมูลที่เกี่ยวข ้องได ้ทุกบริษัทก็จะสามารถช่วย
หรือมองหาความช่วยเหลือ เพื่อที่จะให ้ห่วงโซ่อุปทานทั้งระบบเข ้าถึงจุดดุลยภาพได ้โดยไม่ต ้อง
พึ่งพิงการคาดเดาความต ้องการของตลาดในพื้นที่ อันอาจจะทาให ้เกิดปรากฏการณ์แส ้ม ้าได ้ซึ่งจะ
นาไปสู่การวางแผนงานที่ดีขึ้นทั้งในการผลิตและจัดจ่าย อันจะทาให ้เกิดการลดต ้นทุนที่ไม่จาเป็น
และผลิตสินค ้าที่ดึงดูดตลาดมากกว่าเดิม ซึ่งสุดท ้ายจะทาให ้ได ้ยอดขายที่สูงขึ้น และบริษัทในห่วง
โซ่นั้นจะได ้ผลประกอบการที่ดีขึ้นกว่าเดิม
ความร่วมมือในห่วงโซ่อุปทานอย่างสมบูรณ์ ก่อให ้เกิดการแข่งขันในมิติใหม่ในตลาดโลก การแข่งขัน
ในปัจจุบันได ้เปลี่ยนจากการแข่งขันในรูปแบบบริษัทต่อบริษัท มาเป็นห่วงโซ่อุปทานต่อห่วงโซ่
อุปทานแทน

5. แนวคิดการจัดการ
ห่วงโซ่อุปทาน
SCM Concept
1.เปลี่ยนจากการทางานตามบทบาทและหน้าที่
ของแต่ละฝ่ ายเป็นการ ทางานร่วมกันเป็น
กระบวนการ
2. เปลี่ยนเป้าหมายที่กาไรอย่างเดียว เป็นการ
ทางานที่มีเป้าหมาย หลายด ้าน
3. เปลี่ยนจากการมุ่งเน้นผลิตภัณฑ์ เป็นการ
มุ่งเน้นลูกค ้า
4. รักษาปริมาณสินค ้าคงคลังในระดับที่เหมาะสม
และสามารถ สนองความต ้องการของลูกค ้าสูงสุด
โดยใช ้ระบบสารสนเทศเชื่อมโยง
5. สร ้างสัมพันธภาพที่ดีระหว่างหน่วยธุรกิจต่างๆ
ประกอบการติดต่อ ด ้วยสัญญาทางการค ้า ใบสั่ง
สินค ้า หรือการเจรจาทางการค ้า

6. ความยากของการ
จัดการโลจิสติกส์
1. โซ่อุปทานเป็นเครือข่ายที่ซับซ ้อน จึงมีความท ้าทายในการ
ออกแบบและดาเนินการในโซ่อุปทานให ้มีต ้นทุนรวมต่าที่สุด และ
ยังสามารถรักษาระดับบริการตามที่ตั้งเป้าหมายไว ้ได ้
2. โซ่อุปทานเป็นระบบพลวัต คือ ความไม่แน่นอน(Uncertainty)
การเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นได ้ทุกๆจุดในโซ่อุปทาน การวางแผน
ล่วงหน้าที่จะสามารถตอบรับลูกค ้าได ้อย่างแม่นยาไม่ใช่เรื่องง่าย
3. หน่วยงานในโซ่อุปทานมีวัตถุประสงค์ที่แตกต่างขัดแย ้งกัน

7. การจัดการโล
จิสติกส์
การจัดการโลจิสติกส์ คือ กระบวนการในการวางแผน ดาเนินการและควบคุม
ประสิทธิภาพและประสิทธิผล ในการเคลื่อนย ้าย และการจัดเก็บ สินค ้าและบริการ
ตลอดจนข ้อมูลต่างๆ จากจุด เริ่มต ้นไปยังจุดที่มีการใช ้งานโดยคานึงถึงความต ้องการ
ของผู้บริโภค
เมื่อพูดถึงการจัดการโลจิสติกส์ จะมีอีกหนึ่งคาที่คล ้ายคลึงกันจนคนจานวนมากเข ้าใจ
ว่าเป็นเรื่องเดียวกัน แต่จริงๆ แล ้ว มีความหมาย กระบวนการ และวัตถุประสงค์ที่
ต่างกัน คานั้นคือ ‘การจัดการห่วงโซ่อุปทาน’ (SupplyChain Management: SCM)
การจัดการโลจิสติกส์ และ การจัดการห่วงโซ่อุปทาน แตกต่างกัน แต่เกี่ยวข ้องกันใน
เชิงกระบวนการ อย่างที่บอกไปว่า โลจิสติกส์ มีความหมายรวมถึงกระบวนการในการ
วางแผน ดาเนินการและควบคุมประสิทธิภาพและประสิทธิผล ในการเคลื่อนย ้าย และ
การจัดเก็บ สินค ้าและบริการ ตลอดจนข ้อมูลต่างๆ จากจุด เริ่มต ้นไปยังจุดที่มีการใช ้
งานโดยคานึงถึงความต ้องการของผู้บริโภค ส่วน โซ่อุปทาน (SupplyChain) นั้นคือ
กระบวนการที่ช่วยเพิ่มคุณค่าและประสิทธิภาพของการเพิ่มคุณค่าให ้กับผู้บริโภคผ่าน
การทางานร่วมกันระหว่างบริษัท ซึ่งรวมถึงซัปพลายเออร์ (คนหรือองค์กรที่จัดหา
สินค ้าและบริการให ้กับธุรกิจอื่น) ลูกค ้าและคู่ค ้าทางธุรกิจพูดให ้เห็นภาพชัดขึ้นก็คือ
โลจิสติกส์ เป็นส่วนหนึ่งของ โซ่อุปทาน โดยเป้าหมายของการจัดการโลจิสติกส์จะ
เน้นไปที่การบริหารด ้านการขนส่งให ้มีประสิทธิภาพและประสิทธิผล สร ้างความพึง
พอใจให ้ลูกค ้า ส่วนการจัดการห่วงโซ่อุปทาน จะมีเป้าหมายเป็นหลักการบริหารที่
กว ้างกว่า ตั้งแต่การจัดซื้อวัตถุดิบจากซัปพลายเออร์ ไปจนถึงการส่งมอบสินค ้าให ้กับ
ลูกค ้า เพื่อสร ้างความได ้เปรียบทางธุรกิจ

8. การจัดการโลจิสติกส์
สาคัญต่อธุรกิจ
1.สร ้างประสิทธิภาพและประสิทธิผล
การจัดการโลจิสติกส์ที่ดี จะช่วยสร ้างประสิทธิภาพและ
ประสิทธิผลในกระบวนการด ้านโลจิสติกส์และการจัดการ
ห่วงโซอุปทานให ้กับธุรกิจได ้
2.ลดระยะเวลาดาเนินการ
เมื่อธุรกิจมีการจัดการโลจิสติกส์ที่ดี ก็จะสามารถลด
ระยะเวลาการดาเนินงานในขั้นตอนต่างๆ ของกระบวนการ
ผลิตได ้โดยการประยุกต์ใช ้เทคโนโลยีสารสนเทศและ
ระบบการสื่อสาร
3.เสริมสร ้างอานาจในการแข่งขัน
การจัดการโลจิสติกส์ที่ดีจะทาให ้เกิดการประสานงานกัน
อย่างต่อเนื่อง เป็นการเสริมสร ้างอานาจในการแข่งขันของ
ธุรกิจ เพื่อสร ้างความพึงพอใจสูงสุดแก่ลูกค ้า
ในฐานะผู้ให ้บริการ หากต ้องการให ้ธุรกิจของตัวเอง
เติบโตไปข ้างหน้าหรือต ้องการที่จะแก ้ปัญหาที่กาลังเกิด
ขึ้นกับธุรกิจให ้ถูกจุด ต ้องทาความเข ้าใจความแตกต่างทั้ง

9. การขนส่งโลจิสติกส์
(Logistic
เป็นการจัดการระบบขนส่งสินค ้าต่างๆ
ที่เกิดจากความต ้องการของลูกค ้าโดย
การขนส่งเคลื่อนย ้ายจากต ้นทางไปสู่
ปลายทางที่ตั้งไว ้เพื่อตอบสนองต่อ
ผู้บริโภคโลจิสติกส์นั้นเป็นการรวมกัน
ของข ้อมูล,การขนส่ง,การบริหารวัสดุ
คงคลัง,การจัดการวัตถุดิบ,การบรรจุ
หีบห่อ โลจิสติกส์เป็นช่องทางที่ใช ้
เพิ่มมูลค่าการใช ้ประโยชน์ของเวลา
และสถานที่ทุกอย่างที่มีเกี่ยวกับการ
ขนส่ง จะเกี่ยวข ้องกับโลจิสติกส์
ทั้งหมด

10. ประโยชน์
ของโลจิ
สติกส์
ต่อภาคธุรกิจและอุตสาหกรรม ช่วยลดต ้นทุนเพื่อสร ้างกาไรทาง
ธุรกิจได ้มากขึ้น เป็นเครื่องมือสาคัญในการแข่งขันธุรกิจเปลี่ยน
การทางานจากหน้าที่ที่เกี่ยวข ้องกันเป็นขบวนการประสานงานให ้
บรรลุเป้าหมายและนโยบายองค์การทาให ้งานที่เกี่ยวข ้องกับฝ่ าย
อื่นที่ต ้นทุนสูง สามารถลดต ้นทุนได ้ก่อให ้เกิดการใช ้ทรัพย์สินที่
คุ้มค่าขึ้น เพิ่มประสิทธิภาพในการบริการลูกค ้า สร ้างสัมพันธ์ลูกค ้า
ภายในและภายนอกองค์การ เป็นพื้นฐานของการเจริญเติบโตของ
ธุรกิจทาให ้เกิดความรวดเร็วอันเนื่องจากเทคโนโลยีสารสนเทศ

11. ประเภท
ของโลจิ
สติกส์
• โลจิสติกส์เพื่อการขนส่งผู้โดยสาร( Passenger Logistics)
• โลจิสติกส์เพื่อการผลิต (Manufacturing Logistics)
• โลจิสติกส์เพื่อการกระจายสินค ้า (Distribution Logistics)
การบริหารสินค ้าคงคลัง รักษาสมดุลย์ระหว่าความต ้องการของ
ลูกค ้า และผู้ขายสินค ้าให ้อยู่ในระดับสต็อคที่ต่าสุด จัดทาสต็อค
กรณีเก็งกาไรให ้อยู่ในระดับที่พอดีกับความต ้องการที่วางแผนไว ้
ลงทุนสต็อคเพื่อสร ้างความได ้เปรียบในการแข่งขัน สร ้างความ
คงที่ในการผลิต และ การใช ้ทรัพยากรอย่างมีประสิทธิผล

12. ลักษณะธุรกิจ
แบบโลจิสติกส์
ในด ้านการบริการ
1. แบบภายในประเทศ เป็นแบบขนส่งทั่ว ๆ ไปและ
แบบส่งร่วม
2. แบบสากลระหว่างประเทศ (การส่งออกและนาเข ้า
สินค ้า) การขนส่งสินค ้าออก และสินค ้าเข ้าคือเมื่อ
สินค ้าพร ้อมที่จะส่งออกจากโกดังโลจิสติกส์ หรือ
คลังสินค ้าของโรงงานแล ้ว หมายถึงว่ามีการแพคกิ้ง
เป็นมาตรฐานเพื่อการส่งออกและพร ้อมด ้วยใบอนุญาต
ต่าง ๆ ถ ้าจาเป็นต ้องใช ้แล ้วบริษัทขนส่งระบบโลจิ
สติกส์จะดาเนินการล่วงหน้าดังนี้
– การจองเรือเดินสมุทรหรือสายการบิน (Freight
forwarder)
– การผ่านพิธีการทางศุลกากรและสิทธิพิเศษต่าง ๆ ที่
จะได ้รับชดเชยภาษี
– นาตู้คอนเทนเนอร์มาบรรจุที่โกดังโลจิสติกส์หรือ
คลังสินค ้าของโรงงานแล ้วบรรทุกไปที่ท่าเรือที่กาหนด
ไว ้
3. งานโครงการขนาดใหญ่ งานก่อสร ้างโครงการขนาด
ใหญ่ที่ต ้องใช ้เครื่องกลหนักหรือโรงงานอุตสาหกรรม
หนักที่ต ้องมีเครื่องจักรน้าหนักมาก อีกทั้งยังเกี่ยวข ้อง
กับการขนส่งวัสดุก่อสร ้างหรือวัตถุดิบสาหรับการผลิต
จานวนมาก การรับงานขนส่งเคลื่อนย ้ายเครื่องกลและ
เครื่องจักรขนาดหนักและวัสดุนี้ต ้องใช ้วิศวกรคิด
คานวณ สารวจเส ้นทาง วางแผนการทางานโดย
จัดทาโดย นายธนภัทร เหล่าวัน
6421297005