Nathalie Monteyne en Eline Wellens van KMSKA vertelden hoe zij het ‘rechtenverhaal’ pragmatisch hebben aangepakt en binnen de organisatie een regelwerk opstelden om rechten te documenteren in hun collectiedatabank (TMS) en in hun beeldbeheersysteem (Resource Space).

1. Rechten op
afbeeldingen
documenteren
in het KMSKA
KMSKA
Eline Wellens en Nathalie Monteyne 17-10-2019

2. Inhoud
KMSKA
1. De collectie digitale afbeeldingen
2. Het project en onze uitgangspunten
3. Uitdagingen
4. Informatie rond copyright verzamelen
5. Rechten bepalen en flowchart
6. Rechten bepalen in het DAM-systeem
7. Metadata m.b.t. auteursrechten
8. Het nieuwe museum

3. 1. De collectie
digitale afbeeldingen
KMSKA

4. KMSKA
Meer dan 540.000 digitale afbeeldingen:
• Objectfoto’s
• Restauratiefoto’s
• Onderzoeksfoto’s
✓ Aangroei van gemiddeld 1600 foto’s
(professionele opnamen) per jaar
✓ Meer dan 8000 beeldaanvragen in 2017
✓ Processen en workflows automatiseren en
optimaliseren maakt een DAM-systeem
noodzakelijk
Digitale afbeeldingen

5. 2. Het project en onze
uitgangspunten
KMSKA

6. KMSKA
Subsidieronde: Inhaalbeweging digitale collectieregistratie bij collectiebeherende
cultureel-erfgoedorganisaties
• Wegwerken van de achterstand in collectieregistratie i.v.m. rechten in TMS (The
Museum System)
• In kaart brengen hoe metadata van restauratiefoto’s, conservatiefoto’s en
onderzoeksfoto’s gestructureerd kunnen worden.
• Opstellen van een metadatamodel waaraan alle digitale afbeeldingen moeten voldoen
• In kaart brengen van mogelijke automatisering van interne processen en workflows
m.b.t. digitale afbeeldingen
• Implementatie en customisatie van het open source DAM systeem ResourceSpace,
koppeling aan de collectiedatabank TMS en IIIF API’s
Het project

7. KMSKA
• Data over de collectie maximaal delen als open data
• Stapsgewijze aanpak: deeloplossingen in gebruik nemen en vervolgens aan elkaar
koppelen
• Kunstwerk in publiek domein = gedigitaliseerde versie moet ook publiek domein zijn → zo
breed mogelijk hergebruik toelaten → gratis aangeboden in de hoogst beschikbare
resolutie onder een CC0 licentie
• KMSKA is steeds dé online referentie is voor zijn collectie
Uitgangspunten

8. 3. Uitdagingen
KMSKA

9. KMSKA
Uitdagingen
• Meer dan alleen een kwestie van copyright
• Wensen van schenkers en legatarissen
• Fotografen, externe onderzoekers vaag
geregelde afspraken
• Objectfoto  → onderzoeksfoto /
restauratiefoto
• Voorwaarden hergebruik; door wie?
• Ad hoc werking  → beleid

10. 4. Informatie rond
copyright verzamelen
KMSKA

11. KMSKA
• Public Domain Day – PACKED (januari 2019)
• Studiedag voor erfgoedprofessionals in kader van Publiek Domein Dag
• Introductie tot basics van publiek domein, auteursrecht, privacy rechten,…
• Copyright geregeld? – Cursus FARO (mei 2019)
• Document ‘Gezamenlijk standpunt betreffende het beeldbeleid in de Vlaamse Kunstcollectie
en haar partnermusea’
• https://rightsstatements.org/en/
• https://www.projectcest.be/wiki/Categorie:Handboek_rechten_klaren
• https://creativecommons.org/share-your-work/public-domain/cc0
• https://www.kunstenloket.be/nl/advies/auteursrechten-en-naburige-rechten/auteursrechten
Informatie rond copyright verzamelen

12. 5. Rechten bepalen
en flowchart
KMSKA

13. KMSKA
• Wat is in publiek domein en wat is nog onder auteursrecht?
• Ontwikkelen van flowchart om dit onderscheid te kunnen maken op al onze
collectiestukken
• Gebaseerd op de checklist voor het klaren van rechten van het ‘Handboek rechten klaren’,
uitgegeven door CEST (Cultureel ErfgoedStandaarden Toolbox)
Rechten bepalen op collectiestukken

14. KMSKA
Flowchart

15. KMSKA
Flowchart

16. KMSKA
• Onbekende kunstenaar: anoniem (vaak wel aanduiding in plaats of tijd) / geen
vervaardiger (geen aanwijzing over identiteit)
• Belangrijk: kijken naar datering werk wanneer sterfdatum niet gekend is →
veiligheidsmarge hanteren
• Productiedatum 1870 als uiterste jaartal publiek domein (richtlijn VKC, gebaseerd op
Ensor) / OF 18de eeuw of vroeger
Identificatie kunstenaar

17. KMSKA
Flowchart

18. KMSKA
• Sterfdatum bekend:
• Nog geen 70 jaar overleden → copyright van toepassing
• Meer dan 70 jaar overleden → werken zijn in publiek domein
• In 2019, als kunstenaar ten laatste in 1948 overleden is → publiek domein (1 januari
volgend op 70 jaar na overlijden)
Identificatie kunstenaar

19. KMSKA
Flowchart

20. KMSKA
• Museum heeft eigendomsrechten van materiële werk, maar niet de auteursrechten
• Voorafgaande schriftelijke toestemming nodig van auteur om mediabestand te
gebruiken, vermenigvuldigen of openbaar te maken
• Overeenkomst tot vervreemding: auteur staat vermogensrechten af maar blijft over
morele rechten beschikken (o.a. recht op naamsvermelding)
• Licentie: kan verschillende soorten gebruik toelaten (digitalisering, toegang door
geautoriseerde gebruiker via beveiligd netwerk,…)
• VKC: streven naar licentie tot online beschikbaarheid
Copyright

21. KMSKA
Flowchart

22. KMSKA
• Auteur zeventig jaar overleden
• Oeuvre is vrij van auteursrechten/naburige rechten
• VKC: digitale kopieën worden vrij ter beschikking gesteld aan publiek
• Worden aangeduid met Creative Commons Zero- (CC0) vermelding
• Geen beperkingen aan gebruik afbeelding
Publiek domein

23. 6. Rechten bepalen in
het DAM-systeem
KMSKA

24. KMSKA
Enkele metadatavelden in RS specifiek om rechten in te documenteren:
• Right Usage Terms: Geeft instructies over hoe afbeelding legaal gebruikt mag worden
• Copyright Notice: Hoe het copyright vermeld moet worden volgens de rechthebbende
• Credit Line: Hoe auteur/organisatie wenst vermeld te worden bij het publiceren van een
afbeelding
• Cleared for Usage: Geeft aan of gebruik is toegestaan door het museum (en voor wie) →
Internal use only / Academic use / Use for museums or other institutions / Public use
• Cleared for Usage – expiration date: Geeft aan wanneer dat een foto mag vrijgegeven
worden voor publiek gebruik (wanneer een embargo-datum van toepassing is)
• Image Copyright Date: Geeft de datum aan tot wanneer er copyright rust op afbeelding
• Recommended Image for Publication: Geeft aan dat dit de voorkeursweergave voor
gebruik is
Rechten bepalen in het DAM-systeem

25. 7. Metadata m.b.t.
auteursrechten
KMSKA

26. KMSKA
• Copyright (zonder licentie / overeenkomst tot vervreemding)
• Afbeelding wordt niet extern getoond/verspreid (enkel intern gebruik)
• Right Usage Terms: This item is protected by copyright and/or related rights. Without prior
written permission from the rights-holders, you cannot copy, modify, distribute or perform
the work. For more information, please visit
https://rightsstatements.org/page/InC/1.0/?language=en
• Copyright Notice: © SABAM, jaar
• Metadata afbeelding wordt wel vrijgegeven onder CC0
Metadata m.b.t. auteursrechten

27. KMSKA

28. KMSKA
• Copyright met overeenkomst tot vervreemding
• Reproductie en exploitatie van afbeeldingen is toegestaan
• Kunstenaar heeft nog steeds recht op naamsvermelding
• Right Usage Terms: KMSKA has adopted Creative commons license CC-BY. This license
allows you to share and adapt the material, but you must give appropriate credit, provide a
link to the license and indicate if changes were made. The information necessary for the
proper citation of our works can be found in the ‘Credit line’ field. Properly citing works from
the KMSKA collection and providing an image credit when using images of the collection
helps to steward the collection by connecting the museum with images of the works it
maintains. When using an image in a publication, KMSKA appreciates receiving a copy for
our library. For more information on CC-BY, please visit:
http://creativecommons.org/licenses/by/3.0
• Copyright Notice: CC-BY
Metadata m.b.t. auteursrechten

29. KMSKA

30. KMSKA
• Publiek domein
• Afbeelding gratis ter beschikking in hoogste kwaliteit, geen beperkingen aan gebruik
• Right Usage Terms: KMSKA has adopted the Creative Commons Zero: No Rights
Reserved or CCO licence to waive copyright and allow for unrestricted use of digital
images and metadata by any person, for any purpose. You can copy, modify, and distribute
this work, even for commercial purposes, all without asking permission. The policy
governing the CC0 license does not apply to works protected by artists' copyright, by
privacy rights, or that are otherwise restricted. KMSKA does not waiver any possible
intellectual property rights of the work. The information necessary for the proper citation of
our works can be found in the ‘Credit line’ field. Properly citing works from the KMSKA
collection and providing an image credit when using images of the collection helps to
steward the collection by connecting the museum with images of the works it maintains.
When using an image in a publication, KMSKA appreciates receiving a copy for our library.
For more information on CCO, visit
https://creativecommons.org/publicdomain/zero/1.0/deed.nl
• Copyright Notice: CC0
Metadata m.b.t. auteursrechten

31. KMSKA

32. KMSKA
• Via collectieregistratiesysteem TMS overlopen van alle kunstenaars → volgen van
flowchart
• Identificatie? Levensdata? Jaartal of periode van werk?
• A.d.h.v. deze antwoorden werden kunstenaars ingedeeld in 3 verschillende werksets
• Auteursrecht / Publiek Domein / Copyright onzeker
• Aantekening maken bij kunstenaar → op deze manier kan deze informatie meegenomen
worden naar Resourcespace
Rechten bepalen op collectiestukken

33. KMSKA
• Copyright niet enkel voor objectfoto’s, ook
onderzoeks- en restauratiefoto’s
• Extra moeilijkheden:
• Onderzoeksfoto’s gemaakt door andere
instellingen
• Embargo op onderzoeksfoto’s
Uitzonderingen

34. 8. Het nieuwe
museum
KMSKA

35. KMSKA
• Fotobeleid bij heropening museum
• Fotograferen toegestaan en aangemoedigd (zonder flits)
• Bezoeker is zelf verantwoordelijk voor eigen gebruik (vb foto van werk onder auteursrecht
online plaatsen)
Het nieuwe museum

36. BEDANKT VOOR
UW AANDACHT
KMSKA