1. JUDO SPORUNUN TARİHSEL VE ZONGULDAK’TAKİ MEVCUT
DURUMU
Mehmet ÖZARSLAN
ZKÜ - Jeodezi ve Fotogrametri Müh.
2004010610023
Özet:
Judo, 20 yaşlarındaki jujitsu okulu öğrencisi genç Jigaro Kano tarafından Japonya’ da 19.
yüzyılın sonlarında farklı jujitsu formlarının en etkili tekniklerinin bir araya getirilmesi
suretiyle oluşturulan yeni bir savunma, beden eğitimi ve geleneksel jujitsudan farklı olarak,
ruhsal gelişim sistemi olarak ortaya konmuştur. Ortaya çıkışının ilk dönemlerinde Kano’ nun
Judo eğitimi verdiği okulu Kodokan ve öğrencileri, geleneksel jujitsu okulları ve ustalarının
eleştirilerine maruz kalmış, dönemin önde gelen jujitsu okulu öğrencileri ile Kodokan
Judoka’ ları arasında düzenlenen ilk müsabakayı Kodokan ezici üstünlükle kazanarak, Judo’
nun üstünlüğü kabul ettirmiştir. Genel kabul ve saygınlık görmeye başlayan Judo’da, ilk
dönemlerde Kano’ nun eski jujitsu yarışma kurallarını temel alarak oluşturduğu kuralların
geçerli olduğu yarışmalar yapılmıştır. 1956’ da ilk Dünya Şampiyonası düzenlenen Judo,
1964 Tokyo Yaz Olimpiyat Oyunları’ nda yer alan ilk Uzak Doğu kökenli spor olmuş ve
müsabakalarda, ilk Kodokan müsabaka kurallarına kıyasla, oldukça yumuşatılmış IJF Judo
Müsabaka Kuralları geçerli olmuştur.
1. Giriş
Spor; evrensel kültürün bir parçası, dünyada dili, dini ve ırkı farklı olan insanları birleştiren
önemli bir vasıtadır. Dünya barışına katkı sağlayan bir etkinliktir, diyebileceğimiz gibi
çağımız sporunu; fiziksel faydalarının yanı sıra insanların ruhsal sağlığını da olumlu yönde
etkilemek, sosyal ve moral kazançlar sağlamak amacı ile yapılan hareketler topluluğu olarak
da tanımlayabiliriz.
Judo: denge, kuvvet, kaldıraç ve merkezkaç gibi birçok fizik kuralını en iyi şekilde
değerlendirerek kullanan, sportif esaslarla sanat ve felsefenin birleştiği bir olgudur. Ruh ve
beden eğitimini birlikte sağlayan, kendine güven hislerini son derece geliştiren, moral,
üstünlük, derin düşünme, kendiliğinden doğru hareket, saygı ve sevgiyi her şeyin üstünde
gören bir bilim dalıdır. Bu bilim dalı bugün Olimpik bir spor dalıdır. Diğer yandan Uzak
doğunun mücadele sporları içinde ele alındığında ise esnek vücut dönüşleri, yumuşak
savuşturmaları, kuvvete karsı koymama ve karsıdan gelen kuvvetten yararlanma usulleri ile
rakibi en iyi şekilde alt eden seviyeli bir savunma sanatıdır.
Judo’nun tarihsel gelişimini ele almadan önce, Judo’ nun Dr. Kano tarafından keşfi ve
sonrasında olimpik spor oluncaya kadarki süreçte yaşanan gelişmeler hakkında bilgi vermekte
fayda olduğu düşünülmektedir. Bu amaçla, öncelikle dövüş / savunma sanatları tarihi
hakkında çok özet bir bilgi sunulacak ve sonrasında Judo’ nun ortaya çıkışı, olimpik spor
olma yolculuğu ve bu sporun Türkiye’de ve de Zonguldak’taki yansımaları üzerinde
durulacaktır.
1

2. 2. Savunma Sanatları Tarihine Özet Bir Bakış
Judo, pek çok kaynakta “savunma sanatı (martial art)” olarak geçmektedir. Bu nedenle, bu
bölümde öncelikli olarak savaş ve savunma sanatlarının tarihi hakkında kısa bir bilgi
sunmakta yarar görülmektedir.
Geçmişi 2000 yıla dayanan savaş sanatlarının tüm dünyada 1000’ den fazla farklı formu
olduğu bilinmektedir. Dövüş sanatlarının tam olarak nerede ve ne zaman başladığı kesin
olarak bilinmemekle beraber, batı kültüründe okçuluk ve güreş gibi dövüş sanatlarının
geçmişini Antik Yunan Dönemi’ne göre tarihlendirmek mümkündür. Ancak, buna ek olarak
dövüş sanatlarının başlangıcını Babil Dönemi’ne kadar götüren kanıtların bulunduğu da
kaynaklarda yer almaktadır.
Uzak Doğu kökenli savunma sanatlarının gelişimi konusu ise çok belirgin değildir.
Genellikle, eski “Çin’deki Budist rahiplerin kendilerini korumak için silahsız dövüşme
tekniklerini kullanmasıyla birlikte, Uzak Doğu’ da dövüş sanatlarının başladığı” tezi kabul
görmektedir. Başlangıç dönemlerinde ilk olarak hangi silahsız savunma ve atak tekniklerinin
kullanıldığı bilinmemesine rağmen, bu tekniklerde uzmanlaşmanın bir gelenek olduğu açıktır.
Savunma sanatlarının ilk ortaya çıktığı ilk dönemlerde, farklı dövüş şekilleri
kombinasyonlarının bilinmediği düşünülmektedir. Yönetici sınıfının “silahsız savunma
tekniklerinin sır olarak saklanmasını” istemesine rağmen, ticaret ve göçler vesilesiyle dövüş
sanatlarının Çin’den Doğu’ya doğru yayıldığı kabul edilmektedir. Tarihsel olarak en eski
Uzak Doğu savunma sanatı; bir çeşit Japon Güreşi olan Nihon Shoki’ dir ve MS. 720 yılına
tarihlendirilmektedir. Bu tarihten sonra, savunma sanatları bugünkü modern savunma
sanatlarının öncüleri olarak, çok sayıda farklı sistemde gelişmiş ve sayıları artmıştır.
Birbirinden farklı pek çok silahlı mücadele yöntemi gelişmiş olmasına rağmen, “silahsız
savunma” önemli bir uzmanlık alanı olarak tüm dünyada yayılmaya, öğretilmeye ve
çalışılmaya devam etmiştir.
3. Prof. Dr. Jigaro KANO ve Judo’nun Doğuşu
Jigaro Kano, 28 Ekim 1860 tarihinde Japonya'da Kobe yakınlarında bir sahil kasabası olan
Mikage'de doğdu ve Kano ailesi 1871'de Tokyo'ya taşındı. Bir erkek çocuğu olarak Kano,
yaşıtlarından oldukça zayıf, narin ve sık sık hastalanan bir çocuktu. Doktorunun tavsiyesine
karşı gelerek, Kano hem sağlığını iyileştirmek ve vücudunu güçlendirmek hem de aynı
zamanda kendisini sokak kabadayılarına karşı savunmak için savunma sanatlarını öğrenmeye
karar verdi. 11 yaşında (şekil:1a) İngilizce ve kaligrafi (güzel yazı sanatı) öğrenmeye
başlayan Kano, 18 yaşında (şekil:1b) Tenjin Shinyo Ryu jujitsu okuluna kayıt yaptırdı ve
Fukuda Hachinosuke'nin rehberliğinde fiziksel iyileşme ve ruhsal olgunlaşma yolundaki uzun
macerasına başladı. Tenjin Shinyo Ryu dövüşten ziyade uyumluluk esaslı yumuşak bir savaş
sanatı olmakla birlikte vuruş ve tutuş tekniklerini de içermekteydi.
Kano, Tenjin Shinyo Ryu’da bir süre çalıştıktan sonra Tsunetoshi Iikubo ile çalışmak için
Kito Ryu okuluna geçti. Jujitsu’nun bu türü çok daha yumuşak ve orta zorlukta hareket
serbestliği tanıyan antrenmanları içeriyordu. Öz sembolizm fiziksel tekniklerle ve atış
tekniklerle bağlantılıydı.
2

3. Şekil 1a: Kano 11 Yaşında Şekil 1b: Kano 18 Yaşında
Bu dönemlerde Kano, sekiguchi-ryu ve seigo-ryu gibi gibi diğer jujitsu formları üzerinde çok
geniş ve sistematik bir çalışma yaptı. Kano bu çalışmaya ustalarına hürmeten, onlara ithafen
başlamıştı, ancak hocalarının öğretilerinde olmayan felsefik bilgiye ulaşmayı çok istiyordu.
Ustalarının, üst düzey kontrolü çok iyi yapmakta olduklarını gözlemlemişti. Kano aynı
zamanda, I Ching, (Değişimlerin Kitabı), ve Lao-Tsze Felsefesi gibi diğer okul kurucularının
felsefik yönlendirme ve görüşlerini içeren el yazmalarını da detaylı olarak inceledi.
Kano1880 dolaylarında, önceden öğrendiği jujitsu teknikleri üzerine tekrar düşünmeye
başladı. Farklı okullarının en iyi tekniklerini bir sistem içerisinde birleştirmek suretiyle hem
zihinsel hem de bedensel gelişim sağlayacak bir fiziksel eğitim programı geliştirebileceğini
gördü. Buna ek olarak, çok tehlikeli tekniklerin çıkarılması durumunda, düşündüğü
tekniklerden oluşacak disiplinin aynı zamanda bir yarışma sporu olabileceğine de inanıyordu.
Böylece 1882' de, Kano eski jujitsu formlarından en iyi atış ve tutuş tekniklerini aldı, kendi
geliştirdiği teknikleri ekledi, el ve ayak vuruşları gibi tehlikeli olan teknikleri çıkardı.. 22
yaşındaki (şekil:1c) Kano, yeni felsefe, beden eğitimi ve müsabaka sporunu dünyaya
sunuyordu: JUDO...
Kano bu spora Kodokan Judosu adını verdi. Kodokan kelimesi,
kurduğu Judo okulunun adı olacaktı, 3 bileşenden oluşmaktaydı.
1. ko: ders, çalışmak(öğrenmek), yöntem
2. do : yol, rota
3. kan : okul (üniversite binası)
Böylece Kodokan kelime olarak,"bir amaç için çalışılacak yer"
anlamına geliyordu...
Benzer olarak, Judo kelimesi de iki bileşene ayrılıyordu.
1. ju : nezaket, hoşgörü, yumuşaklık
2. do : yol ya da rota,
Şekil 1c: Jigoro KANO
Böylece Judo kelime olarak "nezaket yolu" anlamına geliyordu...
3

4. Şekil 2:Kano Kodokan’da Çocuk ve Bayan Öğrencilere Judo Öğretirken
Kano, Kodokan adını verdiği ve daha sonraları çok büyüyecek ve taşınacak olan Judo
okulunu Tokyo'daki Eishoji Budist Tapınağı' nda kurdu. İlk Kodokan'da sadece 12 tatami
(üzerinde judo yapılan minder 3.66 m x 15.49 m) ve ilk yılda sadece 9 öğrenci
bulunmaktaydı. Bugün Kodokan'da 500'den fazla tatami bulunmakta ve her yıl 1 milyondan
fazla ziyaretçi tarafından ziyaret edilmektedir. İlk dönemlerinde Judo’nun hızlı gelişimi
Kodokan’ın hacimsel olarak büyümesi ile de açıklanabilir.
• 12 tatami (Mayıs1882 Eishoji Tapınağı)
• 10 tatami (Şubat 1883 Jimocho, Kanda)
• 20 tatami (Eylül 1883 Bay Shihan'’ ın Evi, Kojimachi)
• 40 tatami (İlkbahar 1887 Bay Shinagawa' nın Evi, Kojimachi)
• 60 tatami (Nisan 1890 Hongo-ku, Masaga-cho)
• 107 tatami (Şubat 1894 Koishikawa-cho, Shimotomisaka-cho)
• 207 tatami (Kasım. 1897 Koishikawa, Shimotomisaka-cho)
• 314 tatami (Ocak 1898 Otsuka Sakashita-cho)
• 514 tatami (Aralık 1919 Kasuga-cho, Bunkyo-ku)
• 986 tatami (Mart 1958 Kasuga-cho, Bunko-ku)
Şekil 3: Kodokan’da Randori Çalışması (musabaka) 1913
4

5. Şekil 4: Kano Favori Tekniği Uki-goshi’yi Öğretirken.
Kano' nun Judo' ya olan düşkünlüğü akademik kariyerinde ilerlemesi için bir engel
oluşturmamıştır. Kano, Edebiyat, Politika ve Politik Ekonomi alanlarındaki eğitimini
sürdürdü ve 1881 yılında (Tokyo Imperial University) Tokyo İmparatorluk Üniversitesi' nden
mezun oldu.
1886 yılında, Jujitsu Okulları ve Judo arasındaki rekabet yüzünden, hangisinin daha üstün bir
savaş sanatı olduğunu belirlemek için Kodokan, Tokyo Polis Teşkilatı aracılığıyla bir düello
teklifi aldı ve kazananı belirlemek için bir müsabaka düzenlendi. Kano' nun Judo öğrencileri
müsabakayı kolaylıkla kazandılar ve böylece Judo' nun üstünlüğünü, kolay uygulanabilir ama
etkili tekniklerini ve genel ilkelerinin üstünlüğünü diğer jujitsu okullarına kabul ettirdiler.
Kodokan Judosu' nun sistematize edilmesi 1887 yılı dolaylarında tamamlandı. Kodokan' ın
esas olarak 3 amacı vardı :
1. Beden Eğitimi
2. Müsabaka Yeterliği (yarışma uzmanlığı/ustalığı)
3. Zihinsel Çalışma
Kodokan Judosu' nun dövüş/savunma sanatı olarak yapısı, bir yarışma sporu olarak
çalışılmasına çok uygundu. Atışlar, tekmeler, belirgin eklem kilitlemeleri ve diğer bazı
teknikler müsabaka için çok tehlikeliydi ve sadece çok üst düzey öğrencilere öğretiliyordu.
4. Judo’ nun Sistematik Olarak Gelişimi ve Dünyaya Yayılması
1889'da başlamak üzere Kano Amerika ve Avrupa'yı ziyaret etmek için Japonya' dan ayrıldı.
Judo öğretmek için 8 kez ve olimpiyatlarla olimpik komite toplantılarına katılmak için pek
çok sefer Japonya' dan çıkarak uluslararası seyahatler yaptı. İçinde bulunulan dönemde,
oldukça zor olmasına rağmen, Kano'nun çok sayıdaki öğrencisi hayatlarını başka ülkelerde
Judo öğretmeye adamışlardı. Bu misyoner çalışmalardan birinde 1892 yılında, Takashima
Shidachi 'nin Londra'daki Japon Derneği'nde Judo'nın tarihini ve ortaya çıkışını anlatmasıyla
birlikte, Judo tüm dünyaya çok hızlı bir biçimde yayılmaya başladı. 1895 yılında Kano, Judo
atışlarını Go Kyo No Waza şeklinde sınıflandırıldı ve 1900 yılında Kodokan Dan Derecesi
Sahipleri Birliği kuruldu.
24 Temmuz 1905 tarihinde, Japonya'nın önde gelen jujitsu okullarının (ryu) temsilcileri,
Kyoto'daki Butokukai Enstitüsü'nde bir araya gelerek Kodokan Judo formlarının üstünlüğü
üzerinde mutabakata vardılar ve bu sporun teknik formlarının geliştirilmesi hep birlikte
5

6. çalışma kararı aldılar. Buna ek olarak, her bir okulun önemli eski jujitsu tekniklerinin kata
formlarında, gelecek nesiller tarafından da bilinmeleri için, muhafaza edilmesinde ve
öğretilmesinde anlaştılar.
Kano, 1907 yılında judo öğretmek için Amerika Birleşik Devletleri'ne gitti. 1909 yılında, çok
önemli bir gelişme oldu ve Kodokan resmi bir Japon Federasyonu haline geldi. Aynı yıl,
Jigoro Kano Uluslararası Olimpiyat Komitesi'nin ilk Japon üyesi oldu.
1910 yılında Judo artık güvenle, hayati tehlike olmadan yapılabilecek bir spor olarak kabul
ediliyordu ve 1911 yılında Japon Eğitim Sistemi' nin bir parçası olarak kabul edildi. Aynı yıl,
Kodokan Judo Eğiticileri Eğitimi Bölümü, Kodokan Siyah Kemer Birliği ve Japon Spor
Birliği kuruldu. Stockholm' daki 5. Olimpiyat Oyunları' ndan başlamak üzere Kano, yaşamı
boyunca düzenlenen tüm olimpiyat oyunlarına ve olimpiyat komitesi toplantılarına katılmış
ve ulsulararası sporun önde gelen bir şahsiyeti olmuştur.
Kodokan Judo' da 1920 yılında üyeleri tarafından bir teknik değişim gerçekleştirildi ve Go
Kyo No Waza sadece 40 atışı içerecek şekilde yeniden düzenlendi. Önceki sınıflandırmada
yer alan 8 atış tekniği çıkarıldı. 1921' de Judo Tıbbi Araştırmalar Birliği kuruldu.
Kodokan ilkeleri olan Seriyoku-zenyo (maksimum verim) ve Jita-kyoei (karşılıklı
yardımlaşma ve fayda ); Judo' nun fiziksel çalışma çalışamalarına ek olarak ahlaki ve manevi
(ruhsal ya da dinsel) çalışmalar üzerinde de durmaktaydı. Judo'nun en üst düzey hedefi
toplumun bir değeri, ana bileşeni, olacak olan, bireyin mükemmelliğiydi. Bu ruhsal
olgunlaşma eğitimi aşaması kademeli olarak gelişti ve 1922 yılı dolaylarında felsefik altyapısı
tamamlandı. Aynı yıl, Kodokan Kültürel Judo Birliği kuruldu.
Hayatı boyunca, Kano Judo'da doktora derecesine, 12. dana karşılık gelen ustalık derecesine
ulaştı ve “Judo'nun kurucusu” ünvanını aldı. Kano sürekli olarak, özelde Japon sporları olmak
üzere, genelde sporun gelişimini sağlamak için çalışmıştır ve bunun bir sonucu olarak sıklıkla
“Japon Sporlarının Babası" olarak anılmıştır. 1935 yılında, hayatı boyunca Japonya'da sporu
yaymak, geliştirmek için yaptığı eşsiz çalışmaları için Asahi Ödülü'ne layık görülmüştür.
Kano, kurucu, yönetici ve eğitici olmasının yanı sıra, Kano ile yaptığı müsabakadan sonra
kendisine izlenimleri sorulan çok üst düzey bir Judoka'nın "Boş bir ceketle müsabaka yapmak
gibiydi" şeklinde ifade ettiği kadar da yetenekli bir müsabıktı.
Kahire'de, 1940 Yaz Olimpiyat Oyunları'na Tokyo'yu ev sahipliğine aday gösterebilme
başarısını gösterdiği Uluslararası Olimpiyat Komitesi toplantısından dönüşünde, 78 yaşında
tamamı Judo'ya adanmış bir yaşam sona erdi ve Dr. Kano, S. S. Hikawa Maru'da deniz
seyahati esnasında 4 Mayıs 1938 yılında zatüreden hayatını kaybetti.
Kano’nun ölümünden sonra patlak veren II. Dünya Savaşı, Judo’nun farklı bir biçimde ele
alınışına şahit oluyordu. Bir spor olarak değerlendirilmenin yerine, Meiji Yapılanması
döneminin tam aksine, Judo artık bir savaş/savunma sanatı olarak öğretiliyordu. Komando
olmak için seçilenler ve özel istihbarat birimi elemanları sıklıkla Judo eğitimi alıyorlar ve çok
üst düzey ustalık mertebelerine ulaşıyorlardı.
Japonya 1964 Olimpiyat Oyunları’na ev sahipliği yaptığında, Judo'ya da bir “sportif etkinlik”
olarak ilk büyük fırsat verilmiş oldu ve Judo olimpiyatlarda yer alan ilk Uzak Doğu kökenli
spor ünvanını aldı. Judo'da verilen toplam 16 madalyadan, Japonya 3 altın ve 1 gümüş
6

7. madalya kazandı. Judo Japon kökenli bir spor olsa da, artık uluslararası “olimpik” bir spor
olma noktasına erişmiş ve Kano’nun hayali gerçekleşmişti.
Günümüzde, Judo' nun farklı stilleri bulunmaktadır. Judo' nun olimpiyatlarda yer alması ile
birlikte müsabaka amaçlı “Müsabık Judosu” çalışanların sayısı hızla artmıştır. Müsabık
Judosu esaslı faaliyet gösteren kulüplerde, çalışmalar sürekli olarak yarışmaya yönelik
yapılmaktadır. Diğer Judo okulları ise, ustalık üzerinde durmaktadır. Bu kulüpler, hareketleri
içgüdüsel hale getirmek ve az bir kuvvetle, antrenman yapmak suretiyle, süratin
geliştirilebilmesi için çok tekrarlı çalışmayı tercih ederler. Bu okullar genelde kata öğretirler
ve bu nedenle, bu okullar geleneksel Judo okulları olarak düşünülebilirler.
Dünya üzerinde Judo bugün resmi olarak, öncelikle bağlı bulunduğu kıtanın Judo birliğine
(EJU, OJU, PJA, JUA, AJU) ve sonrasında doğrudan IJF’ye (Uluslar arası Judo Federasyonu)
üye olan 198 ülke federasyonu bünyesinde, 5 kıtada aktif olarak yapılmaktadır.
5. Türkiye’de Judo
1962 yılında, güreş antrenörü Halil Yüceses Japonya'da judo eğitimi aldıktan sonra
dönüşünde Eminönü Denizcilik Lokali ve Fatih Güreş Kulübü'nde Olcay Şen'le ilk judo
çalışmasını başlattı.
Daha sonra Üsküdar Anadolu Kulübü'nde Halil Yüceses ile birlikte Namık Ekin, Olcay Şen
bu çalışmalara devam etti. Türkiye'de Judo'nun ilkleri arasında Namık Canca, Muvahhit
Baymur, İbrahim Öztek, Ahmet Berkol Ökten, Ferudun Yenisey, Ergün Göktuna, Natık
Canca, Ayhan Sezgi, Metin Altınzincir, Şefik Güven gibi isimler yer almaktadır. Türkiye'de
Judo Istanbul, Trabzon, Manisa, Konya, Samsun, Izmir ve Zonguldak şehirlerinde oldukça
popülerdir.
5.1. Judo Federasyonu'na Doğru
Judo sporu 1964 yılında önce Güreş Federasyonu'na bağlandı, 1966 yılında ise bağımsız bir
federasyon oldu. Judo Federasyonu'nun kurulmasının ilk başkanlığına da Hakkı Isıgöllü'nün
atanmasının ardından 1967'de ilk Türkiye Şampiyonası düzenlendi.1969-1979 yılları arasında
Judo ve Taekvando, 1980-1990 arasında ise Judo ve Karate Federasyonu olarak faaliyetlerini
7

8. yürüten federasyon, 1990 yılından itibaren Judo Federasyonu adı altında hizmet verdi. Cihat
Uskan bu federasyonların başkanı oldu.
1968 yılında Fransız Michael Novovitch'in Türkiye'ye antrenör olarak gelmesiyle modern
judo başladı. 1969 yılında Japon Kültür Derneği'nin girişimiyle Vaseda Üniversitesi'nden
Yoshimura ülkemize gelerek, KODOKAN stilinin gelişmesine yardımcı oldu. 1968 li yılların
başında Federasyon Başkanı Cihat Uskan yönetiminde Türkiye’deki ilk Judo temel teknikleri
Namık Ekin, milli takım elemanları ve Tercüman Gazetesi yazarı Kaya Muzaffer Ilıcak ile
hazırlandı. Bu arada İstanbul başta olmak üzere bir çok ilde Judo Kulüpleri açılmaya
başlandı. Judo'nun duayenlerinden Ahmet Berkol Ökten, İstanbul Kadıköy'de ilk Judo
salonunu (Dojo Samurai) açtı. Akabinde Feridun Yenisey İstanbul Üniversitesi bünyesinde
(Mediko-Sosyal), Mehmet Emin Sebik Beylerbeyi'nde, Namık Ekin Fındıkzade (Dojo
Bushido), İbrahim Çabıtkan Karagümrük'de (Altınay Güreş Kulubü), Gündüz Atik ise
Beyoğlu yakasında, Taksim-Şişli Spor Kulübü Salonunda (Dojo Kenji Kai) Judo öğretilerini
başlattılar. Gündüz Atik ve Gürbüz Tansever, Sultanahmet Amerikan Dersanesi (YMCA) ve
ilk kez Trakya Bölgesinde Kumburgaz ve Silivri (Parkköy) deki Judo çalışmaları ile Türk
Judo'sunun yayılımına büyük katkıda bulunmuşlardır.
Judonun gelişmesindeki önemli etkenlerden biri olan Judo Posterleri, federasyon tarafından
hazırlanarak tüm yurda dağıtılmıştır.
27/28 Mart 1970 tarihlerinde Avusturya'nın Linz Kentinde yapılan Leonding Turnuvasına
katılmak için oluşturulan ilk Milli Takımda aşağıdaki sporcular yer almıştır.
63 kg Aydın ÖZTEK - Natık CANCA
70 kg Mahmut GÜL - Savaş İYİDOĞAN
80 kg İbrahim ÖZTEK - Feridun YENİSEY
93 kg Metin Altınzincir - Hakkı KOŞAR
+100kg Gürbüz TANSEVER
6. Zonguldak’ta Judo
Zonguldak’ta Judo faaliyetleri 1972 yılında Kudret Kalyoncu’nun
girişimi ile başlamıştır.
Kudret Kalyoncu, İstanbul’da Üniversiteki öğrencilik yıllarında bir yıl
Judo çalışmış ve turuncu kemere kadar yükselmiştir.
Daha sonra Zonguldak’ta ticaret hayatına atılan Kudret Kalyoncu
Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü bünyesinde Judo Branşını başlatmıştır.
Kudret KALYONCU
Kudret Kalyoncu’nun Judoyu başlatmasından yaklaşık bir yıl sonra
Zonguldak’a gelen Siyah kemer I. Dan Milli sporcu ve antrenör Yılmaz
MESÇİ, eski adı EKI olan TTK’da Judo Antrenörü olarak işe başlamış
ve Judo’yu Kudret KALYONCU’dan devralmıştır.
Yılmaz MESÇİ’nin başarılı çalışmalarıyla Zonguldak Judosu
gelişmeye başlamıştır.
Yılmaz MESÇİ
8

9. Zonguldak’ta amatör branşlar arasında en başarılı spor dalı olan Judo’da sporcularımız 2002
yılında şehrimize ilk kez bir Dünya şampiyonluğu kazandırmışlardır.
2002 yılında Ermenistan’ın başkenti Erivan’da yapılan 4. Dünya Kuraş
Şampiyonasında, sporcularımızdan Ebru AKTAN 63 Kg.da Dünya Kuraş
Şampiyonu olarak ilimize ilk Dünya Şampiyonluğunu getirmiştir.
Ebru AKTAN
Uluslararası alanda ise ilk madalya 1979 yılında Süreyya GİRGİN tarafından kazanılmıştır.
Şu an rahmetli olan Süreyya Girgin İstanbul’da yapılan Uluslararası Judo Turnuvasında ağır
sıklette 3. olarak Zonguldak’a Judo branşında ilk uluslararası madalyayı getirmiştir.
Yine aynı yıl içinde Türkiye’de yapılan Balkan Judo Şampiyonasında Sami AYDEMİR,
Balkan 3.lüğü elde etmiştir.
Şekil 6a. 1972 yılı Zonguldak’ın İlk Judocuları Antrenör Kudret KALYONCU İle
Birlikte (Üst sağdan 5.)
Yılmaz Mesçi’nin antrenörlüğü döneminde Judo takımı her zaman Türkiye’de ilk üç sıraya
yerleşmiştir. Yılmaz Mesçi’nin emekli olmasından sonra Judocular yine Yılmaz Mesçi’nin
öğrencisi olan Antrenör Metin AYDOĞAN nezaretinde çalışmaya başlamışlardır.
9

10. Şekil 6b. Yılmaz MESÇİ ve Zonguldak’lı Sporcular Milli Takım Antrenörü Namık
EKİN ile Birlikte. Zonguldak 1973
Metin AYDOĞAN, Siyah Kemer 4. Dan seviyesinde, başarılı bir sporcu, Antrenör ve Hakem
olup kendi kilosunda birçok kez Türkiye Şampiyonluğu kazanmıştır.
Türkiye ve Dünya Kuraş Şampiyonu Ebru AKTAN,
Türkiye ve Avrupa Kuraş Şampiyonu Pakize TEKİN,
Türkiye Şampiyonu Cem UZUN,
Türkiye Şampiyonu Derya TEKİN,
Türkiye Şampiyonu Deniz BIÇAKÇI,
Türkiye Şampiyonu Sertaç TURAN ve
Türkiye Şampiyonu Metin SÖNMEZ gibi elit sporcularımız Metin AYDOĞAN tarafından
yetiştirilmiştir.
Halen eğitimlerine devam eden Metin AYDOĞAN, Emine KOÇOĞLU (YILMAZ), Hasan
BİNEK, Cem UZUN, Uğur AKDENİZ ve Soner KESKİN gibi antrenörler başarılı sporcular
yetiştirmeye devam ediyorlar.
10

11. Şekil 6c. Zonguldak Judo Salonu Ve Minik Sporcular
Zonguldak’lı Judocular içinden birçok Milli sporcu çıkmasının yanında milli hakemler de
yetişmiştir. Bunlar:
Cevat GÜNTEPE, MHK üyeliği
Nevin CERCİS, MHK üyeliği
Mehmet ÇEBİ, MHK üyeliği de yapmış olup
Tacettin TURAN, Kemal ÇEBİ, Meral SETAN, Metin AYDOĞAN gibi sporcularımız Milli
hakemliğe kadar yükselmişlerdir.
Judo Federasyonu Zonguldak İl temsilciliği;
Siyah Kemer 5. Dan Milli Sporcu ve Hakem
Kemal ÇEBİ tarafından yürütülmektedir. Kemal ÇEBİ, judo Federasyonunda Teknik Komite
Üyesi olarak birçok kez görev almıştır.
Sporcu, hakem ve antrenörlerimiz ulusal sınırlarımızı aşmış olup artık her yıl uluslar arası
alanda ilimizi ve ülkemizi başarıyla temsil etmektedirler.
İl Temsilcimiz Kemal ÇEBİ 13-15 Kasım 2008 tarihinde Çekoslavakya’nın Prag
kentinde yapılan Avrupa Veterans Judo Şampiyonasında 4 kez mindere çıkarak iki galibiyet
ve iki mağlubiyet alırken Avrupa 5.si olarak klasmana girmeyi de başarmıştır.
Tablo 1. Uluslar arası Müsabakalarda Derece Alan Zonguldak’lı Sporcular
ADI SOYADI DERECESİ ŞAMPİYONANIN ADI VE YERİ TARİHİ
Süreyya GİRGİN 3 ncü Uluslar Arası Judo Turv.Türkiye +95 Kg. 1979
11

12. Sami AYDEMİR 3 nci Balkan Judo Şampiyonsı Türkiye +95 Kg. 1975
Yılmaz MESCI 3 ncü Uluslar Arası Barış Turv.Türkiye 71 Kg. 1979
Süreyya GİRGİN 2 nci Uluslar Arası Judo Turnuvası +95 Kg. 1979
Veli YILMAZ 3 nci Balkan Judo Şampiyonası Romanya 95 Kg. 1982
Veli YILMAZ 3 nci Akdeniz Oyunl. Fas 95 Kg. 1983
Veli YILMAZ 4 cü Ulus.Arası Judo Turv.Türkiye 95 Kg. 1983
Veli YILMAZ 4 cü Ulus.Arası Judo Tumv.Türkiye 95 Kg. 1985
Veli YILMAZ 2 nci Boğaziçi Judo Turv.Türkiye 95 Kg. 1986
Hüsnü TAŞDELEN 2 nci Balkan Judo Şamp.Türkiye +95 Kg. 1985
Belgin KARAARSLAN 2 nci Boğaziçi Judo Turv.Türkiye 66 Kg. 1986
Sevgi ŞEN 1 nci Boğaziçi Judo Turv.Türkiye 72 Kg. 1986
Suzin ÖREN 1 nci Boğaziçi Judo Turv.Türkiye 66 Kg. 1987
Suzin ÖREN 1 nci 2. Ulus.Boğaziçi Judo Turv. Türkiye 66 Kg. 1987
Belgin GURKUŞ 2 nci Boğaziçi Judo Turv.Türkiye 1987
Belgin KARAARSLAN 3..ncü 2. Ulus.Boğaziçi Judo Turv. Türkiye 66 Kg. 1987
Metin AYDOGAN 3 ncü Balkan Genç.Şamp.Yugoslavya 63 Kg. 1987
Metin AYDOGAN 3 ncü Ulus.Arası Turv.Yugoslavya 63 Kg. 1987
Yasemin ALTINTAŞ 3 ncü Balkan Genç.Şamp.Yugoslavya 48 Kg. 1987
Veli YILMAZ 1.nci Balkan Şampiyonası Yunanistan 95 Kg. 1988
Veli YILMAZ 3 ncü 3.Uluslar arası Boğaziçi Judo Tur.Türkiye 95 Kg. 1988
Hüsnü TAŞDELEN 2 nci Balkan Şampiyonası Yunanistan +95 Kg 1988
Belgin KARAARSLAN 3 ncü 3.Uluslar arası Boğaziçi Judo Tur.Türkiye 66 Kg. 1988
Belgin KARAARSLAN 1 ncü 4.Uluslar arası Boğaziçi Judo Tur.Türkiye 66 Kg. 1989
Veli YILMAZ 1 nci 4.Uluslar arası Boğaziçi Judo Tur.Türkiye 95 Kg. 1989
Veli YILMAZ 2 nci 5.Uluslar arası Boğaziçi Judo Tur.Türkiye 95 Kg. 1990
Belgin KARAARSLAN 3.ncı 5.Uluslar arası Boğaziçi Judo Tur.Türkiye 66 Kg. 1990
Veli YILMAZ 3 ncü 6.Uluslar arası Boğaziçi Judo Tur.Türkiye 95 Kg. 1991
Belgin KARAARSLAN 3 ncü 6.Uluslar arası Boğaziçi Judo Tur.Türkiye 72 Kg. 1991
Belgin KARAARSLAN 1 ncü 7.Uluslar arası Boğaziçi Judo Tur.Türkiye 66 Kg. 1992
Ebru AKTAN 3 ncü 11.Uluslar arası Boğaziçi Judo Tur.Türkiye 61 Kg. 1996
Ebru AKTAN 3 ncü 3.Uluslar arası Ümitler Canca Judo Türkiye 56 Kg. 1996
Ebru AKTAN 1 ncü 4.Uluslar arası Ümitler Canca Judo Türkiye 61 Kg. 1997
Pakize TEKİN 2.nci 4.Uluslar arası Ümitler Canca Judo Türkiye 66 Kg. 1997
Zühal YILMAZ 3.ncü 4.Uluslar arası Ümitler Canca Judo Türkiye 66 Kg. 1997
Derya TEKİN 2.nci 4.Uluslar arası Ümitler Canca Judo Türkiye +66 Kg. 1997
Ebru AKTAN 2.nci Av rupa gençlik olimpiyatları Lizbon/Portekiz 66 Kg. 1997
Ebru AKTAN 3 ncü 12.Uluslar arası Boğaziçi Judo Tur.Türkiye 61 Kg. 1998
Derya TEKİN 3 ncü 12.Uluslar arası Boğaziçi Judo Tur.Türkiye +78 Kg. 1998
Ebru AKTAN 1 nci 5.Uluslar arası Ümitler Canca Judo Türkiye 63 Kg. 1998
Pakize TEKİN 2.nci 5.Uluslar arası Ümitler Canca Judo Türkiye 70 Kg. 1998
Derya TEKİN 2.nci 5.Uluslar arası Ümitler Canca Judo Türkiye +70 Kg. 1998
Ebru AKTAN 2 ncü 13.Uluslar arası Boğaziçi Judo Tur.Türkiye 70 Kg. 1999
12

13. Pakize TEKİN 3 ncü 13.Uluslar arası Boğaziçi Judo Tur.Türkiye 63 Kg. 1999
Ebru AKTAN 2.nci 3. Mevla’na Türk devletleri Judo şam. Türkiye 70 Kg. 1999
Zühal YILMAZ 2.nci 3. Mevla’na Türk devletleri Judo şam. Türkiye 78 Kg. 1999
Derya TEKİN 1.nci 3. Mevla’na Türk devletleri Judo şam. Türkiye +78 Kg. 1999
Ebru AKTAN 1 nci 14.Uluslar arası Boğaziçi Judo Tur.Türkiye 70 Kg. 2000
Ebru AKTAN 1 nc. 16.Uluslar arası Boğaziçi Judo Tur.Türkiye 63 Kg. 2002
Pakize TEKİN 2 nci 16.Uluslar arası Boğaziçi Judo Tur.Türkiye 70 Kg. 2002
Pakize TEKİN 2 nci 16.Uluslar arası Boğaziçi Judo Tur.Türkiye Açık 2002
Ebru AKTAN 3 ncü 16.Uluslar arası Boğaziçi Judo Tur.Türkiye Açık 2002
Ebru AKTAN 1.nci 2.Avrupa Kuraş Şam. İzmir/Türkiye 60 Kg. 2002
Ebru AKTAN 1.nci 2.Avrupa Kuraş Şam. Erivan/ermenistan 63 Kg. 2002
Pakize TEKİN 1.nci 16.Uluslar arası . Şener Judo Tur. Selcuk/Türkiye 70 Kg. 2002
Uğur AKDENİZ 2 nci 16.Uluslar arası Boğaziçi Judo Tur.Türkiye 60 Kg. 2002
Tablo 2. Ulusal Müsabakalarda Derece Alan Zonguldak’lı Sporcular
Adı Soyadı Tarih Yer Şampiyona Adı Kategori Derece
Uğur AKDENİZ 19-21 Aralık 2004 Ordu Büyükler Türkiye Judo 60 kg 3.
Şampiyonası
Pakize TEKİN 19-21 Aralık 2004 Ordu Büyükler Türkiye Judo 78 kg 2.
Şampiyonası
Deniz BIÇAKCI 12-14 Mart 2004 Mersin Ümitler Türkiye Judo
şampiyonası
Deniz BIÇAKÇI 25-26 Eylül 2004 Aydın/Kuş 17.Uluslar arası Cihat 66 Kg. 3.
adası ŞENER Judo Turnuvası
Mutlu TAŞ 25-26 Eylül 2004 Aydın/Kuş 17.Uluslar arası Cihat +100 Kg. 3.
adası ŞENER Judo Turnuvası
Zong.Gençlik 02-03 Ekim 2004 İzmir Türkiye 1.Ligi Gençler 3.
Merk.spor Türkiye Takım Şampiyonası
Ramazan ÇELİK 15-17 Ekim 2004 Nevşehir Minikler Türkiye 34 Kg. 2.
Şampiyonası
Hüseyin DEMİRCİ 15-17 Ekim 2004 Nevşehir Minikler Türkiye 38 Kg. 3.
Şampiyonası
Duygu YÜKSEL 15-17 Ekim 2004 Nevşehir Yıldızlar Türkiye 48 Kg. 1.
Şampiyonası
İpek Duygu YÜKSEL 15-17 Ekim 2004 Nevşehir Yıldızlar Türkiye Türk.Şa
Şampiyonası mpiyonu
Pakize TEKİN 09-12 Aralık 2004 Yunanistan Avrupa Bay Bayan Judo 70 Kg. Avr.Şm.
Kuraş Şamp.
Cem UZUN 28-30 Ocak 2005 Konya Büyükler Ferdi Erk.Türkiye 60 Kg. 2.
Judo Şampiyonası
Ebru AKTAN 28-30 Ocak 2005 Konya Büyükler Ferdi Bayanlar 63 Kg. 3.
Türkiye Judo Şampiyonası
Pakize TEKİN 28-30 Ocak 2005 Konya Büyükler Ferdi Bayanlar 70 Kg. 1.
Türkiye Judo Şampiyonası
Pakize TEKİN 06-09 Ekim 2005 Mersin 23 Yaş altıBay/Bayan 70 Kg. 1.
Türkiye Judo Şampiyonası
Gözde EYİCAN 06-09 Ekim 2005 Mersin 23 Yaş altıBay/Bayan 57 Kg. 3.
Türkiye Judo Şampiyonası
Sertaç TURAN 06-09 Ekim 2005 Mersin 23 Yaş altıBay/Bayan 81.Kg. 3.
Türkiye Judo Şampiyonası
Metin AYDOĞAN 27-28 Ağustos 2005 Ankara Masterler Türkiya Judo 66 Kg. 1.
Şampiyonası
13

14. Metin AYDOĞAN 27-28 Ağustos 2005 Ankara Masterler Türkiya Judo Açık 1.
Şampiyonası siklet
Mehmet ÇEBİ 27-28 Ağustos 2005 Ankara Masterler Türkiya Judo 73 Kg. 1.
Şampiyonası
Mehmet ÇEBİ 27-28 Ağustos 2005 Ankara Masterler Türkiya Judo Açık 2.
Şampiyonası siklet
Murat KIRCI 20-23 Ekim 2005 Antalya Minik Yıldız Bay-Bayan 46 Kg. 3.
Türkiye Judo Şampiyonası
Muhammet DEMİRCİ 20-23 Ekim 2005 Antalya Minik Yıldız Bay-Bayan 73 Kg. 3.
Türkiye Judo Şampiyonası
Ebru AKTAN 09-10 Temmuz İstanbul 19.Uluslararası EJU-B 70 Kg. 1.
2005 Boğaziçi Turnuvası
Ebru AKTAN 23 Temmuz 2005 İstanbul Balkan Bay-Bayan Bayan 70 Kg. 3.
Judo Şampiyonası
Ebru AKTAN 31.Mart-01-02 Ordu-Ünye Türkiye Büyükler Bay-Bayan 70 Kg. 1.
Nisan 2006 Judo Şamp.
Ebru AKTAN 01 Aralık 2006 İzmir Büyük Nayanlar Türkiye 70 Kg. 2.
Şamp.
Ebru AKTAN 28 Temmuz 2007 Yunanistan Büyükler Balkan Şamp. 70 Kg. 2.
Ebru AKTAN 30-31 Mart 2007 Tunus Uluslar arası Tunus Turn. 70 Kg. 2.
Uğur AKDENİZ 31.Mart-01-02 Ordu-Ünye Türkiye Büyükler Bay-Bayan 60 Kg. 2.
Nisan 2006 Judo Şamp.
Gözde EYİCAN 31.Mart-01-02 Ordu-Ünye Türkiye Büyükler Bay-Bayan 57 Kg. 3.
Nisan 2006 Judo Şamp.
Pakize TEKİN 31.Mart-01-02 Ordu-Ünye Türkiye Büyükler Bay-Bayan 78 Kg. 3.
Nisan 2006 Judo Şamp.
Derya TEKİN 31.Mart-01-02 Ordu-Ünye Türkiye Büyükler Bay-Bayan + 78 Kg. 3.
Nisan 2006 Judo Şamp.
Ebru AKTAN 30-31 Mart 2007 Tunus Uluslaraası Tunus Turn. 70 Kg. 2.
Gülay 7-8 Nisan 2007 Anakara 23 Nisan Ank.Judo Ümitler 40 Kg. 1.
KARADUMAN
Cem UZUN 7-8 Nisan 2007 Anakara 23 Nisan Ank.Judo Büyük 66 Kg. 1.
Adem KARAŞAH 7-8 Nisan 2007 Anakara 23 Nisan Ank.Judo Ümitler 90 Kg. 1.
Muhammet DEMİRCİ 7-8 Nisan 2007 Anakara 23 Nisan Ank.Judo Ümitler 81 Kg. 1.
Derya TEKİN 7-8 Nisan 2007 Anakara 23 Nisan Ank.Judo Büyük +78 Kg. 1.
Sertaç TURAN 7-8 Nisan 2007 Anakara 23 Nisan Ank.Judo Büyük 81 Kg. 1.
Atalay SERCEK 7-8 Nisan 2007 Anakara 23 Nisan Ank.Judo Büyük 100 Kg. 1.
Bilgün MUSLU 7-8 Nisan 2007 Anakara 23 Nisan Ank.Judo Ümitler 44 Kg. 2.
Esra ŞENTÜRK 7-8 Nisan 2007 Anakara 23 Nisan Ank.Judo Ümitler 70 Kg. 2.
Sümeyye CENGİZ 7-8 Nisan 2007 Anakara 23 Nisan Ank.Judo Ümitler 63 Kg. 2.
Pakize TEKİN 7-8 Nisan 2007 Anakara 23 Nisan Ank.Judo Büyük 78 Kg. 2.
Gözde EYİCAN 7-8 Nisan 2007 Anakara 23 Nisan Ank.Judo Büyük 57 Kg. 2.
Serkan ÖZELLİ 7-8 Nisan 2007 Anakara 23 Nisan Ank.Judo Büyük 81 Kg. 2.
Ömer GÜNGÖREN 7-8 Nisan 2007 Anakara 23 Nisan Ank.Judo Ümitler 66 Kg. 3.
Murat BEBEK 7-8 Nisan 2007 Anakara 23 Nisan Ank.Judo Büyük 60 Kg. 3.
Merve AYDIN 7-8 Nisan 2007 Anakara 23 Nisan Ank.Judo Ümitler 70 Kg. 3.
Aynur ÇOLAK 7-8 Nisan 2007 Anakara 23 Nisan Ank.Judo Ümitler 48 Kg. 3.
Melek ARI 7-8 Nisan 2007 Anakara 23 Nisan Ank.Judo Ümitler 44 Kg. 3.
Ufuk ALBAYRAK 7-8 Nisan 2007 Anakara 23 Nisan Ank.Judo Ümitler 60 Kg. 3.
Metin SÖNMEZ 7-8 Nisan 2007 Anakara 23 Nisan Ank.Judo Büyük 73 Kg. 3.
14

15. Onur KABARIK 12 Haziran 2007 Samsun Turgay DOĞRUOĞLU-Naci 42.Kg. 2.
YEĞEN Judo Turnuvası
Binnur DURMAZ 12 Haziran 2007 Samsun Turgay DOĞRUOĞLU-Naci 57 Kg. 2.
YEĞEN Judo Turnuvası
Melek ARI 12 Haziran 2007 Samsun Turgay DOĞRUOĞLU-Naci 44 Kg. 3.
YEĞEN Judo Turnuvası
Merve BAYKAN 12 Haziran 2007 Samsun Turgay DOĞRUOĞLU-Naci 48 Kg. 3.
YEĞEN Judo Turnuvası
Merve AYDIN 12 Haziran 2007 Samsun Turgay DOĞRUOĞLU-Naci +57 Kg. 3.
YEĞEN Judo Turnuvası
7. Sonuç
Spor uluslararası platformda savaşların en asilidir. Çünkü o barışın savaşıdır. Uluslar arası
spor savaşları politik savaşlara benzemez, hizipler, gruplar oluşmaz. Sportif karşılaşmalar
mertçe, hilesiz, dostça ve kısacası sportmencedir. Böyle bir sportmenlik için insan doğuştan
sporcu olamaz, o unvanı hak etmesi, kazanması lâzımdır.
Sporun anayasası sağlığa, birlik ve beraberliğe, kardeşliğe, arkadaşlığa ve dostluğa dayanan
bir insan topluluğu ekolüdür. Nasıl ki bir devletler hukuku varsa bir de uluslar arası spor
hukuku vardır. İnsanoğlunun tekâmülü ile eski Yunandan bu zamana kadar gelişen kurallar,
bu gün ileri düzeydeki prensiplerine ulaşmışlardır. Dolayısı ile sporda kuvvetli olan kazanır,
zor kullanan kaybeder. Bireysel anlamda spor kişinin egemenlik ve olanaklarını
değerlendirme duygularını geliştirir. Dolayısı ile kişi ve ulusların eğitimini tamamlar.
Müşterek eğitim esasına dayanır ve spor ulusların akıl ve eğitim düzeyinin aynasıdır.
Judo ise; insana sıkı bir disiplin, saygı, sevgi ve nefis kontrolü verir. Şöyle ki Judoyu bir
insanın kendi başına yapması olası değildir. Judo bilgili oyunculardan ( antrenörlerden )
öğrenilir ve sporcu, yetenek, akıl ve kuvvetini karşısındaki rakibine karşı kullanarak
olgunlaşır. Gelişmesi, antrenörleri ve beraber antrenman yaptığı arkadaşlarına bağlıdır. Bu
sebepten beraber antrenman yaptığı bütün rakiplerine karşı saygılı ve düşünceli olmalı, ne
kadar yetenek kazanırsa kazansın, rakiplerinden elde ettiklerini göz önünde bulundurarak
alçak gönüllü kalmalıdır. Judonun akıl, ruh ve bedeni geliştiren bir terbiye sanatı olduğu
daima göz önünde bulundurulmalıdır. Disiplin Judoya olan hayranlığın bir sonucu olmaktan
çok, Judonun bir parçasıdır.
8. Kaynaklar
http://www.judo.gov.tr H. R. Güzelimdağ, Türkiye Judo Fed.
http://www.akademikjudo.com
http://www.turk-judo.com
http://sporbilim.com
Zonguldak Judo Derneği
Zonguldak GSİM
Kano J.(2005), Judo Çeviren: S. Ertüzün, Okyanus Yayınları
15