1. Η ανάπτυξη
του Λόγου και της Ομιλίας του παιδιού
σε δίγλωσσο περιβάλλον
Δρ. Αλζξανδροσ Αλεξάνδρου
Γλωςςοπαθολόγοσ – Λογοθεραπευτήσ

2. 1) ΕΝΝΟΙΑ - ΟΡΙ΢ΜΟ΢
• Γερμανικά: Diglossie, Bilingualität
• Αγγλικά: Diglossia, Bilinguality/Bilingualism
• Όταν
λέμε
πως
κάποιο
παιδί
μεγαλώνει
δίγλωσσα, εννοούμε πως είναι σε θέση να εκφρασθεί
προφορικώς και (αργότερα) γραπτώς σε δύο
γλώσσες, χωρίς κάποια ιδιαίτερη δυσκολία.
• Κατηγορίες δίγλωσσων παιδιών

3. 2) ΣΤΠΟΙ ΔIΓΛΩ΢΢ΙΑ΢
Toukomaa (1977), Skutnabb-Kangas (1995)
1) Προσθετική Διγλωσσία
Additive Bilingualism,
π.χ. Βέλγιο
2) Κυριαρχική Διγλωσσία
Dominant Bilingualism
π.χ. Έλληνες ομογενείς στη Γερμανία
3) Ημιδιγλωσσία ή Αφαιρετική Διγλωσσία
Semilingualism ή Subtractive Bilingualism
π.χ. Αλβανοί που ζουν στην Ελλάδα
4) Διπλή Ημιγλωσσία (νεότερος όρος)
Doppelte Halbsprachigkeit
π.χ. Τούρκοι που ζουν σε κλειστές ομοεθνείς τους κοινωνίες στη Γερμανία

4. 3) Νευροφυσιολογικές έρευνες
• Διγλωσσία και ενεργοποίηση του κέντρου BROCA
• Διγλωσσία και δομική πλαστικότητα εγκεφάλου
• Διγλωσσία και διαμόρφωση προσωπικότητας

5. 4) Η απόκτηση Λόγου και Ομιλίας στα δίγλωσσα παιδιά
– πιθανές διαταραχές Λόγου και Ομιλίας –
• H απόκτηση της γλώσσας είναι μια διαδικασία
συναισθηματική-γνωστική, στη βάση ήδη υπάρχουσας
γνώσης, με γνώμονα τα ενδιαφέροντα και τις ικανότητες
του παιδιού (ενεργή συμμετοχή).
• Το παιδί μπορεί να μάθει καλά τη δεύτερη
γλώσσα, μόνον εάν κατέχει καλά τη μητρική του.
• Οι γονείς πρέπει να φροντίζουν να δέχεται το παιδί
γλωσσικούς ερεθισμούς σε όλες τις ομιλούμενες και
εφαρμοζόμενες γλώσσες, δηλαδή και στη μητρική και
στη δεύτερη.

6. 4) Η απόκτηση Λόγου και Ομιλίας στα δίγλωσσα παιδιά
– πιθανές διαταραχές Λόγου και Ομιλίας –
• Από πότε μπορεί ένα παιδί να μαθαίνει και δεύτερη γλώσσα;
 Το παιδί μπορεί να μαθαίνει δύο (ή και τρεις) γλώσσες από τη
στιγμή της γέννησής του!
 Η εκμάθηση της δεύτερης γλώσσας από μικρή ηλικία ενισχύει
το γενικότερο μαθησιακό δυναμικό του παιδιού.
 Στο παιδί ο κάθε γονέας πρέπει να μιλάει στη μητρική του
γλώσσα, με συνέπεια και μεγάλη συχνότητα.
 Ο τρόπος ομιλίας του ενηλίκου επηρεάζει άμεσα την ποιότητα
της γλώσσας του παιδιού.

7. 4) Η απόκτηση Λόγου και Ομιλίας στα δίγλωσσα παιδιά
– πιθανές διαταραχές Λόγου και Ομιλίας –
• Συναφείς διαταραχές Λόγου και Ομιλίας
 Διάκριση: Λόγος (Kompetenz) – Ομιλία (Performanz)
 Άρθρωση, λεξιλόγιο, σύνταξη, έκφραση
 Σπανιότερα:
Ταχυλαλίας
συμπτώματα
Τραυλισμού
(Βατταρισμού)
και
 Μαθησιακές δυσκολίες στα περισσότερα μαθήματα, κυρίως στα
Φιλολογικά και στα Δευτερεύοντα, λιγότερο στις Θετικές
Επιστήμες
 Πιθανές διαταραχές συμπεριφοράς και προσωπικότητας

8. 5) Παιδαγωγική παρέμβαση
• Κριτήρια αξιολόγησης διαταραχών Λόγου και Ομιλίας
λόγω Διγλωσσίας
• Παιδαγωγική παρέμβαση
• Κανένα Test Διγλωσσίας δεν μπορεί να δώσει
εμπειρικώς και αντικειμενικώς τεκμηριωμένα στοιχεία.
• Η γλώσσα εκμαθαίνεται μόνο μέσω διαπροσωπικής
επαφής και αμφίδρομης επικοινωνίας μεταξύ ενήλικου –
παιδιού.
• Αφετηρία είναι οι δυνατότητες του παιδιού, όχι οι
αδυναμίες του!

9. 5) Παιδαγωγική παρέμβαση
• Στόχευση διδασκαλίας:
 Ολιστική προσέγγιση στη βελτίωση των γλωσσικών
ικανοτήτων του παιδιού
 Συνδιαμόρφωση
σχολικού
περιβάλλοντος, συμμετοχή, κίνητρα, ενδιαφέρον
 Ο εκπαιδευτικός πρέπει να παίζει και ταυτόχρονα να μιλάει
στο παιδί.
 Με δεδομένο ότι οι γλωσσικές εκφάνσεις αποτελούν
συνέχεια/προέκταση σωματικών κινήσεων, ενδείκνυται η
ομιλία του εκπαιδευτικού να συνοδεύεται από προσήκουσα
χειροκινητική και από κατάλληλες μιμικές εκφράσεις, καθώς
και από επιφωνήματα (αργότερα και από λέξεις ή προτάσεις)
εκ μέρους των παιδιών.
 Θετικό κλίμα στην τάξη, ανταπόκριση, συμβουλευτική
γονέων, συνεργασία με Λογοθεραπευτή
• Συνεχής ενημέρωση / επιμόρφωση εκπαιδευτικών!