МАРТУК

1. "Мәртөк тарихы және оның атауындағы сыр"
Дайындаған: Бескузова Ақмарал Базарханқызы, Ақтөбе гуманитарлық
колледжінің орыс тілі және әдебиеті мамандығы бойынша РУ-205
тобының студенті.
Жетекшісі: Шаматова Венера Қуанғалиқызы, қазақ тілі және әдебиеті
пән оқытушысы.

2. Топонимика – жердің тілі, ал жер тура
географиялық номенклатурада адамзаттың
тарихы жазылған кітап секілді.
Географ және этнограф Н.И. Надеждин

3. Мортық (Eremopyrum) – астық тұқымдасына
жататын бір жылдық өсімдіктер. Қазақстанда далалы,
шөлді, сортаңдау, қиыршық тасты, құм топырақты
жерлерде өсетін 4 түрі бар. Биіктігі 5 – 30 см.
Жапырағы таспа тәрізді, жалпақ. Гүлшоғыры – масақ.
Сәуір – мамыр айларында гүлдейді. Жемісі – тұқымша.
Мортықтың түрлерінің бәрі – эфемерлер (өніп-өсу
кезеңі өте қысқа, құрғақшылыққа төзімді өсімдіктер).
Жемісі піскенше жайылымда өсетін құнарлы мал
азығы.
«Мартук туған елді
мекені,"мортық" шөбінің
атауынан шыққан» деген
пікірлер бар.

4. Тарихқа көз жүгіртсек...
Мәртөк ауданы - 1935жылы
құрылған, XX ғасырдың басында
Орынбор – Ташкент темір
жолының салына басталуы,
Украина, Ресей жерлерінен
көшпенділердің ауданға келуін
тездетті.

5. Ұлы Отан соғысы (1941-1945)
материалдық және адам ресустарына
бөліп әкетті. Мәртөк жерінен 3 мыңнан
астам майданға аттанды. Кеңес
Одағының батырлары - ұшқыш Батурин
Александр Герасимович, Кожемякин
Михаил Степанович, Мазков Евдоким
Константинович, артиллерист Губин
Константин Яковлевич, батыл барлаушы
Озмитель Федор Федорович.

6. Кеңестік империяның жымысқы саясаты салдарынан елді
мекендердің ежелгі атаулары өзгертіліп, Дмитриевка, Вознесеновка,
Веренка, Покровка, Полтавка, Первомайка, Родниковка, Хлебодоровка,
Шевченко болып айтылып-жазылып келді. Бұл халқымызды ұлттық
санасынан ажыратудың, бөліп-бөлшектеудің көрінісі еді. Тамыры терең
тарихи атауларды көзден таса, көңілден ада етпей қайта жаңғырту – ата-
баба алдындағы қасиетті парызымыз болса керек. Енді осы ретте зерттеу
жұмыстарын жан-жақты жүргізе отырып, байырғы тұрғындарды,
ардагерлер ұйымының белсенді мүшелерін ортақ мүддеге жұмылдырды.

7. Яйсан-Жайсаң, Новомихаиловка-Байнасай, Казанка- Қазан, Нагорное-
Саржансай, Андреевка-Қызылжар, Студенческая-Бөрте, Чайда-Щаңды, Коминтерн-
Аққайың, Целинное-Көкпекті, Рыбаковка-Жаңажол, Калиновка-Ақбұлақ,
Черемушка-Торайғыр, Новодонцы-Егізата, Ефремовка-Қарағансай, Линовицк-
Қиялы, Хозауыл-Қозы, Березовка-Жездібай, Степь-Қарабұлақ, Степановка-
Құрмансай, Новофедеровка-Ақмоласай, Березовский-Хазірет, Нагорный-
Тәңірберген, Новомихаиловка-Байнасай, Первомайский-Аққұдық, Степановский-
Құрмансай сияқты ата-бабадан жеткен құлаққа жағымды атаулар қайтарылды.

8. Мәртөк ауданы – Ақтөбе облысының солтүстік
бөлігінде орналасқан, солтүстігінде Ресей
Федерациясының Орынбор облысымен, Оңтүстік –
батысында Қобда ауданымен, оңтүстік – шығысында
Алға ауданымен және Ақтөбе қаласы маңындағы елді
мекендермен, солтүстік – шығысында Қарғалы
ауданымен шекаралас.

13. Бүгінде Мәртөк ауданы қарқынды дамып
келе жатқан мекен.

14. Ақтөбе өңірінде заманға сай технологиямен
салынған рельс шығаратын зауыт алғашқы
өнімін берді.

15. Атақты жазушы Рауль Мир -
Хайдаровтың «Мартук – пристань
души моей» атты автобиографиялық
кітабында жазған болатын, біздің сүйікті
Мәртөгіміз тарих беттеріндегі
оқиғалардан еш қашан тыс қалмайды.
Себебі менің жерлестерімнің өмір –
тіршілігі жайында мәліметтер әлем
алдында өз қызығушылығын жоғалтқан
емес. Мәртөк тұрғындары үшін өз туған
жерімен мақтан тұтуға бірнеше себеп бар.
Мен қайда жүрсем де, әр кез айтып
жүрген болатынмын, Мәртөк тұрғындары
– ерекше халық, себебі олар биікке
самғайды, жақсылыққа ұмтылады.