2. მეცნიერება არის ადამიანის საქმიანობის
სფერო, რომლის მიზანია გარემომცველი
სამყაროს შესახებ ობიექტური ცოდნის
მიღება, დამუშავება და სისტემატიზაცია.
მეცნიერული ცოდნის დაგროვება ხდება
ბუნების, საზოგადოების ან სხვა ობიექტის
სამეცნიერო მეთოდის საშუალებით
შესწავლის შედეგად. ამავე დროს
მეცნიერება საზოგადოებრივი
ცნობიერების ერთ–ერთი ფორმას
წარმოადგენს.
3. გამოჩენილი მეცნიერების
ელექტრონული კატალოგი
• კატალოგში მოცემულია სხვადასხვა
სფეროში მოღვაწე მსოფლიოს
გამოჩენილი მეცნიერების მოკლე
ინფორმაციული ცნობები:
• ქიმიკოსები;
• ფიზიკოსები;
• ბიოლოგები
4. ქიმიკოსები
• იენს იაკობ
ბერცელიუსი (შვედ. Jöns
Jakob Bიerzelius; დ. 20
აგვისტო 1779,ვევერსუნდ
ა, გ. 7
აგვისტო 1848, სტოკჰოლმ
ი) — შვედი ქიმიკოსი და
მინერალოგი.
სტოკჰოლმის
მეცნიერებათა აკადემიის
წევრი (1808), მისი
პრეზიდენტი (1810) და
მუდმივი მდივანი (1818);
პეტერბურგის აკადემიის
საპატიო უცხოელი წევრი
(1820).
•
5. ქიმიკოსები
• მარი სკლოდოვსკა-კიური (დ. 7
ნოემბერი, 1867, ვარშავა — გ. 4
ივლისი, 1934, სანსელმო,
დეპარტამენტი სავოია;
დაკრძალულია სოში, პარიზის
მახლობლად), ფიზიკოსი და
ქიმიკოსი. ეროვნებით
პოლონელი.მარი სკლოდოვსკა-
კიურის შრომები რადიოაქტიურ
ნივთიერებათა შესწავლის
შესახებ საფუძვლად დაედო
ფიზიკისა და ქიმიის ახალ
დარგებს. 1898 წლის ივლისში
ცოლ-ქმარმა კიურებმა
აღმოაჩინეს ახალი ქიმიური
ელემენტი პოლონიუმი, ხოლო
ამავე წლის დეკემბერში —
რადიუმი. სკლოდოვსკა-კიურის
ორჯებ მიენიჭა ნობელის პრემია.
6. ქიმიკოსები
• დიმიტრი მენდელეევი (რუს.:
Дми́трий Ива́нович
Менделе́ев) (8 თებერვალი/27
იანვარი,1834, ტობოლსი – 2
თებერვალი/20
იანვარი, 1907, სანკტ-
პეტერბურგი), იყო რუსი
ქიმიკოსი, ქიმიურ ელემენტთა
პერიოდული სისტემის
პირველი ვერსიის ავტორი.
ცხრილის გვიანდელ
ავტორთაგან განსხვავებით
მენდელეევმა წინასწარ
განჭვრიტა იმ დროისთვის ჯერ
კიდევ აღმოუჩენელ
ელემენტთა მნიშვნელობები.
7. ქიმიკოსი
• ანტუან ლორან ლავუაზიე, (Lavoisier)
(დ. 26 აგვისტო,1743, პარიზი - გ. 8
მაისი, 1794, იქვე), ფრანგი ქიმიკოსი,
პარიზის მეცნიერებათა აკადემიის
წევრი (1772, ადიუნქტი 1768-
დან).1794 ლავუაზიეს თავი მოკვეთეს.
ლავუაზიეს შრომებმა ქიმია აქცია
ზუსტ გაზომვებზე დაფუძნებულ
მეცნიერებად. მასის შენახვის კანონზე
დაყრდნობით ლავუაზიემ უარყო
ფლოგისტონის მცდარი ჰიპოთეზა.
მან მთელი რიგი ცდების
საფუძველზე დაასაბუთა, რომ წვა და
გამოწვა ნივთიერების ჟანგბადთან
შეერთების პროცესია. ლავუაზიემ
ფრანგი სამხედრო ინჟინერ ჟ.
მენიესთან ერთად დაადგინა, რომ
წყალი ჟანგბადისა და წყალბადის
ნაერთია.
8. ქიმიკოსი
• მიხეილ ვასილის ძე
ლომონოსოვი (რუს. Михаил
Васильевич Ломоносов; დ. 8
ნოემბერი/19
ნოემბერი, 1711, არხანგელსკის
გუბერნია,
სოფ. დენისოვკა (ახლანდ. სოფელი
ლომონოსოვო) — გ. 4 აპრილი/15
აპრილი, 1765, პეტერბურგი) —
მსოფლიო მნიშვნელობის პირველი
რუსი მეცნიერ-ბუნებისმეტყველი,
ენციკლოპედისტი, ფიზიკური
ქიმიის ერთ-ერთი
ფუძემდებელი, პოეტი,
თანამედროვე რუსული
სალიტერატურო ენის
შემქმნელი, მხატვარი, ისტორიკოსი
, დამოუკიდებელი რუსული
მეცნიერების მებაირახტრე.
9. ფიზიკოსები
• სერ ისააკ ნიუტონი -
დ. 25 დეკემბერი, 1642 (გრიგორიანული
კალენდრის მიხ.) / 4
იანვარი, 1643 (იულიუსის
კალენდრის მიხ.), ინგლისელი ფიზიკოსი,
მათემატიკოსი, ასტრონომი,ალქიმიკოსი დ
ა ფილოსოფოსი; კავშირშია მეცნიერულ
რევოლუციასა
და ჰელიოცენტრიზმისგანვითარებასთან.
ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი,
გავლენიანი მეცნიერი ისტორიაში.
• მის მეცნიერულ მიღწევათა შორის
მთავარია ნაშრომი "ნატურალური
ფილოსოფიის მათემატიკური საწყისები",
სადაც ის მსოფლიო მიზიდულობას აღწერს
• ნიუტონს მათემატიკის გენიად
მიიჩნევენ. ჟოზეფ ლუი ლაგრანჟის თქმით:
"ნიუტონი უდიდესი გენიოსია, რომელიც
კი ოდესმე გაჩენილა ამქვეყნად და ასევე
ყველაზე იღბლიანი, ვინაიდან სამყაროს
სისტემის დადგენა მხოლოდ ერთხელაა
შესაძლებელი“.
•
10. ფიზიკოსი
• მაიკლ ფარადეი (Michael Faraday, FRS)
(დ. 22 სექტემბერი, 1791 – გ.25 აგვისტო, 1867) —
ინგლისელი ქიმიკოსი და ფიზიკოსი
(ან ნატურფილოსოფოსი,
იმდროინდელი ტერმინოლოგიით).
• პარველ ხანებში ფარადეი ქიმიაში
მუშაობდა და მან 1824 წელს ქლორი
გაათხევადა. ეს იყო პირველი
თხევადი გაზი მსოფლიოში. ერთი წლის
შემდეგ ფარადეიმ ბენზოლი მიიღო.
1824 წელს ფარადეი სამეფო
საზოგადოების წევრი გახდა,
ხოლო 1827 წელს პროფესორის კათედრა
მიიღო.
1821 წელს ერსტედის აღმოჩენის
გავლენით ფარადეიმ თავის დღიურში
ჩაწერა ,,გადავაქციოთ მაგნეტიზმი
ელექტრობად". ეს ფრაზა გახდა მისი
კვლევის მეცნიერული პროგრამა ათი
წლის განმავლობაში და 1831 წელს
აღმოაჩინა ელექტრომაგნიტური
11. ფიზიკოსი
• ერნესტ
რეზერფორდი (Ernest
Rutherford) (დ. 30 აგვისტო, 1871, სპრინგ
გროუვი,ახალი ზელანდია – გ. 19
ოქტომბერი, 1937, კემბრიჯი, ინგლისი)
— ახალი ზელანდიელი
წარმოშობის ინგლისელი ფიზიკოსი, ბი
რთვული ფიზიკის ერთ–ერთი
ფუძემდებელი. სამეცნიერო სკოლის
შემქმნელი.
• ატომის პლანეტარული მოდელის
ავტორი. ლონდონის სამეფო
საზოგადოების წევრი
(პრეზიდენტი 1925–1930 წლებში).
მსოფლიოს ყველა სამეცნიერო
აკადემიის საპატიო წევრი. ნობელის
პრემიის ლაურეატი (1908).
•
12. ფიზიკოსი
• ჯონ დალტონი (ინგლ. John Dalton; დ. 6 შეისწავლა
აირთა ნარევების თვისებები, აღმოაჩინა
აირების პარციალურ წნევათა კანონი (1801)
და ხსნადობის
დამოკიდესექტემბერი, 1766, იგლსფილდი,
ინგლისი — გ. 27
ივლისი, 1844, მანჩესტერი) —
ინგლისელი ფიზიკოსი და ქიმიკოსი.
დალტონმა ბულება მათ პარციალურ
წნევაზე (1803; დალტონის კანონები).
დაადგინა, რომ მუდმივი წნევის
პირობებში ტემპერატურის ერთნაირი
მატების დროს ყველა აირი ერთნაირად
ფართოვდება (1802), დალტონს ეკუთვნის
ფუნდამენტური შრომები ქიმ.
ატომისტიკაში (ჯერად ფარდობათა
კანონი და შედგენილობის მუდმივობის
კანონი).
• პირველმა აღწერა (1794) მხედველობის
დეფექტი, რომლითაც თვითონ იყო
დაავადებული და რომელმაც
შემდგომში დალტონიზმის სახელწოდება
მიიღო.
•
13. ფიზიკოსი
• ჯეიმზ პრესკოტ
ჯოული(ინგლ. James Prescott სითბოს
მექანიკური ეკვივალენტი. Joule; დ. 24
დეკემბერი, 1818, სოლფორდი, ლანკაშირი — გ. 11
ოქტომბერი, 1889, სეილი,
ჩეშირი), ინგლისელი ფიზიკოსი,ლონდონის სამეფ
ო საზოგადოების წევრი (1850).
• დიდი წვლილი შეიტანა
ელექტრომაგნეტიზმისა და სითბური მოვლენების
გამოკვლევაში, დაბალი
ტემპერატურების ფიზიკაში, ენერგიის შენახვის
კანონის ჩამოყალიბებაში. დაადგინა (1841;
გამოაქვეყნა 1843), რომ ლითონის გამტარში
ელექტრული დენის გავლისას გამოყოფილი
სითბოს რაოდენობა პროპორციულია გამტარის
ელექტრული წინაღობისა და დენის ძალის
კვადრატისა (ჯოულ-ლენცის კანონი). 1843-
1850 ჯოულმა ექსპერიმენტულად დაამტკიცა, რომ
სითბოს მიღება შეიძლება მექანიკური ენერგიის
ხარჯზე და განსაზღვრა
14. ფიზიკოსი
• გეორგ სიმონ ომი ( დ. 15
მარტი,1789 წ. ერლანგენი, გერ
მანია – გ. 7
ივნისი, 1854წ.მიუნხენი, გერმ
ანია) -
გამოჩენილი გერმანელი ფიზი
კოსი.
მეცნიერების ისტორიაში
შევიდა, როგორც
ავტორი ელექტრული
წრედის ძირითადი კანონისა,
რომელმაც ერთმანეთთან
დააკავშირა წრედის
ელექტრომამოძრავებელი
ძალა და დენის ძალა.
•
15. ფიზიკოსი
• ვილჰელმ კონრად
რენტგენი (Wilhelm Conrad
Röntgen; 27 მარტი, 1845 - 10
თებერვალი,1923) —
გერმანელი ფიზიკოსი,
მოღვაწეობდა ბიურცბურგის
უნივერსიტეტში. 1895 წელს
აღმოაჩინა იქს-სხივები
(რენტგენის გამოსხივება),
იკვლევდა მათ
თავისებურებებს, რისთვისაც
1901 წელს ნობელის
პრემია დაიმსახურა ფიზიკის
დარგში. ასევე იკვლევდა
კრისტალების პიეზო- და
პიროელექტრულ
თვისებებს, მაგნეტიზმს
16. ფიზიკოსი
• ნილს ბორი (Niels Henrik David
Bohr) (დ. 7
ოქტომბერი, 1885, კოპენჰაგენ
ი, დანია ― გ. 18
ნოემბერი, 1962, იქვე) —
დანიელი ფიზიკოსი,
თანამედროვე ფიზიკის ერთ–
ერთი
ფუძემდებელი. ნობელის
პრემიის ლაურეატი
ფიზიკაში. ამ დარგში
მრავალი აღმოჩენის ავტორი.
მათემატიკოსი ჰარალდ
ბორის ძმა და ნობელის
პრემიის ლაურეატის ოგე
ბორის მამა. მანჰეტენის
პროექტის ერთ-ერთი
მონაწილე.
17. ფიზიკოსი
• ალბერტ აინშტაინი (გერმ. Albert
Einstein) (დ. 14
მარტი, 1879, ულმი, გერმანია—
აპრილი, 1955, პრინსტონი, აშშ),
ფიზიკოსი-თეორეტიკოსი,
საყოველთაოდ მიჩნეულია მე-20
საუკუნის უდიდეს მეცნიერად. მან
წამოაყენა ფარდობითობის
თეორია და ასევე დიდი წვლილი აქვს
შეტანილი კვანტური
მექანიკის,სტატისტიკური
მექანიკისა და კოსმოლოგიის განვითა
რებაში. 1921 წელს მიენიჭანობელის
პრემია ფიზიკაში 1905
წელს ფოტოელექტრონული გ. 18
ეფექტის მისეული
განსაზღვრებისთვის და ასევე
თეორიულ ფიზიკაში მის მიერ
შეტანილი წვლილისთვის.
18. ფიზიკოსი
• გიორგი-გია დვალი (დ.1963
წ.თბილისი) ქართველი მეცნიერი, ფიზიკო
სი.
• გიორგი დვალმა 1985
წელს დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო
უნივერსიტეტის ფიზიკის
ფაკულტეტი, 1992 წელს მოიპოვა ხარისხი
თბილისშივე თეორიულ ფიზიკაში.
ამჟამად არის ნიუ-იორკის
უნივერსიტეტისპროფესორი თეორიულ
ფიზიკაში. 2001 წელს მიიღო ნიუ-
იორკის მერის მიერ დაწესებული ჯილდო
განსაკუთრებული მიღწევებისთვის
მეცნიერებასა და ტექნოლოგიაში,
რომელიც მას პირადად რუდოლფ
ჯულიანიმ გადასცა. 2008 წელს კი
მიიღო ჰუმბოლტის პროფესურა.
• დღესდღეობით ითვლება მეცნიერულ
ავტორიტეტად თეორიული ფიზიკის
დარგში. ძირითადად
მუშაობს ელემენტარული ნაწილაკების
ფიზიკისგანხრით. მონაწილეობას
იღებს დიდი ადრონული
კოლაიდერისექსპერიმენტში.
19. ფიზიკოსი
• გრაფი ალესანდრო
ვოლტა (იტალ. Alessandro Giuseppe
Antonio Anastasio Volta; დ. 18
თებერვალი, 1745 — გ. 5 მარტი, 1827) —
ლომბარდიელი ფიზიკოსი, რომელსაც
მიაწერენ პირველი ელექტრული ფიჭის
(ბატარეის პროტოტიპი) შექმნას. ვოლტა
იყო პირველი მეცნიერი, ვინც
ელექტროდენი აღმოაჩინა და
გამოიკვლია. გალვანის ცდა დაეხმარა
ვოლტას პირველი დენის წყაროს
შექმნაში. ამ წყაროს „ვოლტას სვეტს“
უწოდებენ. ვოლტას სვეტი ქიმიური
დენის წყაროების წარმომადგენელია.
იგი არის გალვანური ელემენტების
შეერთება ანუ ბატარეა. ბატარეის
ბოლოების შეერთებით მიიღებოდა
კონტური, რომელსაც შემდგომში
ელექტრული წრედი უწოდეს.
•
20. ფიზიკოსი
• ანდრე მარი
ამპერი (ფრანგ. André-Marie
Ampère; დ. 20 იანვარი, 1775 —
გ. 10
ივნისი,1836), ფრანგი ფიზიკო
სი და მათემატიკოსი ელექტრ
ომაგნეტიზმის ფუძემდებელი
და აღმომჩენი. იყო სამეფო
საზოგადოების წევრი.
ელექტროენერგიის საზომი
ერთეულიამპერი მის
საპატივცემულოდ დაერქვა.
•
21. ბიოლოგები
• რობერტ ჰუკი (ინგლ. Robert
Hooke; დ. 18 ივლისი 1635,
კუნძული უაიტი — გ. 3
მარტი1703, ლონდონი) —
ინგლისელი ბუნებისმეტყვ
ელი, გამომგონებელი,
ასტრონომი, ბიოლოგი,
ფიზიკოსი, ტოპოგრაფი.
• მნიშვნელოვანი შრომები
აქვს
ჰუკს გეოგრაფიასა და კარტ
ოგრაფიაში. პირველად მან
შემოიტანა
ტერმინი „უჯრედი“.
•
22. ბიოლოგები
• ლუი პასტერი(Louis Pasteur; 27
დეკემბერი, 1822 - 28 სექტემბერი, 1895) —
ფრანგი მეცნიერი, რომლის შრომებმა
საფუძველი ჩაუყარა მიკრობიოლოგიის,
როგორც დამოუკიდებელი მეცნიერების
განვითარებას, 1862
წლის პარიზის მეცნიერებათა აკადემიის
წევრი, ნობელის პრემიის ლაურეატი. 1879
წელს, ქათმის ქოლერის გამოკვლევის
დროს, პასტერმა აღმოაჩინა, რომ
დასუსტებული მიკრობების შეყვანის
შედეგად ქათმები არ იღუპებიან და
ავადმყოფობის მიმართ შეუვალი ხდებიან.
ამ აღმოჩენამ პასტერი
პროფილაკტიკური აცრების მეთოდის
შემუშავებამდე მიიყვანა. აცრები
ეფექტური საშუალება გახდა
მრავალ გადამდებ
სნეულებასთან ბრძოლაში,
როგორიცაა ციმბირის
წყლული, ცოფი, წითურა.
•
23. ბიოლოგები
• ჟან ბატისტ ლამარკი (ფრანგ. Jean-Baptiste de
Lamarck; დ. 1 აგვისტო 1744, ბაზანტენი, პიკარდია —
გ. 18 დეკემბერი 1829, პარიზი) —
ფრანგი ბუნებისმეტყველი, პირველი სრული
ევოლუციური თეორიის
ფუძემდებელი. პარიზის მეცნიერებათა აკადემიის
წევრი (1783). სწავლობდა კათოლიკურ სკოლაში,
შემდეგ სამხედრო სამსახურში იყო (1768-მდე).
სწავლობდა პარიზის უმაღლეს სამედიცინო სკოლაში
(1789-იდან), მუშაობდა სამეფო ბოტანიკურ ბაღში
(1772-1776 წწ.), რომელიც შემდეგ (1793) პარიზის
საბუნებისმეტყველო მუზეუმად გადაკეთდა; აქ 24
წლის მანძილზე ხელმძღვანელობდა უხერხემლო
ცხოველთა კათედრას ლამარკის ევოლუციური
სისტემა მოცემულია მის „ზოოლოგიის ფილოსოფიაში“
(1809 წ.). ამ თეორიის თანახმად, ორგანიზმები
იცვლებიან და ვითარდბიან უმარტივესიდან
ურთულესისაკენ ორგანიზაციის ამაღლების
(„გრადაციის“) გზით.
• ევოლუციურ მამოძრავებელ ძალად ლამარკს მიაჩნდა
თვით ორგანიზმებში არსებული „სწრაფვა
სრულყოფისაკენ., ლამარკის თეორია სწორად ასახავს
ევოლუციური პროცესის რეალურად არსებობას,
მაგრამ ვერ იძლევა მისი მიზეზების მატერიალისტურ
ახსნას (ლამარკიზმი).
24. ბიოლოგები
• ჩარლზ რობერტ
დარვინი (ინგლ. Charles
Robert Darwin; დ. 12
თებერვალი, 1809, შრუზბე
რი, — გ. 19
აპრილი, 1882, დაუნი, ლონ
დონის მახლობლად) —
ინგლისელი ბუნებისმეტყვ
ელი და მოგზაური,
რომელმაც შექმნა
მოძღვრება ბუნებრივი
გადარჩევის გზით
ორგანიზმთა წარმოშობისა
და განვითარების შესახებ.
25. ბიოლოგები
• ფრენსის კრიკი (ინგლ. Francis
Crick; დ. 8
ივნისი 1916, ნორტჰემპტონი, ინ
გლისი — გ. 28
ივლისი 2004, სან-
დიეგო, კალიფორნია, აშშ) —
ბრიტანელი მოლეკულური
ბიოლოგი, ბიოფიზიკოსი
და ნეირობიოლოგი. 1962 წლის
ნობელის პრემიის ლაურეატი
მედიცინაში ჯეიმზ
უოტსონსა და მორის
უილკინსთან ერთად „ნუკლეინ
ის მჟავების მოლეკულური
სტრუქტურისა და ცოცხალ
ორგანიზმში მათი
ინფორმაციის გადაცემის
ფუნქციის აღმოჩენისთვის“.[1]
• კრიკი აგრეთვე
ცნობილია მოლეკულური
ბიოლოგიის ცენტრალური
დოგმის ჩამოყალიბებით.
26. ბიოლოგები
• გრეგორ იოჰან
მენდელი (გერმ. Gregor
Johann Mendel; დ. 20
ივლისი, 1822[4] — გ. 6
იანვარი, 1885) —
ავსტრიელი ბიოლოგი,
მემკვიდრულობის
შესახებ მოძღვრების
(მენდელიზმი)
ფუძემდებელი, ბოტანიკ
ოსი, ავგუსტინელთა
ორდენის ბერი[5], მეცნიე
რი და აბატი, რომელსაც
ხშირად გენეტიკის ფუძე
მდებლად მოიხსენიებენ
27. ბიოლოგები
• ჯეიმზ დიუი
უოტსონი (ინგლ. James
Dewey Watson, დ. 6
აპრილი 1928, ჩიკაგო, ილი
ნოისი) —
ამერიკელი მოლეკულური
ბიოლოგი. 1962 წლის ნობე
ლის პრემიის ლაურეატი
მედიცინაში ფრენსის
კრიკსა და მორის
უილკინსთან ერთად დნმ-
ის მოლეკულის
სტრუქტურის
აღმოჩენისთვის.
28. ბიოლოგები
• 1855 წლის 27
ოქტომბერს დაიბადა
ივანე
მიჩურინი ივანე
მიჩურინი (Ива́н
Влади́мирович
Мичу́рин 1855 –
1935) - რუსი
მეცნიერი, ბიოლოგი
და სელექციონერი.
