ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΤ/ΝΣΗΣ

1. ΕΡΩΤΗΣΗ
Με βάση το παράθεμα και τις ιστορικές σας γνώσεις να τεκμηριώσετε την
άποψη του βιβλίου σας ότι «η Φεντερασιόν αποτέλεσε σημαντικό δίαυλο για
το πέρασμα της σοσιαλιστικής και εργατικής ιδεολογίας στη χώρα».
Φεντερασιόν
Φεντερασιόν ετιτλοφορήθη η σοσιαλιστική οργάνωσις Θεσσαλονίκης. …
Το σπουδαιότερον έργον της Φεντερασιόν ήτο η μεταξύ των Ισραηλιτών
(ιδεολογική) διδασκαλία, η παρακολούθησις των σωματείων, η οργάνωσις
διαλέξεων, συζητήσεων κλπ. Υπήρχε όμως έλλειψις σχετικών βιβλίων και
εφημερίδων. Οι εργάται δεν ήξευραν άλλην γλώσσαν πλην της
ισπανοεβραϊκής. Έπρεπε να εκδοθή εν φύλλον ...
Η εφημερίς αυτή εβαπτίσθη Εφημερίς των Εργατών και εξεδόθη κατ’ αρχάς
μεν εις 4 γλώσσας, τουρκικήν, ελληνικήν, βουλγαρικήν και ισπανοεβραϊκήν
(τέσσαρα φύλλα μόνον), ακολούθως δε εις δύο μόνον, βουλγαρικήν και
ισπανοεβραϊκην (πέντε άλλα φύλλα). Αι 100 λίρες είχον εξατμισθή εις έξοδα
μεταφράσεως κυρίως, και η Εφημερίς των Εργατών εξέπνευσε μαζί των. Αλλ’
η ιδέα της εκδόσεως εφημερίδος δεν εναυάγησεν. Απεναντίας αργότερον
εκαρποφόρησε. Παραλλήλως προς την διδασκαλίας του σοσιαλισμού, η
Φεντερασιόν εφρόντιζε και δια τα εργατικά σωματεία ...
Η Νεοτουρκική κυβέρνησις παρηκολούθει υπόπτως την αναπτυσσομένην
ζύμωσιν. Απεργίαι των σιδηροδρομικών όλων των ευρωπαϊκών δικτύων
ετάραξε τα νεύρα του κομιτάτου. Ο τότε υπουργός των Εσωτερικών Φερίτ
πασάς συνέταξε και υπέβαλε εις την οθωμανικήν Βουλήν νομοσχέδιον δια του
οποίου απηγορεύετο το δικαίωμα της απεργίας εις τους οπωσδήποτε
εργαζομένους εις υπηρεσίας «δημοσίας ανάγκης» ως οι σιδηροδρομικοί,
τροχιοδρομικοί κλπ. Εξ’ αφορμής του νομοσχεδίου τούτου εξαπελύθη εκ
Θεσσαλονίκης κύμα αγανακτησεως και διαμαρτυρίας, το οποίον, διατρέξαν
την Μακεδονίαν και Θράκην, μετεδόθη εις όλην την Μικράν Ασίαν. Το
πρώτον συλλαλητήριον ωργανώθη εν Θεσσαλονίκη, ουχί άνευ εμποδίων και
προστριβών με τας αρχάς, αι οποίαι δεν ηννόουν να το επιτρέψουν …
Την ημέραν εκείνην όλος ο στρατός Θεσσαλονίκης ήτο εν επιφυλακή, το δε
ιππικόν είχε περιζώσει την πλατείαν. Μ’ όλα ταύτα το συλλαλητήριον
εσημείωσεν εξαιρετικήν επιτυχίαν. Μϊα ανθρωποπλημμύρα κατέκλυσε τας
οδούς και εγέμισε γρήγορα όχι μόνον την πλατείαν, αλλά και όλας τας
παρόδους. Το ιππικόν ηναγκάσθη να ευρύνη διαρκώς περισσότερον την
περιζωσθείσαν περιοχήν δια να περιλάβη όλον εκείνον τον ανθρώπινον
όγκον. Εις έναν εξώστην των δύο μεγάλων κτιρίων έναντι του Τελωνείου
εστήθησαν αι σημαίαι των σωματείων.
(Γ. Κορδάτου, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους σ. 241-244)

2. Σχολιασμός του πίνακα για την υπερπόντια μετανάστευση
Στον πίνακα αναγράφεται ο συνολικός αριθμός Ελλήνων μεταναστών σε
χώρες του εξωτερικού, κυρίως στις ΗΠΑ (υπερπόντια μετανάστευση). Με
βάση τις πληροφορίες του σχολικού εγχειριδίου:
Το βασικό συμπέρασμα που εξάγεται από τον πίνακα είναι ότι η υπερπόντια
μετανάστευση άρχισε στα τέλη του 19ου αιώνα εξαιτίας της σταφιδικής
κρίσης και συνεχίστηκε ανοδικά έως το 1915, με ιδιαίτερη έξαρση την περίοδο
1906-1915. Όπως γνωρίζουμε, η αγροτική κρίση (=σταφιδική κρίση αλλά και
αγροτικό ζήτημα) αντιμετωπίστηκε με την υπερπόντια μετανάστευση, η
οποία, κατά την εποχή αυτή (δηλαδή αρχές 20ου αι.), πήρε μεγάλες
διαστάσεις. Η μετανάστευση στις ΗΠΑ όχι μόνο εκτόνωσε τις κοινωνικές
εντάσεις που δημιούργησε η σταφιδική κρίση αλλά πολύ γρήγορα ενίσχυσε
την οικονομία της υπαίθρου μέσω των πολύ σημαντικών εμβασμάτων των
μεταναστών.
Ειδικότερος σχολιασμός :
( Α΄ φάση )
1896-1900 : οι πρώτοι Έλληνες μετανάστες (11.000) αναχωρούν για το
εξωτερικό εξαιτίας των συνεπειών της σταφιδικής κρίσης. Σημειωτέον και ότι
η ελληνική οικονομία αντιμετωπίζει σημαντικότατα προβλήματα την περίοδο
αυτή, εξαιτίας και της πτώχευσης του 1893.
1901-1905 : σημαντική αύξηση του μεταναστευτικού ρεύματος. Η Ελλάδα σε
κακή οικονομική κατάσταση (σταφιδική κρίση, αγροτικό ζήτημα, συνέπειες
της πτώχευσης), αδυνατεί να προσφέρει απασχόληση στους αγροτικούς
πληθυσμούς που φεύγουν στο εξωτερικό.
1906-1910 : έξαρση του φαινομένου της μετανάστευσης, λόγω των
συνεχιζόμενων συνεπειών της σταφιδικής κρίσης και της οικονομικής
αδυναμίας της χώρας.
1911-1915 : η μετανάστευση έχει λάβει μεγάλες διαστάσεις. Εκτός των
γνωστών οικονομικών αιτίων, η χώρα βρίσκεται από το 1912 σε εμπόλεμη
κατάσταση (Βαλκανικοί πόλεμοι), το 1914 αρχίζει ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος
και το 1915 αρχίζει η οδυνηρή περίοδος του Εθνικού Διχασμού. Τα γεγονότα
αυτά επιδεινώνουν την οικονομική κατάσταση της Ελλάδας (κόστος Εθνικού
Διχασμού) και ωθούν πολλούς Έλληνες στη μετανάστευση. Επιπλέον η
ζήτηση εργατικού δυναμικού από χώρες της Ευρώπης οι οποίες, σε αντίθεση
με τους «μεσογειακούς» ρυθμούς που ακολουθεί η Ελλάδα, γνωρίζουν την
έκρηξη της βιομηχανικής επανάστασης, οδηγούν την αύξηση του αριθμού των
μεταναστών στο ζενίθ.
( Β΄ Φάση )
1916-1920 : Περίοδος Διχασμού, Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και α΄ φάση της
μικρασιατικής εκστρατείας. Η μετανάστευση μειώνεται, ως αποτέλεσμα ίσως
της διεύρυνσης της Ελλάδας ή και της δυσκολίας μετακίνησης προς τις ΗΠΑ
λόγω της εισόδου της στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
1921 -1935 : Μετά τη μικρασιατική εκστρατεία (1922) αρχίζει η περίοδος του
μεσοπολέμου, κατά την οποία η ελληνική οικονομία αναπτύσσεται. Η θετική
οικονομική πορεία της χώρας προκαλεί σημαντική μείωση της
μετανάστευσης, καθώς η γεωργία και η βιομηχανία μπορούν πλέον να
απορροφήσουν σημαντικό αριθμό εργατικού δυναμικού. Σημαντική αιτία της
μείωσης της μετανάστευσης είναι και η παγκόσμια οικονομική κρίση του1929,
που έπληξε πρώτα και κύρια τις ΗΠΑ, που δεν μπορούσαν πια να
απορροφήσουν εργατικό δυναμικό.