2. Persia
– Ang kultura ng bansang Persia na ngayo'y tinatawag na Iran ay isa sa pinakaluma
at pinakatanyag na bansa na may maraming kilalang kultura pagdating sa
Gitnang Silangan o Middle East
– Ang mga Persian ay nagtatag ng isang malawak na imperyo at tinawag nila itong
imperyong Achaemenid.
– Nagsimulang manakop ang mga Persian sa panahon ni Cyrus The Great (559
B.C.E – 530 B.C.E.) at napasailalim sa kanila ang Medes at Chaldean sa
Mesopotamia at Asia Minor (Turkey)
3. Persia
– Hinati ang mga imperyo sa mga lalawigan o satrapy at pinamahalaan ng
gobernador o satrap.
– Royal Road- may habang 1,200 milya mula Surdis hanggang Susa. Dito
naglalakbay ang mga, opisyal at mensahero.
– Ang Ziggurat ay nagsisilbing tahanan at templo ng patron o diyos ng isang
lungsod. Isa sa mga Ziggurat ay matatagpuan sa Persia. Ang Ziggurat na ito ay
pinaniniwalaang tore ni Babel sa bibliya.
4. Heograpiya ng Persia
– Karaniwang kilala bilang Persiya sa Western mundo, ang kasaysayan ng Iran ay
kaakibat ng mga kasaysayan ng isang mas malaking makasaysayang rehiyon,
– Binubuo ng mga lugar mula sa Anatolia at Ehipto sa kanluran sa Sinaunang Indya
at Syr Darya sa silangan, at mula sa Caucasus at taong hating Asayano at
Europyano kapatagan sa hilaga hanggang Persian Gulf at Golpo ng Oman sa
timog.
– Ang timog-kanlurang bahagi ng Iranian talampas lumahok sa mas malawak
Sinaunang Malapit na Silangan sa Elam, mula sa Maagang Tansong Edad.
– Ang Persian Empire (Persiya) wastong nagsisimula sa Panahon ng Bakal,
kasunod ng pag-agos ng Iranian mamamayan. Iranian tao at nagbigay ng
Median, dahil ang Persian taong nagbigay ng Achaemenid, ang Parthians, at ang
mga Sassanid dynasties sa panahon ng klasikal unang panahon.
5. Imperyong Akemenida
– Ang Imperyong Akemenida, tinatawag din bilang ang (Unang) Imperyong
Persa, ay isang imperyo na matatagpuan sa Kanluraning Asya, na itinatag ni Ciro
ang Dakila.
– Sa pinakadakilang lawak nito mula sa Balkan hanggang sa Lambak ng Indus, ito
ay naging isa sa mga pinakamalaki imperyo sa kasaysayan, sumasaklaw sa 5.5
milyon na kilometrong parisukat, at noon ay naging mas malaki kaysa sa
anumang mga nakaraang imperyo sa kasaysayan.
– Ito ay bantog para sa matagumpay na modelo ng isang sentralisadong,
pangangasiwang burukratiko (sa pamamagitan ng mga satrapa sa ilalim ng Hari
ng mga Hari), para sa mga pagtayo ng imprastruktura tulad ng mga Sistema ng
kalsada
6. Imperyong Akemenida
– isang Sistema ng koreo at ang paggamit ng isang opisyal na wika sa kabuuan ng
mga teritoryo nito at isang malaking propesyonal na hukbo at mga serbisyong
sibil, na nagpasigla sa mga katulad na sistema sa mga sumunod na imperyo.
– Kilala ito sa Kanluraning kasaysayan bilang ang katunggali ng mga Griyegong
lungsod-estado sa panahon ng mga Digmaang Griyego-Persa at para sa
pagpapalaya ng mga Hudyong tapon sa Babilonya.
– Ang Mausoleo sa Halicarnassus, isa sa Pitong Kamangha-mangha ng sinaunang
daigdig, ay itinayo sa isang Helenistikong estilo sa imperyo.
8. Lipunan, Kultura at Pulitika
– Magiting na mandirigma at matalino na pinuno ang mga hari
– Walang takda ang kanilang kapangyarihan taliwas sa mga assyrian
– Makatarungan ang pagpatong ng mga buwis
– Tapat ang hari sa kanyang nasasakupan at sa kanyang mga mamayanan
– Naglagay ng satrapy(probinsya) upang lalo mapadali ang pamumuno ng hari sa
lugar na nasasakupan niya
9. Lipunan, Kultura at Pulitika
– “Dapat maging pantay sa lahat ng tao ang batas" Cyrus the Great
– Pinaganda nila at nahigitan nila ang pamumuno ng mga assyrian
– 3 pangkat ang namumuno sa bawat sakop ng imperyo gobernador;heneral at
tagasuri o mata ng hari
– Naniniwala sila kay Zoroaster ahura mazda:diyos ng kabutihan at ahriman:diyos
ng kasamaan naniniwala sila na ang mabuting gawain ay mapapalitan din ng
kabutihan at ganun din sa kasamaan
10. Ekonomiya at Pag-Unlad
– Tulad ng assyrian ay yumaman sila dahil sa pananakop .
– Sa pangunguna ni Cyrus the Great ay napabagsak niya ang Medes at nagsimula
ang tagumpay ng mga Persiano
– Sa mabuting pamamalakad ni Cyrus at pagiging matapat sa kanyang
nasasakupan at sa kanyang mamayanan
– Matapat ang mga persiano
– Sa pamumuno ni darius,cambeyses at xerxes ay lalong umunlad ang imperyo
11. Pagbagsak
– Kawalan ng magaling na pinuno
– Madalas na pag away dahil sa mga lupain na nasasakupan at nawalan ng
pagkakaisa sa imperyo
12. Mga Ambag ng Kabihasnang
Persia
o Suez Canal – Ito’y napakahalaga noong
mga panahon ng Persyano dahil ito ay
nagiging daan sa pakikipagkalakalan.
o Passport – Isang resibo na nagpapatunay
na ika’y nagbabayad ng buwis. Ang
resibong iyon ay maaari mong gamitin sa
pagpasok sa ibang lugar.
13. Mga Ambag ng Persia
o Human Rights – Sinasabi nila na
ang Cyrus Cylinder ang naging
unang deklerasyon ng mga
karapatang pang-tao. Dahil sa
Karapatang pang-tao, mas nagiging
responsible ang mga tao sa
kanilang mga tungkulin.
14. Persia, Ngayon
– Ang tribong Pars ay tinawag itong Fars/Pars nung modernong araw.Ang
pangalan ng buong emporyo ay Persia ngayun ay tinatawag na Iran.
– Ang Iran ay isang kanluran silangang bansa na matatagpuan sa Timog-Kanlurang
Asya na pinapaligiran ng Aserbayan, Armenya, at Turkmenistan sa
Hilaga, Pakistan, at Afghanistan sa silangan, Turkiya at Iraq sa kanluran.
– ito ng mga katutubo bilang Iran simula noong panahon ng Dinastiyang
Akemenida, tinutukoy ng Kanluraning Daigdig ang bansang ito
bilang Persia hanggang noong 1935.
– Noong 1959, ipinahayag ni Mohammad Reza Shah Pahlavi na maaaring gamitin
ang parehong kataga.