Bankalar nasıl para "yaratıyorlar"? Ekonomilerde sanıldığının aksine parayı devletler üretmez. Bankalar borç olarak üretir. Bankalar kendilerine yatırılan parayı borç olarak vermezler. Borç verdikleri parayı havadan "yaratırlar". Kısmi Rezerv Sistemi (KRS) bu amaçla bankaların kullandığı para "yaratma" yöntemidir. Günümüzde Borca Dayalı Para Sistemi (BDPS) ile ekonomilerde üretilen tüm para borca dayalı olarak üretilmektedir. Yani paranın var olabilmesi için birilerinin borçlanması gerekmekte. Borç varsa para var borç yoksa para da yok. Bu %8-10 kısımda devleti borçlandırırken bankalar KRS'yle havadan "yarattığı" paralarla devleti borçlandırırlar. Kısmi Rezerv Sistemi (KRS) bugünkü bankacılık sisteminde bankaların havadan para "yarattıkları" mekanizmanın adıdır. Günümüzde tüm Dünyada üretilen paranın %92'sini bankalar KRS ile "yaratmışlardır". Bankalar KRS'yle parayı "yaratır" ve bunun faiz/kar payını alırlar. Türkiye'de piyasada mevcut fiziksel para sadece 70 milyar TL (eski parayla 70 katrilyon) iken bankalarda 1 Trilyon TL (1 Kentilyon) para bulunmaktadır. Bu paranın %90'ından fazlası lirası bankalar tarafından sanal (kaydi) olararak "yaratılan" kısmıdır.

4. Bugünkü küresel bankacılık sisteminin ve onun
içindeki para üretme mekanizmasının adıdır.
Ülkelerin üzerinden faiz ve borçlanma yoluyla
onları sömürerek servetlerini mütemadiyen
yerel ve en çok da küresel bankacılara aktaran
bir sistemdir. (Servet Aktarımı)
Neden Servet aktarımı dedik?
Die Welt* araştırmasına göre Türkiye gibi
ülkelere 2000 yılından beri gelen her 100 $
dışarıya 240 $ olarak akmış. Büyük bir Servet
transferi.
*:Die Welt, (Türkçe; Dünya anlamında) Almanya'da
yayımlanan günlük gazete.

5. İnsan anatomisine göre BDPS KRS
adeta vücutta kan kanseri gibidir.
Günümüz dünyasında PARA’nın
sahibi kim ise güç ondadır. Ülkelerin
kim tarafından yönetildiği bir şey
ifade etmez.
Sağlık bir insanda kan dolaşımı ile
nasıl vücut hayat buluyorsa, sağlıklı
ekonomi de paranın dolaşımı ile
hayat bulur.

6. ….. Ve TÜRKİYE
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner

13.  *Giderler; 436,3 milyar TL
(Bu miktarın 110 Milyar TL’si personel gideri)
 *Gelirler; 403,2 milyar TL
 *Açık; 33,1 milyar TL
 *Yatırıma Ayrılan 37,6 milyar TL
 *Faiz Giderleri; 52 milyar TL
Hani borçlar bitmişti? En son IMF taksitini
ödemiştiniz, Bu faiz giderleri neyin nesi?

22. MAL VE HİZMET
ÜRETİM FAKTÖRLERİ
HANE
HALKI
ŞİRKETLER
ÜRETİCİLER
MAL VE HİZMET DEVİNİMİ – DENGESİ
VE
FİNANSMAN
22

24. 70 TRİLYON USD
MAL VE HİZMET
ÜRETİM FAKTÖRLERİ
HANE
HALKI
ŞİRKETLER
ÜRETİCİLER
MAL VE HİZMET DEVİNİMİ – DENGESİ
VE
FİNANSMAN
850 T
USD
850 T
USD
İtirazımız bankalara değil, paranın bankalarca ve borca dayalı
üretilmesidir
24

25. VAR OLAN PARA REEL MAL VE HİZMETLERİ İFADE ETMİYOR!!!
Borçlardan dolayı reel ekonomi daralıyor.
70 vs 850 (BIS) veya Fazla (> 1Q$)
25

26.  BORCA DAYALI PARA SİSTEMİ (BDPS)
 KISMİ REZERV SİSTEMİ (KRS)
 FAİZ
 KREDİ MEKANİZMASI (BANKALARIN KRALLIĞI)
 PARA VE PARA GİBİ HAREKET EDEN KIYMETLİ
EVRAK ÜRETİMİ (GELECEĞE YÖNELİK İŞLEMLER)
 İKİNCİL HATTA ÜÇÜNCÜL PİYASALAR (TÜREV
PİYASALARI)
26

27. MERKEZ
BANKALAR
BORÇ BORÇ
BANKALAR
BANKALAR
BDPS
i % i+b %
i % i+b %
27

29. • BORCA DAYALI PARA SİSTEMİ (BDPS)
Ekonomilerdeki paranın %90'ını bankalar KRS ile “yaratır”.
Bir adama silah verseniz bankayı soyar ama banka kurdurursanız Dünyayı soyar hem de tutuklanmaz. Nasıl mı?
KRS (Kısmi Rezerv Sistemi) Nedir?
Kısmi Rezerv Oranı 1:9
Bankanın eldeki
1 Birim paraya karşılık
9 Birim Parayı
Havadan «yaratması»dır
Bankaların para yaratması o kadar basittir
ki... Aklınız hayaliniz durur.
(John Kenneth Galbraith)

31. MERKEZ
100
90
90
9
81
81
8
73
7
73
66 . . .
BANKALAR
BANKALAR
BANKALAR
KRS
10
31

32.  Para = Borç
 Bankaların rutini havadan para yaratıyor
 Borç geri dönünce iş bitmiyor
 Yaratılan* ve sürekli artan para faiz talep
ediyor
 …..
32

33. KRS
Kısmi Rezerv
Sistemi
Borç / Milli Gelir
KRS
Kısmi Rezerv
Sistemi
ZAMAN
33
KRS
Kısmi Rezerv
Sistemi

34. ÇÖZÜM: SONSUZ BÜYÜME ?????
“Sonlu bir dünyada üssel (sonsuza doğru)
büyümenin sürdürülebilir olduğuna inanan ya
deli ya da ekonomisttir.
Yıllık %5 Büyüme
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Kenneth Boulding
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner

35. GELİNEN NOKTADA ÖNERDİKLERİ
ÇÖZÜM
BORÇ TRANSFERİ
KİM DAHA ÇOK BORÇ ALIR?

36.  PARA BUHARLAŞIP KAYBOLMAZ
 HER KRİZ/SAVAŞ BİR SERVET TRANSFERDİR
 SERVET BORCA DAYALIDIR
 BATIDA OLUŞAN FİNANSAL BALONUN YAKLAŞIK
150-200 T USD KISMININ ACİLEN TRANSFER
EDİLMESİ GEREKİR Kİ REEL SEKTÖR ÜZERİNDEKİ
BASKI KALKSIN
36

37. 1. Kullandığımız para kimindir?
2. Ülkemizde ne kadar para
üretileceğine kim karar veriyor?
3. Devletimizin ne kadar
borçlanacağına kim karar veriyor?
SETAM: Sosyal Ekonomik ve Teknolojik Araştırmalar Merkezi 37

38. * Cebinizdeki para, bir şirketin malıdır.
* Siz o malı kullandığınızdan o yapıya kira
ödemektesiniz.
SETAM: Sosyal Ekonomik ve Teknolojik Araştırmalar Merkezi 38

40. • Merkez Bankaları (Türkiye’de 79 Milyar TL)
• Bankalar (Türkiye’de 1Trilyon 83 Milyar TL)
Yani Fiziksel paranın 13-15 katı para
sanal olarak bankalarca üretilmiştir.
Ancak bu kadar para faiz talep
etmektedir!
SETAM: Sosyal Ekonomik ve Teknolojik Araştırmalar Merkezi 40

41. SETAM: Sosyal Ekonomik ve Teknolojik Araştırmalar Merkezi 41

43. 2014 Yılı Ağustos Ayı İhraç Takvimi
İhale Tarihi Valör Tarihi İtfa Tarihi Senet Türü İhraç Yöntemi
04.08.2014 06.08.2014 10.07.2019 Sabit Kuponlu Devlet Tahvili 5 Yıl / 1799 Gün İhale / Yeniden ihraç
6 ayda bir kupon ödemeli
Vadesi
04.08.2014 06.08.2014 19.05.2021 Değişken Faizli Devlet Tahvili 7 Yıl / 2478 Gün İhale / Yeniden ihraç
6 ayda bir kupon ödemeli
05.08.2014 06.08.2014 13.07.2016 Sabit Kuponlu Devlet Tahvili 2 Yıl / 707 Gün İhale / Yeniden ihraç
6 ayda bir kupon ödemeli
05.08.2014 06.08.2014 24.07.2024 Sabit Kuponlu Devlet Tahvili 10 Yıl / 3640 Gün İhale / İlk İhraç
6 ayda bir kupon ödemeli
12.08.2014 13.08.2014 19.08.2015 Kuponsuz Devlet Tahvili 12 Ay / 371 Gün İhale / Yeniden ihraç
2014 Yılı Eylül Ayı İhraç Takvimi (1)
İhale Tarihi Valör Tarihi İtfa Tarihi Senet Türü Vadesi
İhraç Yöntemi
16.09.2014 17.09.2014 18.11.2015 Kuponsuz Devlet Tahvili 14 Ay / 427 Gün İhale / İlk İhraç
22.09.2014 24.09.2014 10.07.2019 Sabit Kuponlu Devlet Tahvili 5 Yıl / 1750 Gün İhale / Yeniden ihraç
6 ayda bir kupon ödemeli
22.09.2014 24.09.2014 15.09.2021 Değişken Faizli Devlet Tahvili 7 Yıl / 2548 Gün İhale / İlk İhraç
6 ayda bir kupon ödemeli
23.09.2014 24.09.2014 13.07.2016 Sabit Kuponlu Devlet Tahvili 2 Yıl / 658 Gün İhale / Yeniden ihraç
6 ayda bir kupon ödemeli
23.09.2014 24.09.2014 24.07.2024 Sabit Kuponlu Devlet Tahvili 10 Yıl / 3591 Gün İhale / Yeniden ihraç
6 ayda bir kupon ödemeli
2014 Yılı Ekim Ayı İhraç Takvimi (1)(2)
İhale Tarihi Valör Tarihi İtfa Tarihi Senet Türü İhraç Yöntemi
29.09.2014 01.10.2014 10.07.2019 Sabit Kuponlu Devlet Tahvili 5 Yıl / 1743 Gün İhale / Yeniden ihraç
6 ayda bir kupon ödemeli
Vadesi
29.09.2014 01.10.2014 18.09.2024 TÜFE'ye Endeksli Devlet Tahvili 10 Yıl / 3640 Gün İhale / İlk İhraç
6 ayda bir kupon ödemeli
30.09.2014 01.10.2014 13.07.2016 Sabit Kuponlu Devlet Tahvili 2 Yıl / 651 Gün İhale / Yeniden ihraç
6 ayda bir kupon ödemeli
30.09.2014 01.10.2014 24.07.2024 Sabit Kuponlu Devlet Tahvili 10 Yıl / 3584 Gün İhale / Yeniden ihraç
6 ayda bir kupon ödemeli
21.10.2014 22.10.2014 18.11.2015 Kuponsuz Devlet Tahvili 13 Ay / 392 Gün İhale / Yeniden ihraç

44. Genel Bilgiler Faiz (%) 2 Teklif Gerçekleşme
İhale No : 1857 Ortalama Dönem : 4,51 4,46
ISIN Kodu : TRT130716T18 Ortalama Yıllık Basit : 9,01 8,92
Senet Tanımı : Sabit Kuponlu Devlet Tahvili
Ortalama Yıllık Bileşik : 9,21 9,12
İhraç Tipi : Satış İhalesi (2. ihraç) En Düşük Yıllık Bileşik : 9,06 9,06
İhale Tarihi : 05.08.2014 En Yüksek Yıllık Bileşik : 10,15 9,15
İhraç (Valör) Tarihi : 06.08.2014
Vade Tarihi : 13.07.2016 Fiyat (TL) Teklif Gerçekleşme
Kupon : 6 ayda bir % 4,10 kupon ödemeli
Ortalama Fiyat : 99,049 99,202
ROT 1 İhale En Yüksek Fiyat : 99,298 99,298
Toplam Katılımcı Sayısı : 12 15 En Düşük Fiyat : 97,523 99,149
Satış Yapılan Katılımcı Sayısı : 12 6
Satış Yapılan Piyasa Yapıcısı Sayısı : 11 6
Miktar (Net, Milyon TL) Teklif (a) b/a (%)
ROT : 5.347 926 17,3
Kamu Kurumları : 206 206 100,0
Piyasa Yapıcılar : 5.141 720 14,0 Katılımcı
İhale : 3.093 948 30,7 1. 27,3%
Piyasa Yapıcılar : 3.077 948 30,8 2. 20,3%
Diğer : 15 - - 3. 16,8%
Toplam : 8.440 1.874 22,2 4. 8,6%
Kamu Kurumları : 206 206 100,0 5. 8,0%
Piyasa Yapıcılar : 8.218 1.668 20,3 Diğer 19,0%
Diğer : 15 - - Toplam 100,0%
İhraç Sonrası Nominal Stok : 4.123
İhale Sonrası Satış Limiti : 142
Gerçekleşme (b) Piyasaya Gerçekleşen Satış Tutarlarının Katılımcı
Bazında Dağılımı 3
Satış Yüzde Dağılımı
Sayı: 2014/130
5 Ağustos 2014
BASIN DUYURUSU
Bugün gerçekleştirilen Devlet İç Borçlanma Senedi ihalelerinin sonuçlarına
ilişkin bilgiler aşağıda yer almaktadır.

45. Genel Bilgiler Faiz (%) 2 Teklif Gerçekleşme
İhale No : 1858 Ortalama Dönem : 4,62 4,58
ISIN Kodu : TRT240724T15 Ortalama Yıllık Basit : 9,24 9,15
Senet Tanımı : Sabit Kuponlu Devlet Tahvili
Ortalama Yıllık Bileşik : 9,45 9,36
İhraç Tipi : İlk İhraç En Düşük Yıllık Bileşik : 9,34 9,34
İhale Tarihi : 05.08.2014 En Yüksek Yıllık Bileşik : 9,74 9,39
İhraç (Valör) Tarihi : 06.08.2014
Vade Tarihi : 24.07.2024 Fiyat (TL) Teklif Gerçekleşme
Kupon : 6 ayda bir % 4,50 kupon ödemeli
Ortalama Fiyat : 98,484 99,003
ROT 1 İhale En Yüksek Fiyat : 99,165 99,165
Toplam Katılımcı Sayısı : 11 15 En Düşük Fiyat : 96,750 98,843
Satış Yapılan Katılımcı Sayısı : 11 8
Satış Yapılan Piyasa Yapıcısı Sayısı : 11 8
Miktar (Net, Milyon TL) Teklif (a) b/a (%)
ROT : 3.205 962 30,0
Kamu Kurumları : - - -
Piyasa Yapıcılar : 3.205 962 30,0 Katılımcı
İhale : 3.525 917 26,0 1. 33,0%
Piyasa Yapıcılar : 3.523 917 26,0 2. 15,9%
Diğer : 1 - - 3. 10,2%
Toplam : 6.730 1.878 27,9 4. 8,4%
Kamu Kurumları : - - - 5. 8,2%
Piyasa Yapıcılar : 6.729 1.878 27,9 Diğer 24,4%
Diğer : 1 - - Toplam 100,0%
İhraç Sonrası Nominal Stok : 1.897
İhale Sonrası Satış Limiti : 158
2. Faiz oranları gösterimsel olarak 2 haneye yuv arlanmıştır.
Gerçekleşme (b) Piyasaya Gerçekleşen Satış Tutarlarının Katılımcı
Bazında Dağılımı 3
Satış Yüzde Dağılımı
1. ROT: Rekabetçi olmayan teklif
Sayı: 2014/130
5 Ağustos 2014
BASIN DUYURUSU
Bugün gerçekleştirilen Devlet İç Borçlanma Senedi ihalelerinin sonuçlarına
ilişkin bilgiler aşağıda yer almaktadır.

47. 1.Ölçü aracı olması
BDPS sayesinde ölçü aracı olmaktan
çıkmıştır. Mal haline getirilmiştir.
2. Değişim (mubadele) aracı:
Ölçü aracı olarak otomatik şekilde değişim aracı
3. Servet depolama/biriktirme aracı:
Bu kabul parayı mal haline getirmektedir.

48. 3. Depolama/biriktirme aracı:
Kabul etmiyoruz. Para depolanamaz. Neden?
Toptancı Berber
100 TL
Kasap Otelci Müşteri
100 TL
100 TL
100 TL
100 TL
100 TL

49. 3. Depolama/biriktirme aracı:
Kabul etmiyoruz. Para depolanamaz. Neden?
Toptancı Berber
100 TL nereye gitti? Bu işten kim karlı çıktı?
Kasap Otelci

50. 1 Kilogram ne kadardır?
1 Metre ne kadardır?

51. Paranın üzerine konan faiz/kar payı/her
türlü fazlalık parayı ölçü aracı olmaktan
çıkarır ve parayı mal haline getirir.
Miktarı her sene 10 cm artan 1 metre düşünün!

52. Bileşik Faizin etkilerini anlamak
70/Faiz Yüzdesi -> 70/5=14 Her 14 senede borç ikiye
katlanacaktır.
Yıllık %5 Bileşik Faiz

53. CEVAP: 59.5 dakika
Suyun %97’si son 5 dakikada boşalır
İlk dakikada 1 damla sonra her dakikada ikiye
katlayarak (2, 4, 8, 16...) boşalırsa 48 milyar m3 Su
ne kadar sürede boşalır?

54. • BORCA DAYALI PARA SİSTEMİ (BDPS)
Para = Borç
Borç = Para
Yani BDPS sisteminde
Borç yoksa Para da yok

55. • Dünyanın toplam ekonomik büyüklüğü 70 t $
• Mevcut para ve para türevleri (sanal paralar)
850 trilyon dolar
Dünyayı 12 kez satın alabilecek para
• Sadece JP Morgan 78 Trilyon $’a sahip
• 5 bankanın toplamı 250 Trilyon $
• Faiz borçları 460 Trilyon $

56. BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi

57. Yıllara göre tüketici kredileri ve kredi kartı borçlarında artış şöyle:
YIL KREDİ
2002 6.605.000.000
2003 12.842.000.000
2004 26.448.000.000
2005 46.721.000.000
2006 69.101.000.000
2007 94.993.000.000
2008 117.133.000.000
2009 129.915.000.000
2010 172.623.000.000
2011 219.070.000.000
Mevcut fiziksel
para 53 Milyar Lira

59. Üst Gelir
Grubu
Orta Gelir
Grubu
Alt Gelir
Grubu

61. Ölçüyü
korumak
Dengeyi
sağlamak

64. Teşekkürler