http://www.oaep.go.th

1. สํา นั ก ง า น ป ร ม า ณู เ พื ่ อ สั น ติ
Science Tip
งานเผยแพรและการประชาสัมพันธ http://www.oaep.go.th/pr
เรียบเรียงโดย นฤพนธ เพ็ญศิริ
1 กุมภาพันธ
การแพรภาพการระเบิดของระเบิดปรมาณู
ในป 1951 สถานีโทรทัศน KTLA ไดแพรภาพการระเบิดของระเบิด
ปรมาณูใหสาธาณชนชมทางโทรทัศนเปนครั้งแรก เหตุการณนี้
บันทึกภาพโดยใชกลองของ NBC ติดตั้งอยูที่ภูเขา Wilson ซึ่งอยูหาง 300
ไมล จากจุดที่ทําการทดสอบ ที่ Frenchman Flats รัฐ Nevada
สหรัฐอเมริกา
4 กุมภาพันธ
เจอรมาเนียม
ในป 1886 ไดมีการคนพบธาตุ เจอรมาเนียม โดยนักเคมีชาวเยอรมัน Clement Winkler ซึ่ง
กําลังทํางานเกี่ยวกับการใชโคบอลตในแกว ที่มหาวิทยาลัย Freiberg School of Mining เมื่อ
ไดคนพบเจอรมาเนียมในแร argyrodite ขณะกําลังวิเคราะหแรเงินซัลไฟด เขาพบวา ธาตุที่
วิเคราะหได มีเพียงรอยละ 93 ของน้ําหนัก ที่เขา
รูจัก เมื่อตรวจสอบอีกรอยละ 7 ที่เหลือ เขาไดพบวา
เปนธาตุใหม จึงตั้งชื่อวา เจอรมาเนียม (Germanium) ตามชื่อประเทศเยอรมัน (Germany)
ซึ่งเปนธาตุที่อยูในหมูเดียวกัน ถัดจากซิลิกอนตามที่ Dmitry I. Mendeleyeev ทํานายไว
ในป 1871 โดยปจจุบันเจอรมาเนียม มีการประยุกตใชมากมายในอุตสาหกรรมตางๆ
โดยเฉพาะเปนสวนประกอบของ เซมิคอนดักเตอรและสวนประกอบของเลนตตางๆ
7 กุมภาพันธ
การถายภาพดวยรังสีเอกซ
ในป 1896 มีการใชรังสีเอกซในการถายภาพเพื่อหาตําแหนงของลูกกระสุนปน
ในศีรษะของเด็ก เปนครั้งแรกที่เมือง Liverpool ประเทศอังกฤษ ภายหลังจากการ
โฆษณาคุณสมบัติของรังสีเอกซครั้งแรกไมถึงสัปดาห
1

2. 9 กุมภาพันธ
อุบัติเหตุนิวเคลียรที่ญี่ปุน
ในป 1991 ญี่ปุนไดเกิดอุบัติทางนิวเคลียรที่ Mihama โดยเกิดการระเบิดของทอภายในเครื่องกําเนิดไอน้ํา ทําใหสาร
กัมมันตรังสี ในน้ําของระบบแลกเปลี่ยนความรอนระบบแรก จํานวน 55 ตัน
ไหลเขาสูระบบที่ 2 ของเครื่องกําเนิดไอน้ํา กัมมันตภาพรังสีบางสวนได
รั่วไหลออกสูบรรยากาศ ซึ่งไปทําใหอุปกรณฉุกเฉินของระบบระบายความ
รอนทํางาน กระทรวงการคาและอุตสาหกรรม (MITI) ไดรายงานใน
ภายหลังวา เปนอุบติเหตุที่เกิดจากความผิดพลาดของมนุษย ในตอนที่
ั
คนงานไดติดตั้งแทงตอตานการแกวง (anti-vibration bars) และไดเลื่อย
บางสวนออกเพื่อใหความยาวพอดี มีรังสีรั่วไหลออกสูบรรยากาศปริมาณ
เล็กนอย ไมมีผูเสียชีวิต มีการตรวจสอบติดตาม เพื่อปองกันการเกิดอุบัติเหตุ
ซ้ํา รวมทั้งมีการเปลี่ยนเครื่องกําเนิดไอน้ําใหมดวย
11 กุมภาพันธ
ปฏิกิรยาฟชชันของอะตอม
ิ
ในป 1939 วารสาร Nature ไดตีพิมพทฤษฎีของนิวเคลียรฟชชัน ซึ่งเปนชื่อที่
ตั้งขึ้นโดยผูเขียน ไดแก Lise Meitner และหลานชาย Otto Fritsch พวกเขา
ทราบจากผลการทดลองวา ถายิงนิวเคลียสของยูเรเนียมดวยนิวตรอน จะทําให
เกิดธาตุแบเรียม เพื่อหาคําอธิบาย เขาไดใชทฤษฎีหยดของเหลวของบอร
(Bohr's "liquid drop" model) เพื่อใหเห็นภาพวา นิวตรอนไดเหนี่ยวนําให
นิวเคลียสของยูเรเนียมเกิดการสั่น ทําใหยืดออกเปนรูปที่ยกน้ําหนัก
(dumbbell) บางทีแรงผลักระหวางโปรตอนของลูกตุมแตละดาน อาจจะทําให
สวนคอดที่เชื่อมอยูขาดลง กลายเปน 2 นิวเคลียส จากการคํานวณพบวา มี
พลังงานสูงมากถูกปลดปลอยออกมา เรื่องนี้ไดกลายเปนพื้นฐานของปฏิกิริยา
นิวเคลียรตอเนื่อง (nuclear chain reaction)
13 กุมภาพันธ.
ระเบิดปรมาณูของฝรั่งเศส
ในป 1960 ไดทดลองระเบิดพลูโตเนียมลูกแรก ที่ความสูง 330 ฟุต บนหอซึ่งตั้งอยูที่ฐาน
Reggane ในทะเลทรายซาฮารา บริเวณที่เรียกวา French Algeria เมื่อวันที่ 18 ตุลาคม
1945 คณะกรรมการพลังงานปรมาณู ไดกอตั้งขึ้นโดยนายพลชารล เดอ โกลด (Charles
de Gaulle) โดยมีวัตถุประสงคในการ
เพิ่มศักยภาพการใชประโยชน
พลังงานปรมาณู ทางดาน
วิทยาศาสตร อุตสาหกรรมและ
การทหาร และเมื่อวันที่ 22 ก.ค. 1958
นายพลเดอโกลด ไดใชอํานาจ
นายกรัฐมนตรี กําหนดวันที่ทําการ
ทดลองระเบิดปรมาณูลูกแรก ใหอยู
2

3. ในชวง 3 เดือนแรกของป 1960 โดยมีเปาหมายที่จะแสดงศักยภาพและบทบาทขอฝรั่งเศสในเวทีโลก เดอโกลดตองการสราง
ศักยภาพทางนิวเคลียรในกับประเทศ ทั้งทางดานเครื่องบินรบ ขีปนาวุธ และเรือดําน้ํา
การทดลองหยดน้ํามันของมิลลิแกน
ในป 1912 Robert Millikan ไดเริ่มรวบรวมขอมูล จากการทดลองเรื่องหยดน้ํามัน
ที่มีชื่อเสียงของเขา ในวันนี้ เขาไดรวบรวมและตีพิมพเรื่องผลการสังเกตหยด
น้ํามัน 58 หยดเปนครั้งแรก มิลลิแกนใชผลการวัดการสั่นของหยดน้ํามันใน
สนามไฟฟา เพื่อหาคาของประจุมูลฐานของอนุภาค เขาไดรับรางวัลโนเบลสาขา
ฟสิกส ในป 1923 จากการเปนผูบุกเบิก ในการวัดประจุของอิเล็กตรอน
18 กุมภาพันธ.
ไอโซโทป
ในป 1913 Frederick Soddy ซึ่งเปนทั้งนักเคมีและนักฟสิกส ชาวอังกฤษ ไดเริ่มนําคําวา
ไอโซโทป (isotope) มาใช Soddy ไดรับรางวัลโนเบลในป 1921 จากผลงานการวิจัยในการ
หาสารกัมมันตรังสี เขาไดรายงานวามีบาง
ธาตุที่อยูในตําแหนงบนตารางธาตุที่
เดียวกัน มีการเปลี่ยนแปลงของกัมมันต
ภาพรังสี ที่แตกตางกัน เมื่อวันที่ 18 ก.พ.
1913 เขาไดใชชื่อหนวยของธาตุ ที่มีคุณสมบัติตางกันนี้วา ไอโซโทป ซึ่งมา
จากภาษากรีก ที่แปลวา ที่เดียวกัน (same place) เขาไดรับยกยองจากการคนพบธาตุ โปรแทกทีเนียม (protactinium) ในป 1917
ตารางธาตุของ Mendeleev
ในป 1869 Dmitri Mendeleev นักวิทยาศาสตรชาวรัสเซีย ไดยกเลิกแผนการไปหยุด
พักผอน และทํางานอยูที่บาน เพื่อแกปญหาในการจัดเรียงธาตุทางเคมีใหเปนระบบ เขา
เริ่มตนโดยการเขียนชื่อและคุณสมบัติ
ของแตละธาตุ ลงในบัตรแตละใบ แลว
นํามาวางเรียงกันใหหลายๆ รูปแบบ
ในที่สุด เมื่อไดรูปแบบที่เหมาะสม จึง
คัดลอกลงบนกระดาษ จากนั้น ไดจัด
กลุมธาตุตามคุณสมบัติใหม ใหธาตุที่มี
สมบัติทางเคมีคลายกัน เปนตารางในแนวตั้งเปนหมูเดียวกัน แบบเดียวกับที่
ใชกันอยูในทุกวันนี้
20 กุมภาพันธ.
การผลิตสารกัมมันตรังสี
ในป 1934 มีรายงานของ Frederic Joliot ถึงความเปนไปได ที่จะทําใหธาตุหลายชนิด มี
กัมมันตภาพรังสี โดยการยิงดวยไอออนของไฮโดรเจน Ernest O. Lawrence กับเพื่อนรวมทีม จึง
ไดเริ่มทดลองยิงธาตุไนโตรเจน โดยใชไซโคลตรอน ทําใหพวกเขาสามารถผลิตสารกัมมันตรังสี
ชนิดใหม และในระหวางหลายป ที่ Lawrence ไดทํางานวิจัย ในการประดิษฐไซโคลตรอนนั้น เขา
3

4. ไมเคยตรวจสอบเลยวา มีกัมมันตภาพรังสีเกิดขึ้นหรือไม จากการยิงดวยไฮโดรเจน ดังนั้นจึง
ถือไดวา Joliot เปนผูคนพบวิธีการผลิตสารกัมมันตรังสี สวนกลุมของ Lawrence เปนผูที่
ยืนยันถึงวิธีการ
24 กุมภาพันธ
ยูเรเนียม
ในป 1936 Henri Becquerel ไดแจงแก วิทยาลัยวิทยาศาสตรฝรั่งเศส (French Academy of
Sciences) วาไดตรวจพบรังสีที่เรืองแสงมาจาก ผลึกเกลือซัลเฟ
ตของยูเรเนียมและโปแตสเซียม (double sulfate of uranium and
potassium crystals) เขารายงานวา ไดวางผลึกไวดานนอกของแผน
บันทึกภาพที่หุมดวยกระดาษสีดําหนามาก แลวนําทั้งหมดไปรับ
แสงแดดหลายชั่วโมง เมื่อเขาลางแผนบันทึกภาพ พบวามีเงาดํา
บางอยางปรากฏขึ้น ถาวางเหรียญหรือโลหะไวระหวางผลึก
ยูเรเนียมกับแผนบันทึกภาพที่ถูกหุม เขาสังเกตเห็นวามีภาพของ
วัตถุนั้น บนแผนบันทึกภาพที่ลางแลว เขาไมทราบวาไดคนพบ
กัมมันตภาพรังสี เขาโดยบังเอิญ และแสงแดดไมมีสวนในการทําใหเกิดภาพ
26 กุมภาพันธ
เรดาร
ในป 1935 ไดมีการสาธิตเรดาร (radar :RAdio Detection And Ranging) เปนครั้งแรกที่
Daventry ประเทศอังกฤษ โดย Robert Watson-Watt นักฟสิกสชาวสกอตต ซึ่งทํางานดาน
การใชคลื่นวิทยุ ในการตรวจหาพายุ เพื่อเตือนภัยใหแกนักบิน ในกลางทศวรรษ 1930 ทาง
กองทัพอากาศ มีการพัฒนา เพื่อตรวจหาเครื่องบินขาศึก ซึ่งเขาไดเสนอกระทรวงการบิน ที่
จะสาธิตการทดลอง ในวันที่ 26 ก.พ. 1935 และประสบผลสําเร็จจากการใช เครื่องสงวิทยุ
คลื่นสั้นของ สถานีวิทยุของอังกฤษ (British Broadcasting Service) ในการตรวจจับ
เครื่องบินทิ้งระเบิด ในป 1939 กองทัพไดติดตั้งสถานีเรดาร ตลอดแนวชายฝงทะเลดานตะวันออก และดานใตของอังกฤษ เพื่อ
ปองกันการโจมตีจากเยอรมัน
กัมมันตภาพรังสี
ในป 1896 Henri Becquerel ไดเก็บสารประกอบยูเรเนียมไวในลิ้นชักโตะ โดยวางอยูบนแผน
บันทึกภาพ เพื่อรอวันที่มีแสงแดดมากขึ้น จะไดทําการทดลองตามที่เขาคิดวาแสงแดด ทําให
ยูเรเนียมปลอยรังสีออกมา หลังจากที่รออยูหลายวัน
เขาไดคิดการทดลองใหมขึ้น และไดนําแผนบันทึก
ไปลางโดยไมไดตั้งใจ เขาพบวามีรูปของเงามัวตาม
รูปรางกอนยูเรเนียมปรากฏบนแผนบันทึกภาพ
แสดงวากอนแรนั้น ใหรังสีออกมาไดเอง โดยไม
ตองใชแสงแดดชวย เหตุการณนี้ ถือเปน
ประวัติศาสตรหนึ่งในการคนพบรังสีแบบใหม และกัมมันตภาพรังสี
Becquerel & Mrs.Curie
4

5. 27 กุมภาพันธ.
นิวตรอน
ในป 1932 Dr. James Chadwick ไดคนพบอนุภาคนิวตรอน ซึ่งเขาตั้งชื่อจากการที่เปนอนุภาคที่เปนกลาง
(neutral particle) ในนิวเคลียสของอะตอม
28 กุมภาพันธ.
ไอนสไตน
ในป 1921 ไดสรางความตะลึงใหกับผูคนในเบอรลิน เมื่อประกาศวาสามารถวัดขนาดของจักรวาลได
29 กุมภาพันธ
นิวเคลียสของบอร
ในป 1936 วารสาร Nature ไดตีพิมพผลงานของ Niels Bohr's เรื่อง "bowl of balls" ที่อธิบายผลของ
การยิงอนุภาคเขาไปที่นิวเคลียส
ขอขอบคุณสมาคมนิวเคลียรแหงประเทศไทย เอื้อเฟอขอมูล
******************************
Science Tip / ลําดับที่ 7 / วันที่ 6 กุมภาพันธ 2550
5