Esmâdan Sıfatlara
•Download as PPTX, PDF•
0 likes•33 views
Tefekkür Dersleri adlı seminer dizisinin Eserden Esmâya bölümünü takip eden sunum.
Recommended
More Related Content
What's hot
What's hot (20)
Similar to Esmâdan Sıfatlara
Esmâdan Sıfatlara
- 1. Esmâdan Sıfatlara Ümit Şimşek RİSALE-İ NUR İLE TEFEKKÜR DERSLERİ: 4
- 2. Esmâ ve Sıfatlar • İsim (çoğulu: esmâ): unvan • Rahîm, Hakîm, Alîm, Kadîr . . . • Sıfat (çoğulu: sıfât): zâta ait özellikler • ilim, kudret, irade, rahmet, hikmet, adalet . . . • Not: Çokluk eki (-lar) almaksızın birden fazla sıfata atıfta bulunulduğu zaman «sıfat»ın ikinci hecesi uzatılır / tekil olarak kullanıldığında ise kısa okunur: • Sıfât-ı Seb’a (yedi sıfat) / esmâ ve sıfât-ı İlâhiye • İlim sıfatı, kudret sıfatı . . .
- 3. Esmâ ve Sıfatlar • Dikkat: • “Zatî sıfatlar, fiilî sıfatlar, selbî sıfatlar” gibi tabirler altında yapılan tasnifat sınırlayıcı değildir. • Allah’ı sadece bu tasnif metodlarıyla tanımaya / tanıtmaya çalışmak, eksik ve hattâ yanlış yönlendirici olma riski taşır. • Meselâ: hayat, görme, işitme, konuşma, ilim, irade, kudret sıfatlarına sahip bir kimse zalim bir sultan da olabilir.
- 4. Esmâ ve Sıfatlar • Bir not daha: Üstad eski metodları bütünüyle reddetmez; fakat onlara tâbi de olmaz. “Elhak büyük ve geniş olan o caddeye münhasır değildir.” • Bir tek cümlenin şu kısmında geçen sıfatlardan “ilim” hariç hiçbirisi bu tariflerde yer almaz: • . . . rububiyetin en ehemmiyetli bir esası olan adalet, hikmet ve rahmetinin tecellîleri ve tahakkukları için koca Cennet ve Cehennemi ve sırat ve mizan-ı ekberi yaratan bir Hâkim-i Hakîm ve bir Alîm-i Rahîm . . .
- 5. Esmâ ve Sıfatlar Mesnevî-i Nuriye (tam tercüme) Lem’alar • Nasıl ki kusursuz bir sarayın tezyinatındaki nakışların mükemmelliği, sarayın sâni’ ve mühendisi olan zâtın o nakışlar altında saklanan ve o tezyinat altında hareket eden fiillerindeki mükemmelliği gösterir. • Bu fiillerin mükemmelliği de o fâilin isimlerinin mükemmelliğini gösterir; yani, “O mahir bir san’atkârdır, bilgili bir mühendistir, hikmetli bir nakkàştır” der, ve hâkezâ... • İsimlerin mükemmelliği ise, o isimlerle anılan zâtın sıfatlarının mükemmelliğini gösterir; yani, “O ilim ve hikmet sahibidir, san’at ve hendese erbabıdır” der. • Sıfatlarının mükemmelliği ise, o mühendisin zâtî şe’nlerinin mükemmelliğine şehadet eder; yani “Onun üstün bir kabiliyeti, pek güzel bir istidadı vardır” der.
- 6. Dede Efendiyi nasıl tanırız? • Eserleri: Besteleri • Ünvanları (isim): musikişinas, bestekâr, müezzinbaşı, neyzen, hanende, güftekâr, hoca, talebe, mutasavvıf, dede… • Sıfatlarına örnek: • Hayat: böyle birisi yaşamıştır. • İşitme: anadan doğma sağır birisinin musikiyle bir işi olamazdı. • İlim: eserleri başta musiki olmak üzere, bir kısım alanlarda bilgi sahibi olduğunu gösteriyor. . . . • Zâtî kabiliyetleri: • Ayrıca eserlerindeki ustalık, zarafet, mükemmellik gibi özelliklerden onun birtakım olağanüstü kabiliyetlere ve son derece zarif ve yüksek bir ruh yapısına sahip olduğunu anlıyoruz.
- 7. Esmâ ve Sıfatlar Mesnevî-i Nuriye (tam tercüme) Lem’alar • Aynen öyle de, bu hatâsız ve kusursuz kâinatta görünen şu eserlerin mükemmelliği, bizzat müşahede etmek derecesinde bir hads ile, arkalarında saklı fiillerin mükemmelliğine şehadet eder. • Görünür gibi bilinen bu fiillerin mükemmelliği, bilbedahe, o fâilin isimlerinin kemâline şehadet eder. • Bu isimlerin kemâli ise bizzarure sıfatların kemâline şehadet eder; çünkü isimler sıfatlardan doğmaktadır. • Sıfatların kemâli ise, kat’î bir şekilde, zâtî şe’nlerin kemâlini ortaya çıkarır ki, bunlar da kudsî sıfatların mebdeidir. • Şe’nlerin kemâli de, hakkalyakîn ile, her türlü kusurdan münezzeh olan Cenâb-ı Hakka lâyık bir şekilde, zâtın kemâline şehadet eder: • Öyle bir kemal ki, kâinatta kemal ve cemal namına ne varsa, hepsi, o Azîz-i Zülkemâlin kemâline ve o Celîl-i Zülcemâlin cemâline nisbetle bir zayıf gölgeden başka birşey değildir.
- 8. Sıfatlar Celâl ve Cemal âlemleri • Cenâb-ı Hakkın sıfât-ı ezeliye âleminde biri celâlî, diğeri cemalî, iki türlü tecellîsi vardır. • Celâl ile cemâlin sıfât-ı ef'al âleminde tecellîsinden lütuf ve kahır, hüsün ve heybet tezahür eder. • Ef'al âlemine tecellî edince, tahliye هَيِلْحَت ile tahliye هَيِلْخَت tezyin ile tenzih doğar. • Âsâr ve a'mâl âleminden âlem-i âhirete intıba' edince, lütuf Cennet ve nur olarak, kahır da Cehennem ve nar olarak tecellî eder. . . .
- 9. Sıfatlar Celâl ve Cemal âlemleri • Sonra âlem-i zikre in'ikâs edince, biri hamd, diğeri tesbih olmak üzere iki kısma ayrılır. • Sonra âlem-i kelâmda tecellî edince, kelâmın emir ve nehye taksimine sebep olur. Sonra âlem-i irşada intikal edince, irşadı tergib ve terhib, tebşir ve inzara taksim eder. • Sonra vicdana tecellî edince, reca ve havf husule gelir.
- 10. TECELLÎ MAHALLİ CEMALÎ TECELLÎLER CELÂLÎ TECELLÎLER Sıfât-ı ef’âl âlemi Hüsün Lütuf Heybet Kahr Ef’âl âlemi Tezyin تحليه Tenzih تخليه Âsâr âleminden âlem-i uhrevî Lütuf = Cennet ve nur Kahr = Cehennem ve nar Âlem-i zikr Zikir = Hamd Zikir = Tesbih Âlem-i kelâm Kelâm = Nehiy Kelâm = Nehiy Âlem-i irşad İrşad = Tergib ve tebşir İrşad = Terhîb ve inzar Vicdan Reca Havf Sıfatlar Celâl ve Cemal âlemleri İşârâtü’l-İ’câz
- 11. Aynı hikmet farklı tecellîler • İsimler (meselâ Hakîm ismi) çeşitli yerlerde farklı şekilde tecellî eder; ancak bütün bu tecellîlerin hepsi de sonsuz olan hikmet sıfatını gösterir. • Güzel bir çiçeğin dakik programını küçücük bir tohumunda derc etmek, büyük bir ağacın sahife-i a'mâlini, tarihçe-i hayatını, fihriste-i cihâzâtını küçücük bir çekirdekte mânevî kader kalemiyle yazmak, nihayetsiz bir hikmet kalemi işlediğini gösterir. • 10. Söz | 3. Hakikat • Nur şakirtleri madem mahpuslara teselli vermek ve yüzde doksanını namaz kıldırmak hikmetiyle üç defa hapse girdiler. • 2. Emirdağ Lâhikası | 46. Mektup
- 12. Aynı hikmet farklı tecellîler • Esbab-ı zahiriyenin diğer bir hikmeti şudur ki: Haksız şekvâları ve bâtıl itirazları Âdil-i Mutlaka tevcih etmemek için, o şekvâlara, o itirazlara hedef olacak esbab vaz edilmiştir. Çünkü kusur onlardan çıkıyor ve onların kabiliyetsizliğinden ileri geliyor. • 22. Söz | 2. Makam | 1. Lem’a • İnâyet-i İlâhiye, ihtiyarlığıma merhameten, kuvvetli ve gizli düşmanı bulunmayan gençliğime mahsus olan mağaralarımı, hapishanenin tecrid-i münferit menzillerine çevirmesinde üç hikmet ve hizmet-i Nuriyeye üç ehemmiyetli faydası var. • 26. Lem’a | 16. Rica
- 13. Büyük ve küçük âlemlerde ADALET 2. Şua | 3. Makam | 2. Alâmet ve Hüccet • Hem sen gel, bu intizam ve nezafet içindeki bu mizanın kemâl-i adaletine bak ki, bin derece büyütmekle ancak görülebilen küçücük ve incecik mahlûkları ve huveynâtı ve bin defa küre-i arzdan büyük olan yıldızları ve güneşleri, o mizanın ve o terazinin vezniyle ve ölçüsüyle tartılır ve onlara lâzım olan herşeyleri noksansız verilir. Ve o küçücük mahlûklar, o fevkalâde büyük masnularla beraber, o mizan-ı adalet karşısında omuz omuzadırlar. Halbuki, o büyüklerden öyleleri var ki, eğer bir saniye kadar muvazenesini kaybetse, muvazene-i âlemi bozacak ve bir kıyameti koparacak kadar bir tesir yapabilir.
- 14. Dört temel kuvvet Şiddeti Tesir mesafesi (cm) Güçlü nükleer kuvvet 1 10-15 Zayıf nükleer kuvvet 10-5 10-18 Elektromanyetik k. 10-2 Sonsuz Çekim kuvveti 10-41 Sonsuz
- 16. . . . kemâlin ziyası şuûn ve sıfât ve esmâ ve ef'al ve âsâr perdelerinden geçtiği halde, şu kâinatta yine bu kadar hüsnü ve cemâli ve kemâli göstermiş. 32. Söz | 2. Mevkıf | 3. Maksat | 3. Remiz | 2. Hüccet
- 17. . . . o fiilleri takyid ve tahdit eden, yalnız hikmet ve iradedir ve mazharların kàbiliyetleridir. 7. Şua | 2. Bab | 4. Hakikat | 2. Hakikat
- 18. Cüz’î tecelliden küllî tecellîye intikal • Beşerin zihni ve fikri, Cenâb-ı Hakkın azametine bir mikyas, kemâlâtına bir mizan, evsafının muhakemesine bir vasıta bulmak vüs'atinde değildir; ancak cemi' masnuatından ve mecmu-u âsârından ve bütün ef'âlinden tahassul ve tecellî eden bir vecihle bakılabilir. Evet, zerre mir'at olur, fakat mikyas olamaz. • İşârâtü’l-İ’câz | 7. âyetin tefsiri | İkinci Bir Mukaddime | Beşincisi
- 19. Cüz’î tecelliden küllî tecellîye intikal • Rabbin balarısına vahyetti: “Dağlardan, ağaçlardan, insanların kurduğu kovanlardan kendine evler edin. • “Sonra her türlü üründen ye de, Rabbinin sana müyesser kıldığı yollara çık.” Karınlarından çeşitli renklerde bir şerbet çıkar ki, onda insanlar için şifa bulunur. Düşünen bir topluluk için bunda bir âyet vardır. • Nahl, 16:68-69
- 20. Cüz’î tecelliden küllî tecellîye intikal • Kâinatta tasarrufları görünen ef’âl-i Rabbaniyenin ıtlak ve ihata ve nihayetsiz bir surette zuhurlarıdır. Ve o fiilleri takyid ve tahdid eden, yalnız hikmet ve iradedir ve mazharların kabiliyetleridir. Ve serseri tesadüf ve şuursuz tabiat ve kör kuvvet ve camid esbab ve kayıdsız ve her yere dağılan ve karıştıran unsurlar, o gayet mizanlı ve hikmetli ve basîrane ve hayatdarane ve muntazam ve muhkem olan fiillere karışamazlar, belki Fâil-i Zülcelâlin emriyle ve iradesiyle ve kuvvetiyle zahirî bir perde-i kudret olarak istimal olunuyorlar. . . .
- 21. Cüz’î tecelliden küllî tecellîye intikal 7. Şua | 2. Bab • . . . Balarısı fıtratça ve vazifece öyle bir mu'cize-i kudrettir ki, koca Sure-i Nahl, onun ismiyle tesmiye edilmiş. Çünkü o küçücük bal makinesinin zerrecik başında onun ehemmiyetli vazifesinin mükemmel programını yazmak ve küçücük karnında taamların en tatlısını koymak ve pişirmek ve süngücüğünde zîhayat âzâları tahrip etmek ve öldürmek hâsiyetinde bulunan zehiri o uzuvcuğuna ve cismine zarar vermeden yerleştirmek, nihayet dikkat ve ilimle ve gayet hikmet ve irade ile ve tam bir intizam ve muvazene ile olduğundan, şuursuz, intizamsız, mizansız olan tabiat ve tesadüf gibi şeyler elbette müdahale edemezler ve karışamazlar. • İşte bu üç cihetle mucizeli bu san'at-ı İlâhiyenin ve bu fiil-i Rabbanînin bütün zemin yüzünde hadsiz arılarda, aynı hikmetle, aynı dikkatle, aynı mizanda, aynı anda, aynı tarzda zuhuru ve ihatası, bedahetle vahdeti ispat eder.
- 22. Cüz’î tecelliden küllî tecellîye intikal • Allah’ın kendisine verdiği hükümranlıkla şımarıp da İbrahim ile Rabbi hakkında tartışmaya giren kimseyi görmedin mi? İbrahim “Benim Rabbim dirilten ve öldürendir” dediği zaman, o “Ben de diriltir ve öldürürüm” demişti. İbrahim ise “Benim Rabbim güneşi doğudan getirir; haydi, sen de onu batıdan getir” dedi ve o kâfir donup kaldı. Zaten Allah öyle zalimler güruhuna yol göstermez. • Bakara, 2:259
- 23. Cüz’î tecelliden küllî tecellîye intikal • Hazret-i İbrahim aleyhisselâmın Nemrut'a karşı imâte ve ihyâda güneşin tulû ve gurubuna intikali, cüz'î imâte ve ihyâdan küllî imâte ve ihyâya intikaldir ve bir terakkidir; o delilin en parlak ve en geniş dairesini göstermektir. Yoksa, bir kısım ehl-i tefsirin dedikleri gibi hafî delili bırakıp zâhir delile çıkmak değildir. • 20. Mektup | 2. Makam | 8. Kelime
- 24. KEREM KAPISINDAN BAKIŞ PROBLEM: BİR DAHA DÖNMEMEK ÜZERE ZEVAL Çeşitli seviyelerde küllî KEREM tecellîleri: Sonsuz ihtimaller arasında her defasında en mükemmel takdir En zayıf, en âcizden tut, tâ en kavîye kadar her canlıya lâyık rızık veriliyor. En zayıf, en âcize en iyi rızık veriliyor. Her dertliye ummadığı yerden derman yetiştiriliyor. Kerem SIFATINA çıkış / sıfatın sonsuzluğu Öyle ulvî bir keremle ziyafetler, ikramlar olunuyor ki, nihayetsiz bir kerem eli, içinde işlediğini bedaheten gösteriyor. Sonsuz sıfatın gereği Nihayetsiz kerem, nihayetsiz ikram ister.
- 25. PROBLEM: BİR DAHA DÖNMEMEK ÜZERE ZEVAL Çeşitli seviyelerde küllî RAHMET tecellîleri: Sonsuz ihtimaller arasında her defasında en mükemmel takdir / sıfatın sonsuzluğu Gerek nebatî ve gerek hayvanî ve gerek insanî bütün validelerin o rahîm şefkatleriyle ve süt gibi o lâtif gıda ile o âciz ve zayıf yavruların terbiyesi, ne kadar geniş bir rahmetin cilvesi işlediği bedaheten anlaşılır. Sonsuz sıfatın gereği Nihayetsiz rahmet, kendine lâyık ihsan ister. RAHMET KAPISINDAN BAKIŞ
- 26. PROBLEM: BİR DAHA DÖNMEMEK ÜZERE ZEVAL Çeşitli seviyelerde küllî CELÂL VE İZZET tecellîleri: Sonsuz ihtimaller arasında her defasında en mükemmel takdir / sıfatın sonsuzluğu İnsan ve bazı canavarlardan başka, güneş ve ay ve arzdan tut, ta en küçük mahlûka kadar herşey kemal-i dikkatle vazifesine çalışması, zerrece haddinden tecavüz etmemesi, bir azîm heybet tahtında umumî bir itaat bulunması, büyük bir celâl ve izzet sahibinin emriyle hareket ettiklerini gösteriyor. Sonsuz sıfatın gereği Nihayetsiz celâl ve izzet, edepsizlerin tedibini ister. CELÂL VE İZZET KAPISINDAN BAKIŞ
- 27. PROBLEM: BİR DAHA DÖNMEMEK ÜZERE ZEVAL Çeşitli seviyelerde küllî ADALET tecellîleri: Sonsuz ihtimaller arasında her defasında en mükemmel takdir / sıfatın sonsuzluğu Hem adalet ve mizanla iş görüldüğüne burhan mı istersin? Herşeye hassas mizanlarla, mahsus ölçülerle vücut vermek, suret giydirmek, yerli yerine koymak, nihayetsiz bir adalet ve mizan ile iş görüldüğünü gösterir. Hem her hak sahibine istidadı nisbetinde hakkını vermek, yani vücudunun bütün levâzımâtını, bekàsının bütün cihâzâtını en münasip bir tarzda vermek, nihayetsiz bir adalet elini gösterir. . . . ADALET KAPISINDAN BAKIŞ
- 28. PROBLEM: BİR DAHA DÖNMEMEK ÜZERE ZEVAL Çeşitli seviyelerde küllî RAHMET tecellîleri: Hem istidat lisanıyla, ihtiyac-ı fıtrî lisanıyla, ıztırar lisanıyla sual edilen ve istenilen herşeye daimî cevap vermek, nihayet derecede bir adl ve hikmeti gösteriyor. Sonsuz sıfatın gereği Şimdi, hiç mümkün müdür ki, böyle en küçük bir mahlûkun en küçük bir hâcetinin imdadına koşan bir adalet ve hikmet, insan gibi en büyük bir mahlûkun bekà gibi en büyük bir hacetini mühmel bıraksın? En büyük istimdadını ve en büyük sualini cevapsız bıraksın? Rububiyetin haşmetini, ibâdının hukukunu muhafaza etmekle, muhafaza etmesin? ADALET KAPISINDAN BAKIŞ
- 29. 10. Sözün metodu Barla Lâhikası 247. Mektup • O zât demiş ki: "Onuncu Sözün Hakikatleri münkirlere karşı değil. Çünkü sıfât ve esmâ-i İlâhiyeye binâ edilmiş." Abdülmecid cevabında diyor ki: "Münkirleri Hakikatlerden evvelki dört İşaretle imana getirmiş, ikrar ettirmiş. Sonra Hakikatleri dinlettiriyor" meâlinde cevap vermiş. Hakikî cevabı şudur ki: • Her bir Hakikat, üç şeyi birden ispat ediyor: Hem Vâcibü'l-Vücudun vücudunu, hem esmâ ve sıfâtını; sonra haşri onlara bina edip, ispat ediyor. En muannid münkirden, tâ en hâlis bir mü'mine kadar herkes, her Hakikatten hissesini alabilir. Çünkü, Hakikatlerde, mevcudata, âsâra nazarı çeviriyor. Der ki: . . .
- 30. 10. Sözün metodu Barla Lâhikası 247. Mektup • Bunlarda muntazam ef'al var. Muntazam fiil ise fâilsiz olmaz. Öyleyse bir fâili var. İntizam ve mizanla o fâil iş gördüğü için, hakîm ve âdil olmak lâzım gelir. Madem hakîmdir; abes işleri yapmaz. Madem adaletle iş görüyor; hukukları zayi etmez. Öyle ise bir mecma-ı ekber, bir mahkeme-i kübrâ olacak. • İşte Hakikatler, bu tarzda işe girişmişler. Mücmel olduğu için, üç dâvâyı birden ispat ediyorlar. Sathî nazar fark edemiyor.
- 31. Esmâ ve Sıfatlar • Bir hatırlatma • Bu mantık yürütmeler felsefî bir tartışma gibi algılanmamalıdır. • Yaşanan hayatın içinden alınan misaller, yaşanan bir imana dönüşmek ve eserini yaşanan hayatta göstermek ister. • Hayatta eserini güçlü bir şekilde göstermeyen bir imana “tahkikî iman” demek mümkün değildir. • Bu sebepten, âhiretin varlığını bin bir delille ispat ettikten sonra, insanın âhiret ile ilişkisinde de bir gelişme görülmelidir; yoksa, âhiretten habersiz gibi yaşamak için bu kadar okumalara ihtiyaç yoktur.