2. Նանե, իմաստության և ողջախոհության դիցուհին հայոց
հեթանոսական կրոնում։
Հին հայերի հաջորդ դիցուհին Նանեն է՝ Արամազդի
դուստրը, հավանաբար ռազմի աստվածուհի, որի
պաշտամունքը սերտորեն կապված էր մայր դիցուհու՝
Անահիտի պաշտամունքին։ Եվ պատահական չէր, որ
Նանեի հարուստ տաճարը գտնվում էր Եկեղյաց գավառի
Թիլ ավանում, Անահիտի տաճարի մոտակայքում։
Ժողովրդի մեջ մինչև այժմ էլ մեծ մորը, այսինքն՝
տատին, նանե են կոչում, մի բան, որ վկայում է Նանե
դիցուհու մայր աստվածության հետ ունեցած կապի և
ժողովրդական խավերում նրա անվան ու պաշտամունքի
լայն տարածվածության մասին։
3.
4. Նանեն առաջին հերթին ռազմի
աստվածուհին էր, ահա թե որ կողմով էր
հիմնականում նույնացվում Անահիտի հետ,
ողջախոհությունը գալիս է անմիջապես
այս փաստից, մոր պես խորհուրդ էր
տալիս զինվորներին կամ նման մի բան...
բայց Նանեի անունը գրելիս կողքին
անպայման պետք է նշվի ռազմի մասին,
շատ գրքերում նրան պատկերում են
սաղավարտով, թուր ու վահանով...
5.
6. Հին հայերի իմաստությունների, ուսման, գիտության
աստվածն էր Տիրը՝ Արամազդ գերագույն աստծո գրիչը
կամ քարտուղարը, որի պաշտամունքատեղին գտնվում
էր հին Արտաշատի մոտակայքում և կոչվում էր
Արամազդի գրչի դիվան կամ գիտությունների ուսուցման
մեհյան։ Այսօրվա լեզվով ասած՝ դա Արամազդ աստծո
քարտուղարի, այսինքն՝ Տիր աստծո գրասենյակն էր, որը
միաժամանակ գիտությունների ուսուցման տեղ էր,
որտեղ հեթանոսական կրոնի պաշտոնակատար քրմերը
գիտություն և իմաստություն էին սովորում։ Քրմական
գիտությունների կամ իմաստությունների մեջ էր մտնում
ամենից առաջ գուշակությունը, հատկապես երազների
մեկնությունը, երազահանությունը։ Դրա համար էլ Տիր
աստվածը կոչվում էր նաև երազացույց ու երազահան,
այսինքն՝ քրմերը նրանից սովորում էին երազների
գուշակության արվեստը, իսկ Տիրի պաշտամունքի
վայրը հին հայերը կոչում էին «Երազամոյն տեղիք»
(երազալից կամ երազառատ տեղեր)։ Այստեղ ուխտ
եկողները քրմերի միջոցով Տիր աստծոց ստանում էին
իրենց տեսած երազների գուշակությունը։
