Feminist media theory نظریه رسانه ای فمینیسم

1. ‫فمینیستی‬ ‫نظریه‬
‫رسانه‬
FEMINIST MEDIA THEORY

2. ‫مقدمه‬
•‫فمینیسم‬‫با‬‫اعتقاد‬‫به‬‫این‬‫که‬‫زنان‬‫به‬‫دلیل‬‫جنسیت‬‫شان‬‫دچار‬‫محرومیت‬‫هستند‬‫و‬‫این‬
‫محرومیت‬‫‌تواند‬‫ی‬‫م‬‫و‬‫باید‬‫از‬‫میان‬‫برود‬‫بر‬‫رابطه‬‫سیاسی‬‫دو‬‫جنس‬‫مذکرو‬‫مونث‬‫یعنی‬
‫فرادستی‬‫مردان‬‫و‬‫فرودستی‬‫زنان‬‫تأکید‬‫‌کند‬‫ی‬‫م‬.‫به‬‫عبارتی‬‫فمینیسم‬‫ت‬‫قسیمات‬‫جنسیتی‬
‫در‬‫درون‬‫جامعه‬‫را‬‫امری‬‫سیاسی‬‫و‬‫نه‬‫طبیعی‬‫و‬‫بازتاب‬‫رابطه‬‫قدرت‬‫بین‬‫مردان‬‫و‬‫زنان‬
‫می‬‫داند‬.

3. ‫تعاریف‬
•‫جرج‬‫ریتزر‬(1389)‫نظریه‬‫فمینیستی‬‫را‬‫نظامی‬‫تعمیم‬‫یافته‬‫و‬‫پهن‬‫دامنه‬‫‌های‬‫ه‬‫ازاید‬‫ی‬‫درباره‬
‫زندگی‬‫اجتماعی‬‫و‬‫تجربه‬‫انسانی‬‫‌داند‬‫ی‬‫م‬‫که‬‫از‬‫‌اندازی‬‫م‬‫چش‬‫زن‬‫محور‬‫شرح‬‫و‬‫بسط‬‫ی‬‫افته‬
‫است‬.‫این‬‫نظریه‬‫به‬‫دو‬‫لحاظ‬‫زن‬‫محور‬،‫است‬‫نخست‬‫سرآغاز‬‫تمام‬‫تحقیقاتش‬‫موقعی‬‫‌ها‬‫ت‬‫و‬
‫‌های‬‫ه‬‫تجرب‬‫زنان‬‫درجامعه‬‫است‬‫و‬‫دوم‬‫این‬‫نظریه‬‫در‬‫صدد‬‫توصیف‬‫و‬‫ارزیابی‬‫انتقادی‬‫ج‬‫هان‬
‫ازمنظر‬‫متمایز‬‫زنان‬‫است‬.
•‫این‬‫نظریه‬‫به‬‫دو‬‫لحاظ‬‫زن‬‫محور‬‫است‬:‫نخست‬،‫سرآغاز‬‫تمام‬‫تحقیقاتش‬‫‌ها‬‫ت‬‫موقعی‬‫و‬
‫‌های‬‫ه‬‫تجرب‬‫زنان‬‫در‬‫جامعه‬‫است‬‫؛‬‫دوم‬،‫این‬‫نظریه‬‫درصدد‬‫توصیف‬‫و‬‫ارزیابی‬‫انتقادی‬‫ج‬‫هان‬‫از‬
‫منظر‬‫متمایز‬‫زنان‬‫است‬.

4. ‫جنسیت‬ ‫و‬ ‫جنس‬
•‫جنس‬‫اشاره‬‫به‬‫عوامل‬‫‌شناختی‬‫ت‬‫زیس‬‫است‬‫که‬‫مردان‬‫را‬‫از‬‫زنان‬‫متمایز‬‫‌کند‬‫ی‬‫م‬‫و‬‫لذا‬
‫تغییرناپذیر‬‫است‬.،‫جنسیت‬‫واژه‬‫و‬‫باوری‬‫فرهنگی‬‫و‬‫‌ای‬‫ه‬‫اشار‬‫است‬‫به‬‫نقش‬‫‌های‬
‫متفاوتی‬‫که‬‫یك‬‫جامعه‬‫به‬‫مردان‬‫و‬‫زنان‬‫عرضه‬‫‌کند‬‫ی‬‫م‬.‫به‬،‫عبارتی‬‫جنس‬‫امری‬‫طبیعی‬
‫و‬‫مبتنی‬‫بر‬‫‌های‬‫ت‬‫تفاو‬‫طبیعی‬‫زنان‬‫و‬‫مردان‬‫است؛‬‫اماجنسیت‬‫مبتنی‬‫بر‬‫ارز‬‫‌های‬‫ش‬
‫اجتماعی‬‫و‬‫فرهنگی‬‫‌آمیز‬‫ض‬‫تبعی‬‫و‬‫نوعی‬‫نظام‬‫بازنمایی‬‫در‬‫چارچوب‬‫گفتمان‬
‫پدرساالری‬‫است‬.

5. ‫دوم‬ ‫و‬ ‫اول‬ ‫موج‬
•‫به‬‫لحاظ‬‫تاریخی‬‫موج‬‫اول‬‫فمینیسم‬‫از‬‫حق‬‫رأی‬‫زنان‬‫و‬‫‌مندی‬‫ه‬‫بهر‬‫‌ها‬‫ن‬‫آ‬‫از‬‫حقوق‬
‫قانونی‬‫و‬‫سیاسی‬‫برابر‬‫یا‬‫مردان‬‫دفاع‬‫‌کرد‬‫ی‬‫م‬،‫اما‬‫موج‬‫دوم‬‫فمینیسم‬‫از‬‫سطح‬
‫‌های‬‫ه‬‫خواست‬‫سیاسی‬‫فراتر‬‫رفت‬‫و‬‫به‬‫‌های‬‫ه‬‫جنب‬،‫شخصی‬‫روانی‬‫و‬‫جنسی‬‫ظلم‬‫به‬‫زنان‬
‫پرداخت‬.‫به‬‫این‬‫معنا‬‫که‬‫ظلم‬‫در‬‫تمام‬‫شئون‬‫زندگی‬‫اجتماعی‬‫اعمال‬‫‌شود‬‫ی‬‫م‬‫و‬‫از‬
‫بسیاری‬،‫جهات‬‫از‬‫خود‬‫خانواده‬‫شروع‬‫‌شود‬‫ی‬‫م‬.

6. ‫و‬ ‫سوم‬ ‫موج‬‫پست‬‫ها‬‫فمینیست‬
•‫پ‬‫ست‬‫فمینیسم‬‫مدعی‬‫است‬‫که‬‫صرفا‬‫یك‬‫رویكرد‬‫‌ی‬‫ه‬‫دربار‬‫فمینیسم‬‫که‬‫بتو‬‫اند‬‫همه‬‫ی‬‫زنان‬
‫را‬‫در‬‫میان‬‫نژادها‬‫و‬‫طبقات‬‫متفاوت‬‫نمایندگی‬،‫کند‬‫وجود‬‫ندارد‬.‫در‬‫مغایرت‬‫آشكار‬‫با‬‫ا‬‫هداف‬
‫برابری‬‫جنسیتی‬‫موج‬‫دوم‬،‫فمینیسم‬‫پست‬‫‌ها‬‫ت‬‫فمینیس‬‫‌گویند‬‫ی‬‫م‬‫که‬‫برابر‬‫ی‬‫جنسیتی‬‫کم‬‫و‬
‫بیش‬‫تحقق‬‫یافته‬‫است‬‫و‬‫زنان‬‫‌هاست‬‫ت‬‫مد‬‫که‬‫قربانی‬‫نظم‬‫پدرساالری‬‫نیستند‬.‫اگرچه‬‫پست‬
‫فمینیسم‬‫تالشی‬‫نظری‬‫تلقی‬‫‌شود‬‫ی‬‫م‬،‫اما‬‫ریشه‬‫در‬‫درك‬‫و‬‫فهمی‬‫بسیار‬‫‌پس‬‫ه‬‫عام‬‫ند‬‫‌ی‬‫ه‬‫دربار‬
‫زنان‬‫در‬‫قدرت‬‫دارد‬‫که‬‫به‬‫‌ی‬‫ه‬‫وسیل‬‫‌ها‬‫ه‬‫رسان‬‫در‬‫‌ی‬‫ه‬‫ده‬8٠‫دامن‬‫زده‬‫‌شد‬‫ی‬‫م‬.،‫بنابراین‬‫پست‬
‫فمینیسم‬‫دارای‬‫حیات‬‫دوگانه‬‫است‬:‫از‬‫یك‬،‫طرف‬‫‌ای‬‫ه‬‫نظری‬‫‌ی‬‫ه‬‫دربار‬‫زنان‬‫معاصر‬‫در‬‫ج‬‫وامع‬
‫غربی‬‫و‬‫از‬‫طرف‬،‫دیگر‬‫معرف‬‫چیزهای‬‫‌ای‬‫ه‬‫بامز‬‫مثل‬‫پوشش‬‫خاص‬‫زنان‬‫و‬...‫است‬.

7. ‫ر‬ ‫و‬ ‫سوسیالیستی‬ ،‫لیبرال‬ ‫فمینیسم‬‫ادیكال‬
•‫فمینیسم‬،‫لیبرال‬‫بر‬‫برابری‬‫حقوقی‬‫و‬‫سیاسی‬‫زنان‬‫و‬‫مردان‬‫تاکید‬‫‌کند‬‫ی‬‫م‬.‫بنیان‬‫ف‬‫لسفی‬‫فمینیسم‬
،‫لیبرال‬‫در‬‫اصل‬‫فردگرایی‬‫نهفته‬‫است‬‫؛‬‫یعنی‬‫این‬‫اعتقاد‬‫که‬‫یك‬‫فرد‬،‫بشری‬‫اهمیت‬‫بس‬‫یار‬‫دارد‬‫و‬
‫‌ی‬‫ه‬‫هم‬‫افراد‬‫فارغ‬‫از‬،‫رنگ‬،‫نژاد‬‫جنس‬‫و‬...‫از‬‫حقوق‬‫برابر‬‫برخوردارند‬.‫‌ی‬‫ه‬‫هم‬‫افراد‬‫حق‬‫دارند‬‫که‬‫در‬
‫حیات‬‫اجتماعی‬‫یا‬‫سیاسی‬‫مشارکت‬‫داشته‬‫باشند‬.‫فمینیسم‬‫لیبرال‬‫معموال‬‫‌پذیرد‬‫ی‬‫م‬‫ک‬‫ه‬‫مردان‬‫و‬‫زنان‬
‫سرشت‬‫و‬‫‌های‬‫ش‬‫گرای‬‫متفاوتی‬‫دارند‬‫و‬‫از‬‫‌رو‬‫ن‬‫ای‬‫گرایش‬‫زنان‬‫به‬‫خانواده‬‫و‬‫زندگی‬،‫خانوادگی‬‫تا‬‫حدودی‬
‫متأثر‬‫از‬‫‌های‬‫ه‬‫انگیز‬‫طبیعی‬‫است‬.
•‫فمینیسم‬‫سوسیالیستی‬،‫داشتن‬‫حقوق‬‫برابر‬‫زنان‬‫با‬‫مردان‬‫را‬‫در‬‫گرو‬‫برخورداری‬‫از‬‫براب‬‫ری‬‫اجتماعی‬‫و‬‫از‬
‫میان‬‫رفتن‬‫ظلم‬‫جنسیتی‬‫و‬‫طبقاتی‬‫‌داند‬‫ی‬‫م‬.‫‌های‬‫ت‬‫فمینیس‬‫سوسیالیست‬‫‌اند‬‫ی‬‫مدع‬‫ک‬‫ه‬‫نظام‬‫تقسیم‬‫کار‬
‫جنسیتی‬‫و‬‫محدود‬‫کردن‬‫زنان‬‫به‬‫قلمرو‬‫کار‬‫خانگی‬‫و‬‫ایفای‬‫نقش‬،‫مادری‬‫در‬‫راستای‬‫منافع‬‫ا‬‫قتصاد‬
‫‌داری‬‫ه‬‫سرمای‬‫صورت‬‫گرفته‬‫است‬.

8. ‫و‬ ‫سوسیالیستی‬ ،‫لیبرال‬ ‫فمینیسم‬‫ر‬‫ادیكال‬(‫ادامه‬)
•‫فمینیسم‬،‫رادیكال‬‫به‬‫جای‬‫پشتیبانی‬‫از‬‫پذیرش‬‫زنان‬‫به‬‫درون‬‫‌های‬‫ه‬‫عرص‬‫فعالیت‬،‫مردانه‬‫به‬‫زنانگی‬‫ارزشی‬‫مثبت‬‫‌بخشد‬‫ی‬‫م‬.
‫مطابق‬‫این‬،‫رهیافت‬‫وجه‬‫تمایز‬‫ستم‬‫بر‬‫زنان‬‫این‬‫است‬‫که‬‫‌ها‬‫ن‬‫آ‬‫به‬‫خاطر‬‫زن‬‫بودن‬‫متحمل‬‫آن‬‫‌شوند‬‫ی‬‫م‬،‫نه‬‫به‬‫جهت‬‫ع‬‫ضویت‬
‫در‬‫دیگر‬‫‌ها‬‫ه‬‫گرو‬‫همچون‬‫‌ی‬‫ه‬‫طبق‬‫‌شان‬‫ی‬‫اجتماع‬.
•‫فمینیسم‬،‫رادیكال‬‫ظلم‬‫جنسیتی‬‫را‬‫‌ترین‬‫ی‬‫بنیاد‬‫ویژگی‬‫جامعه‬‫‌داند‬‫ی‬‫م‬‫و‬‫سایر‬‫اشكال‬‫‌عدالتی‬‫ی‬‫ب‬‫را‬‫در‬‫درجه‬‫‌ی‬‫دوم‬‫اهمیت‬‫قرار‬
‫‌دهد‬‫ی‬‫م‬.،‫بنابراین‬‫جامعه‬‫را‬‫باید‬‫به‬‫عنوان‬‫‌ی‬‫ه‬‫جامع‬‫پدرساالر‬‫درك‬‫کرد‬‫تا‬‫روشنگر‬‫نقش‬‫محوری‬‫ظلم‬‫جنسیتی‬‫باش‬‫د‬.‫بعضی‬‫از‬
‫‌های‬‫ت‬‫فمنیس‬‫رادیكال‬‫بر‬‫تفاوت‬‫بنیادین‬‫و‬‫تغییرناپذیر‬‫بین‬‫مردان‬‫و‬،‫زنان‬‫از‬‫جمله‬‫ویژگی‬‫متمایز‬‫و‬‫مثبت‬‫باروری‬‫و‬‫مادری‬‫زنان‬
‫تأکید‬‫‌کنند‬‫ی‬‫م‬.
•‫زنان‬‫نباید‬‫سعی‬‫کنند‬‫که‬‫بیشتر‬‫شبیه‬‫مردان‬،‫باشند‬‫بلكه‬‫باید‬‫خواهری‬(‫زنانگی‬)‫خویش‬‫را‬‫به‬‫رسمیت‬‫ب‬‫شناسند‬‫و‬‫پذیرا‬‫شوند‬.
‫لذا‬‫‌ها‬‫ه‬‫دیدگا‬‫و‬‫‌های‬‫ش‬‫ارز‬،‫زنان‬‫متفاوت‬‫از‬‫مردان‬‫است‬‫و‬‫از‬‫برخی‬،‫جهات‬‫زنان‬‫برتر‬‫از‬‫مردان‬‫و‬‫دارای‬‫صفات‬،‫خالقیت‬
‫حساسیت‬‫و‬‫عاطفه‬‫هستند‬.

9. ‫بحران‬ ‫در‬ ‫مردانگی‬
•‫از‬‫دهه‬‫ی‬199٠،‫میالدی‬‫بحث‬‫عمومی‬‫گسترده‬‫و‬‫نظری‬‫درباره‬‫ی‬‫مردانگی‬‫در‬‫بحران‬‫در‬
‫میان‬‫مردان‬‫و‬‫زنان‬‫آشفتگی‬‫ایجاد‬‫کرده‬‫است‬.‫طبق‬‫دیدگاه‬‫یكی‬‫از‬،‫مفسران‬‫در‬‫آغاز‬‫قرن‬
‫بیست‬‫و‬،‫یكم‬‫مردان‬‫به‬‫طور‬‫جدی‬‫دچار‬‫مسئله‬‫و‬‫معضل‬‫‌اند‬‫ه‬‫شد‬.‫بسیاری‬‫از‬‫ناظران‬‫م‬‫عتقدند‬
‫که‬‫‌های‬‫ی‬‫دگرگون‬‫اقتصادی‬‫و‬‫اجتماعی‬‫موجب‬‫بحران‬‫مردانگی‬‫‌شوند‬‫ی‬‫م‬.‫طرفداران‬‫و‬
‫سخنگویان‬‫این‬‫دیدگاه‬‫معتقدند‬‫که‬‫افكار‬‫و‬‫تصورات‬‫سنتی‬‫‌ی‬‫ه‬‫دربار‬‫مردانگی‬‫ب‬‫ه‬‫‌ی‬‫ه‬‫واسط‬
‫‌ای‬‫ه‬‫آمیز‬‫از‬‫عوامل‬،‫موثر‬‫از‬‫تغییر‬‫در‬‫بازار‬‫کار‬‫گرفته‬‫تا‬‫‌های‬‫خ‬‫نر‬‫باالی‬،‫طالق‬‫در‬‫حال‬
‫اضمحالل‬‫هستند‬.