1. Ապրում են ցամաքում, ջրերին մոտենում են միայն ձվադրման
ժամանակ։ Բնակվում են բոլոր մայրցամաքներում,
բացի Անտարկտիդայից և Ավստրալիայից։ Գորտերը և
դոդոշները պատկանում են անպոչ երկկենցաղների կարգին և
կազմում են առանձին ընտանիքներ։ Հայտնի է գորտերի 42
սեռի 245 տեսակ, Գորտերը լինում են տարբեր չափերի.
մանրից (40–60 մմ) մինչև մեծերը՝ 200 մմ (գորտ-ցուլ), և ավելի
խոշորները՝ 300 մմ (գորտ-գոլիաֆ)։ Մարմինը ծածկված է հարթ
կամ թեթևակի բշտավոր մաշկով։ Հետին ոտքերը երկար են,
ցատկող։ Գունավորումն առավելապես քողարկող է կամ
մասնատված (բծավոր, զոլավոր)։ Լեզուն երկար է, ծայրը՝
երկատված, բերանի հատակին կպած է առաջային ծայրով։
Հանգիստ վիճակում լեզվի ազատ մասն ուղղված է ներս, իսկ
որսին բռնելիս կարող է այն արագ դուրս նետվել բերանից։
2.
3. Գորտերը սնվում են մանր որդերով, միջատներով,
փափկամարմիններով, հոդվածոտանիներով, երբեմն նաև
մանր ողնաշարավորներով, շերեփուկները՝ դետրիտով,
ջրիմուռներով և այլն։ Ջրամբարի հատակին դնում են
ողկուզանման, խոշոր կլորավուն կույտերով ձուղպ՝ գորտնկիթ։
Ձմեռում են աշնան վերջից մինչև գարնան սկիզբը՝ ջրավազանի
հատակի տիղմի մեջ թաղվելով կամ քարակույտերում և այլ
թաքստոցներում։ Օգտակար են. ոչնչացնում են վնասատու
միջատներին։
4.
5. Դոդոշների կյանքի տևողությունը 6–8 տարի է,
անազատ պայմաններում կարող են ապրել մինչև 40 տարի։ ՀՀ-
ում կանաչ դոդոշի մեջքային մակերեսի ընդհանուր
գունավորումը սպիտակավունից դեղնականաչավուն է կամ
գորշ մոխրագույն՝ բազմաթիվ մուգ կանաչ (էգերի մոտ) կամ
բաց կանաչ տձև խալերով։ Գլխի հետևից դեպի պարանոցը
ձգվում են զույգ հարականջային գեղձերը (պարոտիդներ)։
Մաշկի բշտիկներն ու հարականջային գեղձերն արտադրում են
թանձր սպիտակավուն հեղուկ (թույն), որն օգտագործվում է
դեղագործության մեջ և գիտահետազոտական նպատակներով:
Շատերը դոդոշներին չեն սիրում՝ մտածելով, որ այդ
սպիտակավուն հեղուկից ձեռքերի վրա կարող են
գորտնուկներ առաջանալ։ Դա ամենևին էլ ճիշտ չէ։
6.
7. Պարզապես այդ հեղուկը լորձաթաղանթների վրա
ընկնելիս խիստ գրգռում է դրանք և շատ տհաճ հոտ ունի։
Այդպես դոդոշը վախեցնում և իրենից վանում է
թշնամիներին։ Բայց մանր կենդանիներին այդ հեղուկը
կարող է նաև սպանել։ Չնայած վանող արտաքինին՝
դոդոշները շատ օգտակար են. ոչնչացնում են այգիների ու
բանջարանոցների վնասատու միջատներին։ Այդ
նպատակով դոդոշներին ֆերմերները նույնիսկ երկրից
երկիր են տանում։ Հարավամերիկյան աղա-դոդոշի
գեղձազատուկից բնիկները թույն են պատրաստել՝ նետի
ծայրին քսելու համար։
