Bồn, bể chứa dầu khi

Giáo trình
Bồn chứa dầu khí

http://www.ebook.edu.vn1
M c l c
Trang
T NG QUAN V B N CH A D U KHÍ.................................................................3
1. Gi i thi u...................................................................................................3
2. Phân lo i b n ch a d u khí.......................................................................3
THI T K B N CH A...............................................................................................6
1. Xác ñ nh các thông s công ngh b n ch a .............................................6
2. L a ch n v t li u làm b n .........................................................................6
3. Xác ñ nh giá tr áp su t tính toán ...............................................................7
4. Xác ñ nh các tác ñ ng bên ngoài ..............................................................7
5. Xác ñ nh chi u dày c a b n ......................................................................8
6. Xác ñ nh các l trên b n............................................................................8
7. Xác ñ nh chân ñ và tai nâng....................................................................8
8. Các nh hư ng th y l c ñ n b n ch a.....................................................8
THI CÔNG B N CH A............................................................................................11
1. T ng quan thi công b n ch a..................................................................11
2. Các phương pháp thi công n n móng.....................................................11
3. Các phương pháp thi công b n ch a......................................................14
5. Trình t thi công b n ch a......................................................................19
CÁC THI T B PH TR B N CH A..................................................................22
1. H th ng Bơm.........................................................................................22
2. H th ng van (valves) .............................................................................25
3. D ng c ño..............................................................................................33
THI T K H TH NG ðƯ NG NG...................................................................45
1. T ng quan ...............................................................................................45
2. Thi t k khái ni m cho ñư ng ng..........................................................46
3. Thi t k cơ khí cho ñư ng ng ...............................................................55
QUÁ TRÌNH XÂY L P ðƯ NG NG...................................................................69
1. L a ch n và ñánh d u tuy n ng............................................................69
2. Quy n v n chuy n và quá trình phá hoang.............................................69
3. Quá trình ñào rãnh ..................................................................................70
4. Quá trình r i ng và u n ng...................................................................72
5. Quá trình hàn ng ...................................................................................73
6. Ph ng và h ng xu ng rãnh ...............................................................75
7. Quá trình l p rãnh ...................................................................................76
8. Thi công t i các v trí c t ngang ng qua các khu v c ñ c bi t................77
9. Các v trí hàn ño n n i ng......................................................................78
10. Ph c h i trang thái ban ñ u...................................................................79
11. Các k thu t ñ c bi t s d ng trong thi công ñư ng ng......................79
12. S an toàn ............................................................................................81
B O V VÀ CH NG ĂN MÒN CHO H TH NG ðƯ NG NG....................82
1. Phân lo i ăn mòn ....................................................................................82
2. Các phương pháp ki m tra và phát hi n ăn mòn ....................................87
3. Các phương pháp b o v ch ng ăn mòn ................................................91
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com

Ph n 1
K THU T B N B

Chương 1
T NG QUAN V B N CH A D U KHÍ
1. Gi i thi u
Trong công nghi p hoá d u, t t c các ho t ñ ng s n xu t, buôn bán, t n tr
ñ u liên quan ñ n khâu b n b ch a.
B n, b ch a ti p nh n nguyên li u trư c khi ñưa vào s n xu t và t n tr
sau s n xu t.
B n ch a có vai trò r t quan tr ng, nó có nhi m v : t n tr nguyên li u và
s n ph m, giúp ta nh n bi t ñư c s lư ng t n tr . T i ñây các ho t ñ ng ki m
tra ch t lư ng, s lư ng, phân tích các ch tiêu trư c khi xu t hàng ñ u ñư c
th c hi n.
Ngoài ra nó còn ñư c h tr b i các h th ng thi t b ph tr : van th , n n
móng, thi t b ch ng tĩnh ñi n, mái che…
2. Phân lo i b n ch a d u khí
2.1 Phân lo i theo chi u cao xây d ng
B ng m: ðư c ñ t bên dư i m t ñ t, thư ng s d ng trong các c a hàng
bán l .

B n i: ðư c xây d ng trên m t ñ t, ñư c s d ng các kho l n.
B n a ng m: Lo i b có ½ chi u cao b nhô lên m t ñ t, nhưng hi n nay
còn r t ít.
B ngoài khơi: ðư c thi t k n i trên m t nư c, có th di chuy n t nơi
này ñ n nơi khác m t cách d dàng.
So sánh hai lo i b ng m và b n i
B ng m B n i
An toàn cao: ñây là lý do chính vì b o
ñ m phòng cháy t t và n u có rò r thì d u
cũng không lan ra xung quanh
Ít bay hơi: do không có gió, không
trao nhi t v i môi trư ng bên ngoài
T o m t b ng thoáng
Chi phí xây d ng th p
B o dư ng thu n ti n: d dàng
súc r a, sơn và s a ch a b
D dàng phát hi n v trí rò r
xăng d u ra bên ngoài
2.2 Phân lo i theo áp su t
B cao áp: áp su t ch u ñ ng trong b > 200 mmHg
B áp l c trung bình: áp su t = 20 => 200 mmHg thư ng dùng b KO, DO
B áp thư ng: áp su t = 20 mmHg áp d ng b d u nh n, FO, b mái phao.
2.3 Phân lo i theo v t li u xây d ng
B kim lo i: làm b ng thép, áp d ng cho h u h t các b l n hi n nay.
B phi kim: làm b ng v t li u như: g , composite,.. nhưng ch áp d ng cho
các b nh .
2.4. Phân lo i theo hình d ng.
B tr ñ ng: thư ng s d ng cho các kho l n.

B hình tr n m: thư ng chôn xu ng ñ t trong c a hàng bán l ho c ñ n i
trong m t s kho l n.
B hình c u, hình gi t nư c: còn r t ít m t s kho l n.

Chương 2
THI T K B N CH A
B n ch a trong ngành d u khí ch y u dùng ñ ch a các s n ph m nhiên
li u như: khí, xăng, D.O, và các nguyên li u c a ngành hoá d u như: VCM,
butadiene,…
Các s n ph m d u khí có kh năng sinh ra cháy n cao, m c ñ ñ c h i
nhi u nên ñòi h i vi c thi t k cũng như tính toán ph i h t s c c n th n. Các h
th ng ph tr kèm theo ph i ñư c b trí c n th n, tính toán t m , nh t là h
th ng phòng cháy ch a cháy, b trí m t b ng nh m h n ch t i thi u kh năng
x y ra cháy n cũng như kh c ph c khi x y ra s c .
Tuy nhiên, vi c tính toán cơ khí cho b n cao áp là quan tr ng nh t vì khi
x y ra s c thì vi c kh c ph c ch mang tính ch t hình th c, thi t h i gây ra cho
s c là khó lư ng.
Quá trình tính toán b n cao áp bao g m các bư c sau:
1. Xác ñ nh các thông s công ngh b n ch a
Các thông s công ngh c a b n bao g m:
- Th tích c a b n ch a V.
- Các kích thư c cơ b n như: chi u dài ph n tr (l), ñư ng kính ph n tr
(d), chi u cao ph n n p b n ch a (h), lo i n p b n ch a.
- Các thi t b l p ñ t trên b n ch a, bao g m: các valve áp su t, các thi t b
ño áp su t, ño m c ch t l ng trong b n, ño nhi t ñ .
- V trí l p ñ t các thi t b trên b n ch a.
- Các yêu c u v vi c l p ñ t các thi t b trên b n ch a.
2. L a ch n v t li u làm b n
Các s n ph m d u khí ch a trong b n thư ng có áp su t hơi bão hoà l n,
nhi t ñ hoá hơi th p và có tính ñ c h i.
M c ñ ăn mòn c a các s n ph m d u khí này thu c d ng trung bình, tùy
thu c vào lo i v t li u làm b n, nhi t ñ môi trư ng mà m c ñ ăn mòn các s n
ph m này có s khác nhau.
Khi xét ñ n y u t ăn mòn, khi tính toán chi u dày b n, ta tính toán th i
gian s d ng, t ñó tính ñư c chi u dày c n ph i b sung ñ m b o cho b n n
ñ nh trong th i gian s d ng.
Vi c ch n l a v t li u còn ph thu c vào y u t kinh t , vì ñ i v i thép h p
kim có giá thành ñ t hơn nhi u so v i lo i thép cacbon thư ng, công ngh ch
t o ph c t p hơn, giá thành gia công ñ t hơn nhi u, ñòi h i trình ñ tay ngh c a
th hàn cao.
Sau khi l a ch n ñư c v t li u làm b n, ta s xác ñ nh ñư c ng su t tương
ng c a nó, ñây là m t thông s quan tr ng ñ tính toán chi u dày b n. ð i v i

các lo i v t li u khác nhau thì ng su t khác nhau, tuy nhiên các giá tr này
không chênh l ch nhau nhi u.
3. Xác ñ nh giá tr áp su t tính toán
ðây là m t thông s quan tr ng ñ tính chi u dày b n ch a. Áp su t tính
toán bao g m áp su t hơi c ng v i áp su t th y tĩnh do c t ch t l ng gây ra:
Ptt = Ph + ρ g H
Trong ñó:
Ptt: Áp su t tính toán.
Ph: Áp su t hơi.
ρ: Kh i lư ng riêng s n ph m ch a trong b n nhi t ñ tính toán.
g = 9.81 (m/s2
): gia t c tr ng trư ng.
H: Chi u cao m c ch t l ng trong b n.
Thư ng ta tính chi u dày chung cho c b n ch a cùng ch u m t áp su t
(nghĩa là áp su t tính toán chung cho c b n ch a).
ð i v i các s n ph m d u khí ch a trong b n cao áp, áp su t tính toán
thư ng có giá tr :
- Propan : 18 (at)
- Butan : 9 (at)
- Bupro : 13 (at)
4. Xác ñ nh các tác ñ ng bên ngoài
Các tác ñ ng bên ngoài bao g m:
4.1 Tác ñ ng c a gió
Gió có th tác ñ ng ñ n b n, nh hư ng ñ n ñ n ñ nh c a b n, làm cho b n
b u n cong hay tác ñ ng ñ n hình dáng c a b n. Tuy nhiên ñ i v i b n cao áp,
do hình dáng cũng như cách ñ t b n nên nh hư ng c a gió tác ñ ng lên b n
nh . nh hư ng gió có th b qua n u như ta xây tư ng b o v ho c ñ t b n
v trí kín gió.
4.2 Tác ñ ng c a ñ ng ñ t
ðây là tác ñ ng hy h u, không có phương án ñ ch ng l i. Tuy nhiên khi xét
ñ n phương án này, ta ch d ñoán và ch ñ m b o cho các s n ph m không b
th t thoát ra ngoài, nhưng vi c này cũng không th ch c ch n ñư c. Ph n l n
các tác ñ ng này ta không th tính toán ñư c vì s ph c t p c a ñ ng ñ t. Tác
ñ ng này gây ra hi n tư ng trư t b n ra kh i chân ñ , cong b n, gãy b n. T t
nh t ta ch n khu v c n ñ nh v ñ a ch t ñ xây d ng.
- Các t i tr ng tác ñ ng lên nó có th x y ra cũng ñư c xét ñ n, ch ng h n
như các thi t b b trí trên thân b n: h th ng các thi t b kèm theo, c u thang,
giàn ñ ,…Các t i tr ng này ñư c tính toán trong ph n tính toán b n.

- Ngoài ra còn xét ñ n các y u t bên ngoài do con ngư i tác ñ ng như: ñào
ñ t, các ho t ñ ng có th gây ra va ñ p v i b n, các ho t ñ ng mang tính ch t
phá ho i. Chính các y u t ñó ñòi h i ta ph i có các phương án b o v thích h p
như thư ng xuyên ki m tra, xây tư ng b o v , có các ký hi u cho bi t ñây là
khu v c nguy hi m, có th gây ra cháy n l n và nh hư ng ñ n các vùng lân
c n, ñ ng th i ph i có nh ng quy ñ nh, ch tài c th ñ i v i ngư i vi ph m.
5. Xác ñ nh chi u dày c a b n
Công vi c xác ñ nh chi u dày c a b n ñư c th c hi n theo các bư c sau:
Xác ñ nh tiêu chu n thi t k : ASME section VIII.Div.1
Xác ñ nh ñư c ng su t cho phép c a lo i v t li u làm b n ch a: δcp
Xác ñ nh áp su t tính toán b n ch a: Ptt
Xác ñ nh h s b sung chi u dày do ăn mòn C = Cc + Ca
Các thông s công ngh như: ðư ng kính b n ch a (D), Chi u dài ph n
hình tr (L).
Các thông s v n p b n ch a: Lo i n p b n ch a, chi u cao n p b n ch a.
6. Xác ñ nh các l trên b n
ði kèm v i b n là h th ng ph tr bao g m có các c a ngư i, các l dùng
ñ l p các thi t b ño như nhi t ñ , áp su t, m c ch t l ng trong b n, các l dùng
ñ l p ñ t các ng nh p li u cho b n, ng xu t li u, ng vét b n, l p ñ t các
valve áp su t, các thi t b ño ñ t n ng ñ hơi s n ph m trong khu v c b n ch a.
Các thi t b l p ñ t vào b n có th dùng phương pháp hàn hay dùng ren.
Thư ng ñ i v i các l có ñư ng kính nh ta thư ng dùng phương pháp ren vì d
dàng trong công vi c l p ñ t cũng như trong vi c s a ch a khi thi t b có s c .
Khi t o l trên b n ch a c n chú ý ñ n kho ng cách gi a các l cũng như
vi c tăng c ng cho l .
7. Xác ñ nh chân ñ và tai nâng
Chân ñ b n ch a ta dùng chân ñ b ng thép hàn hay có th xây b ng g ch,
bêtông. Tuy nhiên, trong ngành d u khí ta thư ng dùng chân ñ b ng thép hàn.
Ta ch n v t li u làm chân ñ , các thông s chân ñ sau ñó ki m tra b n.
Các yêu c u khi ki m tra b n:
- Giá tr ng su t mà t i tr ng tác d ng lên giá ñ không l n hơn 2/3 giá tr
ng su t v t li u làm chân ñ .
8. Các nh hư ng th y l c ñ n b n ch a
8.1 Áp su t làm vi c c c ñ i
Là áp su t l n nh t cho phép t i ñ nh c a b n ch a v trí ho t ñ ng bình
thư ng t i nhi t ñ xác ñ nh ñ i v i áp su t ñó. ðó là giá tr nh nh t thư ng

ñư c tìm th y trong t t c các giá tr áp su t làm vi c cho phép l n nh t t t c
các ph n c a b n ch a theo nguyên t c sau và ñư c hi u ch nh cho b t kỳ s
khác bi t nào c a áp th y tĩnh có th t n t i gi a ph n ñư c xem xét và ñ nh c a
b n ch a.
Nguyên t c: áp su t làm vi c cho phép l n nh t c a m t ph n c a b n ch a
là áp su t trong ho c ngoài l n nh t bao g m c áp su t th y tĩnh ñã nêu trên
cùng nh ng nh hư ng c a t t c các t i tr ng k t h p có th xu t hi n cho vi t
thi t k ñ ng th i v i nhi t ñ làm vi c k c b dày kim lo i thêm vào ñ b o
ñ m ăn mòn .
Áp su t làm vi c l n nh t cho phép có th ñư c xác ñ nh cho nhi u hơn m t
nhi t ñ ho t ñ ng, khi ñó s d ng ng su t cho phép nhi t ñ ñó.
Th nghi m áp su t th y tĩnh ñư c th c hi n trên t t c các lo i b n sau khi
t t c các công vi c l p ñ t ñư c hoàn t t tr công vi c chu n b hàn cu i cùng
và t t c các ki m tra ñã ñư c th c hi n tr nh ng yêu c u ki m tra sau th
nghi m.
B n ch a ñã hoàn t t ph i th a mãn th nghi m th y tĩnh.
Nh ng b n thi t k cho áp su t trong ph i ñư c th áp th y tĩnh t i nh ng
ñi m c a b n có giá tr nh nh t b ng 1,5 l n áp su t làm vi c l n nh t cho phép
(áp su t làm vi c l n nh t cho phép coi như gi ng áp su t thi t k ), khi tính toán
không dùng ñ xác ñ nh áp su t làm vi c l n nh t cho phép nhân v i t s th p
nh t ng su t S nhi t ñ th nghi m và ng su t S nhi t ñ thi t k .
Th nghi m th y tĩnh d a trên áp su t tính toán có th ñư c dùng b i th a
thu n gi a nhà s n xu t và ngư i s dùng. Th nghi m áp su t tĩnh t i ñ nh c a
b n ch a nên là giá tr nh nh t c a áp su t th nghi m ñư c tính b ng cách
nhân giá tr áp su t tính toán cho m i thành ph n áp su t v i 1,5 và gi m giá tr
này xu ng b ng áp su t th y tĩnh t i ñó. Khi áp su t này ñư c s d ng ngư i
ki m tra nên ñòi h i quy n ñư c yêu c u nhà s n xu t ho c nhà thi t k cung
c p các tính toán ñã ñư c s d ng ñ xác ñ nh áp su t th y tĩnh b t kỳ ph n
nào c a b n ch a .
Bu ng áp su t c a nh ng thi t k k t h p ñư c thi t k ho t ñ ng ñ c l p
ph i ñư c th như m t b n ch a riêng bi t nghĩa là ti n hành th v i b n bên
c nh không có áp.
8.2 T i tr ng gió
T i tr ng gió b t bu c ph i ñư c xác ñ nh theo nh ng tiêu chu n, tuy nhiên
nh ng ñi u lu t c a qu c gia ho c ñ a phương có th có nh ng yêu c u kh c khe
hơn. Nhà th u nên xem xét m t cách k lư ng ñ xác ñ nh yêu c u nghiêm ng t
nh t và s k t h p yêu c u này có ñư c ch p nh n v m t an toàn, kinh t , pháp
lu t hay không. Gió th i b t kỳ hư ng nào trong b t kỳ trư ng h p b t l i nào
ñ u c n ph i xem xét.
8.3 Dung tích ch a l n nh t cho b n mái n i
Kho ng 85 – 90% dung tích c a b n mái n i ñư c s d ng trong ñi u ki n
bình thư ng, ph n th tích không s d ng là do kho ng ch t trên (dead space)
ñ nh và kho ng ch t dư i (dead stock) ñáy.

ð i v i b n mái n i, ch n chi u cao b n ñ ñ t s c ch a l n nh t. Kho ng
ch t trên và ch t dư i ch u nh hư ng nhi u b i chi u cao hơn là ñư ng kính, do
ñó cùng v i m t th tích thì b n cao ch a nhi u hơn b n th p.
Chi u cao l n nh t ñ t ñư c ñư c xác ñ nh b i ñi u ki n ñ t ñai nơi ñ t
b n. Do ñó, khi ch n v trí ñ t b n ch a ph i ñi u tra v lãnh th nơi ñ t b n.
Do kho ng ch t trên nên b không ñư c ch a ñ y, n u quá ñ nh m c thì s
ñư c báo ñ ng b i ñèn báo ñ ng m c high level.

Chương 3
THI CÔNG B N CH A
1. T ng quan thi công b n ch a
N n b n ch a ph i ñư c thi t k như m t chân ñ d o dai, v i ñ b n thích
h p ñ ñ m b o r ng n n có th ch u ñư c s phân b m t cách h p lý áp l c
không cân b ng trên n n. S bi n d ng c a n n dư i m t m c ñ nh t ñ nh, t o
ra m t n n móng có ñ b n thích h p. C n ph i lo i tr s lún quá l n và lún
không ñ ng ñ u. M i quan h gi a ñ c ng c a v b n v i ñáy b n và n n ñ t
c n quan tâm.
ðá nghi n có th ñư c cung c p dư i v b n. Nh ng v t li u này giúp
ch ng l i ng su t c t cũng như s phá h y trong su t quá trình xây d ng.
Có 2 lo i b n chính là b n s d ng trong trư ng h p s c gió m nh và b n
áp th p có tính ñ n s c gió ñư c ký hi u HBC và BHD.
B r ng c a vai ñ ñư c ch n tùy thu c vào tính n ñ nh c a n n vai ñ và
n n ñư c ñ m b o kích thu c b r ng vai ñ nh nh t nên là 1m cho b n ch a
cao 15m và 1,5m cho b n ch a cao trên 15m.
S phân tích n n b n ch a c n ñư c tính thêm kh năng tác ñ ng c a gió,
ñ ng ñ t, các ch t ch a trong b n. Kh năng trư t c a ñ t c n ñư c nghiên c u
k .
nh ng vùng tình tr ng v ñ t chưa ñư c hi u bi t m t cách c n k thì nên
gia tăng chi u cao c a b n ch a theo tiêu chu n có tính ñ n s nghiên lún.
ð i v i nh ng khu v c có ñi u ki n th t thư ng hay m c nư c lên xu ng
th t thư ng, khu v c ñóng băng vĩnh c u thì ph i s d ng các k t c u ñ c bi t
riêng.
2. Các phương pháp thi công n n móng
Các tiêu chu n v n n móng ñư c xem xét phù h p v i t t c s n ph m
thông thư ng s ch a trong b n có trên th trư ng và kho ch a k c d u bôi
trơn, nh a ñư ng v i nhi t ñ thay ñ i. ð i v i nh ng b ch a LPG thì có
nh ng tiêu chu n riêng.
Hi n tư ng lún không ñ u c a b n mái n i do hi n tư ng bóp méo c a b n,
ñi u này làm hư h ng cơ c u b t kín. Lo i này có th xây d ng trên n n ñ t bình
thư ng (ho c ngay c y u), m t s trư ng h p ngư i ta s d ng phương pháp d
phòng là dùng m t l p ñá nghi n nh hay vòng ñư c gia c b ng bê-tông phía
dư i k t c u b n. Trư ng h p này cũng dùng cho b n mái c ñ nh.
C n có h th ng thoát nư c ñ phát hi n rò r ñ tránh s tích t nư c t o
nên áp l c có th phá h y l p bao ph n n móng. V i l c ñư c s d ng dư i l p

bao ph c a vai ñ và ñư ng d c c a vai ñ nơi mà kh năng xói l nh ng v t
li u m n hi n h u có th x y ra.
M t vòng kim lo i ñ t dư i ngay nh ng ch ch u l c c t c a kim lo i xung
quanh chu vi b n.
Xung quanh chu vi b n có bitume r ng 150 mm dùng làm ñ m và ch ng
th m.
B ñ ñư c gia c và b ngoài ñư c ph b i mi ng bê-tông dày ít nh t 50
mm ch ng th m.
Các bư c ti n hành cơ b n trư c khi thi công n n móng bao g m:
2.1 Kh o sát v trí
Nh ngư i tư v n ñ a ch t ñáng tin c y ñ kh o sát vùng ñ t (hi u rõ ñ t ñai
ñ a phương, có kinh nghi m v vi c ñ t n n móng…). ðây là bư c quan tr ng,
nh hư ng su t quá trình thi công.
2.2 Ki m tra ñ t
Ngư i ta thư ng dùng phép th ñ th m hình nón c a Dutch (DCTP’s):
nh ng l khoan thay th hay phép th ñ th m tiêu chu n (SPT) s ñư c ch p
nh n n u nh ng phép th DCPT’s không kh thi. Nh ng phép th trong phòng
thí nghi m trên nh ng l khoan s xác ñ nh tính ch t v t lý, cơ h c và hóa h c
c a ñ t nh ng ñ a ñi m và ñ sâu khác nhau.
T ng quát, s l n phép th DCPT’s s ñư c ti n hành trong ph m vi 1m
xung quanh n n móng b , ñ i v i b có ñư ng kính có 15m hay nh hơn, ch
c n ti n hành 1 phép th g n khu trung tâm c a n n móng và 1 ho c 2 l
khoan ph . Chi u sâu c a phép th DCPT’s s ph thu c vào ñư ng kính b
cũng như ñi u ki n t nhiên c a ñ t. V n ñ ñ c bi t quan tr ng khi ñư ng kính
c a b l n, b i vì s gia tăng ñư ng kính b s t o ra m t nh hư ng r t l n lên
l p ñ t bên dư i b .
S l n t i thi u c a nh ng phép th DCPT’s:
• 3DCPT’s ñ i v i b có ñư ng kính ≤ 15m
• 5DCPT’s ñ i v i b có ñư ng kính ≤ 50m
• 9DCPT’s ñ i v i b có ñư ng kính > 50m
ð sâu ñư c xuyên qua kho ng gi a có th t 3-5m dư i sàn c a n n
móng, ñ xác ñ nh b n ch t c a n n ñ t ngay dư i n n móng.
2.3 V t li u thi công n n móng
H n h p bitume-cát cho bê b n ch a:
Cát s ch và lư ng bùn ít hơn 5%. Lư ng nguyên li u ch y qua rây 200
mesh nên t 3-5% (ñi u này có th ñ t t nhi u ngu n pha tr n khác nhau),
nh ng h n h p yêu c u có th ñư c t o thành t nhi u lo i cát v i nhi u kích c
khác nhau.
M t s lo i bitume thích h p cùng v i kho ng nhi t ñ

Lo i Kho ng nhi t ñ
Shelmac50/100 65-95
Shelmac150/200 80-95
Shelmac200/300 85-105
Shelmac300/400 95-110
Shelmac400/500 100-115
Shelmac500/700 110-120
Shelmac S.125 150-135
Shelmac SRO 70-100
MC 800 80-115
MC 3000 95-120
MC 3 65-95
MC 4 80-100
MC 5 100-120
Mexphalte 80/100 135-160
Mexphalte 60/70 145-170
Các lo i máy tr n bitume-cát có th tr n liên t c hay gián ño n, trong m t
vài trư ng h p ph i tr n b ng tay m c dù chúng ch có th th c hi n khi h n
h p có ñ chính xác cao. Cát ph i ñư c làm khô trên ñĩa thép b ng l a và
bitume ph i ñư c nung trư c khi tr n v i nhau b ng x ng.
H n h p bitume-cát có th ñư c r i b ng tay, nhưng ph n l n thi công ñ u
s d ng thi t b chuyên d ng. B dày h n h p thư ng dùng là 50 mm.
H n h p cát ph i d dàng liên k t và dùng thi t b l p bơm hơi có tr c lăn
ho c máy kéo lăn qua l i ñ th c hi n quá trình k t dính, dùng thêm máy kéo
l p s t nh m ñ y m nh quá trình liên k t.
H n h p cát ư t cho vai ñ c a ñá:
Cát không nên ch a hàm lư ng bùn l n hơn 3%. H n h p th a mãn không
ñòi h i gi i h n c p ñ , do h n h p ñư c tr n t nhi u ngu n cát có c p ñ
r ng. Tuy nhiên, h n h p mong mu n nên t 3-10% ñi qua rây 200mesh.
Bitume là m t phân ño n kerosen ñ c bi t ñã ñư c pha ch s n v i tên
thương m i là Shelmac SRO (Special Road Oil) v i ñ nh t t 40-50s
STV(Standard Tag Viscocity) 250
C. ð i v i ñi u ki n nhi t ñ i, thư ng s
d ng bitume c ng hơn v i tên Tropical SRO, có th ñ t hàng t nhà máy l c d u
Shell.
ð ph lên cát ư t ta c n thêm vào ch t ho t hóa ñ t o liên k t v i ph gia
ch a trong SRO. Ch t ho t hóa hi u qu nh t là Ca(OH)2 v i hàm lư ng kho ng
90%. M c dù ch m t s lư ng ít c n thi t cho ph n ng hóa h c, nhưng trên 2%
t ng kh i lư ng h n h p ñư c dùng ñ ñ m b o ñ phân tán t t trên cát. Xi
măng Porland thư ng ñư c thay th v i hàm lư ng t 3%-4% do xi măng có
kh i lư ng riêng l n. Ch t ho t hoá ñư c phân tán vào cát trư c khi v i SRO.
Lư ng ch t h at hóa không nên dùng v i lư ng l n hơn do nó không dùng cho
ph n ng hóa h c, lúc ñó s c n lư ng SRO thêm vào do ch t h at hóa có b

m t riêng l n và ngoài ra nó có th gây gi m kh năng b n cơ làm h n h p dòn
và d v hơn.
Nư c là thành ph n không th thi u và th m chí ngay v i cát m thì c n
ph i thêm nư c sao cho hàm lư ng c a nó t i thi u là 5%.
Hàm lư ng SRO nh nh t ñư c quy t ñ nh b i vi c ki m tra ñơn gi n ñ
k t dính. M t h n h p có thành ph n: cát khô, 4%SRO, 2%Ca(OH)2 và 10%
nư c ñư c tr n b ng tay. Nói chung, h n h p tr n t hàm lư ng SRO thích h p
thì thư ng ñ t yêu c u, nhưng cũng ph i chú ý m t s ñi u ki n tránh x y ra s
không ñông c ng c a h n h p do tính không th m nư c s ngăn s hóa hơi c a
nư c và dung môi. ði u này thư ng x y ra ñ i v i nh ng c p ñ m n hay cát b
dơ ñòi h i hàm lư ng SRO cao. Do ñó ph i ki m tra b ng cách lăn trên m t cái
khay, n u h n h p có tính th m thì h n h p ñã ñư c lăn trư c s bay ñi. N u
như nư c không bay hơi thì h n h p ñem th s không có tính th m nư c và
ph i lo i b . H n h p ñư c ñem s d ng và nén ch t b ng nh ng phương pháp
tương t như ñ i v i h n h p cát khô và bitume.
2.4 ðê c a b n ch a
ðê ñư c dùng ñ gi s n ph m trong khu v c ñư c ch n và ngăn không
cho s n ph m tràn ra nh ng khu v c xung quanh. Trong kho ng gi a c a ñê yêu
c u ph i các b c tư ng bêtông hay ñá. Trong m t s trư ng h p khi không ñ
kh năng ch a lư ng yêu c u thì thêm vào nh ng ch trũng.
Thi t k c a ñê
Tư ng ñê thư ng ñư c gia c b ng bê-tông, g ch hay ñá. Trong nh ng
trư ng h p ñó ph i quan tâm ñ t bi t ñ n m i n i ñ ñ m b o chúng ñư c ch t.
Quan tâm ñ n kh năng rò r xuyên qua ho c bên dư i tư ng ñê, ph thu c
nhi u vào l p m t ñ t và l p ñ t ngay bên dư i ch xây tư ng.
Sàn ñê
N n ñê ch a ch t x p, v i khu v c có m c nư c th p nh t không c n thi t
ph i ch ng th m ra xung quanh vi c rò r ch p nh n ñư c. Nơi có rò r cao hay
các vùng lân c n có th b ô nhi m thì c n ñ ra phương án ch ng th m. V n ñ
quan tâm là kh năng ch ng th m khu v c có mưa l n hay nơi t n tr không
có ngư i. Trư ng h p ñó thì m c ñ th m nh hư ng quan tr ng ñ n n n móng
c a b n và tư ng ñ t c a ñê do chúng bão hòa v i ch t l ng t o nên s phân rã,
xói l nh ng l h ng trong n n ñê.
3. Các phương pháp thi công b n ch a
ð i v i b n hình tr , quá trình d ng b n có th ti n hành v i nhi u phương
pháp khác nhau. Không bó bu c m t phương pháp c th nào ñ i v i các lo i
b n khác nhau. Tuy nhiên ñ i v i các nhà th u vây d ng thư ng có kinh
nghi m, ng v i m t trư ng h p c th h s ñưa ra m t gi i pháp thích h p tùy
thu c vào quá trình t i ưu hóa v m t nhân công và trình ñ k thu t tay ngh

c a ñ i công nhân. Nhi m v c a h là ñưa ra m t quy trình xây d ng hoàn
thi n mang tính kh thi, tho ñáng và có kh năng mang l i m t k t qu t t.
ð d ng m t b n ch a ch t lư ng mang tính m quan có kh năng tránh
ñư c hi n tư ng móp và méo b n, tính ñúng ñ n c a quy trình hàn c n ñư c
tuân th ñi kèm v i quá trình giám sát nghiêm ng t.
Vì th , ñ h n ch t i ña các hi n tư ng x u có th x y ra trong quá trình
xây d ng, trư c tiên nhà th u ph i cân nh c k lư ng l a ch n phương pháp xây
d ng h p lý ñ ñ m b o mang l i m t k t qu tho mãn.
3.1 Phương pháp hàn hoàn thi n và ghép d n (Progressive Assemply and
Welding)
Trong phương pháp này, trư c tiên các t m thép dùng ñ gia công m t ñáy
ñư c l p ghép và hàn l i v i nhau. Theo sau ñó là quá trình gia công thân b n.
Quy trình ñư c ti n hành t ng t ng m t, các t m thép ñư c u n cong, ñ t ñúng
v trí, k p ch t v i t ng bên dư i b ng các ñinh ghim sau ñó thì ti n hành quá
trình hàn các t m thép l i v i nhau cho ñ n khi hoàn ch nh hoàn toàn m i ghép
t ng ñang gia công. C th các t ng thép l n lư t ñư c ch ng lên cao cho ñ n
ñ nh.
Cu i cùng là công ño n l p khung mái và mái bên trên
3.2 Phương pháp hàn gián ño n và l p ghép t ng th (Complete Assembly
followed by Welding of Horizontal Seams)

Phương pháp này tương t như phương pháp trên, trư c tiên các t m thép
ñư c t p h p ñ gia công ñáy. Ti p theo là quá trình gia công thân b n. Các t m
ghép ñư c u n cong, ñ t ñúng v trí và k p ch t, nhưng ñây ch hàn trư c các
m i ghép d c, v gi nguyên các m i ghép ngang. C th sau khi hoàn thi n
t ng thép ban ñ u ti p t c ñ n các t ng thép bên trên và cho ñ n t ng thép cu i
cùng.
Ti p theo là quá trình l p ghép khung mái và mái b n.
Sau cùng các m i ghép ngang thân b n m i ñư c hàn ñ hoàn thi n hoàn
toàn các m i ghép thân b n. Quy trình này có th th c hi n t trên xu ng hay
t dư i lên
3.3 Phương pháp nâng kích b n (Jacking-up Method)
Trong phương pháp này, sau khi ñáy b n ñư c gia công xong, ti n hành gia
công t m thép trên cùng, sau ñó l p ráp giàn mái và hàn mái và n p v i nhau.
Qui trình hàn ñư c th c hi n trên ñáy b n, các b ph n ñư c ñ thông qua các
con ñ i. Sau khi t ng thép trên cùng n i v i n p ñư c hoàn thi n xong, ngư i ta
kích các con ñ i nâng chúng lên m t ñ cao v a ñ và chèn vào các t ng thép
bên dư i, ti n hành qui trình hàn hoàn thi n. Sau khi t ng thép ñư c hoàn t t
xong, các t ng thép bên dư i ti p t c l n lư t cho ñ n khi hoàn thi n xong t ng
thép dư i cùng. Cu i cùng là công ño n hàn nó v i ñáy.
Ưu ñi m c a phương pháp này là kh c ph c các k t qu x u khi v a thi
công xong, ñ c bi t là hi n tư ng móp b n.
3.4 Phương pháp n i ( Floation method)

Phương pháp này áp d ng cho các lo i b n i. Trong giai ño n ñ u, quá
trình ñư c ti n hành tương t như “phương pháp hàn hoàn thi n và ghép d n”
cho ñ n khi hai t ng thép ban ñ u ñư c gia công xong. Dùng thi t b nâng ñ
ñưa mái n i ñã gia công xong vào bên trong. Sau ñó, nư c ñư c bơm vào b n,
mái n i dâng lên ñ n m t v trí c n thi t. Ngư i ta dùng nó như m t sàn nâng
công tác h u hi u cho quá trình thi công. Ngoài ra, m t c n tr c nh di ñ ng
cũng ñư c d ng trên mái n ñ c u vào ñúng v trí cho quá trình hàn. C m i
khi m t t ng thép ñư c hoàn thi n xong, ngư i ta l i bơm nư c vào b n d thao
tác cho các t ng thép bên trên.
Phương pháp này ch có kh năng áp d ng t i các các khu ñ t có kh năng
ch ng lún cao và tiên ñoán ñư c kh năng ch ng lún c a nó.
4. Ch t lư ng m i hàn
Ch t lư ng c a m i hàn r t quan tr ng, nó nh hư ng r t l n ñ n c u trúc
c a b n, quá trình v n hành và tư i th c a b n. Ch t lư ng c a m t m i hàn
ph thu c vào r t nhi u nguyên nhân, trong ñó có các nguyên nhân chính sau:
4.1 Trình ñ c a các th hàn
Khi hàn các t m ghép b n, khung mái s t, c u trúc, khung ñ trong quá
trình thi công b n thì ph i ñư c th c hi n b i nh ng ngư i th có tay ngh , có
chuyên môn k thu t và có nhi u kinh nghi m trong ngh . H ph i vư t qua
ñư c m t kỳ thi ki m tra trình ñ theo tiêu chuy n qu c t và h ph i có b ng
c p, gi y ch ng nh n v k năng, trình ñ hàn.
Trong qúa trình hàn t m hay hàn c ñ nh ñ i v i ñáy b n, v b n, mái b n
ph i ñư c s p x p sao cho gi m thi u t i ña gây ra nguyên nhân gây bi n d ng
và móp b n do m i hàn gây ra.
Trong quá trình hàn ñáy b n có th hàn ho c không hàn t m kim lo i vành
khuyên dư i ñáy b n. M c ñích chính c a nh ng t m kim lo i này là ñ ch ng
th m
4.2 Ch t lư ng c a qúa trình hàn
Ch ñ u tư trong quá trình l p ghép ph i có nhi m v ki m tra quy trình
hàn c a mình xem có phù h p v i nh ng tiêu chu n quy ñ nh hay không (shell).
Ngoài ra, kim lo i hàn cũng ñư c ki m tra các thông s như tác ñ ng nhi t hay
tác ñ ng l c theo tiêu chu n quy ñ nh .
4.3 ði u ki n th i ti t
Quá trình hàn không nên ti n hành trong ñi u ki n th i ti t m ư t ho c
mưa gió, bão, tuy t, mưa ñá, v.v….tr khi ngư i hàn và quá trình hàn ñư c che
ch n c n th n .
Không nên ti n hành hàn khi nhi t ñ môi trư ng quá th p (nh hơn -
18o
C). Trong trư ng h p này, trư c khi hàn ph i gia nhiêt trư c c hai ch n i
c a nh ng t m kim lo i n n. Trong su t quá trình hàn các l p thì nhi t ñ gia
nhi t gia tăng luôn ñư c duy trì trong 1 ph m vi nh t ñ nh. ð i v i thép carbon

hay thép có ng su t trung bình và cao ñ u ph i ñư c gia nhi t trư c theo nh ng
quy ñ nh nh t ñ nh .
4.4 ði n c c hàn và dây hàn
V t li u hàn ph i có trong danh m c cho phép v i các v t li u hàn mà các
t ch c có ch c năng quy ñ nh (mang tính qu c t ).
ði n c c hàn ph i ñư c b o qu n, gi gìn trong thùng carton hay nh ng nơi
khô ráo tránh b tác ñ ng x u c a môi trư ng.
N u như ñi n c c hàn b m ư t nhưng không hư h i gì thì v n có th dùng
l i khi ñư c s ñ ng ý c a nhà s n xu t ñi n c c.B t k ñi n c c nào b m t l p
v b o v hay hư h i thì ñ u ph i b lo i b . Nh ng ñi n c c cơ b n ho c ñi n
c c ch a ít Hydrogen s ñư c dùng cho nh ng l p hàn n n, ñi u này là b t bu c
khi b dày c a t m kim lo i >19mm hay nhi t ñ môi trư ng th p. ði n c c
th p Hydrogen ph i ñư c b o v khô ráo trong su t quá trình hàn, ñây là yêu
c u c a nhà s n xu t. ði n c c th p hydrogen ñư c dùng khi hàn tay nh ng kim
lo i có ng su t trung bình cao.
4.5 Vát mép m i hàn
ð i v i quá trình hàn t ñ ng thì vi c chu n b mép hàn ph i ñư c ti n
hành theo quy ñ nh chu n tuỳ thu c vào b dày và kim lo i c a v t li u làm b n
4.6 Trình t hàn
Hàn t m th i ñư c ng d ng khi hàn d c các m i n i gi a các t m b n và
nh ng m i hàn ngang gi a hàng cu i c a v b n v i ñáy b n trong su t quá
trình l p ñ t b n, nhưng sau ñó nó ph i ñư c lo i b mà không ñ l i d u v t gì
khi ti n hành hàn c ñ nh.
Khi thi công b n b thì phương pháp hàn t ñ ng ñư c áp d ng v i nhi u
ưu ñi m :
- Năng su t hàn ñ t hi u qu cao .
- M i hàn ñ ng ñ u và ít g p nh ng l i do thao tác tay c a con ngư i
gây ra (l n xí,l x p)
- Ti t ki m ñư c v t li u hàn
- T o ñư c s k t l ng ñ ng ñ u gi a kim lo i n n và kim lo i hàn,
do ñó m i hàn ñư c ñ m b o ñư c tính cơ, lý, hóa.
- Gi m ñư c chi phí nhân l c và nh ng thi t b ph ñi kèm
ð i v i thi công b n b thì ch y u có hai m i hàn là hàn d c và hàn
ngang.
Trong nh ng m i hàn g m nhi u l p, m i l p hàn c a kim lo i hàn ñ u
ph i ñư c làm s ch x và nh ng ch t k t l ng khác trư c khi ti n hành hàn l p
ti p theo. M i hàn ñư c xem như hoàn t t khi m i hàn ñã ñư c làm s ch. Ph i
làm v sinh các l p x , các ch t b n bám bên ngoài trư c khi ñư c ki m tra và
quét sơn.
Trong su t quá trình hàn ph i có s tương ñ i gi a t c ñ hàn và ch t
lư ng c a m i hàn. M i m i hàn c n có ñ th i gian ñ kim lo i hàn và kim lo i
n n ch y ra, l ng k t hi u qu nh t (gi m t i thi u nhưng ng su t n i bên trong

m i hàn ) ñ ñ m b o các tính ch t kim lo i ñông t là tương ñương v i v t li u
n n ban ñ u.
5. Trình t thi công b n ch a
5.1 Chu n b thi công ( Prefabrication)
ð i v i v trí ñ t b n nguy hi m ho c n m g n các b n hi n h u ñang t n
tr các s n ph m nh . Vì lý do an toàn, b n có th ñư c gia công trư c và sau
ñó ñư c v n chuy n ñ n công trư ng thi công b ng m t trong các phương pháp
sau: Gia công b n trư c t i công xư ng (kích thư c t i ña c a b n ph thu c
vào gi i h n và kh năng c a phương ti n v n chuy n, Thông thư ng gi i h n
ñư ng kính t i ña là 12m) và gia công b n trư c t i m t v trí t m th i an toàn
n m g n v trí ñ t b n. Sau ñó b n ñư c v n chuy n ñ n công trư ng thi công
b ng c n c u, xe lăn ho c vòng ñ m khí.
C n lưu ý ti n hành quá trình th thu l c sau b n ñư c c ñ nh t i v trí
xác ñ nh.
5.2 Quy trình thi công b n
H gi ng ch ng gió
Trong quá trình xây d ng, b n ph i ñư c b o v ñ có kh năng ch ng l i
s bi n d ng ho c các hư h i có kh năng x y ra do áp su t tác ñ ng b i gió
b ng các lo i cáp neo ho c c t ch ng thích h p. Các neo ph i ñư c c ñ nh
v ng ch c trong su t quá trình thi công cho ñ n khi b n ñã ñư c hoàn ch nh m i
hàn thân máy và khung mái, ð i v i b n n p h ph i ñ i cho ñ n khi d m
ch ng gió ñư c hoàn thành. C n quan tâm ñ n n ñ nh v ng ch c c a m u neo
cho cáp khi công trư ng thi công t m nghĩ vào cu i tu n ho c ngày l , ñ t bi t
lưu ý ñ i v i các lo i ñ t bùn y u. Cáp ñư c b trí v i yêu c u t i thi u m t cáp
m i 8m quanh chu vi b n.
ð i v i khu v c có gió m nh, phương pháp n i là m t phương pháp hi u
qu ñ n ñ nh, b o v b n trong quá trình thi công. Vì lý do này, phương pháp
ngoài áp d ng cho các b n n p n i còn có th áp d ng linh ñ ng ñ xây d ng
các b n ñ h và b n n p c ñ nh.
Ph tùng ph tr :
Giá ñ , ñai c, k p ghim và nh ng thi t b b tr trong quá trình xây d ng
có th ñư c hàn g n vào thành b n nhưng khi hoàn t t quá trình gia công thì
ph i tháo g các linh kiên này nhưng không ñư c dùng ñ c ñ ñ o, kìm ñ kéo
ho c gi t m nh các b ph n này ra. Sau ñó ti n hành giũa b ng các ph n kim
lo i nhô ra do v t li u hàn và làm s ch b m t b n kh i x hàn. Khi phát hi n các
ch l m ph i dùng các v t li u cùng b n ch t hàn nóng ch y ñ ñi n ñ y ch
khuy t và sau ñó dùng giũa san b ng.
Quá trình g n t ng thép ban ñ u vào ñáy b n:

Trong quá trình này c n lưu ý ñ n khe h cho phép gi a hai b m t thân và
ñáy b n ñ bù tr v i hi n tư ng co giãn c a kim lo i khi hàn và dư i tác ñ ng
c a môi trư ng. Sau khi các t m thép ñư c u n cong và ñ t vào ñúng v trí,
thân b n ñư c ñ i ñ ki m tra tính tròn ñ u c a thân. Trư c khi ñư c hàn dính
vào ñáy, c n s d ng k p kim lo i ñ gi các t m thép ñúng v trí và các thi t b
h tr khác g n vào ñáy b n ñ b o ñ m tính chính xác sau khi ñ i trong su t
quá trình hàn.
Ki m tra tính ñ u ñ n:
Trư c khi hàn các t m thép l i v i nhau ( khi hoàn thành t ng dư i cùng
n i v i dáy), c n ki m tra tính ñi u ñ n th ng hàng và t n t i khe h h p lý gi a
các t m thép, b t c s sai l ch nào xác ñ nh ñư c sau quá trình hàn ph i n m
trong kho n dung sai cho phép. N u ta tiên li u ñư c các giá tr sai l ch vư t
quá kho n gía tr cho phép thì ph i ti n hành cân ch nh l i các t m thép trư c
khi quá trình hàn ñư c b t ñ u.
Ph i th t s c n tr ng, ph i h p hi u qu các quá trình chu n b trư c ñó
v i qui trình hàn ñ b o ñ m hình d ng tròn ñ u c a ñư ng kính và gi m thi u
s bi n d ng trong su t chi u dài b n t ñáy ñ n ñ nh b n. Nhà ñ u tư có quy n
t ch i ti p nh n b n chuy n giao khi phát hi n b n có d u hi u b o n, móp hay
b t c s bi n d ng nào khác. Khi b n ñã ñư c hoàn thành, không ñư c phép
n ng ch nh b n b ng phương pháp g t t a ñ ñ t s ñ u ñ n trong m i trư ng
h p.
Sau khi t ng m t ñư c d ng lên và hàn xong, ð sai l ch c a bán kính
trong ñư c xác ñ nh t tâm b n ñ n b t kỳ ñi m nào thành trong c a b n so
v i bán kính danh nghĩa không ñư c l n hơn các giá tr ∆ so v i ñư ng kính
b n
• D≤12.5m ∆=13mm
• 12.5 <D≤ 45m ∆=19mm
• D>45m ∆=25mm
Khung và mái tôn l p mái:
Trư c tiên ph i ki m tra c th s lún c a b n và n n ch nh thân b n ñ ñ t
ñư c hình d ng yêu c u trư c khi d ng khung mái và các t m l p mái. Các c t
ch ng ñ ñư c d ng lên t m th i làm chân ñ cho quá trình l p ráp khung mái.
Nhà th u xây d ng ph i tính toán t i tr ng t i ña mà các c t ph i ch u tác ñ ng.
Sau ñó tuỳ theo kh năng ch u l c c a t ng lo i c t mà tính toán ra s c t và b
trí ñ i x ng nh ng v trí thích h p. Khi các c t ñ d ng xong, xà d m hư ng
tâm, ñòn tay và các h gi ng ñ ng và ngang ñư c d ng lên, c n lưu ý v trí c a
các thanh gi ng ph i ñư c l p ráp chính ñ mái có hình d ng cân x ng và không
l ch v i thân b n. Hoàn t t công ño n này thông qua quá trình hàn các b ph n
l i v i nhau. Sau ñó có th tháo c t ñ và ti n hành quá trình gia công ñ i v i
tôn l p mái.
Trong quá trình t p h p, b trí và l p ráp các t m l p l i v i nhau c n s p
x p sau cho chúng ñư c s p x p d i x ng v i nhau qua tâm b n. M c ñích c a
quá trình này là ñ t i tr ng phân b ñ i x ng qua khung mái t c t i tr ng phân

b ñ u xung quanh móng b n. Khi t i tr ng phân b không ñ u thì s d n ñ n
ng l c t p trung t i m t v trí r t d d n ñ n hi n tư ng nghiêng b n khi quá
trình lún x y ra. Sau khi các t m thép ñư c cân ch nh xong có th ti n hành qui
trình hàn dính vào khung mái.
5.3 Các phương pháp di chuy n b n
Di chuy n b n trên con lăn:
ð di chuy n b n trên nh ng con lăn, trư c h t c n ph i nâng b n ra
nh ng n n móng t m th i xung quanh chu vi ngo i biên 6m. M t h th ng
ñư ng ray b ng s t, ñư c bôi trơn b ng m , thích h p v i toàn b chi u dài
ño n ñư ng, và hơi nghiêng v phía n n móng m i. Nh ng con lăn b ng thép
n m trên ñư ng ray s nâng ñ toàn b b n trong su t quá trình di chuy n .
Khi b n n m trên con lăn thì nó ñã ñư c ñ y b ng t i hay máy kéo. Khi
ñ n v trí m i, nó s ñư c nâng lên l i, h th ng ray phía dư i s ñư c lo i b ,
sau ñó b n ñư c h ñ n v trí m i. Trong quá trình di chuy n thì b n ph i ñư c
ki m tra giám sát ch t ch , trong nh ng ñi u ki n th i ti t th t thư ng mưa gió
thì không nên th c hi n, ñ ng th i ph i có bi n pháp b o v b n b ng các h
th ng dây ñai và dây neo.
Di chuyên b n b ng phương pháp n i:
Phương pháp này ñư c th c hi n b ng cách ñào con mương theo l trình,
sau ñó mương ñư c làm ñ y nư c v i m t ñ sâu thích h p ñ b n có th n i
kh i n n móng c a nó. B n ñư c làm n i, ñư c ñ y ñi ñ n n n móng ñã chu n
b t i v trí m i và cho phép ñ t n ñ nh tr l i khi ta tháo nư c ra kh i mương.
Ví d như v i b n có ñư ng kính 36m, chi u cao 12m thì có th n i trên
con mương v i chi u sâu 600mm. Khi b n n i có th ñư c ñ y b ng t i ho c
may kéo, s d ng h th ng riêng bi t dây cáp ñ n ñ nh nó trong quá trình di
chuy n.
Trong quá trình di chuy n ñ i v i b n n p c ñ nh có th di trì m t áp l c
t i ña là 20 mbar trong b n nh m tránh ñư c áp l c nư c gây ra khi b n n i.
ð gi ñư c v trí vuông góc v i m t nư c trong khi di chuy n ngư i ta có
th h n ch b ng cách thêm cái túi ñ ng cát vào dư i ñáy b n
Phương pháp này cũng không nên ti n hành trong ñi u ki n th i ti t mưa
gió.
Di chuy n b n b ng ñ m không khí:
Hi u qu c a phương pháp này d a trên tính lơ l ng nh m làm gi m tr ng
t i c a b n trong quá trình di chuy n. M c khác phương pháp này làm gi m t i
ña chi phí, không c n ph i t n nh ng chi phí làm ñư ng s t hay ñào ñê. Trong
phương pháp này, b n có th di chuy n hay quay m t cách d dàng. V i các
ño n ñư ng có tình tr ng thông thư ng thì không có v n ñ gì x y ra, không c n
ph i s a sang l i ño n ñư ng di chuy n, mà m c ñ chính xác ñ t b n r t cao.
Sau khi b n ñư c di chuy n ñ n n n m ng m i b i m t trong ba phương
pháp trên, thì các m i hàn ñáy b n ph i ñư c ki m tra l i v ng su t và rò r .

Chương 4
CÁC THI T B PH TR B N CH A
1. H th ng Bơm
1.1 Bơm ly tâm
Bơm ly tâm làm vi c theo nguyên t c ly tâm. Ch t l ng ñư c hút và ñ y
cũng như nh n thêm năng lư ng (làm tăng áp su t) là nh tác d ng c a l c ly
tâm khi cáng gu ng quay. Bánh gu ng ñư c ñ t trong thân bơm và quay v i v n
t c l n. Ch t l ng theo ng hút vào tâm gu ng theo phương th ng góc r i vào
rãnh gi a các cáng gu ng và chuy n ñ ng cùng v i gu ng. Dư i tác d ng c a
l c ly tâm, áp su t c a ch t l ng tăng lên và văng ra kh i gu ng theo thân bơm
(ph n r ng gi a v và cánh gu ng) r i vào ng ñ y theo phương ti p tuy n. Khi
ñó tâm bánh gu ng t o nên áp su t th p. Nh l c m t thoáng b ch a (b h
áp su t khí quy n), ch t l ng dâng lên trong ng hút vào bơm. Khi gu ng quay,
ch t l ng ñư c hút và ñ y liên t c, do ñó ch t l ng chuy n ñ ng r t ñ u ñ n.
ð u ng hút có lư i l c ñ ngăn không cho rác và v t r n theo ch t l ng vào
bơm gây t c bơm và ñư ng ng. Trên ng hút có van m t chi u gi ch t l ng
trên ng hút khi bơm ng ng làm vi c. Trên ng ñ y có l p van m t chi u ñ
tránh ch t l ng kh i b t ng ñ d n v bơm gây ra va ñ p thu l c có th làm
h ng gu ng và ñ ng cơ ñi n (khi gu ng quay ngư c do bơm b t ng d ng l i).
Ngoài ra trên ng ñ y còn l p thêm m t van ch n ñ ñi u ch nh lưu lư ng ch t
l ng theo yêu c u. Bơm ly tâm lúc kh i ñ ng không ñ d ñu i h t không khí ra
kh i bơm và ng hút, t o ra ñ chân không c n thi t. Vì v y, trư c khi m máy
bơm, ph i m i ch t l ng vào ñ y bơm và ng hút ho c có th ñ t bơm th p hơn
m c ch t l ng trong b hút cho ch t l ng t ñ ng choán ñ y thân bơm.
Áp su t c a ch t l ng do l c ly tâm t o ra hay chi u cao ñ y c a bơm ph
thu c vào v n t c quay c a gu ng; v n t c càng l n thì áp su t và chi u cao ñ y
càng l n. Tuy nhiên, không th tăng s vòng quay b t kì ñư c, vì lúc y ng
su t trong v t li u làm gu ng s tăng và ñ ng th i tr l c cũng tăng cùng v n
t c. Do dó bơm m t c p ch ñ t ñư c áp su t t i ña 40 ñ n 50m, còn mu n tăng
áp su t ch t l ng lên hơn n a thì ph i dùng bơm nhi u c p.

Bơm ly tâm 1 c p tr c ngang
Bơm ly tâm 1c p tr c ñ ng

Ưu ñi m c a bơm ly tâm:
- T o ñư c lưu lư ng ñ u ñ n ñáp ng yêu c u k thu t, ñ th cung c p
ñ u ñ n không t o hình sin.
- S vòng quay l n, có th truy n ñ ng tr c ti p t ñ ng cơ ñi n.
- C u t o ñơn gi n, g n, chi m ít di n tích xây d ng mà không c n k t
c u n n móng quá v ng ch c. Do ñó giá thành ch t o, l p ñ t, v n hành
th p.
- Có th dùng ñ bơm nhưng ch t l ng b n vì khe h gi a cánh gu ng và
thân bơm tương ñ i l n, không có van là b ph n d b hư h ng và t c
do b n gây ra.
- Có năng su t l n và áp su t tương ñ i nh nên phù h p v i ph n l n các
quá trình.
Vì v y, g n ñây bơm ly tâm ñ d n d n thay th bơm pittông trong trư ng
h p áp su t trung bình và th p, còn năng su t trung bình và l n.
Tuy nhiên bơm ly tâm cũng t n t i nhi u như c ñi m c n nghiên c u c i
ti n:
- Hi u su t th p hơn bơm pittông t 10 ñ n 15%
- Kh năng t hút kém nên trư c khi bơm ph i m i ñ y ch t l ng cho
bơm và ng hút khi bơm ñ t cao hơn b ch a.
N u tăng áp su t thì năng su t gi m m nh so v i thi t k do ñó hi u su t
gi m theo.
Bơm ña c p n m ngang

Bơm ña c p tr c ñ ng
1.2 Bơm tr c vít
Bơm tr c vít ñư c s d ng khi bơm các s n ph m vài b n có áp l c l n và
tránh t o tia l a ñi n.
Bơm có th có m t, hai, ho c ba tr c vít ñ t v trí n m ngang ho c th ng
ñ ng. Lo i bơm ba tr c vít thì tr c gi a là tr c d n và hai tr c bên là tr c b d n.
Khi làm vi c bình thư ng tr c d n không truy n momen xo n cho các tr c b
d n mà các tr c này xoay dư i áp su t ch t l ng. Các tr c b d n ch có tác d ng
bít kín.
2. H th ng van (valves)
Van ñư c s d ng thêm trong h th ng ñ ng t chuy n ho c ñi u ch nh
dòng ch t l ng. D a vào ch c năng c a van, s thay ñ i trong tr ng thái dòng
c a van, có th ñi u ch nh ñư c b ng tay, ho c t ñ ng nh cài tín hi u t thi t
b ñi u khi n, ho c là van có th t ñ ng ñ tác ñ ng ñ thay ñ i ch ñ c a h
th ng. M t s lo i van và nh ng ng d ng c a chúng s ñư c mô t trong ph n
này.

2.1 Van ch n
Van ch n là lo i van ñư c dùng ñ ngăn dòng ch y ho c m t ph n dòng
ch y nh m ñ t ñư c m t dòng ch y m i sau van. Yêu c u cơ b n thi t k m t
van ch n là ñưa ra tr l c dòng t i thi u v trí hoàn toàn m và ñ t ñư c ñ c
tính dòng kín v trí hoàn toàn ñóng. Van c ng, van c u, van bi, van bư m, van
màng có th ñáp ng ñư c t t c các yêu c u trên nh ng m c ñ khác nhau, ví
v y ñư c s d ng r ng rãi trong vi c ñóng c t. Nh ng ki u van th c t ñư c
ñánh giá b ng các thông s sau:
- Chênh áp
- ð kín
- ð c tính dòng ch t l ng
- Kín h th ng
- Yêu c u tác ñ ng
- Chi phí ban ñ u
- B o dư ng
Van c ng hay van c a (gate valve): Van c a ñư c thi t k ñ làm vi c như
m t van ch n. Khi làm vi c, van lo i này thư ng là ñóng hoàn toàn ho c là m
hoàn toàn. Khi m hoàn toàn, ch t l ng ho c là khí ch y qua van trên m t
ñư ng th ng v i tr l c r t th p. K t qu t n th t áp l c qua van là t i thi u.
Van c a không nên dùng ñ ñi u ch nh ho c ti t lưu dòng ch y b i vì
không th ñ t ñư c s ñi u khi n chính xác.
Hơn n a, v n t c dòng ch y cao v trí van m m t ph n có th t o nên s
mài mòn ñĩa và b m t trong van. ðĩa van không m hoàn toàn cũng có th b
rung ñ ng.
Van c a bao g m ba b ph n chính: thân van, c van và khung van. Thân
van thư ng ñư c g n v i ñư ng ng b ng m t bít, ng vít, ho c n i b ng hàn.

C van bao g m các ph n chuy n ñ ng ñư c ghép vào thân thông thư ng là
b ng bulông ñ cho phép b o dư ng và lau chùi. Khung van bao g m ty van,
c a van, ñĩa van và ñ van hình nh n. Hai lo i van c a cơ b n là ki u van hình
nêm và ki u van hai ñĩa. Ngoài ra còn có m t s ki u van c i ti n t hai lo i ñĩa
trên.
Van c u (Globe valves): Van c u truy n th ng dùng ñ ch n dòng ch y.
M c dù van c u t o nên t n th t áp l c cao hơn van th ng (Ví d : van c a, x ,
bi…) nhưng nó có th dùng trong trư ng h p t n th t áo l c không ph i là y u
t ñi u khi n.
Van c u bao g m: van c u ki u ch Y và van góc.
Van c u thư ng ñư c s d ng ñ ñi u ch nh lưu lư ng. D i lưu lư ng ñi u
ch nh, t n th t áp l c và t i tr ng làm vi c ph i ñư c tính toán ñ n khi thi t k
van ñ ñ phòng van s m b h ng và ñ m b o v n hành thông su t.
Van c u thư ng là lo i có ty ren trơn tr van lo i l n thì có k t c u b ngoài
b t bulông b ng ñòn gánh. Ph ki n c a van c u cũng gi ng như ph ki n van
c a. B o dư ng van c u thì tương ñ i d dàng vì ñĩa van và ñ van cùng phía.
V i ñĩa c ñ nh, ñĩa thư ng có b m t ph ng ép ngư c vào ñ van gi ng như
m t cái n p. Ki u thi t k ñ van này không phù h p v i ti t lưu áp su t cao và
thay ñ i.
Van c u là nh ng van t n t i thư ng xuyên nh t. Nh ng ki u van khác
cũng có thân c u. Do ñó, nó d a vào c u trúc bên trong ñ xác ñ nh ki u van.
L i vào và ra c a van ñư c s p x p theo nh ng yêu c u c a dòng ch y.

Van c u truy n th ng dùng ñ ch n dòng ch y. M c dù van c u t o nên t n
th t áp l c cao hơn van th ng nhưng van c u có th ñư c dùng trong trư ng h p
t n th t áp l c không ph i là y u t ñi u khi n n a.
Van c u thư ng s d ng ñ ñi u ch nh lưu lư ng. D i lưu lư ng ñi u ch nh
t n th t áp l c và t i tr ng làm vi c ph i ñư c tính toán ñ n khi thi t k van ñ
ñ phòng van s m b h ng và ñ m b o v n hành trong su t.
Van ph i ch u áp su t cao và thay ñ i trong lĩnh v c ti t lưu ph i có thi t k
ki u van ph i r t ñ c bi t, thư ng s d ng hai lo i van sau: Van c u c l n ñi n
hình ghép bích và van c u góc v i mép b t bulông.
C u t o g m các b ph n chính như: tay v n, c van, ty van, vòng ch n ñĩa
c , thân van, ñĩa van, ñ van.
Ho t ñ ng: ðĩa van truy n th ng ngư c v i ki u ñĩa c m, t o ra l p ti p
xúc m ng gi a ñ truy n th y hình búp măng và b m t ñĩa. Di n tích ti p xúc
h p này r t khó b phá v vì v y làm kín áp l c d dàng. Ki u thi t k ny cho
phép chôn kín và ti t lưu h p ly trong van c u quay, ñĩa và ñ hình nh n thư ng
ñ ơc tráng b ng ñ ng thau. Trong van c u b ng thép dùng ñ n nhi t ñ v i
7500
F, van thư ng ñư c m thép không r . Các b m t thư ng ñư c tôi luy n
nhi t ñ ñ t ñư c ñư c giá tr ñ c ng khác nhau. Nh ng lo i v t li u khác, bao
g m v h p kim Coban cũng ñư c s d ng.
B m t ñ van là n n, ñ ñ m b o ch c ch n toàn b b m t ñư c ti p xúc
khi van ñóng. V i nh ng lo i có áp l c th p hơn, m t ph ng ti p xúc ñư c duy
trì bơi các ñĩa khoá vít dài.
ðĩa quay m t cách t do quanh ty van ñ tránh làm xư c b m t ñĩa và ñ
hình nh n. Ty van d a vào m t t m ch n c ng, tránh làm xư c ty van và ñĩa
ñi m ti p xúc.
2.2 Van ñi u ch nh
Van ñi u ch nh ñư c s d ng thêm cho h th ng ñư ng ng ñ ñi u ch nh
dòng ch t l ng, ph thu c vào m c ñích ban ñ u là ñi u khi n dòng ch y, áp l c
hay là nhi t ñ mà nhi m v ñ t ra là tăng ho c gi m dòng ch t l ng qua van
nh m tho mãn tín hi u t b ñi u ch nh áp su t, lưu lư ng ho c nhi t ñ .
Yêu c u ñ u tiên c a m t van ñi u ch nh là ñi u ch nh lưu lư ng dòng ch y
t v trí m ñ n ñóng trong d i áp su t làm vi c mà không b phá hu . Nh ng

van thi t k ñ ăc bi t như là c u kim, bư m, bi, màng có kh năng ñáp ng
nh ng yêu c u trên các m c ñ khác nhau. Các nhà s n xu t nên ch n l a gi i
h n làm vi c cho t ng lo i van c th .
Van nút: Van nút còn g i là van l y, thư ng ñư c dùng ñ duy trì lưu
lư ng ñ y ñ gi ng như van c a nơi c n ph i tác ñ ng nhanh. Nó thư ng ñư c
dùng cho hơi, nư c, d u, khí và các áp d ng hoá ch t l ng. Van hút thư ng
không ñư c thi t k ñi u ch nh lưu lư ng. Như v y m t s lo i van này ñư c
thi t k m t cách ñ c bi t dư c dùng cho m c ñích này, ñ c bi t là cho ti t lưu
dòng khí.
Thân và ñĩa hình côn mang l i nh ng ñ c tính c n thi t cho van hút. Thi t
k c n th n ph n thân trong van có th mang l i hi u su t dòng ch y r t cao.
C a c a ñĩa hình côn thư ng là hình ch nh t. Tuy nhiên, m t s lo i van có th
k t c u c ng tròn. Nh ng ki u van ch y u là d ng bình thư ng, d ng ng
venturi ng n, c a tròn và nhi u c a.
Ưu ñi m c a van nút nói chung có th ñư c s a ch a nhanh chóng ho c là
r a s ch mà không c n thi t ph i tháo thân van ra kh i h th ng ñư c ng. Nó
có th ñư c s d ng trong lĩnh v c t áp su t chân không ñ n 10.000 psi và

nhi t ñ t -50 ñ n 1500
F. Các van nút có th ñư c tráng v i r t nhi u v t li u
khác nhau, phù h p v i nhi u ng d ng cho hoá ch t.
Van d ng màng: Van d ng màng có r t nhi u thu n l i trong nh ng ng
d ng v i áp l c th p mà không th ñ t ñư c b ng các van khác. Dòng ch t l ng
ch y qua van m t cách ñ u ñ n, gi m thi u t n th t áp l c.
Van này r t phù h p v i nh ng ng d ng hi n ñ i vào lĩnh v c ti t lưu, nó
mang l i ñ c tính làm kín tuy t v i.
Dòng ch t l ng ñư c ngăn kh i nh ng ph n làm vi cc a van ngăn ch n t p
ch t, hoá ch t l ng và s mài mòn các k t c u cơ khí. B i vì không có rò rĩ d c
theo xung quanh ty van nên lo i van này hoàn toàn kín. ð c tính này làm cho
van tr nên quan tr ng trong các ng d ng, vì nó không cho phép có rò r ra
kh i ho c t ngoài vào h th ng.
Van màng bao g m thân van có ñ van ñ t dòng ch y, màng van m m
d o t o nên m t vùng áp l c phái trên van, m t máy nén khí dùng ñ t o áp l c
lên màng ngư c v i ñ van, c van và tay v n b o v màng và thân van khi có
tác ñ ng t máy nén.
Áp su t t i ña mà van màng ch u ñư c là kh năng ch u áp l c c a v t li u
làm màng và nhi t ñ làm vi c. Vì v y, tu i th thi t k c a van cũng b nh
hư ng b i môi trư ng làm vi c. Ngoài ra, áp l c thu l c c a h th ng khi ki m
tra ph i l n hơn áp l c t i ña mà màng có th ch u ñư c.
Van màng d ng ng thư ng dùng trong công nghi p bia rư u, nó cho phép
s d ng qu bóng hình c u ñ chùi van cùng v i hơi nư c và dung d ch ki m mà
không c n ph i tháo van ra kh i ñư ng ng.
Van bi: Van bi là van xoay ¼ vòng, ng d ng cho khí, khí nén, ch t l ng
và v a xây d ng. Vi c s d ng nh ng v t li u làm kín, m m như là nylon, cao
su t ng h p, polime t o ra kh năng là kín tuy t v i t -450 ñ n 5000
F

V n hành van bi cũng gi ng như van hút, chúng không có m i ghép và t o
ra ñ kín t . Van bi t o ra tr l c lý tư ng cho dòng ch y do có c a và thân van
r t trơn tru và ñ u ñ n. Cho nên, van bi ñư c s d ng ñ ñóngm hoàn toàn
trong quá trình xu t nh p.
Nh ng thành ph n chính c a van bi là thân van, nút hình c u và ñ . Van bi
có th ñư c thi t k 3 d ng: c a van ng Venturi, c a tròn, c a gi m d n. Van
c a tròn có ñư ng kính trong b ng ñư ng kính trong c a ng. Trong ki u van
c a Venturi và c a gi m d n, c a van thư ng bé hơn ñư ng ng.
Van kim (Needle valves): Van kim thư ng ñư c dùng cho d ng c ño,
ñ ng h , b ch báo và thi t b ño âm. Van kim ñ t ñư c ñ chính xác cao và vì
v y nó thư ng ñư c dùng trong các ng d ng có nhi t ñ cao và áp l c cao.

Trong c u t o van kim, ñi m dư i c a ty van là ñ u kim. Kim ñư c kh p
m t cách chính xác vào lòng van, và vì v y ñ m b o hoàn toàn kín và tác ñ ng
m ñóng nh nhàng.
Van bư m: Van bư m là van thi t k hi u qu dùng áp l c th p, thư ng
ñư c dùng ñ ñi u khi n và ñi u ch nh lưu lư ng. ð c trưng c a van bư m v n
hành nhanh và t n th t áp l c th p. Van ch c n quay ¼ vòng t v trí ñóng sang
v trí m hoàn toàn.
2.3 Van ki m tra
Van ki m tra thư ng ñư c dùng ñ ngăn dòng ch y ngư c. ðó là d ng van
có ñĩa van t tác ñ ng, m cho dòng ch y và ñóng r t nhanh khi có dòng ch y
ngư c l i. Các ng d ng có b tác ñ ng b ng khí nén cò th ñư c dùng ñ ñóng
nhanh van khi có tác ñ ng ngư c. Các lo i van ki m tra là: van ki m tra ki u
ch T, ki u cái ñu, van ki m tra ñ a rèn, van ch Y; trong ñó van ki m tra ki u
cái ñu thư ng ñư c s d ng nh t.
2.4 H th ng x áp
Van an toàn và van x áp su t: Các van an toàn và van x áp su t là các
thi t b t ñ ng x áp su t s d ng b o v quá áp trong ñư ng ng và thi t b .
Van b o v h th ng b ng cách x ra áp l c dư th a. áp su t bình thư ng, ñĩa
van ñư c ñóng vào ñ van và c ñ nh b i m t lò xo ñã b nén t trư c khi áp l c
h th ng tăng lên, áp l c t o ra b i ch t l ng và ñĩa van tăng g n b ng áp l c lò
xo. Khi mà các áp l c trên cân b ng, ch t l ng s ch y ra qua c a van ra ngoài.
Các van an toàn thư ng dùng cho khí vì ñ c tính khi m và ñóng c a nó
thích h p v i ñ c tính và s nguy hi m khi b nén c a ch t khí.
Van x áp thư ng dùng cho ch t l ng. Ch c năng c a các van này gi ng
như van x áp an toàn. Chí khác ch t l ng không giãn n , nên không có l c này

phát sinh thêm tác ñ ng vào ñĩa, vì v y lúc này van gi m b ng áp l c h th ng.
Van s ñóng khi áp l c th p dư i áp l c ñ t s n.
ðĩa phá hu : M t d ng thi t b x áp ñ c bi t là ñĩa phá hu . Thi t k
thư ng là các m t bích v i các l d p sâu b ng máy bín kín h th ng ñ ngăn
ch n nó trư t gi a các ñĩa.
ðĩa ñư c thi t k ñ b phá v m t áp l c ñ nh s n. Nh ng thi t b máy
có nh ng ưu ñi m ñ c bi t khi ta ph i x m t lưu lư ng l n khí ho c ch t l ng
ra ngoài.
ðĩa phá hu cũng có th ñư c dùng v i van an toàn d ng lò xo. B ng cách
s d ng ñĩa phá hu ñ x áp su t áp su t vào kho ng 5-10% l n hơn áp l c
ñ t c a van an toàn, ñĩa phá hu s tác ñ ng n u van an toàn x áp không ho t
ñ ng t t. Cũng v y nơi mà không ch p nh n vi c rò r , ñĩa phá hu cũng có
th ñư c l p ñ t gi a van và b ph n c n ñư c b o v .
Khi vư t quá áp su t thi t k c a ñĩa phá hu , nó s n và van x áp s m
ra khi áp su t vư t quá áp su t ñ t.
Van c a ho c van x có th ñư c l p trư c ñĩa phá hu . Khi ñã l p ñĩa phá
hu , nh ng van này ñư c m ñ ñ m b o r ng h th ng ñư c b o v . Vi c ñóng
các van này l i c n thi t ñ c t dòng ch y khi b o dư ng ho c thay ñĩa sau khi
ñã th c hi n ch c năng phá hu .
Áp l c thi t k c a ñĩa phá hu không th ñi u ch nh ñư c.
Các thi t b bơm và van thư ng ph i thõa mãn các uêu c u như:
- Ho t ñ ng n ñ nh
- D ñi u khi n
- H n ch t i ña s c trong quá trình ñi u hành (ăn mòn,….)
- Phòng cháy ch a cháy… (hàng ñ u) dùng bơm ly tâm (bơm tr c vít
d phát sinh tia l a ñi n)
- H n ch ñ t van trên ñư ng ng ñ y (ñư ng ng ra)
- Bơm pittông không ñư c s d ng do không n ñ nh và d phát sinh tia
l a ñi n.
3. D ng c ño

Trong các b ch a d u thô và các s n ph m d u m , ngư i ta thư ng s
d ng các d ng c ño ñ xác ñ nh:
- Các thông s hoá lý c a s n ph m như nhi t ñ , áp su t, ….
- Các thông s nói lên tính an toàn c a s n ph m trong t n tr như ñ bay
hơi, áp su t hơi bão hoà trên b m t, nhi t ñ c a s n ph m, …
- Các thông s liên quan ñ n v n ñ v n chuy n như lư lư ng, kh i lư ng,
m c ch t l ng, …
- T t c các thông s trên có nhi u hình th c hi n th khác nhau tuỳ theo
lo i d ng c s d ng: thang chia v ch (scale), d ng s (digital), lưu ñ
(recorder) hay trên màn hình máy tính (monotor).
- Các tính ch t b t bi n như: ñ chính xác, ñ n ñ nh, …
- Các tính ch t ñ ng như: ñ nh y, ñ tin c y, …
3.1 Thi t b ño nhi t ñ
Chúng ta cũng bi t r ng quá trình truy n nhi t x y ra 3 hình th c ch y u là
ñ i lưu, d n nhi t và b c x . D a trên nh ng nguyên t c truy n nhi t trên mà
ngư i ta ch t o các thi t b ño nhi t ñ khác nhau.
Các d ng c ño trong công nghi p nói chung: nhi t k thu ngân, nhi t k
lư ng kim, nhi t k áp su t – lò xo, c p nhi t ñi n, nhi t k ñi n tr , nhi t k ño
nhi t ñ cao. Trong h th ng b n b c a công nghi p d u khí, ngư i ta thư ng
s d ng các lo i nhi t k sau:
- Nhi t k lư ng kim ( bimetallic thermometer)
- Nhi t k áp su t – lò xo ( pressure – spring thermometer)
- C p nhi t ñi n (thermocouple)
- Nhi t k ñi n tr ( resistance thermometer)
Nhi t k lư ng kim
Cơ ch ho t ñ ng c a lo i nhi t k lư ng kim d a trên nguyên t c hai kim
lo i khác nhau s có ñ giãn n nhi t khác nhau.
M t s nguyên t lư ng kim ñư c t o ra b ng cách nung ch y cho hai
thanh kim lo i dính l i v i nhau sau ñó t o thành m t thanh hình xo n c. Dư i
tác d ng c a nhi t ñ , hai thanh kim lo a giãn n nhi t khác nhau và làm cho
thanh xo n c co giãn. Chuy n ñ ng c a thanh xo n c này tác ñ ng lên kim ch
th trên m t ñ ng h thông qua m t thanh kim lo i khác. Tóm l i, nguyên t c
ho t ñ ng c a lo i nhi t k lư ng kim là:
nhi t ñ nguyên t lư ng kim co giãn kim ñ ng h quay

Nhi t k lư ng kim dùng ñ xác ñ nh nhi t ñ trong kho ng -1500
C ñ n
4200
C. nhi t ñ cao hơn n a thì kim lo i có xu hư ng giãn n quá ñ làm cho
phép ño không còn chính xác n a. Lo i nhi t k này r t ph bi n trong các b n
b ch a s n ph m d u m .
Nhi t k áp su t – lò xo:
Ưu ñi m c a nhi t k này so v i nhi t k lư ng kim là v trí ñ c nhi t ñ có
th xa b n mà không c n ñ c t i ch như khi dùng nhi t k lư ng kim. Khi ñó
ngư i k sư có th trong phòng hay m t v trí thu n ti n ñ ki m tra nhi t ñ
c a b n.
C u t o chính c a lo i này là m t ng xo n ru t gà ( ng Bourdon) ñư c n i
v i kim ch v ch. ng này ñư c n i v i m t b u ch a ch t l ng ( thư ng là thu
ngân) hay h n h p l ng – khí ( thư ng là Nitơ). Dư i tác d ng c a nhi t ñ thì
áp su t trong b u tăng lên do ch t l ng giãn n hay áp su t hơi bão hoà tăng lên.
S tăng áp su t này tác ñ ng lên ng xo n ru t gà làm cho nó giãn ra làm
chuy n ñ ng kim ch v ch. Tóm l i nguyên t c ho t ñ ng c a lo i nhi t k này
là:
nhi t ñ áp su t ng ru t gà co giãn kim ñ ng h quay giá tr
nhi t ñ
C p nhi t ñi n:
Ưu ñi m l n nh t c a c p nhi t ñ là chuy n tín hi u nhi t ñ sang tin hi u
ñi n, t ñó các k sư có th d dàng x lý tín hi u này trong dây chuy n t ñ ng
hoá ví d như dùng tín hi u ñi n này ñi u khi n các thi t b khác. Hơn n a giá
tr nhi t ñ ño ñư c s vô cùng chính xác vì tín hi u ñi n có th chuy n sang tín
hi u s ñ quan sát trên màn hình ( không ph thu c tính ch quan c a ngư i
quan sát).

C p nhi t ñi n bao g m hai kim lo i khác nhau n i v i nahu hai ñ u. ð u
ti p xúc v i môi trư ng c n ño nhi t ñ ñư c n i dính v i nhau, ñ u cón l i
ñư c n i v i milivôn k . Như v y c p nhi t ñi n s có m t ñ u có nhi t ñ thay
ñ i: ñ u dò và m t ñ u có nhi t ñ c ñ nh: ñi n c c tham kh o. Khi nhi t ñ
ñ u dó không ñ i thì hi u ñi n th hai ñ u ñi n c c tham kh o cũng không ñ i.
Khi nhi t ñ ñ u dò tăng thì hi u ñi n th ñi n c c tham kh o cũng tăng. Tín
hi u ñi n ghi nh n ñư c chính là s tăng hi u ñi n th . Trong milivôn k có m t
nam châm vĩnh c u r t nh y v i s thay ñ i c a hi u ñi n th . Nam châm này
làm quay cu n dây n i v i kim ñ ng h có thang chia nhi t ñ s n. Vì v y,
milivôn k n i v i c p nhi t ñi n không ph i ñ ño tr c ti p nhi t ñ mà ñ ño
s thay ñ i hi u ñi n th . Chính vì v y hi u ñi n th thay ñ i theo nhi t ñ nên
chúng ta m i có th xác ñ nh ñư c nhi t ñ thông qua milivôn k .
Cơ ch trên có th tóm g n như sau:
nhi t ñ hi u ñi n th milivôn k nhi t ñ ñ c
Nhi t k ñi n tr :
Nhi t k ñi n tr cũng có nguyên t c ho t ñ ng g n gi ng v i c p nhi t
ñi n. S thay ñ i hi u ñi n th cũng ñư c dùng ñ xác ñ nh s thay ñ i nhi t ñ .
ð u dò c a nhi t k là m t ñi n tr g m dây ñ ng, niken hay platin qu n quanh
m t v t cách ñi n như mica ch ng h n. ði n tr ñ u dò ñư c m c v i 3 ñi n tr
khác t o thành c u Wheatstone. Dòng ñi n qua ñi n tr c p b i pin. Khi nhi t
ñ môi trư ng tăng thì ñi n tr tăng làm thay ñ i hi u ñi n th hai ñ u c u
Wheatstone. S thay ñ i hi u ñi n th này ñư c ghi nh n b i milivôn k tương
t như trong c p nhi t ñi n.
Quá trình trên có th tóm t t như sau:
nhi t ñ ñi n tr hi u ñi n th milivôn k nhi t ñ ñ c
3.2 Thi t b ño áp su t
Áp su t trong b n dung ñ ki m tra ñ an toàn c a b n khi ch a các s n
ph m khí hoá l ng. Trong m t s trư ng h p áp su t còn ñ xác ñ nh lư ng khí
hoá l ng trong b n. M c dù các b n ñ u có van x áp nhưng vi c theo dõi áp

su t b n cũng góp ph n ñ m b o công tác v n hành và b o trì, phát hi n rò r t
b n ch a
Các thi t b ño áp thư ng ñư c s d ng là:
ng Bourdon:
ng Bourdon là nhân t nh n bi t
áp l c chung nh t. ðây là m t ng kim
loai d t b ng ph ng, ñư c b t kín ñ u
cu i cùng và ñư c u n cong thàng ch
C hay hình xo n c, khi ñó bên trong
hay bên ngoài b m t c a ng có nh ng
khu v c khác nhau. S không cân b ng
l c gây ra b i áp l c s làm cho ng b
bung ra. S thay ñ i này có th ñ c
tr c ti p trên d ng c ño hay chuy n
thành m t tín hi u ñi n hay khí nén tương x ng v i áp l c. C n ph i b o dư ng
ñ tránh s ăn mòn và ñ ng c n bên trong ng vì có th nh hư ng t i ñ c tính
c a nó. Trong b n b kín và b n b ch a khí hoá l ng thư ng dùng lo i áp k
ng xo n Bourdon.
Màng ngăn (màng ch n):
Màng ch n ñư c s d ng r ng rãi như m t thi t b có ñ chính xác cao. Nó
b ng ph ng ho c có n p g p d a trên lo i áp l c ñư c ñi u ch nh b ng tay và
thích h p trong vi c ño áp l c m t vài mmH2O ñ hàng ngàn psi. Màng ch n
ñư c thi t k ñ truy n l c hay gi i h n s v n ñ ng. Chúng t t hơn ng
Bourdon b i vì ñư c ch t o t kim lo i ch ng ăn mòn hay ñư c ph m t l p
ñàn h i như Teflon.
3.3 Thi t b ño m c ch t l ng
V i b n ch a s n ph m d u m d ng l ng thì ngư i ta quan tâm ñ n m c
ch t l ng. Khi xu t thì không xu t h t ( tr trư ng h p v sinh b n) và khi nh p
thì không nh p ñ y. ð ñ m b o ñi u này ngư i v n hành c n ph i bi t ch t
l ng dâng ñ n m c nào trong b n. Các d ng c ño m c ch t l ng khá ña d ng,
ví d như d ng ño tr c ti p:
-Phao n i (float)
-Phao chi m ch (displacer)
-ð u ti p xúc tr c ti p (contact)
-ð u dò ñi n (electric probe)
-Ngoài ra còn có các lo i d ng c ño m c ch t l ng gián ti p như:
-D ng c ño dùng áp su t thu tĩnh (hydrostatic pressure)
-D ng c ño dùng b c x (radioactive device)
-D ng c ño s thay ñ i kh i lư ng (loss of weight device)
Phao n i:

Phao n i là lo i d ng c ki m soát m c ch t l ng thông d ng nh t. Phao
n i ñơn gi n nh t là lo i phao n i m t v trí (single – point float). Lo i này g m
có m t phao b ng nh a n i v i m t cánh tay ñòn. Cánh tay ñòn này ñi u khi n
van c p li u cho b n tr ng thái ñóng hay m . Ban ñ u khi m c ch t l ng dư i
m c c n thi t thì van tr ng thái m . Khi m c ch t l ng v trí mong mu n,
phao n i ngang v i m c ch t l ng c n bơm, tác ñ ng lên van thông qua cánh tay
ñòn làm ñóng van l i. Phao n i có th g n bên trong b n hay g n trong m t bình
bên ngoài thông v i b n. M t s lo i phao n i không dùng cánh tay ñòn mà
dùng khí nén ñ ñi u ch nh van c p li u cho b n. ði u này có l i ch tăng ñ
nh y cho van nhưng cũng chi phí thi t b ñáng k (máy nén, ñư ng ng d n khí).
Lo i phao n i di ñ ng hình bánh rán (doughnut shape) cho phép ngư i v n
hành theo dõi m c ch t l ng dâng kên trong b n. Phao n i này di chuy n d c
theo m t ng nhúng chìm trong b n. Phao này là m t nam châm. M t nam châm
khác ñ t trong ng s dâng theo khi phao dâng nh l c t gi a hai thanh nam
châm. Kim trên thang chia v ch ñư c n i v i nam châm trong ng b ng dây cáp.
Như v y chuy n ñ ng c a nam châm làm kim di chuy n và t ñó ñ c ñư c giá
tr m c ch t l ng.
Phao chi m ch :
Nguyên t c ho t ñ ng c a lo i này d a trên l c ñ y Acsimet. Ví d m t cân
khi chưa nhúng vào ch t l ng s có tr ng lư ng 3kg. Như v y l c tác d ng lên
cân ch có tr ng l c ng v i 3kg. Khi chìm trong ch t l ng cao kho ng 1m thì
phao còn ch u thêm l c ñ y Acsimet ngư c chi u v i tr ng l c. Khi ñó l c tác
d ng lên cân gi m ñi và cân ch giá tr 2kg. Ch t l ng dâng càng cao thì l c
Acsimet càng m nh và giá tr kh i lư ng c a phao trên cân càng gi m. B ng
cách quan sát kh i lư ng, ngư i v n hành b n có th bi t ch t l ng dâng ñ n
m c nào.
Th c t , ngư i ta thư ng n i phao v i m t h th ng khí nén. S thay ñ i
l c tác d ng lên van khí làm thay ñ i áp su t khí. Quan sát s thay ñ i áp su t
khí cho phép thay ñ i m c ch t l ng dù là r t nh . Vì th ñ nh y c a lo i d ng
c này khá cao. V i các b n có chi u cao l n thì ngư i ta dùng nhi u phao n i
ti p nhau các v trí nh t ñ nh. Ch t l ng dâng ñ n phao nào thì l c tác d ng lên
toàn b chu i phao thay ñ i ñ n ñó. L c này kích ho t các thi t b khí nén như
ñã nói trên và giúp ta ghi nh n ñư c m c ch t l ng trong b n.
ð u ti p xúc tr c ti p:
Phương pháp ti p xúc ch y u ñư c dùng cho b n ch a các h t r n, tuy
nhiên có th dùng cho b n ch t l ng. V m t nguyên t c thì không có gì khác
bi t khi thay ñ i lo i v t ch t ch a trong b n.
V i h t r n thì ñ u ti p xúc là m t qu n ng còn v i ch t l ng là m t cái
phao. ñây, chúng ta xét cho b n b ch a ch t l ng nên ñ u ti p xúc là phao.
ð u ti p xúc ñư c n i v i ñ u c m bi n nh m t thanh kim lo i. N u ban ñ u
ch t l ng ng p phao thì l c Acsimet s tác d ng lên phao và c m bi n s ghi
nh n ñư c l c này. C m bi n s truy n tín hi u ñi u khi n motor quay kéo phao
lên. Khi c m bi n ghi nh n ñư c giá tr l c ng v i giá tr s th hi n quãng

ñư ng ñi c a phao. Hay nói cách khác là m c ch t l ng dâng lên trong b n. Khi
phao n i thì c m bi n l i ñi u khi n bơm c p li u vào b n cho ñ n khi ch t l ng
ng p phao và quá trình trên l i ti p t c di n ra theo chu kỳ.
Ưu ñi m l n nh t c a lo i d ng c này là có th t ñ ng hoá hoàn toàn v i
ñ chính xác cao. Ngư i k sư có th l p trình cho h th ng v n hành v i nhi u
yêu c u khác nhau v m c ch t l ng. Dĩ nhiên chi phí cho h th ng d ng c này
khá cao do s d ng các c m bi n ñ t ti n.
ð u dò ñi n:
ð u dò ñ d n ñi n, ñi n dung, sóng siêu âm là các lo i ñ u dò ñi n ph
bi n dùng ñ ño m c ch t l ng trong b n. H u h t các lo i ñ u dò này dùng ñ
ki m soát m c ch t l ng m t v trí xác ñ nh trư c. Sau ñây chúng ta xét
nguyên t c ho t ñ ng c a 3 lo i ñ u dò trên:
- V i ch t l ng d n ñi n thì ñ u dò là m t c c còn thành b n là m t c c.
Khi ch t l ng ng p ñ u dò thì có dòng ñi n gi a ñ u dò và b n. Môi
trư ng truy n ñi n chính là ch t l ng. Dòng ñi n ñư c ghi nh n nh
c m bi n cho bi t ch t l ng ñã dâng ñ n m c quy ñ nh hay chưa. B trí
ñ y dò nhi u v trí khác nhau s cho bi t m c ch t l ng nhi u v trí
khác nhau. Có th g n thêm các ñèn báo m c ch t l ng hay chuông reo
giúp cho quá trình v n hành d dàng hơn.
- ð u dò ñi n dung ñư c s d ng v i nguyên t c g n gi ng v i ñ u dò
d n ñi n. Tuy nhiên ch t l ng ñây ph i không d n ñi n hay nói cách
khác là ph i có tính ñi n môi khá t t. Lo i ch t l ng này có th g p
các s n ph m d u m tinh khi t như nhiên li u ph n l c ch ng h n. M t
ñ u dò ñi n dung g m các b n c c như trong m t t ñi n. Khi m c ch t
l ng dâng ng p t thì ñi n dung c a t s có m t giá tr nh t ñ nh. Khi
m c ch t l ng h xu ng thì m t ph n các b n t s h ra. Khi ñó ch t
ñi n môi là hơi bão hoà c a ch t l ng. Như v y ñi n dung c a t s thay
ñ i bao hi u ch t l ng ñã qua m c xác ñ nh trên thành b n.
- ð u dò sóng siêu âm v cơ b n bao g m m t ñ u phát và m t ñ u thu
g n li n v i n p b n. Gi a ñ u phát và ñ u thu có m t ch h . ð u phát
và ñ u thu ñ u làm b ng v t li u có c u trúc là nh ng tinh th áp ñi n
(piezo – electric crystal). ð u dò sóng siêu âm ñư c n i v i b ñi u
khi n b ng cáp ñi n. B ñi u khi n trung tâm này s phát tín hi u ñi n
ñ n ñ u phát. Sau ñó ñ u phát b kích thích và t o ra sóng siêu âm. Tuy
nhiên ch khi nào ch t l ng ng p ñ y ch h thì sóng siêu âm m i truy n
ñư c ñ n ñ u nh n. T i ñ u nh n, tín hi u sóng siêu âm l i ñư c chuy n
sang tín hi u ñi n. Tín hi u ñi n này ñư c khu ch ñ i b ng các b ph n
trong b ñi u khi n trung tâm và kích ho t m t rơle ñi n. Rơle ñi n này
có th dùng ñ ñi u khi n bơm, van, … trong khi nh p hay xu t li u.
Lo i ñ u dò này tuy có giá thành cao nhưng l i ñ c bi t hi u qu ñ i v i
ch t l ng có ñ nh t r t cao, các lo i ch t l ng ñ c quánh hay có ñ nh t th p.
Nguyên nhân là v i ch t l ng có ñ nh t cao s d bám dính lên các phao gây ra
sai l ch cho các lo i c m bi n phao.

Khi dùng ñ u dò sóng siêu âm ñ xác ñ nh m c ch t l ng t i m t v trí xác
ñ nh thì ngư i ta s ñ t ñ u dò t i m c th p và m t m c cao trong b n. N u
mu n xác ñ nh liên t c s dâng lên c a ch t l ng thì ñ u dò s ñư c ñ t n p
b n. ng v i m i m c ch t l ng khác nhau thì kho ng th i gian t lúc ñ u phát
truy n tín hi u sóng siêu âm cho ñ n khi ñ u thu nh n tín hi u ph n h i s khác
nhau. Ghi nh n l i th i gian này thì chúng ta bi t ñư c ch t l ng ñã dâng ñ n
ñâu. Như v y nguyên t c này cũng gi ng như cách ngư i ta ño ñ sâu ñáy bi n.
D ng c ño dùng áp su t thu tĩnh:
D ng c xác ñ nh m c ch t l ng d a trên áp su t thu tĩnh ñơn gi n nh t là
ñ ng h ño áp g n phía dư i ñáy b n. B t kì m t s thay ñ i m c ch t l ng nào
cũng làm thay ñ i áp su t thu tĩnh và làm thay ñ i giá tr c a ñ ng h ño áp.
B ng cách chia thang ño ñ ng h theo ñơn v chi u dài s giúp xác ñ nh m c
ch t l ng trong b n.
V i các s n ph m d u m có tính ăn mòn l n hay ph i t n tr nhi t ñ
cao thì không th cho ch t l ng ti p xúc tr c ti p v i ñ ng h . Khi ñó ngư i ta
s d ng không khí ñ truy n tác ñ ng c a l c thu tĩnh lên ng ru t gà g n
trong ñ ng h . Có th dùng các lưu ch t khác nhưng t t nh t là không dùng
không khí vì giá thành r và luôn có s n. Sau ñây là m t s d ng c có ñ ng h
ño không ti p xúc tr c ti p v i ch t l ng ch a trong b n:
- B y hơi là m t h p nh ñư c nhúng chìm sâu trong b n. Khi m c ch t
l ng trong b n dâng lên thì áp su t không khí trong b y s tăng lên.
Không khí thông v i áp k qua m t ng kim lo i. Quan sát áp k hay
chuy n thang ño áp sang thang ño chi u dài s xác ñ nh ñư c chi u cao
m c ch t l ng.
- Màng ngăn cũng có nguyên t c ho t ñ ng tương t b y hơi. ði m khác
nhau ch không khí ñư c gi trong h p nh màng ngăn che ñáy
h p. Màng này r t linh ñ ng và có ñ co giãn cao. Khi m c ch t l ng
trong b n tăng thì áp su t thu tĩnh tác ñ ng lên màng ngăn. Sau ñó
màng ngăn tác ñ ng lên không khí trong h kín làm giãn ng Bourdon
trong ñ ng h . Quan sát thang chia có th bi t ñư c m c ch t l ng.
- Phương pháp bong bóng khí không ñư c s d ng trong b n b ch a s n
ph m d u khí do t o b t, khó quan sát và cũng không chính xác.
- Các phương pháp gián ti p trên ch ñư c dùng khi b n h , thông v i khí
tr i. V i b n ch a các s n ph m khí hoá l ng thì m t phương pháp gián
ti p có th s d ng là áp k ño chênh l ch áp su t. ðó là m t ng ch U
có ch a thu ngân. M t ñ u ng thông v i ñáy b n ch a ch t l ng, ñ u
còn l i thông v i kho ng không gian ch a hơi bão hoà trên b n. Áp su t
thu tĩnh do ch t l ng gây ra ñè m c thu ngân trong nhánh thông v i
ch t l ng xu ng và làm m c thu ngân bên ñ u còn l i dâng lên. Chênh
l ch m c thu ngân cho ta bi t chi u cao ch t l ng trong b n ch a.
D ng c ño dùng b c x :
Lo i d ng c này có th dùng ñ xác ñ nh m c ch t l ng t i m t ñi m hay
theo dõi m c ch t l ng dâng lên m t cách liên t c.

Phương pháp b c x ñư c dùng khi s n ph m có tính ăn mòn cao (phân
ño n d u thô có hàm lư ng H2S l n), hay nhi t ñ t n tr cao (bitum). M t s
trư ng h p không th b trí các lo i d ng c ño khác thì có th dùng các c m
bi n b c x .
V i lo i d ng c ño dùng b c x , ngư i ta b trí m t bên b n là các ñ u
phát ra b c x , m t bên là ñ u nh n tia b c x . M c ch t l ng dâng lên che các
ñ u phát ra tia b c x . Cư ng ñ b c x nh n ñư c s gi m d n. Tương ng v i
s thay ñ i cư ng ñ b c x c a ñ u nh n s quy ra chi u cao m c ch t l ng.
D ng c ño s thay ñ i kh i lư ng:
Lo i d ng c này cơ b n là dùng c m bi n kh i lư ng (load cell) ñ ghi
nh n lư ng ch t l ng có trong b n. Trong công nghi p d u khí, b n b r t l n và
n n móng cũng có nh ng yêu c u k thu t nh t ñ nh. Vì v y s r t khó khăn
trong vi c b trí các load cell. Ngoài ra khi các c m bi n này b hư thì vi c l y
lên thay cái m i không ph i d . Do ñó ngư i ta r t h n ch vi c dùng các load
cell.
Tuy nhiên lo i d ng c này cũng có nh ng ưu th nh t ñ nh. Do ñ c thù c a
s n ph m d u khí là d bay hơi và tuỳ theo nhi t ñ môi trư ng mà th tích
lư ng ch t l ng có th khác nhau. Vì v y trong buôn bán, t n tr và ñánh giá
s n ph m ngư i ta ñ u d a trên kh i lư ng. Khi ñó s d ng l i d ng c ño m c
ch t l ng thông qua ño kh i lư ng s r t có l i. Bên c nh vi c ki m soát ñư c
m c ch t l ng, chúng ta còn bi t kh i lư ng xu t nh p là bao nhiêu
3.4 Các thi t b h tr khác
Các thi t b này giúp ki m tra b n, các thông s k thu t c a b n. Các th
nghi m này ñ u theo tiêu chu n API. Các thi t b ño chi u cao c a b n, ñ lún
c a n n, ki m soát chu vi cũng như ñ méo c a b n, b dày c a b n qua quá
trình t n tr , h th ng ñư ng ng n i vào b n. Ngoài ra còn có các thi t b ño t
tr ng, ño nhi t ñ ñ u, thi t b ño hàm lư ng c n trong b n (theo API và
ASTM).
Song song ñó c n thi t k thêm c u thang xo n giúp ki m tra các b ph n
trên ñ nh b n như n p b n, h th ng làm mát…
C a ngư i (hole man):
M i b n ch a có 1-2 c a ngư i l p ñ t trên thành b n, ñư c ch t o cùng
lo i v t li u v i thân b n. C a ngư i ñư c thi t k ñ thu n l i thao tác v sinh,
s a ch a b n cũng như quan sát m c ch t l ng trong b n.
ðê ch n l a:
Thư ng làm b ng ñ t ho c bê tông, có b dày và chi u cao ñ l n ñ ch a
h t ch t l ng có trong b n n u có s c
Trong trư ng h p x y ra s c (v b n, cháy, …) b c tư ng này s ngăn
ch t l ng l i ñ n khi nó ñư c bơm sang b n khác ho c có bi n pháp x lý ñ ng

th i nó còn b o v , cách ly các b n ch a và các công trình cơ s k c n trong
trư ng h p x y ra s c , cô l p ñám cháy tránh lây sang các khu v c khác.
H th ng làm mát:
Trong quá trình t n tr , trong nh ng ñi u ki n nhi t ñ môi trư ng cao quá
nhi t ñ gi i h n cho phép làm cho nhi t ñ c a b n cũng như c a s n ph m t n
tr tăng. ðây là nguyên nhân làm gi m ñ b n c a v t li u ch t o b n cũng như
vi c gây th t thoát và cháy n nh t là ñ i v i nh ng s n ph m. Do ñó ta c n ph i
làm mát b n b ng h th ng ng nư c u n cong theo thân b n phía tên n p, d c
theo ng ta khoan nhi u l tròn cách ñ u nhau ñ cho nư c có th làm mát toàn
b b n ch a.
H th ng ch ng tĩnh ñi n:
Do các s n ph m d u khí trong quá trình t n tr s xu t hi n các ph n t
tích ñi n, khi s tích ñi n này ñ l n s gây ra hi n tư ng phóng ñi n gây ra s
cháy n r t nguy hi m. ð tránh hi n tư ng phóng ñi n trong quá trình t n tr ta
c n ph i dùng bi n pháp n i ñ t thi t b b ng nh ng c c ti p ñ t.
Thi t b phát hi n rò r :
Trong quá trình thi công các b n ñã ñư c ki m tra v kh năng rò r và n u
ñ t yêu c u thì m i ñi vào ho t ñ ng. Tuy nhiên trong quá trình v n hành có th
phát sinh các v t n t, l r n do va ch m cơ h c hay do tác ñ ng ăn mòn c a lưu
ch t ch a trong b n. Khi ñó lưu ch t có th rò r ra ngoài gây th t thoát s n
ph m, ô nhi m môi trư ng, d gây cháy n , gi m ñ b n cơ c a b n. V i các s
c rò r l n c a ch t l ng hay ch t khì thì có th phát hi n d dàng b ng cách
quan sát thư ng xuyên hay b ng ñ ng h ño áp. V i các v rò r r t nh khó
phát hi n, ñ lâu ngày s nguy hi m thì ngư i ta ti n hành ki m tra ñ nh kì b ng
các thi t b chuyên d ng.
H th ng phòng cháy ch a cháy:
L p ñ t các c t thu lôi trong khu v c b n ch a ñ phòng sét, các c t thu lôi
này ph i ñ cao và b trí ñi u trong khu v c. S d ng các thi t b chuyên dùng
trong thao tác tránh tích ñi n gây cháy n .
L p ñ t h th ng vòi tư c trên các b n, ñ m b o ñ nư c tư i cho các b n.
Trên h th ng ng này c y thêm h th ng ng d n b t ch a cháy. N u có x y ra
s c thì b t ch a cháy s theo nư c phun vào ñám cháy cô l p ñám cháy ngăn
không cho ti p xúc v i không khí và d p t t ñám cháy.
L p ñ t các c t nư c ch a cháy nh ng v trí thích h p sao cho có th
cùng lúc ch a cháy cho hai khu v c khác nhau. Ngu n nư c ph i ñ m b o cung
c p ñ cho nhu c u. C n ph i duy trì áp l c cho các vòi phun nư c ch a l a ñ
ñ m b o an toàn cho nhân viên ch a cháy.
Trên thành ñê ch n l a( firewall) b trí các vòi phun b t ch a cháy khi c n
thi t. Các h thông phun nư c và b t ch a cháy có th ho t ñ ng t ñ ng khi có
s c ho c bán t ñ ng.

L p ñ t h th ng vòi nư c trên m i b n ch a ñ d tư i nư c cho toàn b
vùng ch a b ng 5 vòi phung v i t c ñ 0,04 lmp gal/min/ft2
b m t b n. Các vòi
nư c máy ph i ñư c l p ñ t t i nh ng v trí thích h p sau cho nó có th cung
c p nư c ch a cháy cho ít nh t hai v trí khi có s c .
Ngu n nư c ph i ñ cung c p ít nh t trong 4 gi (k c lư ng nư c dùng
tư i cho b n). Áp su t c a vòi ch a cháy ph i l n hơn ho c b ng 8kg/cm2
.
Ph i ít nh t m t h th ng tư i nư c di ñ ng, dùng ñ tư i b o v cho
ngư i ñóng các van g n nơi ñang cháy. Van gi m áp l p ñ t trên m i b n ph i
ñư c n i tr c ti p vào ph n hơi bên trong b n b ng ng thông hơi th ng ñ ng
cao ít nh t 2m.
Ph i có thêm các bình ch a cháy b ng hóa h c thích h p. V trí ñ t các
bình này ph i g n nh ng nơi d x y cháy n . V i kho t n tr c 100m2
ph i có
m t bình ch a cháy. V i nh ng h th ng phân ph i ph i có m t ho c hai bình
t i b n ch a

Ph n 2
K THU T ðƯ NG NG

Chương 5
THI T K H TH NG ðƯ NG NG
1. T ng quan
M c tiêu chính c a thi t k là thu th p s li u, hình thành các ý tư ng chính,
l a ch n phương pháp thích h p, cung c p cơ s thông tin ñ th c hi n thi t k
chi ti t.
Các quá trình thi t k cho các ñư ng ng ñ t li n và ngoài bi n tương t
nhau v phương pháp ti p c n vài phương di n, ví d như l a ch n v t li u,
thi t k thu l c … nhưng l i hoàn toàn khác nhau các khía c nh khác, ví d
như l a ch n tuy n ng, l a ch n ñ dày ng…
ðư ng ng ngoài bi n và trên ñ t li n có cùng m c tiêu v m t an toàn, tho
mãn m c ñích c a h th ng ñư ng ng. Tuy nhiên, v m t d ch v và lo i c p
li u thì chúng hoàn toàn khác nhau, ngoài ra các ñi u ki n môi trư ng, nguyên
nhân hư h ng, phương pháp thi công l p ñ t cũng khác nhau.
Các giai ño n trong quá trình thi t k khái ni m thư ng có nh hư ng l n
nhau, do ñó quá trình thi t k h th ng ñư ng ng luôn là quá trình l p. Hi u
qu c a quá trình thi t k khái ni m ph thu c ch y u vào ñ chính xác c a các
s li u ban ñ u.
Các d án ñư ng ng ñư c thi t k theo ba giai ño n:
1.1 Thi t k sơ b ban ñ u
Có th dùng phương pháp “Broad brush” ñ xem xét t t c các kh năng có
th ñánh giá d án v m t kinh t . Nên ti p c n v n ñ m t cách dè d t, v a
ph i. Trong giai ño n này không c n thi t ti n hành các nghiên c u sâu tr khi
ñánh giá ñư c r ng d án có giá tr và ñ nh y c m c a nó thay ñ i.
1.2 Thi t k khái ni m
T k ho ch ñư c ñ ngh trong thi t k sơ b , trong giai ño n thi t k khái
ni m ngư i ta th c hi n nh ng thi t k ñư c ñánh giá là có l i hơn. giai ño n
này ph i th c hi n nh ng nghiên c u sâu ñ ñánh giá phương pháp thi t k t i
ưu dùng trong giai ño n thi t k chi ti t. Thi t k khái ni m nên ch n ra k
ho ch thích h p ñ th c hi n ti p t c d án trong giai ño n thi t k cơ s (chi
ti t).
1.3 Thi t k cơ s
Trong giai ño n thi t k cơ s , ñ nh nghĩa cu i cùng c a ñư ng ng ñư c
quy t ñ nh. Quá trình t i ưu hoá k ho ch thích h p ñư c th c hi n trong giai
ño n thi t k khái ni m. Giai ño n thi t k cơ s g m vi c xem xét các k ho ch
khác nhau trong s các k ho ch có tính kh thi ñư c ñưa ra t giai ño n thi t k
sơ b . M i phương án thi t k ñư c xem xét và ñánh giá qua quá trình thi t k
ñ so sánh các kh năng và l a ch n thi t k kh dĩ nh t cho giai ño n thi t chi

ti t. Ngoài nh ng tính toán t i ưu hoá thi t k , giai ño n thi t k cơ s ñư c th c
hi n nh m:
- L a ch n thi t k t i ưu và các qui lu t v n hành ti p t c phát tri n d
án.
- Hư ng d n quá trình thu nh p d li u ñ hoàn thi n ch t lư ng c a công
ngh m t cách chi ti t.
- Ti n hành các nghiên c u th c hi n các phương pháp công ngh m i
ñư c ñ ngh ñưa vào trong d án.
- Hư ng d n các công vi c l p l ch trình và chi phí th c t cho giai ño n
th c hi n d án.
- Chu n b các tiêu chu n k thu t ñ th c hi n thi t k chi ti t.
- B t ñ u ti n hành các giao d ch và tư v n v i ñ i tác th ba c a d án.
- Ngoài ra, các m c ñ trách nhi m ñ i v i các giai ño n khác nhau ph i
ñư c làm rõ m t cách c th . Trách nhi m ñ i v i giai ño n thi t k sơ
b là ph i xác l p ñư c tính kh thi v m t kinh t .
- Trách nhi m c a giai ño n thi t k khái ni m ph c t p hơn và liên qua
ñ n tính kh thi v m t k thu t, t i ưu hoá v m t k thu t và kinh t
t ng th . Trong giai ño n thi t k chi ti t trách nhi m là ñ an toàn v
m t kinh t
2. Thi t k khái ni m cho ñư ng ng
Do tính ch t l p c a qúa trình thi t k khái ni m, nhi u m c trong quá trình
thi t k ñư c th c hi n ñ ng th i.
2.1 Thi t l p chu n thi t k
Ngư i thi t k ph i l p d ng c a cơ s d li u cho thi t k , các tiêu chu n
cho thi t ñư c ch p nh n trong su t quá trình thi t k khái ni m. Cơ s d li u
nên bao g m các thông tin liên quan ñ n:
- Các yêu c u v lu t ho c yêu c u c a qu c gia b t kỳ nào khác.
- Các ñi u lu t (regulations), qui t c (code), và các tiêu chu n (standard).
- Các yêu c u v n hành.
- D li u v s n ph m, d li u v qui trình và các thông tin cùng lo i .
- D li u môi trư ng (tuy n ng trên ñ t li n): t c ñ và hư ng gió cơ khí
phân tán ch t (thi t b ñ t lò), các m c ñ v lưu lư ng mưa, ñ sâu m c
nư c h th ng b o v ăn mòn ng m, bi n thiên nhi t ñ …
- D li u môi trư ng (tuy n ng ngoài bi n): các ñ c tính v ñ m nh,
hư ng và chu kỳ c a gió, sóng, dòng ch y.
- Các chi ti t kh o sát v tuy n ng.
- D li u ñ t/ñáy bi n d c theo tuy n ng d ki n.
- Các yêu c u c a phía th ba t i ch c t nhau, ñ a ñi m các di tích l ch s
ho c có tính quan trong v m t môi trư ng, trung tâm dân cư…
- Hư ng phát tri n khu v c, l y t k ho ch phát tri n d án.
- D ki n v giàn/tr m.

Tài li u này nên ñư c phê duy t b i ngư i qu n lý d án và ph i c p nh t
thư ng xuyên và liên t c khi có thay ñ i. Vai trò c a tài li u này r t quan tr ng
vì nó hình thành nên t ng cho quá trình thi t k . giai ño n thi t k khái ni m
không c n thi t ph i b o m t nh ng d li u dùng cho thi t k chi ti t, tuy r ng
b o m t m t vài lo i thông tin có th h u ích.
2.2 L a ch n tuy n ng
Các y u t nh hư ng ñ n vi c l a ch n tuy n ng có th xem xét theo hai
lãnh v c t ng quát sau:
- Yêu c u c a b n thân h th ng s d ng ñư ng ng.
- nh hư ng t bên ngoài b i phía th ba.
Tuy r ng vi c t p trung vào các yêu c u c a quá trình là quan tr ng, nhưng
cũng không nên xem nh nh hư ng c a các yêu t bên ngoài.
S quan tr ng c a vi c s d ng tư v n và xem nh phía th ba không th
nh n m nh thái quá. Vi c thi u quan tâm ñ n các v n ñ c a phía th ba có th
d n ñ n vi c ph i thi t k l i c k ho ch. Ví d , v i ñư ng ng ñ t li n, v trí
c a tr m máy nén chi n lư t không th thi công ñư c ch ng h n, khi ñó toàn b
d án tr nên không kh thi v m t kinh t .
Thi t k khái ni m nên gi i quy t tương quan c a t t c các phương di n xã
h i, chính tr , môi trư ng và phía th ba b ng cách kh o sát h tr toàn b t t c
các tuy n có th . Các kh o sát bao g m nghiên c u ñ g n nhau ñ i v i tuy n
ng ñ t li n.
Ý nghĩa c a nghiên c u ñ g n nhau trong thi t k khái ni m c a ñư ng
ng ñ t li n là ch ra các v trí mà ñư ng ng có th gây ra nguy h i cho ñ i
s ng cư dân ho c ñ ng th c v t nơi b n ñ a. các v trí như v y c n lưu ý nhi u
hơn ñ n vi c gi m r i ro cũng như nh hư ng c a b t kỳ s c nào ñ n ñư ng
ng.
Giai ño n thi t k khái ni m này thư ng ñư c th c hi n trong quá trình xác
ñ nh c a d án và nên lo i b t t c các tuy n ng “không nghiêm túc” mà
không ñư c xem xét ñ y ñ .
M t cách ñi n hình, thi t k khái ni m nên bao g m:
- Thi t l p các hành lang tuy n ng có th .
- Thi t l p các phương pháp xây l p cho m i hành lang.
- Thi t l p các v n ñ nh hư ng c a môi trư ng xã h i, chính tr , phía th
ba m t cách ñ y ñ .
- ðánh giá v m t k thu t c a hành lang.
- Thi t l p hành lang t t nh t trong các hành lang ñã xem xét.
S xem xét thái quá t m quan tr ng c a nh hư ng t các v n ñ xã h i,
chính tr , môi trư ng, phía th ba trong giai ño n này có th t o ra nh hư ng
nghiêm tr ng ñ n vi c th c hi n d án. ði u quan tr ng là v n ñ này ñư c gi i
quy t m t cách t ng th và t t c các v n ñ ph i có ñư c s ch p thu n và cho
phép. Th c hi n công vi c này c n ph i th n tr ng và nên th c hi n sao cho
không gây ra quá nhi u s quan tâm c a c ng ñ ng dân cư ñ i v i nh ng tuy n
ng không thích h p, ñi u này có th gây h i cho d án v m t chính tr .

L a ch n tuy n ng ñ t li n khác nhau ñáng k so v i ñư ng ng ngoài
khơi nhưng nhìn chung chúng cũng tương t nhau m t s ñ c ñi m k trên. S
khác nhau c th c a chúng ñư c bàn lu n ph n ti p theo.
ðư ng ng ñ t li n
Ch n tuy n ng ñ t li n là m t quá trình l p d a trên s xác l p m t cách
tu n t ràng bu c. Nh ng ch d n c a chính quy n ñi phương, qui t c và tiêu
chu n là yêu c u t i thi u, ngo i tr các ñi u kho n liên quan ñ n v n ñ an toàn
cho c ng ñ ng ñ i v i tuy n ng d n khí. Các quá trình ñánh giá môi trư ng
làm l i cho quá trình l a ch n tuy n ng b ng cách xác ñ nh rõ t ñ u có nh
hư ng như v y. Các so sánh v chi phí khi chuy n hư ng tuy n ng ñ tránh các
khu v c ràng bu c có th tr giúp cho quá trình thi t k nhưng ñi u này ch có
giá tr khi s liên h t ng th c a c tuy n ng và môi trư ng d c theo t ng
tuy n ng ñư c so sánh trên cơ s tương ñương nhau. Vi c cho phép ch ñ t tác
ñ ng ñ n vi c l a ch n s p x p chi ti t và vi c l a ch n l i tuy n ng chính ñ
tránh nh ng ngư i ph n ñ i ch có tính kh thi khi mà di n tích ñ t có liên quan
là t i thi u.
ðư ng ng ngoài khơi
Tuy n ng an toàn ng n nh t ñư c l a ch n phù h p v i ñ a hình ñáy bi n
và các yêu c u ñ tránh các khu v c ñáy bi n không n ñ nh, nh ng ñi m không
có thông tin rõ ràng, ch ñ m tàu, lưu ý các vùng h n ch th neo, ngư trư ng
ñánh cá, biên gi i qu c gia và vùng, các k ho ch phát tri n trong tương lai.
Các v n ñ liên quan ñ n vi c l p ñ t các ñư ng ng g n v i giàn, gi ng
khoan dư i ñáy bi n, các ñư ng ng có s n thì c n ñư c quan tâm ñ c bi t và
nh hư ng không nh ng ñ n các tuy n ng m i mà còn nh hư ng ñ n s l a
ch n phương pháp thi công l p ñ t. ð sâu có th cũng là m t ràng bu c quan
tr ng và ñòi h i ph i phát tri n gi i pháp k thu t m i khi l p ñ t ñư ng ng,
l p thêm ng nhánh hay s a ch a .
Vi c l a ch n v trí ti p b và c t b bi n ñòi h i ph i ñư c kh o sát toàn
di n và b nh hư ng b i v trí c a tr m và các thi t b x lý. ði u này có th d
b nh hư ng b i môi trư ng do v y c n ph i ñư c ñánh giá ngay t giai ño n
ñ u. T i nơi ti p b ñư ng ng s ch u nh hư ng ph c t p c a dòng ch y ñáy
bi n k t h p v i th y tri u, sóng khúc x , sóng v và các dòng ch y ven b . ð c
ñi m v t lý như b m t vách ñá, ñ n cát… có th ph i ñư c xem xét và m i gi i
pháp ñư c ñ xu t có tính khó th c hi n ho c m i c n ph i ñư c ñánh giá.
2.3 Tr m bơm và chi phí
Thi t k khái ni m ñư ng ng ñòi h i s cân b ng c a các yêu c u mâu
thu n nhau v m t kinh t . Trong trư ng h p ñ c bi t, s tương tác gi a năng
su t, ñư ng kính, áp su t, thi t k bơm và kho ng cách bơm c n ph i ñư c xem
xét c n th n. ði u này ph c t p hơn khi xem xét chi phí t ng theo hai lo i chi
phí: chi phí ñ u tư và chi phí v n hành.

Bồn, bể chứa dầu khi

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Viewers also liked

Viewers also liked (20)

Similar to Bồn, bể chứa dầu khi

Similar to Bồn, bể chứa dầu khi (20)

Bồn, bể chứa dầu khi