Tenth class-state syllabus-model paper-em-ts-telugufirstlanguage

1. 10e ‘·s¡>∑‹ ` ‘ÓT>∑T
222ñbÕ<Ûë´j·T ø£s¡B|æø£
C. qeT÷Hê Á|üX¯ï |üÁ‘êT, e÷~] »yêãT |üÁ‘·+, eT÷˝≤´+ø£q dü÷∫ø£T
dü+Á>∑Vü≤D≤‘·àø£ eT÷˝≤´+ø£q+
Á|ü<∏äeTuÛ≤wü ` e÷~] Á|üX¯ï |üÁ‘·+`1
‘·s¡>∑‹ : 10e e÷s¡TÿT : 80
Á|ü<∏äeT uÛ≤wü : ‘ÓT>∑T düeTj·T+ : 3 >∑+ˆˆ
I. #·<äe&É+ ` ne>±Vü≤q #˚düTø√e&É+. (20 e÷s¡TÿT)
n) øÏ+~ >∑<ë´ìï #·~$ øÏ+~ Á|üX¯ï≈£î »yêãTT sêj·T+&ç. 5I1R5
lsêeTT&ç XÀø±ìï b˛>=fÒº Á|üj·T‘·ï+ #˚XÊ&ÉT düTÁ^e⁄&ÉT. d”‘ê<˚$ì rdüT≈£îsêe&É+˝À ‘·q e+‘·T kÕj·T+
#˚kÕÔqHêï&ÉT. sêeDTDÏí dü|ü]yês¡+>± Vü≤‘·e÷πsÃ+<äT≈£î ‘·q X¯øÏÔj·TT≈£îÔìï+{Ï˙ $ìjÓ÷–kÕÔqHêï&ÉT. <äT'K+
nqs¡ú<ëj·Tø£+ ø£qTø£ m|ü &É÷ <äT'œ+#·e<ä›Hêï&ÉT. m¢|ü &ÉT <äT'œ+#˚ yê]øÏ düTKeTT+&É<äT. ‘˚»düT‡ ø°åDÏdüTÔ+~.
ÁbÕD≤T ìe&Éy˚T ø£wüº+>± ñ+≥T+~. ø£qTø£ <äT'Kdæú‹ qT+&ç ãj·T≥|ü&ÉeTì <ÛÓ’s¡´e#·HêT #ÓbÕŒ&ÉT.
1. lsêeTT&ÉT m+<äT≈£î XÀøÏ+#ê&ÉT?
2. düTÁ^e⁄&ÉT <˚ìø=s¡≈£î ‘·q X¯øÏÔì $ìjÓ÷–kÕÔqHêï&ÉT?
3. <äT'K+ e¢ @+ ø£T>∑T‘·T+~?
4. lsêeTT&çì z<ë]Ãq yê¬ses¡T?
5. á uÛ≤>∑+ @ ø±+&É+˝Àì~?
Ä) øÏ+~ >∑<ä´uÛ≤>±ìï #·~$ ◊<äT Á|üX¯ïqT ‘·j·÷s¡T#˚j·T+&ç. 5I1R5
lø£èwüí<˚esêj·TT 16e X¯‘êã›+yê&ÉT. kÕVæ≤‘·´+ô|’ Á|ü‘˚´ø£ n_Ûe÷q+ ø£yê&ÉT. uÛÑTeq $»j·TeTH˚
düuÛ≤eT+≥|ü+˝À kÕVæ≤‘·´>√wæ˜ ìs¡«Væ≤+#˚yê&ÉT. nH˚ø£ ø£$ |ü+&ç‘·TqT b˛wæ+#˚yê&ÉT. Äj·Tq ÄkÕúq+˝À 8
eT+~ Á|üdæ<ä∆ ø£e⁄qT nwüº~>∑ZC≤T nì |æ*#ês¡T. n+<äT˝À n¢kÕì ô|<ä›q nÁ>∑>∑DT´&ÉT. yê]˝À ‘ÓHê*
sêeTø£èwüßí&ÉT $ø£≥ø£$>± ù|s¡Tbı+<ë&ÉT. sêj·TT sêE e÷Á‘·y˚T ø±<äT ø£$ ≈£L&Ü. <˚X¯uÛ≤wü+<äT ‘ÓT>∑T
˝…düT‡ nì #ê{≤&ÉT. Äj·Tq ø±+ ‘ÓT>∑TuÛ≤wü≈£î dü«s¡íj·TT>∑yÓTÆ uÛ≤dæ*¢+~.
Ç) øÏ+~ |ü<ë´ìøÏ Á|ü‹|ü<ës¡ú+ sêj·T+&ç. 1I5R5
düTs¡T∫s¡‘ês¡ø± ≈£îdüTeT XÀ_Û quÛÀ+>∑D uÛÑ÷$T" >±eT
qZs¡Te|ü⁄ dü÷Á‘·<Ûë] »‘·q+ãTq ~ø£Œ‹ø√{Ï eTT+<ä≥Hé
düs¡düeTT>± q{Ï+|ü>∑ ìXÊdü‹ ¬ø‹Ôq Áø=‘·Ô‘√|ü⁄" u…+
<Ós¡ j·Tq H=ô|Œ kÕ+<Ûä´qeB~Û‹ |ü•ÃeT ~ø£Ô≥+ãTqHé

2. 10e ‘·s¡>∑‹ ` ‘ÓT>∑T
223 ñbÕ<Ûë´j·T ø£s¡B|æø£
á) øÏ+~ |ü<ä´+ #·~$ Á|üX¯ï≈£î dü¬s’q »yêãTT >∑T]Ô+#·+&ç. 5I1R5
ø£eTeTTT ˙≥u≤dæq
ø£eT˝≤|ü⁄Ôì s¡•àk˛øÏ ø£eT*q uÛÑ+–Hé
‘·eT ‘·eT HÓe⁄T <ä|æŒq
‘·eT $TÁ‘·T˝Ò X¯Á‘·T>∑T≥ ‘·<∏ä´eTT düTeTr!
1. ø£eT˝≤|ü⁄Ô&ÉT nq>±... ( )
a) #·+Á<äT&ÉT b) dü÷s¡T´&ÉT c) Ç+Á<äT&ÉT
2. ˙≥ u≤dæq$... ( )
a) ø£eTeTTT b) |ü⁄düÔø£eTTT c) $TÁ‘·TT
3. ªª‘·eT kÕúqeTTT ø√˝ÀŒ‘˚μμ nH˚ ns¡ú+ e#˚à bÕ<ä+ ( )
a) 3e bÕ<ä+ b) 2e bÕ<ä+ c) 4e bÕ<ä+
4. $TÁ‘·TT X¯Á‘·Te⁄˝…|ü &ÉT ne⁄‘ês¡T? ( )
a) ‘·eT kÕúq+ ‘·|æŒq|ü &ÉT b) ‘·eT kÕúq+ ‘·|æŒq|ü &ÉT c) kÕúqy˚T ˝Òq|ü &ÉT
5. ô|’ |ü<ä´+ @ X¯‘·ø£+˝Àì~? ( )
a) düTeTr X¯‘·ø£+ b) y˚eTq X¯‘·ø£+ c) <ëX¯s¡B∏ X¯‘·ø£+
II. e´ø°Ôø£s¡D ` düè»Hê‘·àø£‘·
m) d”«j·Ts¡#·q (30 e÷s¡TÿT)
n) øÏ+~ Á|üX¯ï≈£î 5 ˝Òø£ 6 yêø±´˝À¢ »yêãTT sêj·T+&ç. 4I3R12
1. eTsê´<ä, Vü≤<äT› MT] Á|üe]ÔùdÔ @eTe⁄‘·T+~?
2. J$‘êìï ø±∫ e&Éb˛j·T&ÉeT+fÒ @$T{Ï?
3. ñqï }s¡T ø£qï‘·*¢‘√ düe÷qeT+{≤s¡T m+<äT≈£î?
4. ªªÅd”ÔT uÛ≤s¡‘êeì uÛ≤>∑´ø£Œ‘·Tμμ ` nq&É+˝À ø£$ ñ<˚›X¯+ @$T{Ï?
Ä) øÏ+~ yêì˝À Á|ü‹uÛ≤>∑+ qT+&ç ˇø£ Á|üX¯ï≈£î ‘·|üŒì dü]>± 12 ˝Òø£ 15 yêø±´˝À¢ »yêãTT sêj·T+&ç.
3I6R18
5. dü+kÕÿs¡+ H˚s¡«ì #·<äTe⁄, #·+#· eTqdüT‡‘√ #˚ùd |üP» ¬s+&ÉT e´s¡úy˚T ` m˝≤>√ düeT]ú+#·+&ç.
(˝Ò<ë)
ªªq>∑s¡+ eTVü‰eèø£å+ MT<ä me]øÏ yêπs @ø±øÏμμ ` $e]+#·+&ç.

3. 10e ‘·s¡>∑‹ ` ‘ÓT>∑T
224ñbÕ<Ûë´j·T ø£s¡B|æø£
6. ªªj·÷#·ø£ eè‹Ô düeTdüÔ >ös¡yêìï Vü≤]düTÔ+~μμ ` $X‚¢wædü÷Ô sêj·T+&ç.
(˝Ò<ë)
sê»ø°j·÷˝À ã÷s¡TZ yê] düeT´ø˘ <äèwæº ø√D+ dü+≈£î∫‘· ôd’<ë∆+‹ø£ ns¡≈£î ‘ê$e«˝Ò<äT ` Bìì
ã{Ϻ MTπs$T Á>∑Væ≤+#ês¡T.
7. lsêeTT&ÉT •e<ÛäqTdüT‡qT $]∫q $<ÛëHêìï ‘ÓŒ+&ç.
(˝Ò<ë)
C≤„Hêìï bı+<ä&É+˝À ìs¡+‘·s¡+ nÁ|üeT‘·TÔ˝…’ ñ+&É&É+ ñ‘·ÔeT $<ë´s¡Tú ø£åD+ ` düeT]údü÷Ô
sêj·T+&ç.
_) düè»Hê‘·àø£ e´ø°Ôø£s¡D (10 e÷s¡TÿT)
n) øÏ+~ yêì˝À @yÓ’Hê ¬s+&ÉT Á|üX¯ï≈£î »yêãTT sêj·T+&ç. 2I5R10
8. ã&ç á&ÉT |æ¢+<äs¡÷ ã&çøÏ yÓ[fl #·<äTe⁄ø√yêH˚ dü+<˚X¯$T#˚Ã˝≤ 5 ìHê<ëT sêj·T+&ç.
9. Åd”Ôô|’ »s¡T>∑T#·Tqï n‘ê´#êsêqT K+&çdü÷Ô, yê]ì >ös¡$+#êì ‘ÓT|ü⁄‘·÷ ˇø£ ªªø£s¡|üÁ‘·+μμ
‘·j·÷s¡T#˚j·T+&ç.
10. •yêJøÏ k˛Hé<˚e⁄&çøÏ eT<Ûä´ »]–q dü+|òüT≥qqT dü+uÛ≤wüD s¡÷|ü+˝À sêj·T+&ç.
III. uÛ≤cÕ+XÊT
m) |ü<äC≤+ (10 e÷s¡TÿT)
n) øÏ+~ nsêúT sêj·T+&ç. 2I1R2
1. |üØø£å nq+‘·s¡+ ôde⁄T Ç#êÃs¡T. (^‘·^dæq |ü<ëìøÏ ns¡ú+ sêj·T+&ç)
2. á|懑·+ nq>±
Ä) øÏ+~ yêø±´˝Àì |üsê´j·T|ü<ëT >∑T]Ô+#·+&ç. 2I1R2
3. y˚TeTT ø=‘·Ô ÇT¢ ø£{≤º+. Ä >∑èVü≤+ ∫qï<Ó’Hê u≤>∑T+~. e÷ ìπø‘·qeTTq≈£î n+<ä]˙ ÄVü‰«ìdüTÔHêïqT.
4. eTq <˚X¯+˝À >∑+>±q~, j·TeTTHê yêVæ≤˙, ø£èwüí ‘·s¡+–DÏ, >√<ëe] Ádüe+‹ eTTK´ q<äTT.
Ç) øÏ+~ yêø±´˝À¢ Á|üø£è‹ |ü<ä+ >∑T]Ô+∫ <ëìøÏ $ø£è‹ |ü<ä+, $ø£è‹ |ü<ä+ >∑T]Ô+∫ <ëìøÏ Á|üø£è‹ |ü<ä+
sêj·T+&ç. 2I1R2
5. yê´düT&ÉT _Ûø£åeT&ç>±&ÉT.
6. düeTàø£ÿ kÕs¡ø£ÿ C≤‘·s¡ u≤>± »]–+~.

4. 10e ‘·s¡>∑‹ ` ‘ÓT>∑T
225 ñbÕ<Ûë´j·T ø£s¡B|æø£
á) øÏ+~ |ü<ë‘√ kı+‘·yêø±´T sêj·T+&ç. 2I1R2
7 C≤>±s¡+
8. |ü˝…¢d”eTT
ñ) øÏ+~ yê{Ïì ‘ÓTŒeTT. 2I1R2
9. ªªÄs¡Tq÷¬s’Hêμμ á |ü<ëìï @ dü+<äs¡“¤+˝À ñ|üjÓ÷–kÕÔ+.
10. ªªn+<Óy˚dæq #ÓsTT´μμ Bìì @ dü+<äs¡“¤+˝À ñ|üjÓ÷–kÕÔ+.
_) yê´ø£s¡D≤+XÊT (10 e÷s¡TÿT)
n) øÏ+~ yêìøÏ dü¬s’q »yêãTqT >∑T]Ô+∫ Áu≤¬ø≥¢˝À sêj·T+&ç. 5I1R5
11. dæï>±›+ãT<Ûä ` @ dü+~Û? ( )
a) >∑TDdü+~Û b) dües¡íBs¡Èdü+~Û c) eè~∆dü+~Û
12. ÁbÕ‘ê~Û dü+~ÛøÏ ñ<ëVü≤s¡D ( )
a) |üPe⁄ G ¬seTà b) X¯óuÛÑ G ñ<äj·T+ c) <˚X¯ G n_Ûe÷q+
13. ø£]ƒq|üØø£å ` $Á>∑Vü≤yêø£´+ ( )
a) ø£]ƒqeTT jÓTTø£ÿ |üØø£å b) ø£]ƒqyÓTÆq |üØø£å c) ø£]ƒqeTT eq |üØø£å
14. ªª#·<äTe~ m+‘· >∑*Zq s¡dü»„‘· Ç+#·Tø£ #ê≈£îqï<ëμμ ` á |ü<ä´bÕ<ä+ ( )
a) #·+|üø£e÷ b) ñ‘·Œe÷ c) eT‘˚ÔuÛÑeTT
15. XÊs¡÷› |ü<ä´+˝À e#˚à >∑D≤T ( )
a) uÛÑs¡quÛÑuÛÑs¡e b) eTdü»dü‘·‘·>∑ c) q»uÛÑ»»»s¡
Ä) øÏ+~ yê{Ïì sêj·T+&ç. 5I1R5
16. es¡¸+ e∫Ã+~. #Ós¡Te⁄ ì+&É˝Ò<äT. (dü+j·TTø£Ô yêø£´+ sêj·T+&ç.)
17. >∑Ts¡Te⁄ >±s¡T eT+∫ ìs¡íj·÷T rdüT≈£îHêïs¡T. (ø£s¡àDÏ yêø£´+ sêj·T+&ç.)
18. ªªH˚qT sêe÷j·TD+ #·~yêqT. Hê¬ø+‘√ q∫Ã+~μμ nì düTπswt nHêï&ÉT. (|üs√ø£å ø£<∏äq+ sêj·T+&ç.)
19. lHê<∏äTe]í+#·T õVü≤« õVü≤« (Ç+<äT˝Àì n+ø±sêìï >∑T]Ô+#·TeTT.)
20. ñ|üe÷q ñ|üy˚Tj·÷≈£î nuÛÒ<ä+ #Ó|ü ≥. (@ n+ø±s¡ ø£åD+)

5. 10e ‘·s¡>∑‹ ` ‘ÓT>∑T
226ñbÕ<Ûë´j·T ø£s¡B|æø£
dü+Á>∑Vü≤D≤‘·àø£ eT÷˝≤´+ø£q+ ` 10e ‘·s¡>∑‹
Á|ü<∏äeTuÛ≤wü ` e÷~] Á|üX¯ï |üÁ‘·+`2
‘·s¡>∑‹ : 10e e÷s¡TÿT : 80
Á|ü<∏äeT uÛ≤wü : ‘ÓT>∑T düeTj·T+ : 3 >∑+ˆˆ
I. #·<äe&É+ ` ne>±Vü≤q #˚düTø√e&É+. (20 e÷s¡TÿT)
n) øÏ+~ ù|sê #·~$ Á|üX¯ï≈£î »yêãTT sêj·T+&ç. 5I1R5
|ü+#·e{Ï˝À Jeq+ Á|üXÊ+‘·+>± >∑&ÉTdüTÔqï~. ˇø£Hê&ÉT lsêeTT&ÉT |ü⁄sêD ø£<∏ë Á|üdü+>∑+˝À ñHêï&ÉT.
n+‘·˝À ªX¯Ss¡ŒDKμ nH˚ sêø£ådæ e∫Ã+~. áyÓT sêeD≤düTs¡T&ç #Ó˝…¢T. lsêeTT&ç kÂ+<äsê´ìøÏ eTT>∑T∆sê˝…’+~.
‘·qqT #˚|ü≥ºeTqï~. ‘·eT eT<Ûä´ n&ÉT¶>± ñqï d”‘êø£ÎDTqT #·+|æ‹+{≤qqï~. lsêeTT&ÉT |ü]Vü‰dü+>±
ø£ÎDTì e<ä›≈£î yÓfi¯fleTHêï&ÉT. ø£ÎDT&ÉT ‘êqT nqï<ëdüT&Éqì, ‘·q‘√ ñ+fÒ X¯Ss¡ŒDK ≈£L&Ü <ëdü´+
#˚j·÷*‡edüTÔ+<äì, n+<äTπø lsêeTTDÏí #˚s¡&Éy˚T düããì düe÷<Ûëq$T#êÃ&ÉT. lsêeTT&çyÓ’|ü⁄ ‹]–+~ X¯Ss¡ŒDK.
d”‘· ñ+&É&É+ e¢H˚ ‘·qqT ìsêø£]düTÔHêï&Éì n≥Tº&çøÏb˛sTT+~. d”‘ê<˚$ì n&ÉT¶‘=–+#·Tø√yêì ÄyÓTô|’
<ë&çøÏ ~–+~.
1. ø£ÎDT&ÉT X¯Ss¡ŒDK‘√ @eTHêï&ÉT?
2. lsêeTT&ÉT X¯Ss¡ŒDKqT m+<äT≈£î ìsêø£]+#ê&ÉT?
3. X¯Ss¡ŒDK mes¡T?
4. d”‘êsêeT ø£ÎDTT mø£ÿ&ÉTHêïs¡T?
5. á ù|sê≈£î o]¸ø£ ìs¡ísTT+#·+&ç.
Ä) øÏ+~ ù|sê #·~$, ns¡úe+‘·yÓTÆq ◊<äT Á|üX¯ïT s¡÷bı+~+#·+&ç. 5I1R5
@ø£•˝≤q>∑sêìï sê»<Ûëì>± #˚düTø=ì ‘ÓT>∑TH˚qT yÓ’uÛÑedæú‹˝À ì*|æq ø±ø£rj·T sêE˝À¢ ∫e]yê&ÉT
¬s+&Ée Á|ü‘ê|üs¡TÁ<äT&ÉT. n‘·&ÉT ñ‘·ÔeT |ü]bÕ≈£î&ÉT e÷Á‘·y˚T ø±<äT. e÷qe<Ûäsêàìï, ø£fi≤eTsêàìï m]–q
kÕVæ≤reT÷]Ô. dü+düÿ è‘ê+Á<ÛäuÛ≤wü˝À¢ nqT|üe÷q bÕ+&ç‘ê´ìï kı+‘·+ #˚düT≈£îqï dü‘·ÿM+Á<äT&ÉT. dü+^‘·, kÕVæ≤‘·´,
qè‘·´, ∫Á˝ÒKq •Œø£fi¯≈£î Ç‘√~Ûø£ ÁbÕ<Ûëq´‘·ì∫Ã, yê{Ï $düÔ è‹øÏ $X‚wü düVü≤ø±s¡eT+~+∫q s¡düVü≤è<äj·TT&ÉT,
düVü≤è<äj·TT&ÉT. m+‘·{Ï eT¨qï‘·T¬ø’Hê #·+Á<äTì˝À eT#·Ã˝≤ @y√ ãV”≤q‘·T+{≤sTT. y˚≥ Á|ü‘ê|üs¡TÁ<äTì
ãV”≤q‘·. Áø£eT+ ‘·|üŒ≈£î+&Ü y˚≥ $H√<ëìï ÄkÕ«~+#˚yê&ÉT Á|ü‘ê|üs¡TÁ<äT&ÉT. Ä e´düq+ qT+&ç eTVü‰sêEqT
<ä÷s¡+ #˚j·÷ì m+‘·>± Á|üj·T‹ï+∫Hê dü|òü+ø±˝Òø£b˛sTTHê&ÉT eT+Á‹ j·TT>∑+<Ûäs¡T&ÉT.

6. 10e ‘·s¡>∑‹ ` ‘ÓT>∑T
227 ñbÕ<Ûë´j·T ø£s¡B|æø£
Ç) |ü<ä´+ #·~$, Á|üX¯ï≈£î »yêãTT sêj·T+&ç. 5I1R5
ø£+ˆˆ Ç+<äT >∑ &É+<äT˝Ò&Éì
dü+<˚Vü≤eTT e<äT #·ÁøÏ düs√«|ü>∑‘·T+
&Ó+<Ó+<äT yÓ<äøÏ #·÷∫q
q+<ä+<˚ ø£&ÉT <ëqyêÁ>∑DÏ $+fÒ.
1. düs√«|ü>∑‘·T&ÉT mes¡T?
2. #·ÁøÏ mø£ÿ&Óø£ÿ&ÉTHêï&ÉT?
3. á |ü<ä´+ me]ì dü+uÀ~ÛdüTÔqï~?
4. á |ü<ä´+ @ Á>∑+<∏ä+˝Àì<Ó’ ñ+≥T+~? (sêe÷j·TD+, uÛ≤s¡‘·+, uÛ≤>∑e‘·+)
5. m+<Ó+<äT yÓ<äøÏ #·÷∫q n+<ä+<˚ >∑yê&ÉT mes¡T?
á) øÏ+~ |ü<ë´ìøÏ Á|ü‹|ü<ës¡ú+ sêj·T+&ç. 1I5R5
;<äø£qïegeTTT ù|]àH=dü+>∑TeTT, ‘·T#·Ã¤kÂK´ dü+
bÕ<äq¬ø’ j·Tã<ä∆eTT ãÿ≈£î— yê<äeTT˝≤&ÉuÀ≈£î— eT
sê´<äq‹Áø£$T+|ü≈£î— |üs¡düŒs¡ yÓTÆÁ‹ yÓT+>∑T $T{ϺyÍ
y˚<äeTT+ #Ós¡T+>∑TeTT $y˚ø£<Ûäq+_~ qeTTà ∫‘·Ôe÷!
II. e´ø°Ôø£s¡D ` düè»Hê‘·àø£‘·
m) d”«j·Ts¡#·q (30 e÷s¡TÿT)
n) |òüTT Á|üX¯ïT : øÏ+~ Á|üX¯ï≈£î 5 ˝Òø£ 6 yêø±´˝À¢ »yêãTT sêj·T+&ç. 4I3R12
1. X¯‘·ø£ eT<ÛäT]eT bÕsƒ¡+ qT+&ç MTs¡T Á>∑Væ≤+∫q @yÓ’Hê 4 ˙‹ yêø±´qT ‘ÓŒ+&ç.
2. ª#·]Á‘· ìsêà‘·T>± Åd”Ô≈£î >∑T]Ô+|ü⁄ <=s¡ø£μ<äì ªe÷ Á|üj·T‘·ï+μ s¡#·sTTÁ‘·T˝…+<äTø£Hêïs¡T?
3. ªªÇM«{ÏMT<ä HêÁ>∑Vü≤eTT <ä>∑THÓ?μμ nH˚ e÷≥T mes¡T, me]‘√ @ dü+<äs¡“¤+>± nHêïs¡T?
4. $X¯«Hê<∏ä dü‘·´Hêsêj·TD >±] J$‘· $X‚cÕT ‘ÓŒ+&ç.
Ä) yê´düs¡÷|ü Á|üX¯ïT : øÏ+~ Á|üX¯ï≈£î 12 ˝Òø£ 15 yêø±´˝À¢ »yêãTT sêj·T+&ç. 3I6R18
1. ªÅd”ÔqT <˚e‘·T>± uÛ≤$+∫ |üPõ+#ê*μ nH˚ e÷≥qT düeT]ú+#·+&ç.
(˝Ò<ë)
áHê{Ï q>∑s¡J$‘êìï $X‚¢wæ+#·+&ç.

7. 10e ‘·s¡>∑‹ ` ‘ÓT>∑T
228ñbÕ<Ûë´j·T ø£s¡B|æø£
2. ª<ÛäqT´&ÉTμ nH˚ ù|s¡T Væ≤s¡D´≈£îì eè‘êÔ+‘êìøÏ m˝≤ dü]b˛sTT+<√ düeT]ú+#·+&ç.
(˝Ò<ë)
|üX¯ó|ü≈£åîT ‘·eT dü+‘êHêìï ô|+#˚ $<ÛëHêìï kı+‘·e÷≥˝À¢ $e]+#·+&ç.
3. sêe÷j·TD+˝À MT≈£î q∫Ãq bÕÁ‘· @~? m+<äTø√ ‘ÓŒ+&ç.
(˝Ò<ë)
sêe÷j·TD+ Ä<Ûës¡+>± nqï<äeTTà nqTã+<Ûëìï $X‚¢wæ+#·+&ç.
_) düè»Hê‘·àø£ e´ø°Ôø£s¡D (10 e÷s¡TÿT)
n) øÏ+~ yêì˝À ¬s+&ç+{ÏøÏ düè»Hê‘·àø£+>± »yêãTT sêj·T+&ç. 2I5R10
1. |ü˝…¢≥÷fi¯fl˝Àì Á|üø£è‹ì >∑T]+∫, |ü˝…¢˝À¢ì e÷qe Á|üø£è‹ì >∑T]+∫ $e]dü÷Ô $TÁ‘·TìøÏ ˝ÒK
sêj·T+&ç.
2. e÷qe J$‘êìï >∑T]+∫q $X‚¢wüDqT 8`10 |ü+≈£îÔ≈£î ‘·>∑Zì ø£$‘· <ë«sê ‘ÓŒ+&ç.
3. $yêVü≤y˚&ÉTø£˝À¢ e∫Ãq e÷s¡TŒqT >∑T]+∫ Ç<ä›s¡T $TÁ‘·T dü+uÛ≤wüD <ë«sê Á|üø£{Ï+#·+&ç.
III. uÛ≤cÕ+XÊT
m) |ü<äC≤+ (10 e÷s¡TÿT)
n) øÏ+~ yêø±´˝À¢ì ^‘· ^∫q |ü<ë nsêúqT >∑T]Ô+#·+&ç. 2I1R2
1. e´øÏÔ >=|üŒ‘·Hêìï ‘ÓŒ&ÜìøÏ Á|ües¡ÔH˚ ^≥TsêsTT. ( )
a) n<ä›+ b) kÂ+<äs¡´+ c) ns¡ú+ d) ì<äs¡Ùq+
2. X¯Øsêìπø >±<äT, eTqdüT≈£L s¡T>∑à‘·T+{≤sTT. ( )
a) u≤<Ûä´‘·T b) Ä˝À#·qT c) »ãT“T d) n+<ëT
Ä) øÏ+~ |ü<ë≈£î HêHêsêúT sêj·T+&ç. 2I1R2
1. n]ú R
2. ˝…dü‡ R
Ç) á øÏ+~ |ü<ë≈£î düe÷Hêsêúìï#˚à ¬s+&ÉT |ü<ëqT m+|æø£#˚dæ sêj·T+&ç. 2I1R2
1. q*πs>∑T
2. $TqTï

8. 10e ‘·s¡>∑‹ ` ‘ÓT>∑T
229 ñbÕ<Ûë´j·T ø£s¡B|æø£
á) øÏ+~ |ü<ëqT ñ|üjÓ÷–+∫ kı+‘·yêø±´T sêj·T+&ç. 2I1R2
1. ø£ø£+ :
2. eTTÁ<äy˚dæq :
ñ) øÏ+<ä ^‘· ^dæq |ü<ë≈£î Á|üø£è‘·T≈£î $ø£è‘·TT / $ø£è‘·T≈£î Á|üø£è‘·TT sêj·T+&ç. 2I1R2
1. ø£$‘·˙ï ø£*|æ n‘·H=ø£ ø£ã“+ ‘·j·÷s¡T#˚XÊ&ÉT.
ø£$‘· R ø£ã“+ R
_) yê´ø£s¡D≤+XÊT (10 e÷s¡TÿT)
n) øÏ+~ ^‘· ^dæq |ü<ëqT $&ÉBdæ, dü+~Û @s¡Œ&ɶ$<Ûä+ ‘ÓŒ+&ç. 2I1R2
1. eTVü‰‘·Tà&ÉT Á>±yÓ÷<ä∆s¡D ø√dü+ m+‘√ ø£èwæ #˚XÊ&ÉT.
2. »Á|üfi¯j·T+˝À ndüTe⁄T ø√˝ÀŒsTTq yêfi¯fl Bq>±<∏äT $+fÒ Vü≤è<äj·T+ ãs¡TyÓøÏÿ+~.
Ä) øÏ+~ düe÷kÕqT >∑T]Ô+∫, $Á>∑Vü≤yêø±´T sêj·T+&ç. 2I1R2
1. eTùV≤X¯«s¡ìø£s¡eTT ãdüy˚X¯«s¡Tì ø£fi≤´D+ ‹øÏ+#˚+<äT≈£î e#êÃs¡T.
2. ndæús¡uÛ≤e+ $&ç∫q|ü &˚ >∑eTq+ düTTe⁄ ne⁄‘·T+~.
Ç) øÏ+~ |ü<ä´bÕ<ëìøÏ >∑D$uÛÑ»q #˚dæ, Ä |ü<ä´+ ø£åD≤T sêj·T+&ç. 1I2R2
1. nqCÀ´‘·T ˙ |ü‹Áe‘·" u≤bÕ#ês¡T˝…’&Üj·TT uÛÑ÷
á) øÏ+~ yêø£´+˝Àì n+ø±sêìï >∑T]Ô+∫, ø£åD+ sêj·T+&ç. 1I2R2
1. nø£åjYT eèø£åeTT s¡ø£åD |üs¡´y˚ø£åD CÒdüTÔHêï&ÉT.
ñ) |üs√ø£å ø£<∏äq+˝ÀøÏ e÷s¡Ã+&ç. 1I2R2
1. ªªH˚q+‘·{Ï yê&çï ø±qTμμ nHêï&ÉT sêeT–].

9. 10e ‘·s¡>∑‹ ` ‘ÓT>∑T
230ñbÕ<Ûë´j·T ø£s¡B|æø£
dü+Á>∑Vü≤D≤‘·àø£ Á|üX¯ï|üÁ‘·+ ` |ü<äe ‘·s¡>∑‹
Á|ü<∏äeTuÛ≤wü ` ‘ÓT>∑T ` e÷~] Á|üX¯ï |üÁ‘·+`3
e÷s¡TÿT : 80
I. #·<äe&É+ ` ne>±Vü≤q #˚düTø√e&É+ (20 e÷s¡TÿT)
n) øÏ+~ >∑<ë´ìï #·~$ øÏ+~ Á|üX¯ï≈£î »yêãTT sêj·T+&ç. 5I1R5
ªªlsêeTT&ç XÀø±ìï b˛>=fÒº Á|üj·T‘·ï+ #˚XÊ&ÉT düTÁ^e⁄&ÉT d”‘ê<˚$ì rdüT≈£îsêe&É+˝À ‘·q e+‘·T kÕj·T+
#˚kÕÔqHêï&ÉT. sêeDTDÏí dü|ü]yês¡+>± Vü≤‘·e÷πsÃ+<äT≈£î ‘·q X¯øÏÔj·TT≈£îÔìï+{Ï˙ $ìjÓ÷–kÕÔqHêï&ÉT. <äT'K+
nqs¡ú<ëj·Tø£+ ø£qTø£ m|ü &É÷ <äT'œ+#·e<ä›Hêï&ÉT. m¢|ü &É÷ <äT'œ+#˚ yê]øÏ düTKeTT+&É<äT. ‘˚»düT‡ ø°åDÏdüTÔ+~.
ÁbÕD≤T ìe&Éy˚T ø£wüº+>± ñ+≥T+~. ø£qTø£ <äT'Kdæú‹ qT+&ç ãj·T≥|ü&ÉeTì <ÛÓ’s¡´e#·HêT #ÓbÕŒ&ÉT.μμ
1. lsêeTT&ÉT m+<äT≈£î XÀøÏ+#ê&ÉT?
2. düTÁ^e⁄&ÉT m+<äT≈£î <äT'œ+#·e<ä›Hêï&ÉT?
3. <äT'K+ e¢ @+ ø£TZ‘·T+~?
4. lsêeTTDÏí mes¡T z<ësêÃs¡T?
5. á uÛ≤>∑+ @ø±+&É+˝À~?
Ä) lø£èwüí<˚esêj·TT 16e X¯‘êã›+ yê&ÉT. kÕVæ≤‘·´+ô|’ Á|ü‘˚´ø£ n_Ûe÷q+ ø£yê&ÉT. ‘·q ÄkÕúq düuÛÑ˝À
ªuÛÑTeq$»j·TeTμH˚ düuÛ≤eT+≥|ü+˝À kÕVæ≤‘·´ >√wæ˜ ìs¡«Væ≤+#˚yê&ÉT. ÄkÕúq+˝À nH˚ø£ ø£$|ü+&ç‘·T*ï
b˛wæ+#˚yê&ÉT. Äj·Tq ÄkÕúq+˝À 8 eT+~ Á|üdæ<ä∆ ø£e⁄qT ªªnwüº~>∑ZC≤Tμμ nì|æ*#ês¡T. n+<äT˝À
n¢kÕìô|<ä›q nÁ>∑>∑DT´&ÉT. ‘ÓHê* sêeTø£èwüßí&ÉT ª$ø£≥ø£$μ>± ù|s=+~qyê&˚. sêj·TT ø£$b˛wü≈£î&˚ ø±ø£
dü«j·T+>± ø£$ ≈£L&Ü! ª<˚X¯uÛ≤wü+<äT ‘ÓT>∑T ˝…dü‡μ nì #ê{Ïq lø£èwüí<˚esêj·T ø±+ ‘ÓT>∑T uÛ≤wü≈£î
dü«s¡íj·TT>∑yÓTÆ uÛ≤dæ*¢+~.
* ô|’ |ü<ë´ìï #·~$ 5 Á|üX¯ïT ‘·j·÷s¡T#˚j·T+&ç. 5I1R5
Ç) øÏ+~ n|ü]∫‘· |ü<ä´+ #·~$, Á|üX¯ï≈£î »yêãTT sêj·T+&ç. 5I1R5
#·<äTe~ m+‘· >∑*Zq s¡dü»„‘· Ç+#·Tø£ #ê≈£îqï Hê
#·<äTe⁄ ìs¡s¡úø£+ãT >∑TD dü+j·TT‘·T˝…e«s¡T yÓT#·Ã¬s#·Ã≥+
ã<äqT>∑ eT+∫≈£Ls¡ qbÕø£eTT #˚dæqHÓ’q q<äT Ç+
bı<äyÓ&ÉT qT|ü ˝Òø£ s¡T∫|ü⁄≥º>∑ H˚s¡TÃq≥j·T´ uÛ≤düÿsê!
1. á |ü<ä´+˝À eT≈£î≥+ @~?
2. s¡dü»„‘· n+fÒ @$T{Ï?
3. #·<äTe⁄qT <˚ì‘√ b˛˝≤Ãs¡T?
4. m˝≤+{Ï #·<äTe⁄ ìs¡s¡úø£+?
5. ªìs¡s¡úø£+μ n+fÒ @$T{Ï?

10. 10e ‘·s¡>∑‹ ` ‘ÓT>∑T
231 ñbÕ<Ûë´j·T ø£s¡B|æø£
á) øÏ+~ |ü<ë´ìï |üP]+∫ uÛ≤e+ sêj·T+&ç. 1I5R5
•esê»+‘· y˚TTàdüT>∑T‘Ós¡˝À ... ... ... ... ... e÷‘ê ‘·|ü ôd’]+|ü⁄MT!
II. e´ø°Ôø£s¡D ` düè»Hê‘·àø£‘·
m) d”«j·Ts¡#·q (30 e÷s¡TÿT)
n) øÏ+~ Á|üX¯ï≈£î 5 ˝Òø£ 6 yêø±´˝À¢ »yêãTT sêj·T+&ç. 4I3R12
1. #·+Á<√<äj·÷ìï #·÷düTÔqï|ü &ÉT MTs¡T @$<Ûä+>± nqTuÛÑ÷‹ #Ó+<äT‘ês¡T?
2. |ü˝…¢≥÷] J$‘·+ m˝≤ ñ+≥T+<√ ‘Ó|ü+&ç.
3. _Ûø£å bÕsƒ¡+ Ä<Ûës¡+>± yê´düT&Ó˝≤+{Ï yê&Éì ˙e⁄ uÛ≤$düTÔHêïe⁄?
4. ªe÷ Á|üj·T‘·ï+μ bÕsƒ¡´ s¡#·sTT‘· >∑T]+∫ MTπs$T ‘ÓT‡ø=Hêïs¡T?
Ä) øÏ+~ Á|üX¯ï≈£î 10 ˝Òø£ 12 yêø±´˝À¢ »yêãTT sêj·T+&ç. 3I6R18
1. ∫qïj·Tdü÷] ø£<∏äq $<Ûëq+ |ü≥¢ MT n_ÛÁbÕj·÷qT sêj·T+&ç.
(˝Ò<ë)
∫Á‘·Á^e+ >∑÷]à ˙y˚eTqT≈£î+≥THêïy√ ‘ÓT|ü⁄‘·÷ sêj·T+&ç.
2. ãdüy˚X¯«s¡Tì |ü]Dj·T+ bÕsƒ¡+ Ä<Ûës¡+>± MTπs$T Á>∑Væ≤+#ês√ sêj·T+&ç.
(˝Ò<ë)
#·]Á‘·˝À yÓTÆTsêfi¯ófl>± ì*∫q n+XÊô|’ ˙ n_ÛÁbÕj·Ty˚T$T{Ï?
3. sêe÷j·TD+˝Àì Ä<äs¡ÙbÕÁ‘·˝Ò$? n$ m+<äT≈£î Ä<äs¡Ù bÕÁ‘·T>± ì*#êjÓ÷ sêj·T+&ç.
(˝Ò<ë)
uÛ≤s¡rj·T Jeq $<ÛëHêìøÏ sêe÷j·TD+ e÷s¡Z<äs¡Ùø£eTì ˙yÓ˝≤ #Ó|üŒ>∑e⁄?
_) düè»Hê‘·àø£ e´ø°Ôø£s¡D (10 e÷s¡TÿT)
n) øÏ+~ yêì˝À @y˚ì 2 Á|üX¯ï≈£î »yêãTT sêj·T+&ç. 2I5R10
1. q>∑s¡ J$‘·+˝Àì ø£cÕº >∑T]+∫ Ç<ä›s¡T $TÁ‘·TT e÷{≤¢&ÉTø=H˚ dü+<äs¡“¤+ Ä<Ûës¡+>± dü+uÛ≤wüDT
sêj·T+&ç.
2. MTs¡T <ä]Ù+∫q @<Ó’Hê |üsê´≥ø£ πøåÁ‘·+ >∑÷]à e]ídü÷Ô sêj·T+&ç.
3. MT bÕsƒ¡XÊ yê]¸ø√‘·‡yêìøÏ Á|üeTTKTT edüTÔHêïqs¡T. yê]ì Ç+≥s¡÷«´ #˚j·T&ÜìøÏ Á|üXÊïe[ì
‘·j·÷s¡T#˚j·T+&ç.

11. 10e ‘·s¡>∑‹ ` ‘ÓT>∑T
232ñbÕ<Ûë´j·T ø£s¡B|æø£
III. uÛ≤cÕ+XÊT
m) |ü<äC≤+
n) øÏ+~ yêø±´˝À¢ì ^‘· ^dæq e÷≥≈£î ns¡ú+ sêj·T+&ç. 2I1R2
1. ãT<ÛäTe¢ C≤„q+ _ÛdüTÔ+~.
2. |ü]Á|ü»T eTsƒê˝À¢ ìedækÕÔs¡T.
Ä) øÏ+~ |ü<ë≈£î |üsê´j·T|ü<ëT sêj·T+&ç. 2I1R2
1. •e⁄&ÉT R
2. $TqTï R
Ç) øÏ+~ |ü<ëqT|üjÓ÷–+∫ kı+‘·yêø±´T sêj·T+&ç. 2I1R2
n) ‘√s¡DeTT Ä) lsêeTs¡ø£å
á) øÏ+~ yêø±´˝À¢ Á|üø£è‹ $ø£è‘·TqT >∑T]Ô+#·+&ç. 2I1R2
1. $C≤„qy˚T Á|ü>∑‹øÏ eTT|ü⁄ ndüT $Hêïqy˚T ˝Ò≈£î+fÒ @+ »]π><√ ø£<ë!
2. dæ] dü+|ü<äT >∑yê]H˚ leT+‘·TT n+≥THêï+.
ñ) øÏ+~ |ü<ë≈£î HêHêsêúT sêj·T+&ç. 2I1R2
n) >∑Ts¡Te⁄ Ä) eTT≈£îs¡eTT
_) yê´ø£s¡D≤+XÊT
n) øÏ+~ |ü<ë≈£î $Á>∑Vü≤yêø±´T sêdæ @ düe÷düyÓ÷ #Ó|üŒ+&ç. 2I1R2
1. #·‘·Tπs«<ëT :
2. ø£]ƒq |üØø£å :
Ä) øÏ+~ |ü<ëqT $&ÉBì dü+~Û ù|s¡T sêj·T+&ç. 2I1R2
1. X¯óuÛ≤+>∑<ä :
2. eT¨<äj·T+ :
Ç) øÏ+~ yêø±´˝À¢ì n+ø±sêìï >∑T]Ô+#·+&ç. 2I1R2
n) Ç+‹+‘Ó’ e≥T&ç+‘·jÓÆT eT]j·TT <ëì+‘Ó’ quÛÀM~∏ô|’ q+‘Ó’...
Ä) <Û√ì ø°]Ô#·+Á~ø£T Á|ü|ü+#· yê´|üÔ+>± ÁbÕøÏq$.
á) ªeT‘˚ÔuÛÑ+μ eè‘·Ô ø£åD≤qT ‘Ó*j·TCÒj·T+&ç. 1I2R2
ñ) á øÏ+~ yêø±´T @ s¡ø£yÓTÆqy√ >∑T]Ô+#·+&ç. 2I1R2
1) ÄVü‰! $Ts¡|üø±j·T ãJ® m+‘· s¡T∫>± ñ+~.
2) Çyêfi¯ e÷ dü÷ÿT ãdüT‡ edüTÔ+<√ sê<√?

12. 10e ‘·s¡>∑‹ ` ‘ÓT>∑T
233 ñbÕ<Ûë´j·T ø£s¡B|æø£
dü+Á>∑Vü≤D≤‘·àø£ eT÷˝≤´+ø£q+ (SA)
Á|ü<∏äeTuÛ≤wü ` qeT÷Hê Á|üX¯ï |üÁ‘·+`4
‘·s¡>∑‹ : 10e e÷s¡TÿT : 80
Á|ü<∏äeT uÛ≤wü : ‘ÓT>∑T düeTj·T+ : 3 >∑+ˆˆ
I. #·<äe&É+ ` ne>±Vü≤q #˚düTø√e&É+. (20 e÷s¡TÿT)
n) øÏ+~ ù|sêqT #·~$ Ç∫Ãq Á|üX¯ï≈£î düe÷<ÛëHêT sêj·T+&ç. 5I1R5
øÏwæÿ+<Ûä≈£î Á|üj·÷DeTj·÷´s¡+<äs¡÷. düTÁ^e⁄&ÉT yê*ì eT∞fl j·TT<ë∆ìøÏ ÄVü‰«ì+#ê&ÉT. yê* n&ÉT>∑T
eTT+<äT≈£î y˚XÊ&ÉT. ø±ì, n‘·ì uÛ≤s¡´ ‘ês¡ n&ÉT¶|ü&ç+~. ˇø£kÕ] z&çb˛sTT <Óã“T ‹qï düTÁ^e⁄&ÉT eT∞fl
ÄVü‰«ì+#·&É+ yÓqTø£ @<√ Ä+‘·s¡´+ ñ+<äì n_ÛÁbÕj·T|ü&ç+~. düTÁ^e⁄&çøÏ lsêeTT&ÉT n+&É>± ñHêï&Éqï
$wüj·÷ìï Á|ükÕÔ$+∫+~. j·TT<ë∆ìøÏ yÓfi¯fl&É+ πøåeT+ ø±<äì yê]+∫+~. ‘ês¡ e÷≥qT ô|&É#Ó$q ô|{≤º&ÉT
yê*. j·TT<ä∆~X¯>± n&ÉT>∑TT y˚XÊ&ÉT.
1. yê* πøåeT+ ø√πsyê¬ses¡T?
2. yê* $s√~Û mes¡T?
3. ô|’ ù|sêqT ã{Ϻ »s¡>∑uÀj˚T j·TT<ä∆+˝À mes¡T z&çb˛e#·TÃqT?
4. yê* ‘·q uÛ≤s¡´e÷≥qT bÕ{Ï+#ê&Ü?
5. ô|’ ù|sê≈£î ‘·–q o]¸ø£qT ô|≥º+&ç.
Ä) øÏ+~ ù|sêqT #·<äe+&ç. Ç∫Ãq Á|üX¯ï≈£î düe÷<ÛëHêT sêj·T+&ç. 5I1R5
Jyêes¡D+ MT<ä, |üsê´es¡D+ MT<ä eTqTwüßT Ç+‘· ø£ø£å ø£{≤º¬s+<äTø√? Ç˝≤ ñqï #Ó≥¢ìï+{Ï˙
q]πødüT≈£î+≥÷b˛‘˚ ∫e]øÏ eTìwæøÏ $T–˝Ò<˚$T{Ï? nsTTHê Ç|üŒ{Ïπø nqTuÛÑ$düTÔHêïs¡T >∑<ë! Á^Hé Vü≤ÖCŸ
mô|ò≈£îº˙... ÄeT¢ <äsêŒ˙... Ä<ÛäTìø£ ø±Twü´ ø±s¡ø£ düeTdü´ìï+{Ï˙ #Ó≥T¢ q]øÏ y˚‘˚ ø±s¡DeTì á e÷qe
y˚T<∏ëe⁄˝Ò ‘˚*à #ÓãT‘ês¡T. eT∞fl ñqï #Ó≥¢ìï{Ï˙ q]øÏ uÛÑeHêT, q>∑sê÷ ì]àkÕÔs¡T. yêfi¯fl n_Ûeè~∆
m≥Tb˛‘·T+<√ yêfi¯flπø ns¡ú+ ø±e&É+˝Ò<äT.
1. ø±TcÕ´ìøÏ ø±s¡D+ @$T{Ï?
2. e÷qe⁄T #Óù|Œ<˚ #˚düTÔHêïsê?
3. e÷qe⁄ n_Ûeè~∆ Jyêes¡D≤ìøÏ y˚TT #˚k˛Ô+<ë?
4. #Ó≥T¢ ˝Òø£b˛‘˚ @eTÚ‘·T+~?
5. ô|’ ù|sê <˚ìì uÀ~Ûk˛Ô+~?

13. 10e ‘·s¡>∑‹ ` ‘ÓT>∑T
234ñbÕ<Ûë´j·T ø£s¡B|æø£
Ç) øÏ+~ |ü<ä´eTTqT #·<äe+&ç. Ç∫Ãq Á|üX¯ï≈£î düe÷<ÛëHêT sêj·T+&ç. 5I1R5
bÕ MT>∑&É $T+∫q |üdæ&ç eTqdüT
‘ÓT>∑T uÛ≤wüqT $T+∫q r|æ |üT≈£î
bÂs¡Twü+ãT>∑ |ü⁄*|æ¢ rs¡T qs¡T
‘ÓT>∑T _&ɶqT >±+#·+>∑ yÓT>∑T »>∑eTT.
1. |üdæ&ç n+fÒ ns¡úy˚T$T{Ï?
a) ã+>±s¡+ b) dæ+>±s¡+ c) ø£+>±s¡T d) ˝À≥T
2. ‘ÓT>∑T uÛ≤wüø£+f… ‹j·T´ì~ @~?
3. bÂs¡Twü+ ø£*–q »+‘·Te⁄>± <˚ìì ù|s=ÿHêï&ÉT?
4. ˝Àø±ìøÏ yÓT>∑T ì#˚Ã~ mes¡T?
5. ô|’ |ü<ë´ìøÏ ‘·–q o]¸ø£qT dü÷∫+#·+&ç.
á) øÏ+~ |ü<ë´ìï #·<äe+&ç. Á|ü‹ |ü<ës¡ú+ sêj·T+&ç. 1I5R5
;<ä ø£qï egeTTT ù|]àH=dü+>∑TeTT ‘·T#·Ã¤ kÂK´ dü+
bÕ<äq¬ø’ j·TT<ä∆eTT ãÿ≈£î, yê<äeTT˝≤&É uÀ≈£î, eT
sê´<äq‹Áø£$T+|ü≈£î, |üs¡düŒs¡ yÓTÆÁ‹ yÓT+>∑T, $T{ϺyÍ
y˚<äeTT+#Ós¡T+>∑TeTT, $y˚ø£ <Ûäq+ _~ qeTTà ∫‘·Ôe÷!
II. e´ø°Ôø£s¡D ` düè»Hê‘·àø£‘·
m) d”«j·Ts¡#·q (30 e÷s¡TÿT)
n) øÏ+~ Á|üX¯ï≈£î 5 ˝Òø£ 6 yêø±´˝À¢ düe÷<ÛëHêT sêj·T+&ç. 4I3R12
1. yÓHÓï, #·+Á<äT&ÉT, #·+Á<äTì˝Àì eT#·ÃqT ø£$ m˝≤ }Væ≤+#ê&ÉT? <ëì˝Àì W∫‘·´+ kı+‘·e÷≥˝À
sêj·T+&ç.
2. ªe÷‘·èuÛ≤eqμ bÕsƒê´+X¯+ Ä<Ûës¡+>± <ëìì s¡∫+∫q ø£$ e´øÏÔ‘êÔ«ìï $X‚¢wæ+#·+&ç.
3. sêeTø£ècÕísêe⁄>±]~ ô|<ä›≈£î≥T+ã+ ø£<ë! ô|<ä› ≈£î≥T+ã+ n+fÒ @$T{Ï? $e]+#·+&ç.
4. ªn+‘·πs«~ yÓfi¯fl>±H˚ e÷πsÃj·÷*μ n+fÒ s¡#·sTT‘· ñ<˚›X¯+ @yÓTÆ ñ+≥T+~?
Ä) øÏ+~ Á|üX¯ï≈£î 10 ˝Òø£ 12 yêø±´˝À¢ düe÷<ÛëHêT sêj·T+&ç. 3I6R18
1. _Ûø£å bÕsƒ¡+˝À ø±o˝Àì >∑èVæ≤DTT, nqï|üPsêí <˚$øÏ Á|æj·TyÓTÆq #ÓTT nHêïs¡T >∑<ë! bÕsƒ¡+
Ä<Ûës¡+>± nqï|üPsêí<˚$, Ä >∑èVæ≤DT dü«uÛ≤yêqT $X‚¢wæ+∫, yê] ùdïVü‰ìøÏ ø±s¡D≤T #·÷|ü+&ç.
(˝Ò<ë)
e÷DÏø£´MD bÕsƒ¡+ Ä<Ûës¡+>± e÷qe Á|ü>∑‹ì düMTøÏå+#·+&ç.

14. 10e ‘·s¡>∑‹ ` ‘ÓT>∑T
235 ñbÕ<Ûë´j·T ø£s¡B|æø£
2. e÷ Á|üj·T‘·ï+ s¡#·sTTÁ‘·TT ªª‘·#·Tø√>±H˚ ˇfi¯ófl |ü⁄ø£]+#˚ kÕVü≤düeT÷s¡TÔ˝…+<äs√μμ nHêïs¡T ø£<ë!
Ä kÕVü≤düeT÷s¡TÔT mes¡T? yêfi¯flqT ‘·#·Tø√>±H˚ s¡#·sTTÁ‘·T¬ø+<äT≈£î ˇfi¯ófl |ü⁄ø£]+∫+<√ sêj·T+&ç.
(˝Ò<ë)
>√s¡+‘· BbÕT mes¡T? Ä BbÕqT ìT|ü⁄‘·Tqï e´øÏÔ eTqdüÔ‘ê«ìï, Á|ües¡ÔqqT $X‚¢wæ+#·+&ç.
3. yê*, düTÁ^e⁄ j·TT<ë∆ìï e]í+#·+&ç. yê* e<Ûä Hê´j·Te÷? ø±<ë? $e]+#·+&ç.
(˝Ò<ë)
nXÀø£eq+˝À Vü≤qTeT ` d”‘· dü+uÛ≤wüD Ä<Ûës¡+>± yê] dü«uÛ≤yêqT sêj·T+&ç.
_) düè»Hê‘·àø£ e´ø°Ôø£s¡D (10 e÷s¡TÿT)
n) øÏ+~ n+XÊ˝À¢ @y˚ì ¬s+&ÉT Á|üX¯ï≈£î »yêãTT sêj·T+&ç. 2I5R10
1. MT bÕsƒ¡XÊqT >∑T]+∫ eT+∫ eT+∫ |ü<ë‘√ Äø£s¡¸D°j·T+>± e]í+#·+&ç.
2. |ü˝…¢ J$‘·+˝Àì nqT≈£L n+XÊqT $e]dü÷Ô |ü~ yêø±´˝À ˇø£ yê´dü+ sêj·T+&ç.
3. ªeTVæ≤fi¯ s¡ø£åD ` eTq ø£s¡Ôe´+μ nH˚ n+X¯+ô|’ ø£s¡|üÁ‘·+ sêj·T+&ç.
III. uÛ≤cÕ+XÊT
m) |ü<äC≤+ (10 e÷s¡TÿT)
i) øÏ+~ yêìì ø√]q $<Ûä+>± |üP]Ô#˚j·T+&ç. 2I1R2
n) nsêúT, |üsê´j·T|ü<ëT
1. s¡»˙ø£s¡ _+ã+ yÓHÓï $s¡õeTTà‘·÷+~. ^‘·^dæq <ëì ns¡ú+ Á>∑Væ≤+∫, kı+‘·yêø£´+ sêj·T+&ç.
2. Á|üuÛÑT‘·« ñ‘·Ôs¡Te⁄ bÕ{Ï+#ê*. ^‘·^dæq <ëì ns¡ú+ Á>∑Væ≤+∫, kı+‘· yêø£´+ sêj·T+&ç.
Ä) Á|üø£è‹ $ø£è‘·TT, e⁄´‘·Œ‘ê´sêúT sêj·T+&ç. 4I1R4
1. sêE Ä»„ nqT¢+|òüT˙j·TeTT. $ø£è‹ |ü<ä+‘√ y˚πs yêø£´+ sêj·T+&ç.
2. |ü˝…¢≥÷s¡¢˝À |ü+øÏÔ uÛÀ»HêT dü+Á|ü<ëj·Tã<ä∆+>± ñ+{≤sTT. ^‘·^dæq |ü<ëìøÏ $ø£è‹|ü<ä+ sêj·T+&ç.
3. me] |ü⁄Á‘·T&ÉT ô|’q yê]øÏ Áù|eT ñ+≥T+~. e⁄´‘·Œ‘·´s¡ú+ sêj·T+&ç.
4. •e⁄&ÉT eT+>∑fi¯ Á|ü<äT&ÉT ` e⁄´‘·Œ‘·´s¡ú+ sêj·T+&ç.
Ç) øÏ+~ |ü<ë≈£î yêø±´T |ü<ëT sêj·T+&ç. 2I1R2
1. Ä»„ :
2. H˚‘·Á+ :

15. 10e ‘·s¡>∑‹ ` ‘ÓT>∑T
236ñbÕ<Ûë´j·T ø£s¡B|æø£
á) øÏ+~ e÷≥qT $e]+∫ sêj·T+&ç. 2I1R2
1. e÷≥+‘˚ ˝…ø£ÿ˝Ò<äT :
2. e÷≥T H˚sêÃ&ÉT :
_) yê´ø£s¡D≤+XÊT (10 e÷s¡TÿT)
n) øÏ+~ ãVüQfiË’∫äø£ Á|üX¯ï˝À dü¬s’q düe÷<ÛëHêìï >∑T]Ô+#·+&ç. 5I1R5
1. dües¡íBs¡È dü+~ÛøÏ ñ<ëVü≤s¡D? ( )
a) |ü⁄D≤´yêdüeTT b) s¡ôd’ø£dæú‹ c) >∑TDe+‘·TsêT
2. Ä Vü‰ Vü‰! m+‘· yÓ’|üØ‘·´eTT ` Bì˝Àì dü+~Û ù|s¡T. ( )
a) Á‹ø£dü+~Û b) j·T&Ü>∑eTdü+~Û c) ÄÁy˚T&ç‘·dü+~Û
3. nkÕ<Ûä´yÓTÆq~ ˝Ò<äT ` Bì˝À düe÷dü+ ù|s¡T? ( )
a) ~«>∑T düe÷dü+ b) qvŸ ‘·‘·TŒs¡Twü düe÷dü+ c) wüw”˜ ‘·‘·TŒs¡Twü düe÷dü+
4. øÏ+~ yêì˝À dü+uÛ≤eHê |üPs¡«|ü<äø£s¡à<Ûës¡j·T düe÷kÕìøÏ ñ<ëVü≤s¡D @~? ( )
a) Åd”Ô|ü⁄s¡TwüßT b) $<ë´~Û≈£îT c) >∑+>±q~
5. >=&ÉT>∑T bÕ>∑ –ø£T >∑Tø£]+|ü ` Ç~ @ |ü<ä´bÕ<ä+? ( )
a) ‘˚≥^‹ b) Ä≥yÓ~ c) ø£+<äeTT
Ä) øÏ+~ yêìì ø√]q $<Ûä+>± sêj·T+&ç. 5I1R5
1. Vü≤qTeT+‘·T&ÉT düeTTÁ<ëìï +|òæT+#ê&ÉT. eTVü‰‘·Tà≈£î kÕ<Ûä´+ø±ì~ ˝Ò<äT ø£<ë! ` Ç~ @ n+ø±s¡+?
m+<äT≈£î?
2. ns¡{Ï|ü+≥¢ ¬> ô|’ #ÓsTT´ y˚ùdÔ |üfi¯óflsê˝≤ÔsTT ` Ç+<äT˝À @ n+ø±s¡+ ñ+~?
3. ˝À|ü*øÏ sêe#·TÃ! Ç~ @ yêø£´eTT?
4. $eT #·~$+~. $eT |üØø£å u≤>± sêdæ+~. $eT bÕ´düsTT´+~. ` dü+dæ¢wüº yêø£´+>± sêj·T+&ç.
5. Ä|ü<ä+<äT <ÛÓ’s¡´>∑TD, eT+∫‘· dü+|ü<ä+<äT (<ë*àj·TTqT nqT |ü<ä´bÕ<äeTT @ eè‘êÔìøÏ #Ó+~q~?

16. 10e ‘·s¡>∑‹ ` ‘ÓT>∑T
237 ñbÕ<Ûë´j·T ø£s¡B|æø£
dü+Á>∑Vü≤D≤‘·àø£ eT÷˝≤´+ø£q+
qeT÷Hê Á|üX¯ï |üÁ‘·+ ` ~«rj·TuÛ≤wü ` ‘ÓT>∑T
‘·s¡>∑‹ : 10e e÷s¡TÿT : 80
~«rj·T uÛ≤wü : ‘ÓT>∑T düeTj·T+ : 3 >∑+ˆˆ
I. #·<äe&É+ ` ne>±Vü≤q #˚düTø√e&É+. (20 e÷s¡TÿT)
n) øÏ+~ ù|sêqT #·<äe+&ç. Á|üX¯ï≈£î düe÷<ÛëHêT sêj·T+&ç. 5I1R5
uÛÑÁ<ë#·+˝À ñqï lsêeT #·+Á<äTDÏí #·÷&ܶìøÏ »q+ ‘·+&√|ü‘·+&ÜT>± sêe&É+ yÓTT<äsTT+~. n+<äTe¢
j·÷Á‹≈£î≈£î kÂø£sê´T ø£>∑C…j·÷´*‡q u≤<Ûä´‘· ‘·Vü≤d”T<ës¡T>± ‘·qMT<ä ñ+~. n˝≤π> ˇø£ uÛÑø£Ô»q
•U≤eTDÏ>± sêeTT&ç Äj·÷ìøÏ ˇø£ >√|ü⁄s¡+, bÕø±s¡+ eT+&É|ü+ >∑÷&É ø£{Ϻ+∫ Äj·÷ìï u≤>∑T#Ój·÷´*‡q
nedüs¡+ >∑÷&É @s¡Œ&ç+~. Bìø√dü+ ˇø£Hê&ÉT >√|üqï ÄePfiÀfl ¬s’‘·TqT |æ*|æ+∫ á $wüj·T+ yêfi¯fl≈£î
#ÓbÕŒ&ÉT. ˇø£ eT+∫ |üì#˚<ë›+. MTs¡T Hê‘√ düVü≤ø£]+#·+&ç. n+≥÷ >√|üqï Á|üuÀ~Û+#ê&ÉT. á e÷≥T $qï
}]»q+ n˝≤π> nì n+^ø£]+#ês¡T. me] X¯øÏÔ ø=B› yês¡T düVü‰j·T+ #Ój·T´&ÜìøÏ dæ<ä∆eTj·÷´s¡T. Äj·T
ìsêàD+ yÓTT<äsTT+~.
1. j·÷Á‹≈£î≈£î kÂø£sê´T m+<äT≈£î ø£>∑CÒj·÷*?
2. >√|üqï me] uÛÑ≈£îÔ&ÉT?
3. >√|üqï ¬s’‘·TqT m+<äT≈£î |æ*#ê&ÉT?
4. Äj·T ìsêàD+ mø£ÿ&É yÓTT<äsTT´+~?
5. me] Äj·T+ ì]àdüTÔHêïs¡T?
Ä) øÏ+~ ù|sêqT #·<äe+&ç. Ç∫Ãq Á|üX¯ï≈£î düe÷<ÛëHêT sêj·T+&ç. 5I1R5
ˇø=ÿø£ÿfÒ rdæ #·÷XÊqT. ªMT bÕsƒ¡+ #ê˝≤ u≤>∑T+≥T+~. eT+∫>± ns¡úeTÚ‘·T+~. ø±˙, ‘ê– s√&é MT<ä
}>∑&É+ q#·Ã˝Ò<äT kÕsYμμ... MTs¡+fÒ e÷øÏwüº+ ø±˙ ne÷àsTTqT ø±yÓT+{Ÿ #˚j·Tø£+&ç kÕsY...μ ªÇ‘·s¡ ñbÕ<Ûë´j·TTqT
>∑T]+∫ #Ó&ÉT>± e÷{≤¢&Éø£+&ç kÕsYμ,,, ªMTs¡+fÒ Hê≈£î #ê˝≤ n_Ûe÷q+ ø±˙, MT #·÷|ü⁄T q#·Ã˝Ò<äT kÕsY, MT≈£î
Ä&É|æ¢T ˝Òsê...
1. ô|’ ù|sê <˚+{À¢~?
2. ô|’ ù|sê˝Àì $wüj·÷qT mes¡T sêXÊs¡T?
3. ô|’ ù|sê <ë«sê me] Á|ües¡Ôq u≤>√˝Ò<äT?
4. me]ì ø±yÓT+{Ÿ #˚j·T≈£L&É<äT?
5. ñbÕ<Ûë´j·TTì bÕsƒ¡+ #Óù|Œrs¡T u≤>∑T+<ë? Á|ües¡Ôq u≤>∑T+<ë?

17. 10e ‘·s¡>∑‹ ` ‘ÓT>∑T
238ñbÕ<Ûë´j·T ø£s¡B|æø£
Ç) øÏ+~ |ü<ë´ìï #·<äe+&ç. Á|üX¯ï≈£î »yêãTT sêj·T+&ç. 5I1R5
qT>∑Ts¡T |ü*¬ø&ç |üT≈£î˝…
#Ó>∑TqT uÛÑT$MT<ä HÓ|ü⁄&ÉT ˇT>∑T yÓT¬>’
|ü*øÏq H=ø£ÿ&ÉT H=|üŒ<äT
‘Ó*dæj·TT <ëìì eTdüs¡! ‘Ó*$>∑ uÛÑT$˝À!
1. me] e÷≥≈£î $Te ñ+≥T+~?
2. ˇø£ÿì e÷≥≈£î m+<äT≈£î $Te ñ+&É<äT?
3. ªqT>∑Ts¡T |ü*øÏq |üT≈£îTμ ` n+fÒ ns¡úy˚T$T{Ï?
4. ‘Ó*yÓ’q |üì @~?
5. ô|’ |ü<ë´ìøÏ ‘·–q ù|s¡T ô|≥º+&ç.
á) øÏ+~ |ü<ë´ìøÏ uÛ≤e+ sêj·T+&ç. 1I5R5
|üs¡Væ≤‘·eTT ùdj·TTHÓe«&ÉT
|üs¡eTVæ≤‘·T+&É>∑TqT uÛÑ÷‘·|ü+#·ø£ $Te≈£îHé
ãs¡Væ≤‘·yÓT |üs¡eT<Ûäs¡àeTT
|üs¡Væ≤‘·Tq≈£î HÓ<äTs¡T˝Ò<äT düπs«+<äT eTTF!
II. e´ø°Ôø£s¡D ` düè»Hê‘·àø£‘·
m) d”«j·Ts¡#·q (30 e÷s¡TÿT)
n) øÏ+~ Á|üX¯ï≈£î 4 ˝Òø£ 5 yêø±´˝À¢ »yêãTT sêj·T+&ç. 4I3R12
1. ªø£Te ø£qTeT÷dæ+~ ` ø£eTeTTàeTT]dæ+~μ n+fÒ MTπs+Á>∑Væ≤+#ês¡T?
2. ‘·]>=+&É yÓ+>∑e÷+ã >∑T]+∫ sêj·T+&ç.
3. ªeT÷&ÉT yÓT‘·T≈£îø£+f… eTT≥º<äTμ ` á yêø£´+ @ dü+<äs¡“¤+˝Àì~?
4. ª≈£Ls¡Te+õμ >∑T]+∫ MT kı+‘· e÷≥˝À sêj·T+&ç.
Ä) øÏ+~ Á|üX¯ï≈£î 10 ˝Òø£ 12 yêø±´˝À¢ »yêãTT sêj·T+&ç. 3I6R18
1. eTìw”! eTìw”! π>j·T kÕsê+X¯+ sêj·T+&ç.
(˝Ò<ë)
eTVü‰‘·Tà eTqdüT‡T m˝≤ ñ+{≤sTT?

18. 10e ‘·s¡>∑‹ ` ‘ÓT>∑T
239 ñbÕ<Ûë´j·T ø£s¡B|æø£
2. sê‹ ãdüeqï mes¡T? n‘·ì >∑T]+∫ sêj·T+&ç.
(˝Ò<ë)
ªJ$‘·+ nXÊX¯«‘·+, ø±˙, ø°]Ô ñqï<˚ n~ XÊX¯«‘·+μ n+fÒ @$T{Ï? <ëìì dü+»j·T ªsêj·TuÛ≤s¡+μ
bÕsƒ¡´ $wüj·T+ Ä<Ûës¡+>± düeT]ú+#·+&ç.
3. m+.mdt.düTãT“øÏÎ dæ˙ J$‘·+ >∑T]+∫ sêj·T+&ç.
(˝Ò<ë)
sêeT<ëdüTqT U…’<äT #˚j·T&É+ düeT+»düe÷! ø±<ë! m+<äT≈£î?
_) düè»Hê‘·àø£ e´ø°Ôø£s¡D (10 e÷s¡TÿT)
n) øÏ+~ yêì˝À ˇø£<ëìøÏ düe÷<Ûëq+ sêj·T+&ç. 1I5R5
1. |üs¡Væ≤‘·eTT eT+∫~ nì ‘Ó*ù| ˇø£ ø£<∏äqT sêj·T+&ç.
2. #·+Á<√<äj·÷ìï e]ídü÷Ô ˇø£ ø£$‘· sêj·T+&ç.
Ä) øÏ+~ yêì˝À ˇø£ ˝ÒK sêj·T+&ç. 1I5R5
1. Ä≥ Á|üjÓ÷»q+ >∑÷]à $TÁ‘·Tq≈£î ˝ÒK sêj·T+&ç.
2. MT Á>±eT düeTdü´ >∑÷]à |üÁ‹ø£≈£î ˝ÒK sêj·T+&ç.
III. uÛ≤cÕ+XÊT
m) |ü<äC≤+ (10 e÷s¡TÿT)
n) øÏ+~ yêø±´˝À Á|üø£è‹, $ø£è‹ |ü<ëqT >∑T]Ô+∫ sêj·T+&ç. 10I1R10
1. me] <Ûäs¡à+ yês¡T ìs¡«]Ô+#ê*. eTq <äeTày˚T eTqqT ø±bÕ&ÉT‘·T+~.
2. $<ä´qT $T+∫q dü+|ü<ä ˝Ò<äT. $<Ó›qT ìs¡¢ø£å´+ #˚j·T≈£î.
(ô|’ ¬s+&ç{Ï˝Àì Á|üø£è‹ ` $ø£è‘·TqT >∑T]Ô+#·+&ç.)
Ä) øÏ+~ yêø±´˝À ^‘·^dæq |ü<ë≈£î ns¡ú+ sêj·T+&ç.
3. n|òüTeTT #˚j·Tsê<äT ` ns¡ú+sêdæ, kı+‘·yêø£´+ sêj·T+&ç.
4. m+‘·{Ï πø¢X¯eTT HÓ’Hê zs¡TŒ‘√ n~Û>∑$T+#ê*.
Ç) øÏ+~ yêø±´˝À ^‘·^dæq |ü<ë≈£î HêHêsêúT sêj·T+&ç.
5. |üøÏå ‘·q |üø£åeTT T |üø£åeTT s√E qT+&ç H=|æŒ>± ñ+&ÉT≥#˚ <äøÏåD |üø£åeTT q≈£î m>∑Ts¡˝Ò≈£î+&ÓqT.
6. sêE sêÁ‹ì Á|üø±•+|ü#˚j·TTqT. sêE bÕq u≤>∑T+&Ü*.

19. 10e ‘·s¡>∑‹ ` ‘ÓT>∑T
240ñbÕ<Ûë´j·T ø£s¡B|æø£
á) øÏ+~ |ü<ë≈£î |üsê´j·T|ü<ëT sêj·T+&ç.
7. ~X¯ :
8. $Te :
ñ) øÏ+~ yêø±´˝À ^‘·^dæq |ü<ë≈£î e´‘·Œ‹Ô nsêúT sêj·T+&ç.
9. eTTìøÏ ‘·|üùd‡ ø±πøå|ü+ ` e⁄´‘·Œ‘·´s¡ú+ sêj·T+&ç.
10. yê* ‘·eTTà&ÉT düTÁ^e⁄&ÉT ` e⁄´‘·Œ‘·´s¡ú+ sêj·T+&ç.
_) yê´ø£s¡D≤+XÊT (10 e÷s¡TÿT)
n) øÏ+~ ãVüQfiË’∫äø£ Á|üX¯ï˝À dü¬s’q düe÷<ÛëHêìï >∑T]Ô+#·+&ç. 5I1R5
1. eT+∫ yê]øÏ eT+∫ $TÁ‘·TT ` $uÛÑøÏÔ ù|s¡T? ( )
a) ‘·èrj·T b) wüw”˜ c) dü|üÔ$T
2. ªm$«<Ûä+μ Bì dü+~Û ù|s¡T? ( )
a) dües¡íBs¡Èdü+~Û b) ÄÁy˚T&ç‘·dü+~Û c) Á‹ø£dü+~Û
3. j·TD≤<˚X¯dü+~ÛøÏ ñ<ëVü≤s¡D ( )
a) n‘·T´‘ê‡Vü≤+ b) n$T‘√‘ê‡Vü≤+ c) ñ‘ê‡Vü≤+
4. HêsTTT¢ @düe÷dü+? ( )
a) ‘·èrj·÷ ‘·‘·TŒs¡Twü b) wüw”˜ ‘·‘·TŒs¡Twü c) qxŸ ‘·‘·TŒs¡Twü
5. ñ‘·Œe÷˝À Á|ü‹ bÕ<ä+˝Àì >∑D≤˝Ò$? ( )
a) q»uÛÑ»»»s¡ b) eTdü»dü‘·‘·>∑ c) uÛÑs¡quÛÑuÛÑs¡e
Ä) øÏ+~ Á|üX¯ï≈£î ø√]q $<Ûä+>± »yêãTT sêj·T+&ç. 5I1R5
1. ø£$‘· |ü⁄düÔø£+ sêdæ+~ ` ø£s¡àDÏ yêø£´+>± e÷]Ã sêj·T+&ç.
2. #·<äTe⁄T #·<äyê*.
‘Ó*M ô|s¡>±*. Bì˝À @ n+ø±s¡+ ñ+~?
ø£*MT ã*MT ìyê*.
3. ne÷à! neTàeTà, eTeTTà, s¡eTà+~ ` Bì˝À @ n+ø±s¡+ ñ+~?
4. H˚qT |ü⁄düÔø£+ #·~yêqT ` Ç~ @ |ü⁄s¡Twüø£<∏äq+˝À ñ+~?
5. Hê#˚‘· bÕsƒ¡+ #·<äeã&ç+~ ` ø£s¡Ô] yêø£´+>± e÷s¡Ã+&ç.

20. 10e ‘·s¡>∑‹ ` ‘ÓT>∑T
241 ñbÕ<Ûë´j·T ø£s¡B|æø£
ø±+b˛õ{Ÿ ø√s¡T‡ ` ‘ÓT>∑T ` Á|üX¯ï|üÁ‘·+
‘·s¡>∑‹ : 10e e÷s¡TÿT : 60
Á|ü<∏äeT uÛ≤wü : ‘ÓT>∑T düeTj·T+ : 3 >∑+ˆˆ
I. #·<äe&É+ ` ne>±Vü≤q #˚düTø√e&É+.
n) øÏ+~ >∑<ë´ìï #·~$ Á|üX¯ï≈£î »yêãTT sêj·T+&ç. 5I1R5
Ä+uÀ‘·T˝≤¢ ñqï qT>∑Ts¡T e´≈£îÔT m>∑ã&ç @ø£_–q q]πødüTÔ+&É>± #Ó≥Tº ‘ê÷≈£î j·T»e÷ì˝≤ ñqï
z ô|<ä›eTìwæ q&ÉTeTT≈£î #˚‘·T˝ÒdüTø=ì ìã&ç yêfi¯fløÏ dü÷#·q*düTÔHêïs¡T. e÷˝≤+{Ï ne÷j·Tø£ ÁbÕDTT Ä
#Ó≥Tºô|’q J$düTÔHêïj·Tì, yê{Ï>∑÷fi¯ófl, >∑T&ÉT¶, |æ¢T ∫Hêï_ÛqïeTe⁄‘êj·Tì ø£˙dü ø£ìø£s¡+ ≈£L&Ü ‘·q≥Tº>±
m>∑ã&ç b˛‘·THêïs¡T. HêX¯q+ #˚j·T&Üìπø ‘·|üŒ ì]à+#·&ÜìøÏ »ìà+#·˝ÒeTqï≥T¢ yê] Á|ü‘êbÕqï+‘ê Ä #Ó≥Tº
MT<ä #·÷|ædüTÔHêïs¡T.
1. ô|’ $wüj·÷ìï ã{Ϻ nø£ÿ&˚+ »s¡T>∑T‘√+~?
2. nø£ÿ&É dü÷#·qdüTÔqï<Óes¡T?
3. yê]˝À m˝≤+{Ï Ä˝À#·q ˝Ò≈£î+&Ü b˛sTT+~?
4. ªªˇø£ÿkÕ]>±μμ nH˚ nsêúìï#˚à |ü<ä+ >∑T]Ô#·+&ç.
5. ªªe÷˝≤+{Ï ne÷j·Tø£ ÁbÕDT/μμ nì mes¡T nqTø=ì ñ+&Ée#·TÃ?
Ä) øÏ+~ |ü<ë´ìøÏ MT kı+‘·e÷≥˝À¢ uÛ≤e+ sêj·T+&ç. 5I1R5
•esê»+‘·≥ y˚TTàdüT>∑T <Ós¡˝À dæï>±∆+ãT<ä #êäj·T˝À
qekÕ<ë$Tì uÀT Hêj·Tdüq ø±+‘ê s¡‘·ïeTTHé uÛÑøÏÔ >±
s¡eeTT˝Ÿ yês¡>∑ p∫ |ü˝…ÿ ªªeì‘ês¡‘·ï+ãT © uÛÑe´ ôV’≤+
<äe uÛÑ÷»+>∑eT |ü⁄D´<˚e‘·T : e÷‘ê! ‘·|ü ôd’]+|ü⁄MT!μμ
II. e´ø°Ôø£s¡D ` düè»Hê‘·àø£‘·
m) |òüTT düe÷<Ûëq Á|üX¯ïT
n) øÏ+~ Á|üX¯ï≈£î 4 ˝Òø£ 5 yêø±´˝˝À »yêãTT sêj·T+&ç. 4I3R12
1. |æ.$.qs¡dæ+Vü‰sêe⁄ s¡#·Hê XË’*ì >∑÷]à sêj·T+&ç.
2. q>∑s¡J$‘·+ m˝≤+{Ï<√ sêj·T+&ç.
3. ªø£qTï|ü+&ÉTeμ n+fÒ ˙πø$T ns¡úyÓTÆ+~? ñ<ëVü≤s¡D‘√ düeTq«sTT+#·+&ç.
4. ª|ü+&ç‘·T&ÉT dü+|ü<ä ˝Ò≈£îHêï XÀ_ÛkÕÔ&ÉTμ nH˚ e÷≥ düeT+»düy˚THê? m+<äT≈£î?

21. 10e ‘·s¡>∑‹ ` ‘ÓT>∑T
242ñbÕ<Ûë´j·T ø£s¡B|æø£
_) yê´düs¡÷|ü düe÷<Ûëq Á|üX¯ïT
Ä) øÏ+~ Á|üX¯ï˝À @yÓ’Hê eT÷&ç+{ÏøÏ 10 ˝Òø£ 12 yêø±´˝À¢ »yêãTT sêj·T+&ç. Á|ü‹ uÛ≤>∑+ qT+&ç ˇø£ Á|üX¯ï
sêj·÷*. 3I6R18
|ü<ä´uÛ≤>∑+ : 1. e÷‘·èuÛ≤eq kÕsê+XÊìï MT kı+‘·e÷≥˝À¢ sêj·T+&ç. (˝Ò<ë)
ãdüeì ô|[fl Ä<Ûës¡+>± $yêVü≤ dü+Á|ü<ëj·÷T sêj·T+&ç.
>∑<ä´uÛ≤>∑+ : 2. q>∑s¡Jeq+ |ü˝…¢JeHê˝À¢ ˙πø~ q∫Ã+<√ $e]dü÷Ô sêj·T+&ç. (˝Ò<ë)
|üøÏå >∑÷fi¯ófl m˝≤ ñ+{≤sTT? yê{ÏìsêàD+ >∑÷]à e]í+#·+&ç.
ñ|üyê#·ø£+ : 3. sêeTTì bÕÁ‘· ∫Á‘·D >∑T]+∫ sêj·T+&ç. (˝Ò<ë)
sêe÷j·TD+ $•wü˜‘·qT >∑÷]à sêj·T+&ç.
dæ) düè»Hê‘·àø£ e´ø°Ôø£s¡D
n) øÏ+~ yêì˝À @y˚ì 2 Á|üX¯ï≈£î »yêãTT sêj·T+&ç. 2I5R10
1. X¯‘·ø£ |ü<ë´˝À¢ ˙‹ì >∑÷]à $TÁ‘·TìøÏ ˝ÒK sêj·T+&ç.
2. ˙ #·T≥÷ºqï Á|üø£è‹ì e]ídü÷Ô 10 |ü+≈£îÔ e#·q ø£$‘· sêj·T+&ç.
3. Åd”Ô #Ó’‘·q´+ô|’ 10 ìHê<ëT ‘·j·÷s¡T#˚j·T+&ç.
III. uÛ≤cÕ+XÊT
m) |ü<äC≤+
n) ^‘·^dæq |ü<ë≈£î HêHêsêúT sêj·T+&ç. 2I1R2
1. ø±+ ø£*dæsêyê+{≤s¡T ô|<ä›T.
2. >∑Ts¡Te⁄ düHêàsêZìï #·÷|ækÕÔ&ÉT.
Ä) ^‘· ^dæq |ü<ë≈£î |üsê´j·T|ü<ëT sêj·T+&ç. 2I1R2
1. eèøå± e¢H˚ eTq≈£î #·¢<äq+.
2. e÷qe <˚Vü≤+ nXÊX¯«‘·yÓTÆq~.
Ç) ª∫Á‘·Á^e+μ |ü<ëìøÏ e⁄´‘·Œ‹Ô ns¡ú+ sêj·T+&ç. 1I1R1
_) yê´ø£s¡D≤+XÊT
n) øÏ+~ |ü<ëqT $&ÉBdæ dü+~Ûì >∑T]Ô+#·+&ç. 2I1R2
1. dü»®qT&ÉT
2. yês¡+<äs¡÷
Ä) øÏ+~ Á|üX¯ï≈£î ø√]q $<Ûä+>± sêj·T+&ç. 3I1R3
1. ªªeì‘ês¡‘·ïeTTμμ |ü<ëìøÏ $Á>∑Vü≤yêø£´+ sêdæ düe÷dü+ ù|s¡T sêj·T+&ç.
2. ªªX¯óuÛÑø£s¡T&ÉT, düTs¡T∫s¡T&ÉT, uÛÑeVü≤s¡T&ÉT, uÛÑ>∑e+‘·T&Óe&ÉT...μμ á bÕ<ä+˝À ñqï n+ø±s¡+ >∑T]Ô#·+&ç.
3. ªª‘ÓT>∑T yÓT>∑T HÓ|ü⁄&ÉT rdæq+~+#·TH√sTTμμ á ‘˚≥^‹ |ü<ä´bÕ<ëìøÏ >∑Ts¡T|òüTTe⁄T >∑T]Ô+#·+&ç.
>∑D $uÛÑ»q #˚j·T+&ç.