1. การระงับ ข้อ พิพ าททางสิง
่
แวดล้อ ม :
เก็บ ตกบทเรีย นบางเรื่อ งจาก
นิว ซีแ ลนด์แ ละฝรั่ง เศส
อ. ดร. คนึง นิจ ศรีบ ัว เอี่ย ม
ศูน ย์ว ิจ ัย กฎหมายและการพัฒ นา
คณะนิต ิศ าสตร์ จุฬ าลงกรณ์
มหาวิท ยาลัย

2.  ก่อ นจะมีข ้อ พิพ าทให้ต ้อ งระงับ
เป้า หมาย = ความยุต ิธ รรมทางสิ่ง แวดล้อ ม
(Environmental Justice)
เงื่อ นไข = โครงสร้า งพื้น ฐานทางกฎหมาย
(Legal Infrastructure) ที่ส มบูร ณ์
ข้อแม้ = การระงับข้อพิพาทต้องเชื่อมโยงสอดคล้อง
กับระบบย่อยอื่นในโครงสร้างพื้นฐานทางกฎหมาย

3.  ข้อ แม้: การระงับ ข้อ พิพ าทต้อ งเชื่อ มโยงสอดคล้อ ง
กับ ระบบย่อ ยอื่น ใน โครงสร้า งพืน ฐานทางกฎหมาย
้
ตัว อย่า ง
ศาลสิ่ง แวดล้อ ม กับ ผู้พ ิพ ากษาผู้
เชี่ย วชาญ
กฎหมายสิ่ง แวดล้อ ม กับ นโยบาย
ฝ่า ยบริห าร
กฎหมายสารบัญ ญัต ิ กับ กฎหมายวิธ ี
สบัญ ญัต ิ
ระบบกล่า วหา กับ ระบบไต่ส วน
กฎหมาย
สารบัญ ญัต ิ
นโยบาย
ศาลสิ่ง แวดล้อ ม
กฎหมาย
วิธ ีส บัญ ญัต ิ
ผู้พ พ ากษา
ิ
ประชาชน
ศาลสิ่ง แวดล้อ ม
สถาบัน /หลัก สูต ร

4.  ศาลสิง แวดล้อ มของนิว ซีแ ลนด์
่
จัด ตั้ง ขึ้น โดยพระราชบัญ ญัต ิจ ัด การทรัพ ยากร ค .ศ.
1991
ความพิเ ศษของศาลสิ่ง แวดล้อ ม
1. เป็น ศาลรับ เรื่อ งราวร้อ งเรีย น /อุท ธรณ์
2. เป็น สถาบัน ผู้ช ำา นาญการพิเ ศษ (Specialist
Institution)
หน้า ที่ข องศาลสิ่ง แวดล้อ ม
1. ตีค วามนโยบายระดับ ท้อ งถิน ทั้ง หลายที่อ งค์ก รท้อ งถิน
่
่
ได้ท ำา ขึน
้
2. ทบทวนคำา สั่ง ของศาลอื่น
3. ทบทวนกระบวนการของทางการในรูป แบบอื่น ๆเช่น

5.  การเข้า ถึง ศาลสิ่ง แวดล้อ ม
ผู้พ ิพ ากษาจะประจำา อยู่ท ี่ 3 เมือ งหลัก ซึ่ง เป็น ศูน ย์ก ลาง
ได้แ ก่ เมือ งเวลลิง ตัน เมือ งโอ๊ค แลนด์ และเมือ งไครส์เ ชิร ์ช
คู่ค วามอาจแต่ง ตั้ง ทนายความ หรือ มาศาลด้ว ยตัว เอง หรือ
มอบอำา นาจให้บ ุค คลอื่น ที่ไ ม่ใ ช่ท นายความ
อนุญ าตให้พ ูด ภาษาเมารีไ ด้ใ นระหว่า งการพิจ ารณาคดีใ น
ศาลโดยศาลจัด ล่า มแปลให้
จัด ทำา คู่ม ือ ประจำา บ้า นสำา หรับ ประชาชน
คู่ม ือ แนะนำา กฎหมายทรัพ ยากร
คู่ม ือ แนะนำา ศาลสิ่ง แวดล้อ ม

6.  ตัว อย่า งคูม อ ประจำา บ้า นสำา หรับ ประชาชน
่ ื
คู่ม ือ การลดค่า ใช้จ ่า ยในการอุท ธรณ์
คู่ม ือ แนะนำา ศาลสิ่ง แวดล้อ ม

7. เขตอำา นาจศาลของศาลสิง แวดล้อ ม
่
1. เขตอำา นาจศาลตามพระราชบัญ ญัต ิจ ัด การ
ทรัพ ยากร
การอุท ธรณ์เ กี่ย วกับ เนื้อ หาของแผนและข้อ กำา หนดต่า งๆในระดับ ภูม ิภ าคและ
ระดับ อำา เภอ
การอุท ธรณ์ท ี่เ กิด จากการขออนุญ าตต่า งๆในการใช้ท รัพ ยากรธรรมชาติ
การทบทวนคำา สั่ง ของรัฐ ในการดำา เนิน กิจ กรรมสำา หรับ สาธารณะ ฯลฯ
2. เขตอำา นาจศาลตามกฎหมายอื่น
พระราชบัญ ญัต ิส ถานที่ท างประวัต ิศ าสตร์ ค .ศ. 1993 – การอุท ธรณ์เ กี่ย วกับ
สถานที่ใ นทางโบราณคดี
พระราชบัญ ญัต ิไ ฟฟ้า ค .ศ. 1992 – การอุท ธรณ์ข อ พิพ าทเกี่ย วกับ ทางเข้า ที่ด ิน
้
เอกชนเพื่อ รัก ษาแนววางสายส่ง ไฟฟ้า
พระราชบัญ ญัต ิก ารอ้า งสิท ธิโ ดยเมารีใ นการเพาะเลี้ย งชายฝั่ง เชิง พาณิช ย์ ค .ศ.

8.  การบริห ารจัด การงานคดีห ลากช่อ งทาง
(Multi - track Case Management System )
1. ช่อ งทางมาตรฐาน (Standard Track) – คดีต ่า งๆที่ไ ม่จ ำา เป็น
ต้อ งรีบ พิจ ารณาคดี เช่น การอุท ธรณ์ก ารอนุญ าตเกี่ย วกับ ทรัพ ยากรธรรมชาติ
การประกาศเรื่อ งที่ไ ม่เ ร่ง ด่ว น และการปฏิบ ัต ิก ารในเรื่อ งต่า งๆทั่ว ๆไป
2. ช่อ งทางซับ ซ้อ น (Complex Track) – คดีต ่า งๆที่ม ีค วามเร่ง ด่ว น
หรือ มีค วาม สำา คัญ ลำา ดับ ต้น เช่น การอุท ธรณ์แ ผน การอุท ธรณ์ก ารอนุญ าตเกี่ย ว
กับ ทรัพ ยากรธรรมชาติท ี่ซ ับ ซ้อ น และการอุท ธรณ์ก ารปฏิบ ัต ิต ามคำา สั่ง ในการ
บัง คับ ใช้ก ฎหมาย
3. ช่อ งทางกรณีค ู่ค วามไม่เ ดิน หน้า ต่อ (Parties' On Hold
Track) - กรณีค ู่ค วามตกลงใจร่ว มกัน ที่จ ะให้ร อการพิจ ารณาคดีไ ว้ก ่อ นในช่ว ง
ระยะเวลาหนึ่ง ส่ว นมาก เป็น กรณีท ี่ค ู่ค วามต้อ งการจะให้ม ี ก ารเจรจาต่อ รอง และ
การปรึก ษาหารือ ที่ก ว้า งขึ้น ศาลจะต้อ งแขวนเรื่อ งไว้ก ่อ นเพื่อ รอการดำา เนิน การดัง
กล่า วจนกว่า คู่ค วามทั้ง สองฝ่า ยจะร้อ งขอให้ด ำา เนิน การพิจ ารณาคดีต ่อ ไปได้

9.  ประมวลกฎหมายสิง แวดล้อ มฝรั่ง เศส
่
ไม่ม ศ าลสิ่ง แวดล้อ มโดยเฉพาะ ไม่ม ก ารดำา เนิน คดี
ี
ี
แบบกลุ่ม แต่ม ป ระมวลกฎหมายสิ่ง แวดล้อ ม
ี
การฟ้อ งคดีส ง แวดล้อ มหรือ คดีท เ กีย วกับ ทรัพ ยากร
ิ่
ี่ ่
ธรรมชาติอ าจฟ้อ งได้ท ง ศาลยุต ิธ รรมหรือ ศาล
ั้
ปกครอง

10. การฟ้อ งคดีส ิ่ง แวดล้อ มที่ศ าลยุต ิธ รรม
การฟ้อ งคดีส ิ่ง แวดล้อ มที่
ศาลปกครอง
•
•
•
ความรับ ผิด จากการทำา
ละเมิด ตามพื้น ฐานความ
ผิด
ความรับ ผิด จากการก่อ เหตุ
เดือ ดร้อ นรำา คาญ
ความรับ ผิด ในความเสีย
หายจากทรัพ ย์ท ี่อ ยู่ภ ายใต้
การครอบครองดูแ ล
•
•
•
•
ความรับ ผิด ที่เ กี่ย วกับ การ
รับ ฟัง ความคิด เห็น ของ
ประชาชนและการศึก ษา
ผลกระทบ
ความเสีย หายที่เ กิด จาก
ป้า ยโฆษณา
ความเสีย หายที่เ กิด จาก
การทำา สัม ปทานนำ้า
ความเสีย หายที่เ กิด จาก
การใช้ป ่า

11. การฟ้อ งคดีแ ทนโดยสมาคม
(Action de
collectif )
มาตรา L 142-3 ของประมวล
กฎหมายสิ่ง แวดล้อ มฝรั่ง เศส
(Code de l’environnement)
บัญ ญัต ิใ ห้ส ิท ธิใ นการฟ้อ งคดี
แทนในกรณีส ิ่ง แวดล้อ มทำา นอง
เดีย วกับ กฎหมายคุ้ม ครองผู้
บริโ ภค
การฟ้อ งคดีแ บบกลุ่ม
groupe / Recours
สนับ สนุน ร่า งกฎหมายการฟ้อ ง
คดีแ บบกลุ่ม
ข้อ แม้:
ต้อ งปรับ ให้เ ข้า กับ บุค ลิก ของ
ระบบกฎหมายฝรั่ง เศส
ไม่น ำา เข้า เทคนิค การดำา เนิน
คดีแ บบกลุ่ม แบบอเมริก ัน
ต้อ งไม่ก ่อ ภาระจนถึง ขั้น ล้ม
ละลาย

12.  ประมวลกฎหมายสิง แวดล้อ ม
่
•
•
•
•
•
•
•
บรรพ
บรรพ
บรรพ
บรรพ
บรรพ
บรรพ
บรรพ
1
2
3
4
5
6
7
บทบัญ ญัต ิท ั่ว ไป
สิ่ง แวดล้อ มกายภาพ
พื้น ที่ธ รรมชาติ
พืช และสัต ว์
การป้อ งกัน มลพิษ ความเสี่ย ง และความรำา คาญ
บทบัญ ญัต ิส ำา หรับ ดิน แดนในปกครองฝรั่ง เศส
การคุ้ม ครองสิ่ง แวดล้อ มในแอนตาร์ค ติค

13. ความชัด เจนในหลัก การและสิท ธิเ ชิง เนื้อ หา
กระบวนการ
ความชัด เจนในสิท ธิเ ชิง
บรรพ 1 บทบัญ ญัต ิท ั่ว ไป ส่ว นที่ 1
หลัก การทั่ว ไป - ลัก ษณะเฉพาะตัว
บรรพ 1 บทบัญ ญัต ิท ั่ว ไป ส่ว นที่ 2
ข้อ มูล ข่า วสารและการมีส ว นร่ว มของ
่
ของกฎหมายสิ่ง แวดล้อ ม เช่น
ทรัพ ยากรธรรมชาติท ั้ง ปวงเป็น
มรดกร่ว มกัน ของชาติ
หลัก การพัฒ นาที่ย ง ยืน (หลัก การ
ั่
ระมัด ระวัง ล่ว งหน้า / หลัก การป้อ งกัน
และแก้ไ ข/ หลัก ผู้ก ่อ มลพิษ เป็น ผูจ ่า ย /
้
พลเมือ ง –
หลัก การมีส ่ว นร่ว มของประชาชน )
บทที่ 1 โครงการที่ม ีผ ลกระทบต่อ สิ่ง
แวดล้อ มหรือ ผัง เมือ ง
บทที่ 2
บทที่ 3
บทที่ 4
แวดล้อ ม
บทที่ 5
การประเมิน ทางสิ่ง แวดล้อ ม
การไต่ส วนสาธารณะ
สิท ธิใ นการเข้า ถึง ข้อ มูล สิ่ง
วิธ ีก ารเข้า ถึง ข้อ มูล แบบอื่น

14.  ถอดบทเรีย นจากกรณีศ ึก ษา
 การระงับ ข้อ พิพ าททางสิ่ง แวดล้อ ม (ภาคบัง คับ – ทางเลือ ก )
 ความไม่พ ร้อ ม/ การเตรีย มการ (กม.วิธ ีส บัญ ญัต ิ – กม.สาร
บัญ ญัต ิ)
 โครงสร้า งใหญ่ (ระบบย่อ ยหนึ่ง – ระบบย่อ ยอื่น )
ตัว อย่า ง
สิท ธิเ ชิง กระบวนการ กับ สิท ธิเ ชิง เนื้อ หา
ร่า งวิธ ีพ ิจ ารณาคดีส ิ่ง แวดล้อ ม กับ ผ่า ตัด พรบ . สิ่ง แวดล้อ ม
ศาลสิ่ง แวดล้อ ม กับ กระทรวงสิ่ง แวดล้อ ม
ศาลส่ง แวดล้อ ม กับ ผู้พ ิพ ากษาสิ่ง แวดล้อ ม

15. ขอขอบคุณ