Yapı Malzemeleri: Doğal Taşlar

1. DOĞAL TAŞLAR

2. • Doğal taş, tarih öncesi çağlardan bu yana kullanılan
en eski inşaat malzemeleri arasındadır.

3. • Sert olması
• Taşıyıcı niteliği
• Yalıtım sağlaması
• Dayanıklı olması yer alır.

4. • Geçmişte doğada
bulunduğu şekilde ya da
kabaca yontularak
kullanılırken zaman
içerisinde teknolojinin
gelişimiyle farklı biçimler
kazandırılarak farklı
amaçlı kullanılmaya
başlanmıştır.

5. • Bu malzemenin bir araya gelişindeki detaylar
tasarım dilini oluşturur ve inşa edildiği yöresel
bölgenin mimari karekterini belirler.Doğanın
içinden gelen bu malzeme çevreci özelliği ile
insanoğlu için yaşanılır bir çevre olarak kabul
görmüştür.

6. • Ekolojiktir
• Doğa ile uyumludur.
• Renk yapı ve yüzey
çeşitliliği

7. • Doğal taş özgündür(blok
halinde ölçüsü yok)
• Eskidikçe güzelleşir.
• Temizliği kolaydır.masraf
gerektirmez
• Birkaç yüzyıllık doğal
taşlar restore edilerek
orjinal hallerine
getirilebilir.

8. • Doğal taşlar üç boyutlu(gölge ışık efekti)(istenilen
boyutta taş üretimi)
• Düşük maliyetlidir.(maliyet ömür ilişkisi-30 yıl yapı
malzemesi)
• Üstün fiziksel özelliklere sahiptir.(ısı yalıtımı-cam
binalarda 300-700 kws/m2-yüksek binalarda 300-
700 kws/m2

9. Doğal Taşların Tarihçesi
• TARİHÇE
Taş, ilk insanın varoluşu ile ortaya çıkan barınma ihtiyacını gidermek için
yerleştiği mağara evinde karşılaştığı ve şekillendirmeden kullandığı ilk yapı
malzemesidir. Günümüzde kullanılma biçimini alıncaya kadar geçirdiği
başlıca evrim aşağıda çıkarılmıştır.
- M.Ö. 13. yy. Mısır alçı veya kireç harç ile şekillendirilmiş bloklar
- M.Ö. 13. yy. Miken sarayında çok az şekillendirilmiş taş bloklardan harçsız
duvarlar
- M.Ö. 4. yy. Yunan mabetlerinde estetik formlar içinde kurşun kenetlerle
bağlanmış bloklar
M.Ö. 3.yy. Roma hamamlarında açıklıkların kubbe ile geçilmesinde
şekillendirilmiş bloklar
- M.S. 1-18, yy. arasında şekillendirilmiş ve parçalı elemanlar halinde tüm
yapılara girmiştir. Özellikle Selçuklu ve Osmanlı yapıları birçok güzel taş
örnekleri ile bezenmiştir.
- M.S. 19. yy. dan itibaren beton malzemenin ortaya çıkmasıyla eski
önemini kaybetmiştir. Ancak günümüzde, ince levhalar halinde kaplama
malzemesi olarak yaygın biçimde kullanılmaktadır.
Günümüzde geçmiş yüzyıllardan intikal etmiş ve halen ayakta duran
yapılar ömürlerini taş malzemenin özelliklerine borçludurlar

10. Doğal Taşların
Oluşumlarına
Göre İncelenmesi
Doğal taşlar oluşumlarına göre
üç grupta incelenirler.
-Püskürük Taşlar
-Tortul Taşlar
-Başkalaşmış Taşlar

11. Püskürük
Külteler(Kayaçlar)
• Litosferin derinliklerindeki Magma’nın çeşitli tektonik
olaylar sonucu yeryüzüne çıkarak soğuması ile
meydana gelen homojen ve izotrop yapılı taşlardır.
Ancak oluşum yerindeki soğuma hızına göre kriştal
yapısındaki değişikliklerle kendi aralarında 3’e
ayrılırlar.

12. • Yavaş Soğuma(Derinlik
Külteleri):İri Kristalli yapıdadır.
• Örnek:Granit,Synit.

13. • Orta Hızla Soğuma(Damar
Külteleri):İnce Kristalli yapıdadır.
• Örnek:Gabro profir

14. • Hızlı Soğuma(Volkanik
Külteleri):Camsı ve ince kristal yapıdadır.
• Örnek:Anzdezit ve Bazalt

15. Tortul Külteler
• Püskürük ve başkalaşmış kültelerin çeşitli atmosferik
ve tektonik olaylar sonucu parçalanarak tabakalar
halinde tortullaşması ile meydana gelmiş, heterojen
boşluklu ve fosil yapılı taşlardır. Tabakaların yönü ve
bağlayıcının cinsi mukavemeti ve su geçirimliği
etkileyen faktörlerdendir. Bağlayıcının silis esaslı
olması mukavemeti artırmaktadır. Oluşum
nedenlerine göre 3 gruba ayrılırlar.

16. • Fiziksel Tortul Külteler:Dağınık veya kil, kalker ve silis ile
birleşmiş halde bulunurlar.
• Örnek:Çakıl ve Gre

17. • Kimyasal Tortul Külteler:Karbonat,silisve sülfat ile
birleşmiş halde bulurlar.
• Örnek:Traverten ve Alçı Taşı

18. • Organik Tortul Külteler:Laşler ve fosil çözeltilerinden
oluşmuştur.
• Örnek:Küfeki

19. Başkalaşmış Külteler
• Püskürük ve tortul kültelerden, yer kabuğu içinde
uzun sürede basınç,ısı ve çeşitli kimyasal
olaylarsonucu meydana gelmiş ve orijinlerine göre
püskürük veya tortul kültelerin özelliklerini gösteren
taşlardır. Başkalaşım yerlerine göre iki gruba ayrılır.

20. • Mağmatojen:Başkalaşım derinlerde olmuştur.
• Örnek:Arduvaz ve Gnays

21. • Sedimantojen:Başkalaşım yüzeye yakın bölgelerde
meydana gelmiştir.
• Örnek:Mermer

22. DOĞAL TAŞLARIN
ÜLKEMİZDE
ÇIKARILDIKLARI YERLER

23. BAZALT
• İZMİR
• DİYARBAKIR
• UŞAK
• GEDİZ
• MUŞ
• BİTLİS
• İSKENDERUN
• BOYABAT
• ESKİŞEHİR
• VAN

24. ANDEZİT
• ANKARA
• ÇANKIRI
• AFYON
• UŞAK
• DİKİLİ

25. GRANİT
• GEBZE
• ÇANAKKALE
• GÜLLÜK
• KIRŞEHİR

26. KUMTAŞI
• AFYON
• BOLU
• ESKİŞEHİR
• ANKARA

27. KİREÇTAŞI
• ESKİŞEHİR

28. TÜF
• NEVŞEHİR
• ÇANAKKALE
• GÜMÜŞHANE

29. MERMER
• AFYON
• MUĞLA
• UŞAK
• ELAZIĞ
• ESKİŞEHİR
• KÜTAHYA
• BALIKESİR

30. Doğal Taşların Duvar Yapımında
Kullanılması
-Kuru Duvarlar
-Moloz Taş Duvarlar
-Çekiçle Kabaca Düzeltilmiş Duvarlar
-Yonu Taş Duvarlar
-Kesme Taş Duvarlar
olmak üzere 5 gruba
ayrılabilir.

31. Kuru Taş Duvarlar
• Mimarlık tarihinde bilinen çok
büyük taşların üst üste konulup
daha çok ağırlıklarıyla
stabilitenin sağlandığı duvarla
bir bakıma kuru taş duvar
olarak görülebilir.Ancak bugün
kuru taş duvarlar küçük
taşlardan yapılır ve taşıyıcılık
yönünden önemli olmayan
örneğin , istinad duvarları , arsa
ve bahçe duvarları ve
sızdırmalı septik çukur duvarları
gibi ikincil işlevli yerlerde
kullanılırlar.

32. • Kuru duvarlarda kullanılacak
olan taşlar sağlam olmalıdır
• Yüksekliği en az 10 ve genişliği
20 cm’den fazla olmalıdır.
• Kuru Taş duvarların kalınlıkları
ise en az 50 cm olmalıdır.

33. Moloz Taş Duvarlar
• Taş ocağından çıkartılan taşların hiçbir işlem
yapılmadan kullanılmasıyla oluşturulan duvar
türüdür.

34. • Harçlı duvarlar arasında örgü yönünden en
kolay ve ucuz olan duvar türüdür.
• 1 m2 duvar yüzeyinde 15 ten fazla taş
bulunmamalı, eşit aralıklarla dağıtılmış en az iki
bağlantı (kenet) taşı olmalıdır.
• Taş kalınlıkları 15 cm.den fazla olmalıdır
• Taş sıralarının üzerleri düzeltilmelidir
• Taşların duvar içinde kalan tüm yüzeyleri
harçla sarılmış olmalıdır.
• Moloz taş duvar kalınlıkları en az 50 cm
olmalıdır.

36. Çekiçle Kabaca Düzeltilmiş
Taş Duvarlar
• Ön yüzüne dik olarak çekiçle kabaca
biçimlendirilen taşlarla örülen duvarlardır.

37. • Görünen yüzeyleri dikdörtgene yakın bir biçime
getirilmelidir.
• Yükseklikleri 10 cm, uzunlukları ve genişlikleri 20
cm’den büyük olmalıdır.
• 3 cm kadar dış çıkıntılara izin verilir.

38. Kaba Yonu Taş Duvar
• Duvar örgüsünde görünen yüzleri dikdörtgen olan
taşlardan yapılan taş duvarlardır.

39. • Duvar dış yüzeyinin bir düzlem oluşturması yani bir
dikdörtgen görünümü elde etmek Için taşların belli
bir işlemden geçmesi başka bir deyişle buna gore
kabaca yontulması gerekmektedir.
• Cepheden görünen yüzey kabarıklıkları 3.00 cm.yi
geçmemeli, boyut olarak taşların yüksekliği 20
genişliği 30 derinliği de 25 cm. civarında olmalıdır.

40. İnce Yonu Taş Duvar
• İşçilik ve maliyetinin yüksek olmasının yanısıra
estetik bakımdan güzel görünüş için bina
cephelerinde uygulanan duvar türüdür
• Taşların yükseklikleri en az 15 uzunlukları 30
genişlikleri ise 30 cm olmalıdır.

41. Kesme Taş Duvarlar
• Gereken boyutlarda uygun olarak taşçı aletleriyle
kesilen taşlardan örülen duvarlardır.
• En kaliteli olan yöntem bu yöntemdir.

42. • Malzeme kadar işçilik de bir o kadar çok
önemlidir.
• Duvar kalınlıklar her zaman eşittir.

43. Türkiye’de Doğal Taş
• Doğal taş bakımından, jeolojik yapısı itibarıyla
zengin bir potansiyele sahip olan Türkiye, 5.1 milyar
m3 (13.9 milyar ton) doğal taş rezervi ile dünyadaki
15 milyar m3'lük rezervin %40'ına sahiptir.
• Türkiye’de çeşitli renk ve desenlerde kristalin kalker
(mermer), kalker, traverten oluşumlu kalker (oniks),
konglomera, breş ve magmatik kökenli kayaçlar
(granit, siyenit, diyabaz, diyorit, serpantin,vb)
bulunmaktadır.
• 1996 yılından günümüze her sene belirli bir ivme ile
doğal taş ihracatımız artmıştır.Eskiye oranla büyük bir
gelişme kaydetmiştir.

44. Dünya Taş Rezervleri
• Genel hatlarıyla Alp-Himalaya kuşağı içinde
kalan Portekiz, İspanya, İtalya, Yunanistan, İran,
Pakistan gibi ülkelerde karbonatlı kayaç
(mermer, kireçtaşı, traverten ve oniks)
rezervlerinin fazla olduğu görülmektedir.
İşletilebilir magmatik kayaç (serttaş) rezervlerinin
İspanya, Norveç, Finlandiya, Ukrayna, Rusya,
Pakistan, Hindistan,Çin, Brezilya ve Güney
Afrika’da kümelendiği dikkati çekmektedir.

45. Doğal Taşlar
• Dünya genelinde doğal taşların yapı ve dekorasyon
malzemesi olarak kullanılmaya başlanması doğal taş
üretiminin artmasına neden olmuştur.
• . Doğal taştan malzemelerin mimar ve tasarımcılar
tarafından daha fazla tercih edilmesi dünyadaki
tüketici sayısının artmasına neden olmuştur.
• Dünya doğal taş sektöründe Çin, İtalya, İspanya,
Türkiye, Hindistan, Brezilya ve Portekiz dünya doğal
taş üretiminin yaklaşık %70’ni gerçekleştirmekte,
üretimini arttıran ülkeler sıralamasın da Çin, Türkiye
ve Brezilya ilk üç sırada yer almaktadır.

46. 2008 Yılında En Çok
Doğal Taş Ithal Eden
Ülkeler
Ülke İthalat Değeri
1 ABD 3.890.341.943
2 ÇİN 1.256.068.503
3 JAPONYA 859.664.698
4 İNGİLTERE 827.700.434
5 ALMANYA 799.338.000
6 İTALYA 796.103.222
7 KORE 770.691.581
8 FRANSA 646.204.084
9 İSPANYA 518.777.322
10 BELÇİKA 438.111.538
17 TÜRKİYE 162.120.429

47. Granit
• Ülkemiz granit rezervleri bakımından zengin bir
ülkedir fakat gerekli yatırımlar yapılmamasından
dolayı bu rezervlerimiz işlevli bir şekilde
kullanılamamaktadır.
• Ülkemizde granit üretimi dünya ticaretine hâkim
olacak düzeyde değildir. Hatta her yıl yaklaşık 40
milyon dolarlık granit ithalâtı yapılmakta ve
genellikle bu granitler kamu kurumlarında
kullanılmaktadır. Buna karşın özel sektör de yurt
dışına granit ihraç etmektedir. Burada bir çelişki
bulunmaktadır.
• İtalya,İspanya ve Çin granit pazarına hakim başlıca
ülkelerdendir.