2. Metaller yer kabuğundan cevher olarak elde edilen
serbest elektronlarla çevrili iyon atomlardan meydana
gelmiş kristal sistemi olup homojen dokulu, katı veya
sıvı halde özelliklerini değiştirmeyen inorganik esaslı
demir, çelik, bakır, alüminyum, çinko, kurşun gibi
çeşitli yapı malzemeleridir.
3. Metaller, kendi aralarında: soy metaller (altın, gümüş,platin gibi) ve
soy olmayan metaller (demir, çinko, alüminyum gibi) şeklinde
sınıflandırılabilir. Yarı metaller, iyi metal özelliği göstermez. Bu
elementler hem metal, hem de ametal özelliği gösterir. Silisyum,
bor, antimun, arsenik gibi elementler yarı metaldir.
Doğada ametaller daha çok bulunsa da periyodik tablodaki
elementlerin çoğu metaldir.
Metallerin hepsi (cıva elementi hariç) oda koşullarında katıdır.
Bütün metaller parlaktır (Metalik parlaklık). Işığı yansıtırlar.
Metaller sert ve yumuşak olabilir. Sert olan metal yumuşak olanı
çizer.
Metaller, tel, levha ve toz haline gelebilir. Metaller esnektir; eğilip
bükülebilir.
Soy metaller (altın, platin gibi) dışında diğer metaller havada
paslanır.
4. Metal Malzemelerin;
Fiziksel Özellikleri: Kimyasal Özellikleri:
Metalik malzemeler
sıcaklık ve elektriği
iyi iletirler.
Metallerin kendine
özgü mukavemetleri
vardır.
Erime sıcaklıkları ve
özgül ağırlıkları
farklıdır.
Sıcak ve soğuk olarak
şekillendirilebilirler.
Kendilerine özgü
renkleri ve sıcak-
soğuğa karşı dayanım
farkları vardır.
Oksijenle birleşerek
yanarlar.
Her metal kendine
özel asitlere, bazlara ve
tuzlara dayanıklıdır.
Metaller birbirleriyle
bileşik yapmaz. Ancak
birbiri içinde eritilerek
karıştırılabilirlerve
alaşım oluştururlar.
Her metalin korozyon
direnci farklıdır.
Karbondioksit ile
oksit, hidroksit ve
karbonatları
oluştururlar.
5. Demir doğada 4. yaygın bulunan bir metaldir (% 4.2).
1536 °C de erir, serttir ve fazla elastik değildir.
Yurdumuzda en zengin demir cevheri limonittir
ve Divriği’de bulunur. (FeO(OH)·nH2O)
Kullanılan malzemenin %90’ı kadar olan kısmı demir esaslıdır. Demir
esaslı malzemelerde C içeriğine göre Çelikler ve Dökme Demirler olarak
2’ye ayrılır.
Dökme Demir : %2 < C < %6.7
Çelikler : %0.1 < C < %2
6. Çelikler, demir elementi ile genellikle %0,2 ile %2,1 oranında değişen karbon miktarının
birleşiminden meydana gelen bir alaşımdır. Karbon ve diğer elementler demir atomundaki
kristal kafeslerin kayarak birbirini geçmesini engelleyerek sertleşme amacı üstlenir. Karbon
miktarı yüksek olan çelikler daha sert ve güçlü olmasına rağmen daha az sünektir.
Günümüzde yaklaşık 3500 adet farklı fiziksel ve kimyasal özelliklerde çelik bulunmaktadır.
Mevcut çeliklerin yaklaşık %75’i son 20 yıl içerisinde geliştirilmiştir. Eğer eyfel kulesi bugün
yeniden inşa edilecek olsa mühendisler için daha önceden tüketilen miktarın 1/3’ i yeterli
olabilecektir.
Bu örnek çelik türlerinin her geçen gün kalitelerinin iyileştirildiğini göstermektedir.
• Ahşap ve betona göre mukavemeti yüksek bir malzemedir.
• Elastisite modülü; ahşabın 21 katı, betonarmenin 10 katıdır.
• Daha hafif malzemelerle çok daha büyük açıklıklar geçilebilir.
• Çok değişik şekillerdeki mimari geometrilere istenilen mukavemet ve
estetiği koruyarak mükemmel cevap verilebilir.
Çeliğin Yapıdaki Önemi
7. Yapılarda Kullanılan Çelikler
Betonarme yapılarda
donatı
Taşıyıcı malzeme(profil)
16 mm
14 mm
12 mm
10 mm
8 mm
Betonarme çeliği
Hasır donatı
* Kat döşemelerinde
*Tünel kalıp uygulamalarında
*Münferit ve radye temellerde
*Perde ve istinat duvarı yapımında
*Saha ve yol betonlarında
*Fabrika zemin betonlarında
*Su deposu ve havuz betonlarında
*Kolon ve kirişlerde
*Beton borularda
*Prefabrik yapı elemanlarında
*Metro, tünel ve galerilerde
*Su yapılarında, baraj, kanal ve kanaletlerde
8. Dökme demirler %2 den daha fazla karbon içeren demir-karbon
alaşımlarıdır. 1150 °C derece ile çeliğin erime sıcaklığından düşüktür.
Mutfak eşyası üretiminde kullanılan maddelerden biridir. Çünkü
zehirli madde içermez ve yüksek sıcaklıklara dayanıklıdır.
Dünyanın ilk dökme
demirden yapılan köprüsü
The Iron Bridge
Dökme demirden bir kanalizasyon kapağı
9. Demir Dışı Metal ve Alaşımları
Magnezyum
ve alaşımları
Alüminyum
ve alaşımları
Bakır
ve alaşımları
Berilyum
ve alaşımları
Nikel
ve alaşımları
Kobalt
ve alaşımları
Titanyum
ve alaşımları
Çinko
ve alaşımları
Kurşun
ve alaşımları
10. Metalleri yapıdaki yerine koymadan, korozyona karşı bazı önlemler
almak gerekir. Korozyon etkisinden korunmak için farklı metal
malzemelerin birbirleriyle temasının tamamen kesilmesi, asit veya
bazik ortamlarda kesinlikle yalıtımsız(koruyucu boya veya bitüm)
kullanılmaması ve devamlı bakım yapılması gerekmektedir.
Taşıyıcı Elemanlar
Günümüzde yapıya taşıyıcı eleman olarak giren metal genellikle çelik ve
özel çeliklerdir. Büyük açıklıkların geçilmesinde veya çok katlı yapılarda,
kafes kiriş, asma-germe sistemler ve çelik karkas sistem olarak yer almakta
veya betonarme demirleri ve önceden çekilerek mukavemeti, nervürlü yüzeyi
ile de aderans değeri yükseltilmiş nervürlü çelikler olarak kullanılmaktadır.
Nervürlü demir
11. Metal Çatı Kaplama
Günümüzde yapılarda kullanılan kaplama malzemelerinin çeşitliliği çok artmıştır. Bir yapının
çatısı için doğru bir kaplama malzemesi seçimi; malzemenin sağlam, uzun ömürlü, ekonomik,
kullanım amaçlarına uygun ve estetik olması gibi şartları sağlamalıdır.
14. Cephe Kaplamaları
Giydirme cephe kaplamaları, yapıları dış etkenlerden korumak, aynı zamanda yapıda görsel bütünlük
oluşturarak daha estetik görünümler elde etmek için kullanılırlar. Genel olarak bütün giydirme cephe
malzemeleri eski ya da yeni yapıların mevcut cephelerinin üzerine çeşitli konstrüksiyon sistemleri ile
bağlanarak uygulanırlar. Böylece yapı yıpratıcı dış etkilere karşı (yağmur, rüzgâr, kar vb.) korumaya
alınmış olur. Bu bakımdan dış cephede kullanılan kaplama malzemelerinin karakteristik özellikleri,
yapının ömrü üzerinde birinci derecede önem kazanmaktadır.
Giydirme cephe kaplamalarında, özellikle son yıllarda, sıklıkla kullanılan alüminyum kompozit paneller
ileri teknoloji ile üretilmiş olup modern mimaride kullanılan ve sıklıkla tercih edilen bir yapı elemanıdır.
4mm polietilen dolgu ve 0.5mm + 0.5mm alüminyum levha ile kaplı kompozit panellerin çalışma ısıları -
50 ile + 80°C arasındadır. 100°C’lik ısı farkında genleşmesi 2.3mm’dir.
[Alüminyum Kompozit Panel (125x320)… 136.10 TL + KDV]
16. Doğrama Elemanları
Doğramada yer alan demir ve alüminyum gibi malzemelerden, günümüzde özellikle alüminyum
doğramalar çok yaygın bir şekilde kullanılmaktadır.
Demir doğramaları projesine göre şantiyede veya atölyelerde yaptırmak, alüminyum doğramaları ise
kendi özel detaylarına göre doğrama fabrikalarında yaptırmak veya hazır olarak seçip yerine
uygulatmak mümkündür. Alüminyuma oranla demir doğramanın korunması ve bakım şartları çok
zordur. Korozyon tehlikesine karşı devamlı boyanması gerekmektedir.
Alüminyum Doğrama
Alüminyum Enerji Tasarrufu Sağlar
Alüminyum Uzun Ömürlüdür
Alüminyum Dekoratiftir
Alüminyum Çevrecidir
18. Tesisat ve İnce Yapı Malzemeleri
Bu grupta, yapının temiz su, pis su ve ısıtma tesisatlarında kullanılan demir, bakır ve kurşun
boruları, tesisat armatürleri, kilit ve doğrama aksamında yer alan alüminyum, paslanmaz
çelik, bronz, pirinç ve demir malzemeleri, vida ve çivileri, elektrik tesisatında kullanılan bakır
telleri, alüminyum güneş kırıcı ve storları saymak mümkündür. Bu tür elemanlar piyasadan
seçildikten sonra yapıya giren hazır elemanlardır. Ancak merdiven ve balkon korkulukları
olarak kullanılan demir elemanlar şantiye ve atölyede projesine uygun olarak mimar kontrolü
ile yapılmaktadır.
Paslanmaz çelik Armatürler
Demir borular
Bakır borular
Kilitler
Vida & Çivi
19. Yağmur ve Atık Su Boruları
Ürün: Yağmur suyu & Atık su arıtma & Depolama & Değerlendirme Sistemleri
Kısa Tanım: Evsel atık suların ve yağmur sularının arıtılmasını, depolanmasını ve değerlendirilmesini
mümkün kılan sistemlerdir. Bireysel ve toplu yerleşim birimleri, otel vb. yaşam alanlarında yeraltı
ve yerüstünde istenilen boyut ve kapasitede su yönetimi uygulamasıdır.
Uygulama Alanları: Müstakil konut, toplu konut, otel vb. yaşam alanlarında atık su ve yağmur
suyunun yeniden kazanılması, yeraltı/yerüstü depolanması, bahçe sulama, kullanma suyu olarak
değerlendirilmesi ile su giderlerinin azaltılması
Su arıtma Metal su boruları
20. Su Armatürleri
Musluk, herhangi bir sıvı tesisatında boruların bitiş noktasında ya da sıvıyı muhafaza
eden tankın/deponun çıkış noktasında, kontrollü olarak akışı sağlayan armatürlerin
genel adı. Musluklar, sanayide, evde, laboratuvarda yaşamın hemen her yerinde
kullanılmaktadır. Kimi zaman gaz musluklarına da rastlanılmaktadır.
Evde genelde banyo, tuvalet, mutfak gibi ıslak hacimlerde bulunurlar. Banyo bataryası,
Eviye bataryası, Lavabo bataryası gibi musluk türleri vardır.
Birden fazla musluk başı içeren musluk çeşitlerine batarya ya da armatür denir.
21. Vidalar
Vida, esas itibarı ile, silindirik bir mil üzerine vida profili adı verilen diş şeklinin helis eğrisi boyunca
sarılması ile meydana gelir. Helis eğrisi, uzun dik kenarı, üzerine sarılacağı silindirin taban çevresine eşit
olan bir dik üçgenin hipotenüsünün, silindir üzerine sarılışı sırasında oluşturduğu eğridir. Dik üçgenin kısa
kenarı ise vidanın adımını göstermektedir ve helisin silindir yüzeyini bir defa dolanışındaki yükselme
miktarı olarak tanımlanabilir.
Helisin silindir üzerine sarılma yönüne göre, sağ ve sol vidalar oluşur. Silindire sarılan helis birden fazla ise
vida, helis sayısına göre iki, üç,...,ağızlı vida olarak adlandırılır. Çoğunlukta kullanılan vidalar; çeşme açma
yönünde (sağdan sola) sökülüp, kapatma yönünde (soldan sağa) takılır. Son yıllarda matkapla delik açmayı
gerektirmeyen, matkap uçlu vidalar yapılmıştır.
22. Çiviler
Çivi, ahşap ya da plastik malzemeleri bir daha açılmamak üzere birleştirmek için kullanılan birleştirme
aygıtıdır.
Bir ucu sivri uçlu ince çubuk benzeri parçanın diğer ucunda çekiç ile vurulabilecek bir başlık vardır. Başlığa
çekiç ile vurulduğunda sivri uçta çok yüksek bir basınç olur. Bu basınç çivinin yumuşak tahta veya plastik
içerisine dalmasına sebep olur. Çivi üzerinde bulunan ufak tırtıklar çivinin geri çıkmasını önler. İki parçaya
da saplanan çivi bu parçaları birleştirmiş olur. Çivi çakmak için dizayn edilmiş çekiçler üzerinde yanlış
çakılan çiviyi düzeltmek veya çıkarmak için özel bir anahtar delik bulunur. Bu anahtar deliğe çivi başı
takılır ve çekicin diğer ucundan kuvvet uygulanarak kaldıraç etkisi ile çivi sökülür.
Kullanım amaçlarına göre çivilerin gövde kısmı, düz, ring, helikal (vidalı) şekildedir. Ring ve vidalı çiviler
düz çivilere göre daha zor söküldüğünden çok iyi birleştirilmesi gereken ve yük taşıma etkisine maruz kalan
yerlerde tercih edilirler. Ayrıca beton uygulamalarında kullanılmak üzere yüksek karbonlu telden, ısıl işlem
ile sertleştirilerek üretilmiş çiviler vardır.
24. Güneş Kırıcı Sistemler
Güneş kırıcı sistemleri, cepheyi güneşten korumak ve gölge oluşturmakla birlikte
binaya estetik değerler de kazandırmaktadır.Yuvarlak,elipsoidal ve köşeli olmak
üzere çeşitli dizayn ve boyutlarda profillerden (120 mm-600 mm) hareketli ve
hareketsiz farklı fonksiyonlarda uygulama şekilleri bulunmaktadır.
Dış dünya ile görsel teması ortadan kaldırmadan, insanı yeterli gün ışığına
kavuştururken modern yapıların gölgelendirilmesini sağlamaktadır. Dekoratif
amaçlı olarak da kullanılmaktadır. Farklı şekil ve ebatlarda geniş bir ürün
yelpazesine sahip olduğu kadar estetik bir görünüme de sahiptir. Sabit veya
hareketli olarak uygulanabilme olanağı bulunmaktadır.
25. Kaynakça
1.Üneri, S. (1998), “Korozyon ve önlenmesi, Korozyon Derneği Yayını”, s.413, Ankara.
2.Kural, M.E. (1982). “Ahşap ve Çelik Yapılar Ders Notları”. Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik
Fakültesi inşaat Mühendisliği Bölümü,izmir.
3.www.catider.org.tr
4.www.yalitim.eu/decra
5.www.yalteks.com.tr
6.www.yapikatalogu.com/Cephe+kaplama+malzemesi
7.http://www.malzemeci.net/Aluminyum-Kompozit-Panel-125x320-_2392.html#0
8.*Fırat Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Yapı Eğitimi Bölümü – ELAZIĞ
**Sentez Metal İnşaat – İSTANBUL
9.http://www.korkmaz-metal.com/su-borulari-fiyat-listesi/
10.tr.wikipedia.org
