2. 1. Organismoen eboluzioa
1.1. Fixismoa
1.2. Eboluzionismoa
2. Eboluzioaren frogak
3. Giza espeziaren jatorria
4. Hominizazioa
3. EBOLUZIONISMOA:
Unibertsoa eta bizitzaren agerpen guztiak
garapen baten emaitzak direla esaten duen
teoria da.
Espezien aniztasuna aldaketa eta
egokitzapenaren emaitza da.
6. s. XIX
Eboluzioaren lehenengo teoria proposatzen da.
LAMARCKLAMARCK
Ingurunearekin egokitzapena
Lamarckismoa
Darwinismoa
Neodarwinismoa
Beste teoria batzuk
Lamarckismoa
1.2. Eboluzioaren teoriak
Organismo sinpleetatik konplexuenetara
progresio gradual bat dago.
Aldaketa gradual horiek ingurunera
egokitzearen ondorio dira, organo jakin
batzuen erabilerak edo ez-erabilerak
eragiten du.
Organoen erabilerak, hauen perfekzioa
eragiten du. Funtzioak organoa sortzen du.
Jasotako ezaugarriak generazioz generazio
heredatzen dira, ingurunera hobeto
moldatuz.
7. Lamarckismoa
Darwinismoa
Neodarwinismoa
Beste teoria batzuk
s. XIX
Eboluzioaren teoria modernoaren sortzailea
izan zen. Britaniar biologoa eta naturalistak,
Charles Darwinek, "El Origen de las
Especies" 1859 urtean argitaratu zuen, egun
bakar batean agortuz.
DARWINDARWIN
Beagle itsasontzian, Patagoniako
itsasertzeen eriebea hobetzera joan zen
itsasontzian, 1831an hasi zuen bere
jarduera.
Bidaia, 1836 arte munduari buelta
ematen egon zena, erraztu zion hainbat
behaketa, bai biologian bai geologian
egitea, aniztasun biologikoa
ezagutzeko.
Hautezpen naturala
Darwinismoa
1.2. Eboluzioaren teoriak
8. Lamarckismoa
Darwinismoa
Neodarwinismoa
Beste teoria batzuk
s. XIX
WALLACEWALLACE
Hautezpen naturala
Darwinismoa
1.2. Eboluzioaren teoriak
Alfred Russel Wallace, naturalista,
esploratzaile eta biologo britaniarra izan
zen.
Brasilen eta Malayar penintsulan egon zen,
esploratzen eta espezieak ikasten.
Ingalaterrara bueltatu eta Malayar
penintsulara bueltatzean, eta 200.000
espezie analizatu ondoren, eboluzioari
buruz zuen ideia aldatu zitzaion hautazpen
naturala bereganatuz.
Berak proposatu zuen eboluzioaren teoria
bat, hautezpen naturala proposatzen zuen
teoria, geroago, Darwinek, honetan
oinarrituta bere teoria argitaratu zuen.
9. Lamarckismoa
Darwinismoa
Neodarwinismoa
Beste teoria batzuk
Hautezpen naturala
Darwinismoa
1.2. Eboluzioaren teoriak
Hautazpen naturalaren formulazio klasikoak
dio:
Biziraupenerako borroka bat sortzen da
populazioetan banako gehiago daude janaria
baino. Horrek hautezpen naturala ekartzen du:
inguruneko baldintzek , janari eskasiak edo
gehiegi egoteak,espezie bateko kide jakin
batzuen biziraupena bultzatuko duela, eta beste
kasu batzuetan, ezaugarri jakin batzuk oztopo
izango direla ingurunean bizirauteko.
*3 printzipio:
-Aldakortasun printzipioa (espezie beran mota
askotako banakoak egotea)
-Egokitzapen printzipioa (mota horiek hobeto
ala txarrago moldatuta daude ingurunera)
-Ondoretasun printzipioa (hobeto moldatzen
zirenak iraun, besteak desagertu)
10. Lamarckismoa baztertzen du.
Hautespen naturalak populazio baten aleloak aldatzen
ditu. Banakoei fenotipo onuragarriak ematen dizkien
eleloak gero eta banako gehiagotan agertuko dira.
Hautespen naturalak eragina du aldarkortasun
genetikoan. Populazio bateko banako bakoitzak
hainbat alelo horien eraginez, fenotipo bat du.
Hautespen naturalak eragina du aldakortasunetan.
Populazioak eboluzionatzen du, ez banakoek. Elkarren
artean gurutzatu eta ondorengo emankorrak sortzen
dituzte.
Pixkanaka gertatzen da eboluzioa. Populazioa bateko
hainbat aleloren kopuruetan aldaketa txikia sortzen
gertatzen da eboluzioa. Espezie berri bat azaltzeko
prozesu luzea da.
El resultado es un gradualismo filéticogradualismo filético.
HALDANEHALDANE
FICHERFICHER
WRIGHTWRIGHT
Neodarwinismoa edo Eboluzioaren Teoria Sintetikoa edo bakarrik Teoria
Sintetikoa, XX.mendearen lehen erdian, biologiaren eremu guztietan egin
ziren aurrerapenei esker, beste interpretazio batzuk eman ahal izan
zitzaizkion Darwinek eta Wallacek proposatutako eboluzioaren teoriari
1.2. Eboluzioaren teoriak
Lamarckismoa
Darwinismoa
Neodarwinismoa
Beste teoria batzuk
Neodarwinismoa
11. Lamarckismoa
Darwinismoa
Neodarwinismoa
Beste teoria batzuk
Lorpen handiagoak dituzten espezieek gene
aniztasun handiago izaten dutela erakutsi zuen.
Aniztasun horrek espezieari ematen dio
inguruneko aldaketeei erraz eta segurtasun
handiz egokitzeko aukera handiagoa.
“Genetica y El Origen de las especies” liburuan
argitaratu zuen neodarwinistekin bat zetorren
esperimentuetako froga.
Biztanlearekiko ikerketa genetikoak egin zituen.
Ikerketa hauek ozpin-euliekin egin zuen (Drosophila
melanogaster). Ikerketa hau egin eta gero esaldi
famatu hau egin zuen: "Nada tiene sentido en
biología si no es a la luz de la evolución"
Teoria Sintetikoa
DOBZHANSKYDOBZHANSKY
HUXLEYHUXLEY
MAYRMAYR
Neodarwinismoa
1.2. Eboluzioaren teoriak
12. Lamarckismoa
Darwinismoa
Neodarwinismoa
Beste teoria batzuk
Darwinismoak, hautezpen naturalaren teoriarekin,
ezin du azaldu izaki bizidunen espeziazioa eta beste
prozesu batzuk.
Eboluzioak, modu honetan ulertzen badugu,
espezien tarteko formak behar ditu eta
paleontologiak ez ditu fosil horiek azaleratzen.
Tarte hau estaltzeko beste teoria batzuk sortu dira:
El equilibrio puntuado
Teoría del anticaos
Teoría Gaia
Beste teoria batzuk
1.2. Eboluzioaren teoriak
13. Lamarckismoa
Darwinismoa
Neodarwinismoa
Beste teoria batzuk
Eboluzioa gertatzen da.
•Ezin izan zuen gertatu denboran zehar
emandako aldaketa txikiek edo
mikromutazioek ( t. sintetikoa) …
•… baizik eta zuhaitz filogenetikoan gertutako
aldaketa azkarrek edo makromutazioek
eraginda. Hauek eta gero egonkortasun tarte
zabalak zeuden.
Froga: Fosilen artean ez agertzea tarteko
espezie hauek.
Oreka taiduna
GOULDGOULDBeste teoria
batzuk
1.2. Eboluzioaren teoriak
14. Lamarckismoa
Darwinismoa
Neodarwinismoa
Beste teoria batzuk
ADN-aren izaera bikoizgarria baino
garrantzitsuagoa sistema kimikoek,
konplexutasun maila jakinbat lortzean
daukaten gaitasun autoantolatzilea eta
autokatalitikoa
Hau dela eta, eboluzioa ez zen bapateko
eta ausazko mutazioen eraginpean
egongo, neodarwinismoak esaten duen
bezala, baizik eta izaki bizidunak patroi
batzuen inguruan batuarazten dituen
antolakuntza printzipio batek eraginda.
Anticaos-aren teoria
KAUFFMANKAUFFMANBeste teoria
batzuk
1.2. Eboluzioaren teoriak
15. Lamarckismoa
Darwinismoa
Neodarwinismoa
Beste teoria batzuk
Gea – Gaia teoria
LOVELOCKLOVELOCK
Beste teoria
batzuk
1.2. Eboluzioaren teoriak
Gaia hipotesia hipotesi ekologiko bat da, non biosfera eta Lurraren
osagai fisikoek (atmosfera, hidrosfera eta litosfera) bateratuak
agertzen diren, sistema elkarreragile konplexua eratuz. Horrela,
Lurra egoera klimatiko eta biogeokimikoa homeostasian mantenduz.
1969an James Lovelock kimikariak garatu zuen eta Lynn Margulis
biologoak babestu.
Teoria hau honakoan oinarritzen da: biomasak planetaren baldintzak
autorregulatzen ditu bere inguru fisikoa eramangarriagoa egiteko
bizia osatzen duten espezieekin.
Gaiaren hipotesia proposatzen duena honakoa da: Lurreko bizitzari
hasiera eman zizkioten baldintzak, eta hortaz geroztik, bizitza bera
izan da bizi baldintza horiek aldatzen joan izan den bakarra. Hortaz,
esan dezakegu baldintzen emaitza, planeta habitatzen duen
bizitzaren erantzukizuna eta ondorioa direla.
Hasierako hipotesi honen ondoren, kimikariak tenperatura,
konposizio atmosferiko eta gazitasun atmosferikoaren kontrol globala
baieztatzen zuen; eta defendatu zituen argudioak honakoak ziren:
• Lurreko gainazaleko tenperatura globala konstantea da, nahiz eta
eguzkiak hornitzen gaituen energiaren igoera jasan izan den.
• Konposizio atmosferikoa iraunkor jarraitzen du, ezegonkorra izan
beharko zukeen arren.
Ozeanoaren gazitasuna konstante izaten jarraitzen du.
16. Lamarckismoa
Darwinismoa
Neodarwinismoa
Beste teoria batzuk
Bizi forma batzuetako gaitasun
sinbiotikoa aurkitu zuen. Sinbiosia
proposatu zuen eboluzioaren faktore
determinante moduan selekzio
naturalaren ordez.
Bita, bizi formen gehiketa erlazio
sinbiotikoan mantenduko zen bere
ingurunearekin, kimikoki erregulatuz
eta bere biziraupena sustatuz eta
espezieen garapena.
Gea – Gaia teoria
MARGULISMARGULIS
Beste teoria batzuk
1.2. Eboluzioaren teoriak
19. Enbriologikoak
Paleontologikoak
Biogeografikoak
Biokimikoak
Anatomikoak
Paleontologikoak
2. Eboluzioaren frogak
Fosil askok oraingo espezieen antza dute.
Batzuetan, tarteko formak ere izan ditzakete.
Forma horien bidez, ohartzen gara lotura dagoela
oraingo espezieen eta aintzinako espezie fosilen
artean, eta beraz, ondorioztatzen dugu
desagertutako organismo asko oraingoetatik oso
ezberdinak izan zirela, eta denboraren poderioz,
espezie batzuk beste batzuen tokia hartu dutela.
22. Enbriologikoak
Paleontologikoak
Biogeografikoak
Biokimikoak
Anatomikoak
Biokimikoak
Osaera kimikoaren eta
prosezu metabolikoen
berdintasunak, adierazten
dizkigu lehen arbaso
komunak.
Hainbat organismoren molekulak konparatuta ateratzen dira.
Zenbat eta antz handiagoa izan bi espezie, orduan eta ahaidetasun-harreman
handiagoa izango dute
2. Eboluzioaren frogak
Espezie ezberdineko, ADN
nukleotido sekuentziak
konparatzea, antzekotasunen
informazioa eman dezake.
25. 3. Gizakiaren jatorria
H. habilis
H. rudolfensis
H. ergaster
H. erectus
H. antecessor
H. heidelbergensis
H. neanderthalensis
H. sapiens
26. • Homo sapiens agerpenarekin amaitu zen prozesua.
• Prozesu hau hominizazioa deitzen da. Ebluzio honetan
gertakari garrantzitsuenak bipedismoa, hortzen eta
aurpegiaren tamainaren txikitze graduatua,
burmuinaren handitzea eta hizkuntz artikulatu baten
garapena.
• Gizakia primate bat da, gizakiok eta giza itxurako
tximinoek , duela 10 eta 5 m.u. tarean bizi izan zen
arbaso amankomun bat daukagu.
3. Gizakiaren jatorria
29. H. Habilis
H. Rudolfensis
H. Ergaster
H. Erectus
H. Antecessor
H. Heidelbergensis
H. Neanderthalis
H. Sapiens
Tximinotik gizakira
3. Gizakiaren jatorria
• Sahelanthropus tchadensis o Toumaï: Chad-en topatu zen primate
antropomorfo baten fosila da. 6-7 m.u.-tan datatu da
• Fosilak, aintzineko itxura eta aurretuagoa den itxura bateko aztarnak
agertzen ditu. Buruhezurraren ganga tximinoen gangarekin antz
handia du, halaber, aurpegiko hezurtxikiek eta hortzek, batez ere
kaninoek, gizakien atalekin antza dute.
•
Buruhezurran, bekokiaren tokian, gizakien ezagarrietatik kanpo
topatzen ez den tontor bat daukate.
30. Australopithecus
• Hitzak hegoaldeko tximinoa esan nahi du, Hegoafrikara begira
dagoena. Inguru horretan agertu ziren lehenengo fosilak. (inguru
horretan bizi dira gaur egun bosquimanoak, aldatu ez den gizaki
bakarra, eta guztien jatorria dena, batzuen
• Hortz kaninoak, bipedismoa eta sexu-dimorfismoa. Hominido
primitiboenak direla esaten da.
34. H. Habilis
H. Rudolfensis
H. Ergaster
H. Erectus
H. Antecessor
H. Heidelbergensis
H. Neanderthalis
H. Sapiens
H. Habilis
3. Gizakiaren jatorria
+ 2-1,5 milioi urte artean bizi izan
ziren.
+ Bere buru-hezurraren tamaina,
lehen hominidoena baino askoz
handiagoa eta garatuagoa da (590
eta 690 cm3
artean).
+ Masail-hezur txikiagoak eta
finagoak dituzte, baina
antropologoek esaten dute hortzak
beste hominidoen antzeko-
bezalakoak zirela.
+ Simioen bezalako gorputz
proportzioak zituen.
+ Honi harrizko lehenengo tresnen
asmakuntza egokitzen zaie.
35. H. Habilis
H. Rudolfensis
H. Ergaster
H. Erectus
H. Antecessor
H. Heidelbergensis
H. Neanderthalis
H. Sapiens
H. Rudolfensis
3. Gizakiaren jatorria
+ Duela 1,9 milioi urte bizi zen.
+ Homo habilis-ekin konparaturik aurpegi
eta gorputz handiagoa zeukan.
+ 750 cm3 buruhezurreko bolumena
zeukan.
+ Hortzak nahiko handiak zeuzkan,
Australopithecus robustus-ekin
konparaturik oso antzekoak.
+ Ehiza egiteko nahiko, gorputz gogor eta
tresnak zituen; normalean taldetan joaten
ziren ehiza egitera presa handiagoak
bilatzeko.
36. Homo ergaster 1,8 -1,4
mill años
H. Habilis
H. Rudolfensis
H. Ergaster
H. Erectus
H. Antecessor
H. Heidelbergensis
H. Neanderthalis
H. Sapiens
H. Ergaster
3. Gizakiaren jatorria
+ Duela 2 milioi urte bizi izan zen.
+ Buruhezur zirkularra zeukan,
eta 800 eta 850 cm3 bolumena
zeukan .
+ Hortz txikiak, eta gorputz oso
indartsua zeukan; esaten dute
antropologoek antzekotasun
handia zeukala Homo erektus-
ekin.
+ Ehiza egitera ere taldeka joaten
ziren, presa handiagoak ehiza.
37. H. Habilis
H. Rudolfensis
H. Ergaster
H. Erectus
H. Antecessor
H. Heidelbergensis
H. Neanderthalis
H. Sapiens
H. Erectus
3. Gizakiaren jatorria
+ 1.8 m.u.
+ Buruezur baxua eta biribila,
bekoki irtena eta buruhezur
bolumena 800 eta 1250 cm3
artean dago.
+ Hezurrak aurreko espezieenak
baino lodiagoak dira.
+ Mugimendu eta tentzio oso
gogorrak jasan al zuten.
+ Masailhezur handia eta gogorra
hortz txikiekin.
+ Bere buruhezurreko barrunbea
baxua zen eta bere garaiera gaur
egungo gizakien antzekoa.
+ Sua kontrolatzen hasi zen
38.
39.
40. Aurkitu dira ezpezie honetako arrastoak Asian (Jaban eta Txinan), Afrikan
(Tanzanian, Hegoafrikan eta Aljerian) eta Europan(Alemanian, Espainian,
Frantzian, Grezian eta Hungarian) .
Bizi izan ziren zonaldeak
41. Bizimodua eta tresnak
Gai zen lantzak, aiztoak eta beste hainbat tresna zurez, harriz nahiz
hezurrez egiteko. Sua janaria prestatzeko erabili izanaren aztarnak ere
aurkitu dira. Sua etxekotzen dute.
42. H. Habilis
H. Rudolfensis
H. Ergaster
H. Erectus
H. Antecessor
H. Heidelbergensis
H. Neanderthalis
H. Sapiens
H. Antecessor
Homo generoaren espezie
desagertua da, Europako
hominidorik zaharrena.
Duela 800.000urte bizi izan
zen.
Banako garaiak, indartsuak eta
aurpegi ezaugarri arkaikoekin.
Neardenthalen edo gure
espeziearen arbasoa izan
liteke.
Bere fosilak Atapuercan
(Burgos) topatu dira.
3. Gizakiaren jatorria
43. H. Habilis
H. Rudolfensis
H. Ergaster
H. Erectus
H. Antecessor
H. Heidelbergensis
H. Neanderthalis
H. Sapiens
H. Heidelbergensis
3. Gizakiaren jatorria
Duela 800.000 urte Europara emigratu
ziren hominidoak.
Eskeleto indartsuagoa eta buruhezur
handiagoak.
Banako altuak (1,75 m) eta oso indartsuak
ziren (llegarían a 100 kg), kaskahezur
handiekin (1.350 cm³) eta lauak gaurko
gizakiarekin aldenduz, masailhezur irtenak
eta sudurraren irekiera handiekin.
44. H. Habilis
H. Rudolfensis
H. Ergaster
H. Erectus
H. Antecessor
H. Heidelbergensis
H. Neanderthalis
H. Sapiens
H. Neanderthalensis
3. Gizakiaren jatorria
Orain dela 250.000-28.000 urte
bitarteko epean bizi izan zen
Gure baino 1500-1600cm3
handiagoko burezurra zuen,
sudur-hobi zabalak, masail
nabariak eta gureak baino hezur
sendoagoak.
Guztiz zutik ibiltzeko gai zen.
Gizartean bizi ziren,
kobazueloeta, eta lehen
ehorzketak egiten zituzten.
Kanibalak zirela uste da.
45. Euskal Neanderthal-a???
• 1. Euskaldunek gizakien burmuin handiena
daukate.
• 2. Euskaldunek RH- aukerako portzentairik
handiena daukate munduan. Tximino handi
guztiek (txinpanzea, gorila, bonoboak,
orangutanak) RH- daukate.
• 3. Amaren RH desberdineko umea izan duen
amak ezin du beste ume bat eduki (orain bai
transfusioekin). Honek isolamendua
handitzen du, euskaldunen isolamendua.
• 4. Euskaldunen hizkuntz zaharra ez dauka
antzekorik. Europako beste hizkuntza
guztiekin loturarik ez duen hizkuntz bakarra
da. Eta munduan egoera honetan dagoen
gutxienetako bat.
• 5. Azken neandertalak Iberiar penintsulan
bizi izan ziren desagertu baino lehen. Iberiar
penintsulan beti egon dira euskaldunak.
• Restos: cueva de Leizetxiki
Benetan existitu zen subespezie bezala?
46. Hizkera garatu egin zen guztiz. Horretarako
burmuinaren gune berezi baten garapena gertatu
zen.
H. Habilis
H. Rudolfensis
H. Ergaster
H. Erectus
H. Antecessor
H. Heidelbergensis
H. Neanderthalis
H. Sapiens
H. Sapaiens sapiens
3. Gizakiaren jatorria
1100-2000 cm3-ko garezurra, 1,70-
1,80 metroko altuera, 200 hezur
baino gehiago, lasterka eta ibiltzeko
moldatutakoago organoak (adibidez
gluteoak).
Zutik ibiltzeko gaitasuna, eskuak
libre edukiz.
Garezurraren zona baten
handiketari esker hizkuntza garatu
zen, artea praktikatu zuten eta
erlijioak asmatu zituzten.
Duela 160.000 urte Afrikatik atera zen, Asiara eta
Europara heldu zen hominidoa. Gaur egun arte
iraundu du. Espezie honetan agertu zen gaur egungo
pentsamendu modernoa. Margotzen zituzten haien
haitzuloak. Lurraren historian zehar, natura moldatu
du bere bizimodua hobetzeko.
50. Bipedismoa
Eskuen askapena
4. Hominizazioa
Bipedismo
Gorputza orekan mantentzeko, orbitobestibular planoa 90ºko
angelua egin behar du grabitate unibertsalaren ardatzarekin.
Plano orbitovertibular
Eje de gravedad
Burua kulunkatu zen, hau
magnum foramenaren
aurrerapena eragin zuen
buru-hezur oinarriaren
barnera
54. Bipedismoa
Eskuen askapena
4. Hominizazioa
Eskuen askapena Antzinean
Hasieran, lehenengo hominidoak eskuekin ibiltzen ziren, eta
hori dela eta, baraila oso indartsua zen, janaria zarrastatzeko.
txinpanzea
gorila
gizakia
Gaur egun
Ez dugu oso baraila (mandibula) indartsua
behar, eskuekin lan hori egin dezakegulako
56. 4. Hominizazioa
Atzamar lodiaren askapenaren
bidez, edonolako funtzioak egin
ahal zituzten eskuarekin. Honekin
objektu handiak hartu ahal zituzten
eskuan oinarrituta eta txikiak beste
atzamarrez laguntzen baziren.
Bipedismoa
Eskuen askapenaEskuen askapena
57. 4. Hominizazioa
Bipedismoa
Eskuen askapenaEskuen askapena Eboluzioan zehar hainbat atal aldatu egiten dira, eskuak
horien artean. Hauen transformazio nagusia atzamar
lodiaren desplazamendua da, baina beste aldaketa
batzuk ere badaude eskumuturrean esaterako.
Hasieran atzamar hori zuhaitzetara igotzeko erabiltzen zen baina
hominidoak zutik ibiltzen zirenetik (sabanan beharrezkoa zen etsaiak
ikusteko), funtzio hori baztertu egin da.
58. 4. Hominizazioa
Horrez gain, homoen eboluzioan zehar
garuna handitu egiten da eta beraz
erremintak hobetu egiten dira.
ESKUEN ASKAPENA + GARUNAREN
TAMAINA= ERREMINTA AURRERATUAK
Bipedismoa
Eskuen askapenaEskuen askapena
