O solo: formación, compoñentes, tipos, usos, problemas...

1. o solo

2. A Asemblea Xeral das
Nacións Unidas declarou o
2015 como Ano
Internacional dos Solos,
co obxectivo de aumentar
a concienciación e a
comprensión da
importancia do solo para
a seguridade alimentaria
e as funcións esenciais
dos ecosistemas.
Os solos constitúen o
fundamento do
desenvolvemento agrícola
e da produción de
alimentos e son a base
que sustenta a vida dos
ecosistemas en xeral.

3. O solo é
un medio poroso,
bioloxicamente activo e
estruturado, desenvolvido na
superficie emerxida da Terra.
É un sistema complexo que se
forma pola alteración física e
química das rochas e pola
influencia dos seres vivos,
desenvolvendo unha estrutura
en niveis superpostos (perfil) e
unha composición química e
biolóxica definidas.
O chan
É a superficie sobre a que
andamos, a capa superior da
codia do solo.

4. O solo constitúe un conxunto complexo de elementos físicos, químicos e
biolóxicos que compón o substrato natural no que se desenvolve a vida na
superficie dos continentes.
No medio natural os solos máis complexos e potentes manteñen aos
ecosistemas de maior biomasa e diversidade.

5. HORIZONTE A
Zona superior onde se acumulan os restos
de materia orgánica e viven os animais.
HORIZONTE B
Formado por unha mestura de rocha
disgregada e parte dos materiais
que transporta a auga cara abaixo.
HORIZONTE C
Parte fonda próxima á rocha nai.
ROCHA
Base sobre a que se sustentan os
outros materiais.
Os materiais dos solos están dispostos en capas
horizontais superpostas (horizontes). O corte e a
representación destas capas é o PEFIL DO SOLO.

6. FORMACIÓN E EVOLUCIÓN DO SOLO
rocha
-Disgregación mecánica das rochas.
-Meteorización química dos materiais regolíticos, liberados.
-Instalación dos seres vivos (vexetais, microorganismos…) sobre ese substrato inorgánico.
Cos seus procesos vitais e metabólicos, continúan a meteorización dos minerais e os seus
restos (a través da fermentación e a putrefacción) enriquéceno.
-Mestura de todos estes elementos entre si, e con auga e aire intersticiais.

7. PROCESOS FÍSICOS
As partículas vólvense máis
pequenas sen que se modifique a
súa composición. Predominan nos
desertos e nas zonas áridas e frías.
PROCESOS DE TRANSFORMACIÓN DO SOLO
FRACTURAS Rotura das rochas en pezas.
DISGREGACIÓN Desintegración das rochas
en partículas de pequeno
tamaño.
DISOLUCIÓNS Desintegración molecular
das rochas por acción da
auga.
ARRASTRES Transporte dos materiais a
outro lugar diferente do da
súa orixe.
DEPÓSITO Acumumación de materiais

8. PROCESOS DE TRANSFORMACIÓN DO SOLO
PROCESOS QUÍMICOS
As substancias transfórmanse en
outras diferentes. Dependen da
temperatura e da humidade. Son
especialmente activos nos climas
cálidos e húmidos e moi lentos nos
fríos e secos.
HIDRÓLISE Transformación pola auga e
produción de novos
compostos que conteñen
hidróxeno e osíxeno
CARBONATACIÓN Formación de minerais
carbonatados por reacción
co dióxido de carbono
presente no aire
OXIDACIÓN Combinación co osíxeno.
REDUCCION Perda de osíxeno.

9. OS MATERIAIS DO SOLO
-Anacos de pedras
-Gravas: partículas maiores de 2
milímetros.
-Area: partículas de tamaño
comprendido entre os 2 e os 0,05
milímetros.
-Limos: partículas comprendidas
entre os 0,05 e os 0,002 milímetros
-Arxilas: partículas menores de
0,002 milímetros.
-Materia orgánica, sobre todo
restos vexetais
-Auga
-Aire
Non todos os solos teñen o
mesmo número e tipo de
partículas nin na mesma
proporción.
Os materiais do solo son os
responsables das súas
características e da súa utilidade.

10. A AUGA
A auga é un importante compoñente do
solo. É a parte líquida do mesmo, que se
presenta como unha disolución acuosa
de distintos elementos.
A auga chega ao solo
procedente da chuvia e ás veces
despois de escorrer pola
superficie ou polo interior do
terreo e polas plantas, e sae del
por absorción das plantas, por
evaporación e por escoado cara
ás capas profundas e ás fontes
e mananciais.
A auga móvese por dentro do solo en
tódalas direccións: para abaixo e para
os lados, impulsada pola gravidade e
o relevo, e cara arriba por
evaporación.

11. O AIRE
Ocupa os ocos que existen entre as partículas do solo,
cando non están ocupados pola auga.
É necesario para a respiración dos seres que viven nel
e para as raíces das plantas.
A perda do aire do solo pon en perigo a vida dos animais
e das plantas que viven nel.
Pode producirse por asolagamento ou por compactación.

12. PROPIEDADES FÍSICAS:
Dependen do tamaño das partículas e a capacidade para agruparse.
PROPIEDADES DO SOLO
Textura: está
determinada pola distinta
proporción de partículas
grosas e finas.
Tipos de
solos
segundo a
súa
textura
-Arxiloso: máis dun 55% de arxila
-Limoso: máis do 85% de limo
-Areoso: máis do 85% de area
-Franco: menos dun 25% de arxila
e proporcións semellantes de area e
limo. É o que presenta as mellores
condicións para o desenvolvemento
das plantas.
Estrutura:
determinada polas
características e a
disposición dos
elementos.
Porosidade: cantidade de
espazos libres que hai nun
solo. Depende directamente
da estrutura e da textura.
Da porosidade depende a
capacidade dun solo para
reter, gañar ou perder
auga.
Existen solos ben
drenados, polos que a
auga discorre facilmente,
e solos que permanecen
enchoupados
(hidromorfos).

13. PROPIEDADES QUÍMICAS:
Dependen da composición e da actividade química dos materiais que forman o
solo. O principal factor a ter en conta nas propiedades químicas do solo é o pH,
o nivel de elementos ácidos ou básicos que ten un terreo.
Medidor de pH
As características
químicas do solo son
importantísimas porque
determinan o tipo e a
cantidade de
substancias útiles que
van a atopar nel as
plantas o que pode
favorecer ou limitar o
seu desenvolvemento.
As propiedades químicas dos terreos seleccionan de
forma natural as plantas que viven no lugar.
A presenza de rochas
calcarias favorece a
presenza das aciñeiras.
Solo ultrabásico de serpentinas, con
especies de plantas pouco comúns.

14. PROPIEDADES BIOLÓXICAS:
Dependen da actividade dos organismos que viven no solo.
Indican a capacidade para transformar os materiais en substancias
aproveitables polas plantas. Os principais encargados desta
función son as bacterias. Da súa variedade e cantidade depende a
capacidade de produción do solo.
Ciclo do nitróxeno
O nitróxeno da atmosfera pode ser aproveitado polas
plantas grazas á actividade das bacterias nitrificantes que
o incorporan ao solo en forma e nitratos. Raíz de leguminosa con nódulos de
bacterias fixadoras de nitróxeno.

15. TIPOS DE SOLOS
A combinación das diferentes propiedades e características da lugar á
existencia de moi diferentes tipos de solos. Tendo en conta estas
variables, a FAO (Organización das Nacións Unidas para a Agricultura),
clasifica os solos do mundo en 106 categorías diferentes.
Os máis comúns en Galicia son o leptosol, o cambisol e o regosol.

16. LEPTOSOL
É o solo máis simple, no seu
primeiro estadio de formación.
Está formado por dous horizontes: a
rocha nai (da que proceden os
elementos disgregados) e unha fina
capa de material mineral con algo de
materia orgánica.
É un solo pobre, sen utilidade
agrícola nin forestal, típico de
cumes e encostas fortes.

17. REGOSOL
Ten un grao máis avanzado de
formación.
Os materiais disgregados das
rochas xa están mesturados cos
restos das primeiras especies
vexetais establecidas.
A capa de solo xa ten unha certa
gordura que permite o
desenvolvemento de especies
arbustivas e forestais resistentes.
É a terra de montes e toxeiras.
Non ten utilidade agrícola.

18. CAMBISOL
É un un solo máis evolucionado,
de tres horizontes. O primeiro ou
superior está formado por unha
mestura de abundante materia
vexetal e mineral, o segundo
horizonte está formado por restos
da rocha que lle deu orixe e
algunha materia orgánica
procedente do lavado do primeiro
horizonte. E debaixo a rocha nai.
É o solo máis abundante de
Galicia, onde conforma a meirande
parte da superficie agrícola.

19. AS PLANTAS
Son os seres vivos máis visibles do solo. A maioría introducen as súas raíces nel
para suxeitarse e para buscar a auga e os sales minerais que necesitan para
alimentarse. No solo agóchanse e xerminan as sementes.
As plantas son axentes formadores de solo pola
actividade disgregadora das súas raíces e pola
achega de materia orgánica cando remata o seu
ciclo vital.
Os restos dos vexetais incorpóranse ao solo como
fontes de materia orgánica, imprescindible para a
formación do humus.
OS SERES VIVOS DO SOLO

20. OS FUNGOS
Son organismos descompoñedores
formadores de solo que aproveitan a
materia orgánica para alimentarse e
liberan minerais. Introducen o seu micelio
no interior do solo para extraer alimentos
dos restos de materia orgánica.
LIQUES
Son os primeiros seres vivos en
establecerse de forma permanente
sobre as rochas das que extraen
materiais para alimentarse. Son tamén
os primeiros formadores de solo.
Desgastan as rochas e almacenan entre
os seus pregues material sobre o que
poden asentarse outros seres.

21. ANIMAIS
Axudan a formar o solo e a enriquecelo reducindo o tamaño das partículas que o
forman e liberando os minerais. Os máis pequenos viven nos ocos que quedan
entre os grans dos materiais e os demais perforan galerías ou viven entre os
restos, sobre todo de vexetais, da superficie.
nematodoácaro
toupa
miñoca
cochinillas

22. Capa mineral.
Formada pola rocha
erosionada. Contén as
reservas de auga e os
minerais propios do solo.
Rocha nai.
Sen erosionar.
O SOLO IDEAL
Nun m2
de solo ideal viven:
4 millóns de bacterias e
fungos,
0,5 millóns de flaxelados,
1 millón de nematodos,
200.000 ácaros,
l00.000 colémbolos,
80.000 Enchytracide,
80 miñocas...
Capa de descomposición. As miñocas,
os fungos, as bacterias e outros
microorganismos descompoñen e mineralizan
os restos.
Zona intermedia. Formada pola mestura
de minerais e restos orgánicos (humus). Nela
viven as bacterias fixadoras do nitróxeno,
microalgas, micorrizas... É o espazo onde se
desenvolven a maior parte das raíces
Capa superior cuberta con restos
vexetais. Impide a perda de humidade e
o desenvolvemento doutras especies.

23. O principal é o cultivo de plantas para alimentación das persoas e
do gando e para obter unha gran variedade de materiais.
USOS DO SOLO

24. OS PROBLEMAS DO SOLO
Pola inconsistencia das súas partículas e pola cantidade de actividades que se
desenvolven nel o solo é un recurso fráxil e facilmente alterable.
Os seres humanos somos os principais causantes dos problemas do solo.
Eliminamos a cuberta vexetal co que favorecemos a erosión e aceleramos a súa
destrución e contaminámolo cos resíduos das nosas actividades.
A deforestación afecta ás
características do solo, ás
condicións climáticas e á vida do
Planeta, porque os bosques e
selvas absorben dióxido de
carbono e producen osíxeno.
Erosión producida por un
derrube nun talude sen
protección.
Despois do incendio a chuvia
e o vento arrastran os
materiais do solo.
Un terreo incendiado pode perder entre
50 e 100 tn de solo por ha e ano.

25. A desertificación é unha das ameazas máis fortes coas que se enfronta a natureza.
É o resultado da rotura do equilibrio solo-auga-vexetación.
reflexión
inmediata
O solo despexado quéntase máis e
perde máis auga, reflicte máis
calor e quece o aire enriba del
dificultando a formación de nubes
o que impide a chuvia e fai que a
aridez sega aumentando.
calor solar
A vexetación protexe o
solo e mantén a humidade
Os desertos avanzan a un
ritmo de 50.000 km2
por ano.
Á natureza pódelle custar
1.000 anos crear 1 cm de
solo. Ao ser humano uns
instantes destruílo

26. O solo é un dos bens máis
preciosos da humanidade.
É un recurso limitado que se
destrúe facilmente e por eso debe
ser protexido contra a erosión e a
contaminación.