1. COPD 2011
Barend van Duin,
kaderhuisarts/HOVUmc/CAHAG

2. IN DEZE PRESENTATIE
• STAND VAN ZAKEN T.A.V. COPD
• MET DAARBIJ DE LOPENDE
ONTWIKKELINGEN (HERZIENING NHG-
STANDAARDEN 2009,
ZORGSTANDAARD 2010)
• OPSPORING/HERKENNING
• DIAGNOSTIEK
• BEHANDELING/BEGELEIDING

4. OPSPORING/HERKENNING
• Prevalentie volgens BVO: astma + COPD
100-200/1000
• Prevalentie in huisartspraktijk:
– Astma 13/1000
– COPD 12-20/1000
• Prevalentie COPD neemt toe! (3% in
2020)

5. Nog niet herkende COPD opsporen
• Stel: je komt te werken in een praktijk
(2500), waar nu nog slechts 4 patienten
met de diagnosecode COPD bekend zijn
• Hoe ga je het aanpakken om dit in 2 jaar
op te voeren tot 30 patienten (ondergrens
prevalentie)?

6. Opsporen en herkennen, waar gaat
het fout?
Problemen in de huisartspraktijk:
• Vooral COPD laat/weinig herkend
• Bij diagnose ha worden onvoldoende harde
criteria gebruikt (natte vinger i.p.v.NHG-
standaard)
• ICPC- coderingen ontbreken nog regelmatig
• Roken niet gecodeerd (ruiter)
Probleem bij patienten:
• Klachten/beperkingen ‘normaal’ vinden
Nieuwe Standaard: meer nadruk op
‘casefinding’:hoestende rokers>40

7. 0
10
20
30
40
50
60
70
80
<40 41–50 51–60 61–70
Cough
No cough
Years
%Chance
Case finding bij hoestende rokers
Chance of having obstruction (FEV1 < 80%) in smokers with or
without cough with increasing age
van Schayck et al. BMJ 2002;324:1370-3

8. DIAGNOSTIEK
• Casus: vrouw 61 jaar; is op spreekuur gekomen
met klachten van hoesten en slijm opgeven, nu
al weer 3 weken; wil er wat voor (kuurtje); in
HIS: gem 2x per jaar ‘hoesten’ of ‘acute
bronchitis’, waarvoor AB en/of codeine; huisarts
denkt nu aan ‘COPD’ en verwijst naar jou
(goede patiënt voor aios jaar 3….)
• Wat voor vragen en wat voor onderzoek is er
nodig voor een betrouwbare diagnose?

9. NHG-Standaard Diagnostiek
• Anamnese centraal! ( anamneselijst astma/COPD;
boek: Protocollaire COPD Zorg van NHG/CAHAG;
site: www.astmacopdzorg.nl)
• Spirometrie als aanvullend onderzoek bij vermoeden
op astma en/of COPD
• FER (FEV-1/FVC) <70%: essentieel voor diagnose
COPD ( maar kan ook ernstig astma zijn); mate van
FEV-1 daling bepalend voor GOLD indeling
• Diagnostische steroidtest als verplichting eruit; maar wel
exacerbatie optimaal behandelen en daarna spirometrie
herhalen…

10. Diagnose na spirometrie
Diagnose
astma astma +
COPD
COPD Geen
astma/
COPD
COPD
n=48
13 13 21 1
Astma
n=97
72 14 4 7
•26 % diagnose bijgesteld!!
Beugelaar H & W 2002

11. indeling COPD naar ernst
longfunctiestoornis
(ziektelast belangrijker dan GOLD!!!)
• I: licht, FEV1/FVC < 70%, FEV1 > 80%
predicted
• II : matig, FEV1/FVC < 70%, FEV1 50-80% pred
• III: ernstig, FEV1/FVC < 70%, FEV1 30-50%
pred
• IV: zeer ernstig, FEV1/FVC < 70%, FEV1< 30%
pred
GOLD, NHLBI Report 2005

12. Verdeling ernst COPD
COPD
GOLD/
Verdeling
naar
ernstgraad1
Prevalentie/1000 Kosten (miljoen
Euro, gelijk
prijspeil)
2000 2025 2)
2000 2025
Mild I
(FEV1 > 80 %,
FER<0,7)
30 % 5 11 22.6 51.2
Matig II
(FEV-1 50-80
%)
52 % 11 14 104 148
Ernstig III
(FEV-1 30-
50%)
17 % 3 3.9 99 140
1)
E.J.I. Hoogendoorn e.a 2003; 2)
Rutten-Molkenboer

13. Behandeling COPD
• Casus: (net ontdekt) man, 57 jaar, rookt,
40 pack-years, chr.hoesten en slijm
opgeven matig beperkt bij insp., 1-2x/jaar
exacerbatie, dan forse insp. Beperking;
spiro ( in rustige fase): FER: 62%, FEV-1:
58% van predicted
• Maak: ideaal behandelingsplan voor
komende jaar

14. Behandelingsplan COPD
• Inhalatiemedicatie + instructie
• Longrevalidatieprogramma
• Stop roken
• Diëtiste ( bij over- of ondergewicht)
• Griepvaccinatie
• Zuurstof
• Begeleiding op basis persoonlijke streefdoelen!!
• Evaluatie en sturing: (MRC), CCQ en spirometrie (?)
Herziening Standaard: belang longrevalidatie meer
nadruk,indicaties voor inhalatiesteroiden aangepast, grotere
plaats langwerkende luchtwegverwijders; acetylcysteine eruit!

15. Medicatie bij COPD
ernst
Medic.
GOLD 1 GOLD 2 GOLD 3 GOLD 4
Kortw.
LWV
(Betam.
Ipratr.)
x x x x
Langw.
LWV
(Betam.
Tiotrop.)
x x x
ICS
(combi)
(X) (X)

16. ICS bij COPD
• Alléén:
– Bij matige tot ernstige ziektelast
– én veel exacerbaties (>2/jaar)
– Of: als er ook astma beeld is:
• Astmadiagnose (in verleden)
• Bekende allergie voor inhalatieallergenen
• Reversibiliteit bij spirometrie?

17. Controles bij COPD
• Nieuwe Standaard:
– spirometrie minder vaak; bij stabiele patienten
met mild COPD 1x per 3 jaar
– Gebruik vragenlijstje (CCQ) voor volgen
beloop (www.cahag.nl/praktijkondersteuning
of www.astmacopdzorg.nl)
– Let op comorbiditeit!
– Volgen gewicht ( bij snel afvallen verwijzing
longarts)

18. • centrale rol bij ontstaan en
beloop
• interfereert met andere
indices (m.n.voeding)
• stoppen met roken enige
interventie die beloop en
prognose van COPD
gunstig beinvloedt
• Dus: altijd stop met roken
activiteiten!! (MIS,
motivational interviewing,
hulpmiddelen)