Dom Energooszczedny

1 Dom energooszczędny

1. WPROWADZENIE 3) Wyższa wartość rynkowa budynku.
Energooszczędność budynku jest także
1.1. BUDYNEK ENERGOOSZ- korzystna dla społeczeństwa i gospodarki
CZĘDNY = OPŁACALNA gdyż wpływa na
INWESTYCJA  mniejsze zanieczyszczanie środowiska,
 oszczędność zasobów naturalnych,
Treścią tej broszury chcemy zachę-  mniejsze uzależnienie od importu su-
cić tych, którzy przygotowują się do rowców energetycznych.
budowy domu, aby ich nowy dom był Zużycie energii na oświetlenie i do-
budynkiem energooszczędnym i poka- mowe urządzenia zależy od indywidual-
zać dlaczego jest to celowe i opłacalne. nych decyzji i zachowań użytkowników
Chcemy nie tylko zachęcić, ale także oraz od dobierania przez nich mniej lub
pomóc, przedstawiając rozwiązania, po- bardziej energooszczędnych urządzeń
zwalające zapewnić budynkowi cechy domowych. Natomiast zużycie energii
energooszczędności i osiągnąć to przy na ogrzewanie (wraz z wentylacją), któ-
minimalnym wzroście kosztów budowy. re ma największy udział w całkowitym
zużyciu energii – zależy od rozwiązań
Użytkowanie budynku związane jest ze przestrzennych i technicznych zastoso-
zużywaniem energii potrzebnej do ogrzewanych już przy projektowaniu budyn-
wania, wentylacji, przygotowania ciepłej ku. Zużycie energii na przygotowanie
wody, oświetlenia i działania różnych urzą- ciepłej wody także w znacznym stopniu
dzeń domowych. Korzystamy z energii zależy od przyjętych rozwiązań tech-
w postaci ciepła dostarczanego z sieci nicznych. Dlatego jako ocenę jakości
miejskiej lub własnej kotłowni, w postaci energetycznej budynku można przyjąć
gazu, oleju opałowego i energii elektrycz- wielkość zużycia energii na ogrzewanie,
nej. Opłaty za energię stanowią główną wentylację i ciepłą wodę.
część kosztów użytkowania budynku i sta-
Jak można ocenić jakość energetyczną
le wzrastają wraz z ogólną tendencją wzro-
budynku?
stu cen energii. Opłaty za energię zależą
od wielkości jej zużycia, a to zużycie może
być niskie jeżeli budynek zostanie odpo- Można to ocenić na podstawie wartości
wiednio zaprojektowany i zbudowany. średniego rocznego zużycia energii w da-
nym budynku przypadającą na ogrzewanie
1m2 powierzchni użytkowej. Dla budynku
Budynek energooszczędny – to budynek, w którym zastosowano rozwiązania
projektowanego, taką wartość można obli-
projektowe i techniczne umożliwiające użytkowanie go przy małym zużyciu
czyć w oparciu o dane z projektu, a dla bu-
energii, przy zapewnieniu komfortowych warunków higieniczno-sanitarnych.
dynku istniejącego, z danych zmierzonych
Dlaczego warto budować w naturze.
dom energooszczędny? Budynki już istniejące w Polsce, zbudowa-
ne w różnym czasie, wykazują różne wiel-
1) Małe zużycie energii – to niskie koszty kości średniego rocznego zużycia energii
utrzymania domu, na ogrzewanie, zależnie od przepisów bu-
2) Wyższy komfort – ciepły i zdrowy mikro- dowlanych obowiązujących w czasie, gdy
klimat wnętrz, budynki te projektowano. W przepisach bu-

1

2
Dom energooszczędny

dowlanych wprowadzano stopniowo coraz Stąd dążenie, aby budynek energooszczędny
większe wymagania dotyczące użytkowania był jednocześnie budynkiem ekologicznym,
energii, co widać na rysunku. w którym wykorzystuje się zdrowe dla ludzi
i nie wpływające niekorzystnie na środowisko
materiały, najlepiej wykorzystując surowce
miejscowe i wtórne oraz możliwe do utyliza-
cji w przypadku remontów lub rozbiórki.

Przeciętne roczne zużycie energii na ogrzewanie w kWh/m2 powierzchni użytkowej ogrzewanej w budynkach mieszkalnych
zbudowanych w Polsce w różnych okresach czasu (według zmieniających się przepisów) oraz w budynkach mieszkalnych
budowanych wg aktualnych przepisów w Niemczech i w Szwecji

Jak widać, przez wprowadzanie zmian Każdy budynek należy tak zaprojekto-
w rozwiązaniach budowlanych można wać i wybudować, żeby spełniał podsta-
było znacznie obniżyć zużycie energii. wowe wymagania sformułowane w Prawie
Stopniowe zmienianie przepisów i sta- Budowlanym dotyczące:
wianie coraz wyższych wymagań dotyczą-
cych ograniczania strat ciepła w budyn- bezpieczeństwa konstrukcji,

kach było wyrazem troski o zapewnienie bezpieczeństwa pożarowego,

dostępności ciepłych i tanich w utrzymaniu bezpieczeństwa użytkowania,

mieszkań. Porównując aktualne przepisy odpowiednich warunków higienicznych,

polskie i zagraniczne można przewidywać, zdrowotnych oraz ochrony środowiska,
że przepisy polskie będą w przyszłości dalej ochrony przed hałasem i drganiami,

zaostrzane, czyli że w przyszłości dążyć się warunków użytkowania przez osoby

będzie do wyższego niż obecnie poziomu niepełnosprawne.
energooszczędności.
Jest to niezbędne przy obserwowanym Budowanie budynków energooszczęd-
trwałym wzroście cen paliw i energii. nych jest zgodne z nowoczesną polityką
Ograniczenie zużycia energii jest jedno- energetyczną i dyrektywami Unii Europej-
cześnie działaniem na rzecz ochrony środo- skiej, która postuluje jak największe obniże-
wiska. Pozyskiwanie i dostawa surowców nie zużycia energii na cele związane z użyt-
energetycznych oraz ich przetwarzanie kowaniem budynków.
na energię z reguły powodują zanieczysz-
czenie i niszczenie środowiska (CO2 i inne
gazy, pyły, ścieki, skażenia itp.), a więc im
mniejsze zużycie energii, tym mniejsze nie-
korzystne zjawiska towarzyszące.
Dla dobra środowiska nie wystarcza jed-
nak samo zapewnienie energooszczędności.

2 www.domprzyjazny.org


1.2 BUDYNEK ENERGOOSZ-
Usytuowanie budynku z uwzględnie-
CZĘDNY, CZYLI JAKI? 
niem rzeźby terenu, nasłonecznienia,
Uznanie, jaka wartość zużycia energii kierunku wiatrów, osłony zielenią itd.,
jest granicą, poniżej której możemy mó-
Forma budynku maksymalnie zwarta,
wić o budynku energooszczędnym nie jest 
prawnie określone i zmienia się wraz z po- bez występów i uskoków, pomieszcze-
stępem techniki i zmianami wymagań. nia z dużymi oknami od strony połu-
Jako budynek energooszczędny okre- dniowej, małe okna lub ich brak od
ślamy taki budynek, w którym zużywa się strony północnej, buforowe strefy ciepła
mniej energii niż w budynku, który obecnie (cieplarnie, przedsionki, okna słoneczne
spełnia obowiązujące prawnie wymagania. itp.),
Aktualnie w Polsce wskaźnik zapotrze-
Przegrody zewnętrzne (ściany, dach
bowania ciepła na ogrzewanie budynku 
mieszkalnego wybudowanego zgodnie lub stropodach) bardzo dobrze izolowa-
z aktualnymi przepisami budowlanymi wy- ne termicznie, z minimalną ilością most-
nosi, w zależności od kształtu i wielkości ków termicznych i szczelne,
budynku, około 90-120 (a nawet 150) kilo-
Okna i drzwi zewnętrzne o wysokiej szczel-
watogodzin na metr kwadratowy (kWh/m2) 
powierzchni użytkowej na rok. ności i wysokiej izolacyjności termicznej,

Nocna izolacja okien (okiennice),

Budynek energooszczędny powinien zużywać o 25-50% mniej energii niż bu-
dynek spełniający wymagania aktualnych przepisów, czyli powinien na cele
Konstrukcja budynku eliminująca więk-

ogrzewania, wentylacji i przygotowania ciepłej wody zużywać nie więcej niż
szość mostków termicznych,
50-80 kWh/m2 na rok.

Balkony o specjalnej konstrukcji ograni-
W ostatnich latach rozwija się dążenie 
do jeszcze dalej idącej oszczędności energii czającej do minimum mostki termiczne,
w budynkach, nawet kosztem wyraźnego
Wentylacja automatycznie regulowana
zwiększenia kosztów budowy. Projektuje 
się więc i buduje budynki pasywne, w któ- z odzyskiem ciepła,
rych zapotrzebowanie ciepła na ogrzewa-
System grzewczy i system zaopatrzenia
nie jest tak małe, że nie wymaga istnienia 
w ciepłą wodę o wysokiej sprawności,
normalnej instalacji ogrzewania, a tylko in-
stalacji, która czasowo uzupełnia pokrycie
zapotrzebowania na ciepło. Ewentualnie wykorzystanie kolektorów

W skrajnym przypadku, możliwy jest budy- słonecznych do przygotowania ciepłej
nek zeroenergetyczny użytkowany praktycz- wody użytkowej.
nie bez dopływu energii spoza budynku.
Zasadnicze różnice pomiędzy budyn-
Jakie konkretnie rozwiązania budowla- kami projektowanymi wg aktualnych
ne są potrzebne, żeby budynek był ener- przepisów, a budynkami energooszczęd-
gooszczędny? Omawiamy te rozwiązania nymi i pasywnymi zestawiono w tabeli
na dalszych stronach, ale najważniejsze to: na str. 4.

3

4

Rodzaj budynku
spełniający aktualne przepisy energooszczędny pasywny

Usytuowanie okien dowolne głównie od południa głównie od południa

Jakość okien U max = 2,6 U około 1,2-1,5 Do 0,75
Grubość warstwy izolacyjnej Ok. 12 cm Ok. 18 cm Ponad 20 cm
w ścianach, wartość U U do 0,30-0,45 U do 0,20 U do 0,10
Grubość warstwy izolacyjnej
Ok. 16 cm Ponad 20 cm Ponad 25 cm
w dachu lub stropodachu
Elementy umożliwiające ciągłą Balkony na własnej konstrukcji
Tradycyjna
Konstrukcja balkonów izolację ścian lub balkony na (oddzielone od ściany
(płyta połączona ze stropem)
własnej konstrukcji zewnętrznej)
Wentylacja hybrydowa Wentylacja mechaniczna
Wentylacja naturalna
System wentylacji lub mechaniczna z odzyskiem ciepła
grawitacyjna
z odzyskiem ciepła i gruntowym wymiennikiem
System ogrzewania tylko
System ogrzewania Tradycyjny Niskotemperaturowy
awaryjny
Wykorzystanie energii Kolektory w systemie c.o.
Nie występuje Kolektory w systemie c.w.u.
słonecznej oraz c.w.u.
Zapotrzebowanie na energię
do ogrzewania, wentylacji 90-120 (150) kWh/(m2·a) 50-80 kWh/(m2·a) Do 40 kWh/(m2·a)
i c.w.u.

Dom energooszczędny to także:

Dobry projekt, w którym podane są Dobra realizacja budowy, zgodna z pro-
 
wszystkie szczegóły wykonania tych jektem, sprawdzona próbą szczelności
elementów, od których zależy ograni- i badaniem termowizyjnym przegród
czenie strat energii, zewnętrznych.



1.3. EFEKTYWNOŚĆ to tę kwotę oszczędności można wykorzy-
stać na spłatę dodatkowej części kredytu,
EKONOMICZNA BUDYNKÓW który został powiększony o koszty podnie-
ENERGOOSZCZĘDNYCH sienia standardu energetycznego.
Na ogół dodatkowe koszty budowy domu
Podejmując decyzję o wybudowaniu budynku energooszczędnego wymagają korzystania
energooszczędnego zadajemy sobie pytanie z większego kredytu, jednak miesięczne raty
czy, i o ile zmniejszą się opłaty za energię, i czy kredytu zwiększają się nie więcej, niż wyno-
poprawimy komfort wewnętrzny. Zapewnienie szą oszczędności w kosztach eksploatacji.
energooszczędności budynku oznacza koniecz- A zatem, z punktu widzenia właściciela, któ-
ność poniesienia dodatkowych kosztów bu- ry musi zapłacić za energię i spłacać kredyt,
dowy. W kalkulacjach dodatkowych nakładów łączne wydatki (energia i kredyt) dla budyn-
na budynek energooszczędny należy brać pod ku energooszczędnego i standardowego
uwagę różnicę pomiędzy kosztami wyrobów będą takie same lub bardzo zbliżone, nato-
standardowych i energooszczędnych. Na przy- miast po spłaceniu kredytu koszty eksplo-
kład koszt zwiększenia grubości izolacji, różni- atacyjne będą wyraźnie niższe.
cę kosztów drzwi i okien energooszczędnych Reasumując: budowa budynku energo-
i standardowych, różnicę kosztów systemów oszczędnego jest opłacalna.
ogrzewania i wentylacji oraz innych. Jednocze-
śnie potrzebne jest określenie efektu, czyli prze- Finansowanie – korzystanie z kredytu
widywanej oszczędności energii. Najwygodniejsza jest sytuacja, gdy moż-
na zbudować dom z własnych funduszy.
Na ogół jednak budujący nie posiadają wy-
starczających funduszy potrzebnych na reali-
zację budowy i wtedy korzystają z kredytu.
Powszechnie dostępne są kredyty udzielane
przez banki na cele inwestycyjne i remontowe.
W przypadku budowy budynku ener-
gooszczędnego korzystanie z kredytu jest
bardziej opłacalne niż w innych przypad-
kach, gdyż ceny energii (ciepła na ogrze-
wanie) rosną stale szybciej niż ceny innych
dóbr (powyżej stopy inflacji), a zatem z roku
na rok rosną oszczędności, które uzyskuje
Sumaryczne koszty za ogrzewanie i spłatę kredytu w budynku energoosz-
się w wyniku zmniejszonego zapotrzebo-
czędnym i standardowym.
wania na energię.
Podstawowym warunkiem uzyskania kre-
Zwiększenie kosztów inwestycji, w za-
dytu jest posiadanie zdolności kredytowej,
leżności od wybranych rozwiązań, wynosi
tj. zdolności do spłaty zaciągniętego kredytu
na ogół od kilku do ok. 12% kosztów obiek-
wraz z odsetkami w umownych terminach
tu standardowego. W wyniku tych działań
płatności, tzn. terminach wynikających
w domu jednorodzinnym można osiągnąć
z umowy kredytowej. Bank przy ocenie
zmniejszenie zużycia energii od 10 000
zdolności kredytowej bierze pod uwagę
do 16 000 kWh rocznie, co oznacza od
aktualną i przewidywaną (przynajmniej
1800 do 6000zł oszczędności w zależności
do momentu spłaty kredytu) efektywność go-
od wykorzystywanego paliwa. Czyli oszczęd-
spodarowania, stan majątkowy oraz płynność
ności miesięczne to 150 do 500 zł, i to jest
płatniczą.
kwota, której nie będziemy co miesiąc
Warunkiem uzyskania kredytu jest też praw-
wydawali, jeśli zdecydujemy się na budo-
ne zabezpieczenie spłaty kredytu, a niekiedy tak-
wę budynku energooszczędnego. Jeżeli
korzystamy z kredytu na budowę domu, że posiadanie rachunku bieżącego w banku.

5

6

Współczynnik
2. OCHRONA CIEPLNA Nazwa materiału przewodności ciepła λ (W/m*K)
w warunkach średniowilgotnych
BUDYNKU
Beton 1,70

2.1. IZOLOWANIE CIEPLNE Ściana z betonu
0,29
komórkowego
Drewno sosnowe
0,16
Dostępnych jest wiele różnych materia- w poprzek włókna
łów izolacji cieplnej, które można zastoso- Mur z cegły ceramicznej
wać w przegrodach zewnętrznych budynku, pełnej na zaprawie 0,77
cementowo-wapiennej
jednak dla każdego konkretnego zastoso-
Mur z cegły
wania trzeba wybrać odpowiedni materiał 1,00
silikatowej
o odpowiedniej grubości. Przykładowo dla Szkło okienne 0,80
izolowania ścian piwnicy trzeba zastosować Piasek średni 0,40
inny materiał izolacyjny niż w ścianie ze- Aluminium 200,00
wnętrznej czy w dachu. Poza kosztem, przy
Przykładowe współczynniki przewodności wybranych materiałów
wyborze materiału izolacyjnego trzeba brać budowlanych:
pod uwagę następujące cechy:
Współczynnik przenikania ciepła U
 Przewodność cieplna,
 Dyfuzja (przenikanie) pary wodnej, Współczynnik przenikania ciepła (ozna-
 Wytrzymałość (zdolność przenoszenia czony U, podawany w jednostkach W/m2*K)
obciążeń). jest miarą strat ciepła przez element budyn-
ku, a jego wielkość zależy od współczynni-
Przewodność cieplna, współczynnik ków przewodności ciepła λ i od grubości
przewodności λ warstw poszczególnych materiałów, z któ-
Każdy materiał ma charakter yzujący rych element jest złożony. Im niższa wartość
go współczynnik przewodności ciepła U, tym lepsze izolowanie.
(oznaczony λ, podawany w jednostkach Przepisy budowlane określają dla poszcze-
W/m·K). Im niższa wartość λ, tym lep- gólnych rodzajów budynków i poszcze-
sze izolowanie (tamowanie przepływu gólnych rodzajów przegród wartości U,
ciepła). Wyższa wartość przewodności które nie powinny być przekroczone.
może być wyrównana przez większą
Najwyższa
grubość warstwy izolacji. Stosowa- dopusz-
Rodzaj
ne powszechnie materiały (styropian, Rodzaj przegrody zewnętrznej czalna
budynku
wartość U
wełna mineralna) mają współczynnik λ
(W/m2*K)
o wartości od około 0,035 do 0,045 W/
Ściany zewnętrzne jednowarstwowe 0.50
m*K. Budynek
Ściany zewnętrzne 2 lub 3-warstwowe 0,30
mieszkalny
jednoro- Stropodachy i dachy 0,30
dzinny
Stropy nad piwnicą nieogrzewaną 0,60
Ściany zewnętrzne bez okien 0,45
Budynek
Ściany zewnętrzne z oknami 0,55
użytecz-
ności Stropodachy i dachy 0,30
publicznej
Stropy nad piwnicą nieogrzewaną 0,60

Uwaga: dla budynku wielorodzinnego przepisy nie formułują wymagań
dla poszczególnych przegród (ścian, dachów itd.) a podają graniczne mak-
symalne zużycie na 1m2 kubatury ogrzewanej. Aby to wymaganie spełnić,
poszczególne przegrody powinny mieć wartości U zbliżone do wymaga-
nych dla budynku użyteczności publicznej.



W budynku energooszczędnym te wiel-
2.2. MOSTKI CIEPLNE
kości powinny być niższe.
Grubość warstwy izolacji cieplnej zależy
od cech zastosowanego materiału izolacyj- Przyczyną istnienia mostków cieplnych
nego, a także od właściwości izolacyjnych jest brak izolacji w danym miejscu lub niewy-
materiału konstrukcyjnego. starczające izolowanie, bądź też złe wykona-
nie izolacji. Przyczyną powstawania mostków
Jako ogólne wskazania dla budynku jest także kształt geometryczny budynku np.
energooszczędnego można przyjąć nastę- naroża, załamania. Prosta, zwarta bryła bu-
pujące zalecenie: dynku ogranicza powstawanie mostków.

Mostki cieplne są to słabe miejsca przegrody zewnętrznej (ściany,
Grubość warstwy
Rodzaj przegrody
izolacji cieplnej dachu itp.), w których przepływ (strata) ciepła jest większy, niż
w pozostałej części przegrody dobrze izolowanej.
Ściany zewnętrzne 16 – 20 cm

Strop pod nieogrzewanym
18 – 25 cm
poddaszem
Skutki mostków cieplnych
Mostki cieplne powodują zwiększone
Stropodach i dach 20 – 30 cm
zużycie ciepła na ogrzanie budynku, a więc
Strop nad nieogrzewaną
10 – 14 cm
i zwiększenie kosztów użytkowania.
piwnicą
W miejscach występowania mostków
Izolowanie cieplne przegród budowla- cieplnych wewnętrzna powierzchnia prze-
nych powinno być wykonywane wg syste- grody zewnętrznej (ściany, stropu, podłogi)
mów izolacyjnych, posiadajacych aprobatę ma niższą temperaturę niż pozostała część
Instytutu Techniki Budowlanej. W każdym tej przegrody, co może być przyczyną po-
systemie określone są materialy izolacyj- wstawania plam, wilgoci, pleśni, a nawet
ne, kleje, zaprawy, łączniki i inne, a także grzyba domowego. Może także powsta-
warunki techniczne ich wykonywania. wać pękanie i odpadanie tynku.
Izolowanie jest trwałe, pod warunkiem sto- Dlatego przy projektowaniu i budowie
sowania pełnego systemu pochodzacego każdego budynku, a w szczególności bu-
od jednego producenta, nie zaś kombina- dynku energooszczędnego, trzeba stoso-
cji różnych systemów i rozwiazań. System wać takie rozwiązania, które eliminują lub
jest dopuszczony do stosowania jeżeli jest w możliwie największym stopniu ograni-
oznakowany tzw. znakiem budowlanym czają powstawanie mostków cieplnych.
„B”, co oznacza, że dokonano oceny jego
Miejsca, w których najczęściej wystę-
zgodności z Aprobatą Techniczną i wydano
pują mostki cieplne:
Deklarację Zgodności lub Certyfikat Zgod-
1. Połączenia poszczególnych części
ności z Aprobatą.
budynku, np. ściany ze stropem, ściany z
dachem itd. są typowym miejscem wystę-
powania mostków. W tych miejscach zwykle
nie można wykonać takiej samej warstwy
izolacyjnej jak w pozostałej części budynku
i konieczne jest bardzo dobre wykonanie
specjalnego zabezpieczenia przed powsta-
niem mostka, co nie zawsze ma miejsce.

7

8

2. W narożach budynku na niewielką raźnie zwiększających straty ciepła. Trady-
powierzchnię wewnętrzną przypada znacz- cyjne rozwiązanie konstrukcyjne, w którym
nie zwiększona powierzchnia zewnętrzna, żelbetowa płyta balkonowa jest przedłu-
która odprowadza ciepło (chłodzi). Jest żeniem stropu nad kondygnacją położoną
to często przyczyną pojawiającej się wil- poniżej balkonu powoduje, że izolacja ścia-
goci w narożnikach pomieszczeń. W tych ny jest przerwana w miejscu płyty balko-
miejscach pożądane jest powiększenie nowej, tworząc szeroki mostek cieplny. W
grubości izolacji termicznej. energooszczędnym budynku takie rozwią-
zanie jest niedopuszczalne.

Wyeliminowanie mostków ciepła i prawi-
dłowe wykonanie izolacji powinny być zba-
dane przed oddaniem budynku do użytko-
wania. Wykonuje się to metodą termowizji.
Zdjęcia wykonane aparatem termowizyjnym
wykazują wszystkie miejsca wzmożonego
przepływu ciepła, czyli słabe punkty izolowa-
nia termicznego, powstałe na skutek błędów
Ucieczka ciepła w narożu budynku projektowych i wykonawczych.

3. W strefie połączenia okien i drzwi
z otaczającą je ścianą, ze względu na róż-
ny kształt łączonych elementów trudno
jest wykonać tak dobrą izolację, jak w po-
zostałej części ściany. Słabszym punktem
izolowania ściany zwykle jest też nadproże
nad oknem lub drzwiami, które ze wzglę-
dów wytrzymałościowych musi zawierać
elementy żelbetowe lub stalowe, a te ele-
menty wymagają większego izolowania niż
pozostała część ściany.
4. Balkony są najczęściej przyczyną
Zdjęcie budynku wykonane aparatem termowizyjnym
istnienia mostków cieplnych, bardzo wy-



2.3. SZCZELNOŚĆ BUDYNKU Bardzo ważne jest wykonanie w sposób
szczelny wszystkich przejść przez przegro-
Budynek energooszczędny powinien dy zewnętrzne wykonywanych dla instala-
być nie tylko dobrze izolowany, ale także cji elektrycznych, telefonicznych czy tele-
musi mieć szczelne przegrody zewnętrz- wizyjnych.
ne. Szczelność budynku jest konieczna dla Gotowy do oddania do użytkowania
ograniczenia strat cennego ciepła, a także budynek powinien być poddany próbie
dla stworzenia warunków, w których prze- szczelności. Próba ta powinna być dokona-
pływ powietrza wentylacyjnego będzie na przed malowaniem ścian i naklejaniem
odbywać się w sposób regulowany. tapet.

Badanie szczelności wybudowa-
Świeże powietrze powinno być wprowa-
nego budynku wykonuje się metodą
dzane do pomieszczeń za pośrednictwem
odpowiednich urządzeń (np. nawiewników ciśnieniową. Na drzwiach wejściowych
powietrza lub kratek nawiewnych o regulo- ustawia się płytę z wentylatorem, przy
wanym przepływie), natomiast niekontrolo- pomocy którego wytwarza się stałe pod-
wany przepływ powietrza przez nieszczel- ciśnienie. Wykonuje się pomiar ilości
ności okien, drzwi, ścian itp. powinien być przepływającego przez budynek powie-
ograniczony do minimum. trza, przy różnicy ciśnienia występują-
cego wewnątrz budynku i na zewnątrz
Wykonanie szczelnego budynku wy- o wartości 50 Paskali. Przy tej różnicy
maga zastosowania odpowiednich rozwią- ciśnień, wskaźnik wymiany (przepływu)
zań projektowych we wszystkich miejscach powietrza nie powinien być większy niż
narażonych na wystąpienie nieszczelności 1,5 h-1 (czyli 1,5 wymian powietrza na go-
elementów konstrukcyjnych, a w trakcie dzinę) dla budynku energooszczędnego
budowy konieczne jest szczególne zwra- z wentylacją mechaniczną nawiewno-
canie uwagi na zapewnienie szczelności -wywiewną, a dla budynku pasywnego
poszczególnych elementów budynku i ich 0,6 h-1.
połączeń.

W ścianach zewnętrznych, szczególnie
dokładnie muszą być wykonane połącze-
nia z oknami i drzwiami zewnętrznymi,
a także ze stropami i dachem. W lekkich
ścianach osłonowych, na całej ich po-
wierzchni, powinny być zastosowane spe-
cjalne materiały szczelne (folie lub płyty).
Niepożądane szczeliny mogą powsta-
wać w ścianach, jeżeli zaprawa łącząca
elementy ceramiczne czy betonowe nie
będzie szczelnie wypełniać spoin, lub też
jeżeli powstaną pęknięcia i rysy. Dlatego
wykonanie szczelnej ściany wymaga spe-
cjalnej dbałości o dokładne wykonanie
każdego szczegółu.

9

10

2.4. MATERIAŁY Styropian ekstrudowany (XPS) produ-
DO IZOLACJI CIEPLNEJ kowany z pianki polistyrenowej specjalną
metodą wytłaczania (ekstruzji) ma podobne
Jest wiele materiałów stosowanych do izo- właściwości do EPS, podobną wytrzymałość
lacji cieplnej budynków. Wszystkie mają małą na ściskanie i zginanie przy bardzo korzyst-
gęstość objętościową (od 12 kg/m3 do oko- nym (niskim) współczynniku przewodzenia
ło 200 kg/m3) ze względu na to, że znaczna ciepła. Może być stosowany w miejscach
część ich objętości stanowią pory lub narażonych na wilgoć. Płyty XPS produko-
szczeliny wypełnione powietrzem. Wybór wane są w różnych kolorach, przy czym róż-
materiału zależy od roli, jaką ma spełniać nica barwy nie wpływa na cechy wyrobu.
oraz od ceny.
Wełna mineralna (skalna i szklana) jest
Najczęściej stosowane są: styropian oraz
wełna mineralna (skalna i szklana). produkowana z surowców mineralnych
wytapianych w wysokich temperaturach:
Styropian ekspandowany (EPS) pro- wełna kamienna z bazaltu, a wełna szkla-
dukowany jest techniką spieniania z gra- na z piasku kwarcowego i stłuczki szklanej.
nulek polistyrenu i stosowany jest najczę- Stosowana jest w formie płyt i mat. Wyroby
ściej w formie płyt białych, ale są także z wełny mineralnej są niepalne – euroklasa
płyty srebrnoszare zawierające dodatek A1 – i nie rozprzestrzeniają ognia, a także są
grafitu, który obniża współczynnik prze- w wysokim stopniu paroprzepuszczalne.
wodzenia ciepła. Wszystkie wyroby z wełny mineralnej są hi-
Styropian charakteryzuje się niskim grofobizowane (uodpornione na zawilgo-
współczynnikiem przewodności cieplnej, cenie). Wełna stanowi także dobrą izolację
dzięki temu, że duża część jego objęto- akustyczną (tłumi dźwięki). Jest trwała.
ści zajmuje powietrze zamknięte w jego Stosowane są płyty o różnych cechach
porach. Styropian ma mały ciężar (płyty izolacyjności termicznej, ściśliwości i wy-
styropianowe w zależności od rodzaju, trzymałości.
ważą od około 10 do ok. 40 kg/m3), można Do ścian trójwarstwowych, w których
go więc łatwo transportować i przenosić warstwa izolacji jest nieobciążona, można
na placu budowy. Jest łatwy w obróbce, stosować wyroby szczelnie wypełniające
można go docinać i montować za po- przestrzenie. Do izolowania stropów, pod-
mocą najprostszych narzędzi. Płyty sty- łóg na gruncie i dachów powinny być za-
ropianowe charakteryzują się dobrymi stosowane płyty o małej ściśliwości.
parametrami mechanicznymi (wytrzy- Do ociepleń ścian pod tynknależy sto-
małością na ściskanie i rozrywanie) oraz sować specjalne płyty fasadowe twarde,
odpornością na działanie wilgoci i wody. lamelowe, lub utwardzoną wełnę.
Odpowiednie typy płyt styropianowych
Poliuretan (PUR) stosowany jest w formie
można stosować w każdym miejscu
izolowanego budynku, począwszy od płyt i pianki natryskiwanej lub wylewanej.
ścian piwnic, podłóg i fundamentów,
Materiały izolacyjne do wdmuchiwania
poprzez izolację ścian, a skończywszy
lub wsypywania w przestrzenie zamknię-
na izolacji dachów. Styropian budowla-
ny powinien mieć w zakresie reakcji na te w przegrodach. Stosowane są materiały
ogień co najmniej euroklasę E (dawniej w postaci granulek z wełny mineralnej, ze
samogasnący). styropianu, z celulozy i innych materiałów.



3. ROZWIĄZANIA
TECHNICZNE

3.1. USYTUOWANIE
I UKSZTAŁTOWANIE
BUDYNKU

Zapotrzebowanie na energię do ogrzewa- budynku. Od strony południowej powinny
nia i wentylacji budynku zależy w znacznym znajdować się pokoje dzienne z dużymi
stopniu od jego usytuowania na działce, oknami, a od strony północnej, pomieszcze-
od ukształtowania jego bryły i od wew- nia pomocnicze (łazienka, spiżarnia, wejście
nętrznego rozplanowania. Przez odpowied- do budynku), w których może nie być okien
nie usytuowanie i ukształtowanie, można lub mogą one być bardzo małe. Takie roz-
zmniejszyć zużycie energii nawet o kilkana- mieszczenie okien umożliwia doprowadze-
ście procent. nie do budynku maksymalnej ilości ciepła
z promieniowania słonecznego, co zmniejsza
Usytuowanie budynku powinno moż- zapotrzebowanie na energię do ogrzewania
liwie jak najlepiej wykorzystywać osłony budynku oraz umożliwia najlepsze wykorzy-
(nierówności terenu, budynki, wysokie stanie oświetlenia naturalnego w pomiesz-
drzewa) chroniące przed wiatrami wieją- czeniach, co zmniejsza zapotrzebowanie
cymi z dominującego kierunku oraz umoż- na energię elektryczną do oświetlenia wnętrz.
liwić maksymalne wykorzystanie energii
Dla kolektora słonecznego powinno
słonecznej.
być przewidziane miejsce na zorientowa-
Bryła budynku powinna być możliwie nej na południe połaci dachowej. Nawet
zwarta, bez załamań, uskoków i wnęk. w warunkach klimatycznych Polski, kolek-
Korzystna jest bryła z możliwie najmniej- tor może przez znaczą część roku dostar-
szą powierzchnią przegród zewnętrznych czać ciepło do podgrzewania wody.
(ścian, dachu, podłogi na gruncie), wtedy
Przeszklony przedsionek, zimowy
straty ciepła przez przenikanie będą naj-
ogród, czy inne pomieszczenie dostawio-
mniejsze.
ne do budynku, są pożądane jako strefy
Duże okna od strony południowej – to przejściowe dodatkowo izolujące cieplnie
zasada, której powinno być podporządkowa- i zmniejszające zapotrzebowanie na ciepło
ne rozplanowanie pomieszczeń wewnątrz do ogrzewania.

11

12

3.2. PRZESTRZENIE Konstrukcja nośna przegród przeszklo-
nych to tradycyjnie elementy żeliwne,
PRZESZKLONE
stosowane od dawna w oranżeriach,
I OGRODY ZIMOWE
elementy stalowe, aluminiowe, plastyko-
We współczesnych we lub drewniane. Konstrukcja powinna
budynkach mieszkal- być zaprojektowana tak, aby spełnione
nych często stosowane były wymagania wytrzymałościowe zwią-
są przestrzenie prze- zane z obciążeniem śniegiem, wiatrem
szklone o różnych funk- i dostępnością dla potrzeb konserwacji
cjach, np. jako ogrody i napraw. Wymagania te wyrażane są po-
zimowe. Przestrzenie przez maksymalne dopuszczalne ugięcie
te wykorzystuje się do konstrukcji dachu lub podpór i zależą
zmniejszenia zużycia od zastosowanego materiału i wymiarów
energii, a ponadto za- tych elementów. Elementy przezroczy-
pewniają użytkowni- ste to najczęściej szkła (zestawy szklane
kom dostęp do światła zespolone) o różnych właściwościach,
dziennego, słońca oraz a także szeroka gama tworzyw sztucz-
odpowiednie miejsce nych, wśród których najpopularniejsze
relaksu. to poliwęglany lub poliestry. Zestawy szkla-
Przestrzeń ograni- ne montowane w konstrukcji powinny
czona przeszklonymi charakteryzować się odpowiednią sztyw-
przegrodami wymaga nością, zezwalać na bezpieczny dostęp
latem odpowiednich i być odporne na działanie zjawisk atmos-
systemów ochrony ferycznych takich jak wiatr, deszcz, śnieg
przeciwsłonecznej i i grad. Dlatego często stosuje się szkło har-
najczęściej chłodzenia, towane lub bezpieczne (klejone z jedną lub
a zimą jak najefektyw- kilkoma warstwami folii). Konstrukcja ogro-
niejszego wykorzysta- du może być chłodna (żeliwna, stalowa,
nia i zatrzymania zysków ciepła. Ponadto aluminiowa), stosowana w przestrzeniach
przestrzenie przeszklone wymagają odp nieogrzewanych, lub ciepła (aluminiowa
owiedniej wentylacji i systemów prze- wypełniona materiałem izolacyjnym, pla-
ciwdziałania olśnieniom. Rysunek obok stykowa lub drewniana) w przestrzeniach
przedstawia szkicowo różne sposoby za- ogrzewanych. To, jaką konstrukcję zasto-
stosowania przestrzeni przeszklonych, sujemy, zależy od planowanej funkcji prze-
przy czym powierzchnia rzutu budynku strzeni przeszklonej.
na wszystkich rysunkach jest taka sama.
Jak widać, zastosowanie przestrzeni prze- W niektórych zastosowaniach przestrzenie
szklonej zwiększa powierzchnię zabudowy przeszklone wykorzystywane są w procesie
działki. wentylacji – powietrze z części użytkowej
W obiektach energooszczędnych prze- (chłodzone lub ogrzewane) jest usuwane do
strzeń przeszklona pełni funkcję bufora, przestrzeni przeszklonej. W naszych warun-
który albo zatrzymuje ciepło i oddaje je kach klimatycznych jest to często wystarczają-
do wnętrza budynku w okresie nocy, albo ce do utrzymania odpowiedniego środowiska
wspomaga system chłodzenia. wewnętrznego. W większości przypadków,



przestrzenie przeszklone powinny posiadać grody względem stron świata, położenia
własny system wentylacji, który nie tylko służy geograficznego i zacienienia.
rozpraszaniu ciepła lub chłodu, ale również
odprowadza nadmiar wilgoci, np. z przeszklo- Zyski cieplne przez pio-
nych ogrodów zimowych. Wentylacja w ta- nową przegrodę szklaną
kim pomieszczeniu powinna być sterowana zmieniają się w zależno-
temperaturą lub wilgotnością. ści od usytuowania prze-
W przestrzeni przeszklonej powstaje grody względem stron
tzw. efekt szklarniowy, w którym krót- świata.
kofalowe promieniowanie słoneczne jest Usytuowanie prze-
wychwytywane przez oszklone elementy grody względem stron
budynku, następnie absorbowane przez świata powinno być
jego przegrody i emitowane w postaci fal uwzględniane przy pro-
długich, przed ucieczką których zabezpie- jektowaniu ogrzewania.
czają elementy szklane budynku.
Wydajność tego systemu magazynowania Powierzchnie skierowane na południe
energii zależy od jego geometrii, charakte- otrzymują więcej promieniowania sło-
rystyki szklenia (na przykład: procentu po- necznego w zimie i mniej w lecie, w po-
wierzchni oszklonej i krzywej transmisji spek- równaniu do powierzchni skierowanych
tralnej) oraz właściwości elementów trwałych, w inne strony. Zyski cieplne od promienio-
które odbijają promieniowanie cieplne. wania słonecznego otrzymywane przez
cały rok przez przegrody szklane po stro-
Kiedy promienie sło- nie zachodniej i południowo-zachodniej
neczne natrafiają na są podobne do tych, jakie możemy otrzy-
przezroczystą lub pół- mać przez powierzchnie przeszklone po
przezroczystą przegrodę, stronie wschodniej i południowo-wschod-
część z nich odbija się, niej. Latem, przegrody szklane wychodzą-
część jest absorbowana, ce na zachód mogą przyczyniać się do
a część przechodzi przez przegrzania pomieszczeń, jeśli nie zostaną
przegrodę do wnętrza. zabezpieczone przed promieniami słońca,
Ciepło zaabsorbowa- które pada pod większym kątem i nie jest
ne przez przegrodę jest ograniczone zacienieniem.
następnie przekazywane do wnętrza lub
na zewnątrz budynku poprzez konwekcję Na zyski cieplne od promieniowania
lub jako promieniowanie długofalowe. To, słonecznego ma również wpływ na-
ile ciepła pozostanie wewnątrz budynku, chylenie szklanej przegrody. Przegro-
zależy od temperatury powietrza zewnętrz- da ustawiona pionowo daje mniejsze
nego, przezroczystości przegrody i sąsiadu- zyski niż przegrody ustawione pod
jących powierzchni oraz od prędkości ruchu mniejszym kątem, ponieważ słońce
powietrza po obydwu stronach przegrody. wędruje wysoko po niebie i promie-
niowanie wysyłane pod kątem zależ-
Zyski cieplne zależą od rodzaju mate- nym od szerokości geograficznej może
riału, z którego jest wykonana przegroda, być odbierane przez niezacienione
od jej powierzchni, kąta padania promieni powierzchnie ustawione pochyło lub
słonecznych i natężenia promieniowania, poziomo. Nachylenie szklenia pod ma-
które z kolei zależy od usytuowania prze- łym kątem w stosunku do horyzontu

13

14

3.3. ŚCIANY ZEWNĘTRZNE
(tj. ok. 30°) może spowodować prze-
grzewanie latem jak również dawać
niższe zyski cieplne zimą. Powinno się Ściany zewnętrzne ochraniają wnętrze
więc unikać takiego szklenia, jeżeli nie budynku przed utratą ciepła. Zawsze jednak
może być ono odpowiednio zacienione część ciepła przenika przez ściany. Ciepło
wtedy, gdy jest to niezbędne. Można wydostaje się z ogrzewanego pomiesz-
je zastosować na słonecznych po- czenia na zewnątrz budynku za sprawą
wierzchniach budynku lub w atrium, przewodzenia ciepła, przez ruch powietrza
jeśli są one niezależne od innych po- w nieszczelnościach oraz przez promie-
wierzchni w budynku i mają własny niowanie cieplne. Tę „ucieczkę” ciepła z po-
system wentylacyjny. mieszczeń na zewnątrz budynku określamy
jako straty ciepła.
Ściany muszą mieć dobre właściwości
izolacyjności termicznej. Osiąga się wtedy
ograniczenie strat ciepła, a także podwyż-
szenie temperatury na wewnętrznej po-
wierzchni ściany, co pozytywnie wpływa
na komfort użytkowania oraz eliminuje
możliwość skraplania się pary wodnej i po-
wstawania pleśni.
Stopień izolowania cieplnego ścian cha-
rakteryzuje współczynnik przenikania
ciepła U. Im współczynnik mniejszy, tym
mniejsza „ucieczka” ciepła przez ścianę.
W ścianach budynków zbudowanych kilka-
naście czy kilkadziesiąt lat temu U ma war-
tość około 1 W/(m2·K). Obecnie przepisy wy-
magają, aby np. dla domu jednorodzinnego
U nie przekraczało wartości 0,3 dla ściany
wielowarstwowej lub 0,50 dla ściany jed-
nowarstwowej. Budynek energooszczędny
powinien mieć ściany o współczynniku
U nie wyższym niż 0,20 W/(m2·K).

Stosowane są dwa rodzaje konstrukcji
ścian: jednowarstwowe i wielowarstwowe.
W ścianie jednowarstwowej stosuje
się jeden materiał budowlany, który spełnia
jednocześnie funkcję konstrukcyjną (pod-
trzymanie położonej wyżej części budyn-
ku), przy jednoczesnym zachowaniu ciepl-
nej izolacyjności ściany na wymaganym
poziomie. Materiałem stosowanym w ścia-
nach jednowarstwowych była dawniej ce-
gła ceramiczna, a obecnie, przy wyższych
wymaganiach izolacyjności termicznej, be-



ton komórkowy (czyli lekki) lub ceramika Ewentualna szczelina powietrzna (2-4 cm)

poryzowana (z otworami). Warstwa osłonowa (np. z cegły klinkie-

W ścianie wielowarstwowej występują rowej) z otworami wentylacyjnymi, po-
warstwy wykonane z 2 lub 3 różnych mate- wiązana z warstwą konstrukcyjną przy
riałów, z których każdy spełnia inną funkcję. pomocy kotew stalowych.
Warstwa nośna – wewnętrzna, wykonana
z materiału o dużej wytrzymałości (beton, W budynku energooszczędnym zapew-
cegła ceramiczna lub silikatowa itp.) prze- nienie wysokiej izolacyjności termicznej
nosi obciążenia. Warstwa materiału o wyso- (niskiej wartości współczynnika U) przez
kich właściwościach izolacyjności cieplnej ścianę jednowarstwową wymaga wykona-
(styropian, wełna mineralna i itp.) ochrania nia ściany o znacznej grubości (np. ponad
przed stratami ciepła. Warstwa elewacyjna 60 cm) co może być niekorzystne ze wzglę-
lub osłonowa zabezpiecza ścianę przed dów użytkowych.
wpływami zewnętrznymi. Ściana 2 lub 3 (4)-warstwowa o wysokiej
izolacyjności może mieć grubość około
Stosowane mogą być następujące 40 cm.
konstrukcje:
Możliwe jest także wykonanie ściany
Ściana dwuwarstwowa: 2 lub 3-warstwowej, w której materiałem
Warstwa konstrukcyjna nośna konstrukcyjnym będzie materiał stosowa-

Warstwa izolacji termicznej zabezpieczona ny w ścianach jednowarstwowych (beton

od zewnętrz cienką warstwą fakturową komórkowy lub ceramika poryzowana).
Grubość warstwy materiału izolacyjnego
Ściana trzywarstwowa (lub czterowar- (styropianu lub wełny mineralnej) może
stwowa wliczając szczelinę powietrza): być wtedy minimalnie mniejsza, gdyż część
 Warstwa konstrukcyjna nośna zadań izolowania cieplnego spełnia wtedy
 Warstwa izolacji termicznej warstwa konstrukcyjna.

15

16

3.4. OKNA I DRZWI 0,7. Dla użytkownika ważna jest wartość
Własności izolacyjne okien U dla całego okna (oszklenie + rama). Okno
Tradycyjnie stosowane okna były powo- potrójnie szklone z zastosowaniem szkła
dem bardzo dużych strat ciepła, a ponadto, niskoemisyjnego, w specjalnej ramie, osią-
na wewnętrznej powierzchni szyb w czasie ga wartości współczynnika U dotychczas
mrozów temperatura bardzo się obniżała nieosiągalne, np. 1,1 W(m2·K).
(kwiaty lodowe) tak, że było to odczuwalne Poza wartością współczynnika przenika-
jako źródło chłodu w pomieszczeniach. Nowe nia ciepła U, ważną cechą okna jest prze-
okna mają znacznie lepsze właściwości izola- puszczalność promieniowania słonecznego
cyjne. Aktualne przepisy budowlane wymaga- przez oszklenie, wyrażona współczynnikiem
ją, aby okna miały współczynnik przenikania przepuszczalności, który podaje, jaka część
ciepła nie wyższy niż U=2,0 do 2,6 W/(m2·K) promieniowania słonecznego przedostaje
w zależności od strefy klimatycznej, ale okna się przez szyby okienne do wnętrza budyn-
w budynku energooszczędnym powinny ku. Nie powinien on być niższy niż 0,5.
mieć wartość U znacznie niższą, i przy aktu-
Szczelność okien
alnym stanie techniki, jest to w pełni możliwe.
Oszklenie okien stanowią obecnie ze- Ważną cechą okna jest jego szczelność,
stawy szklone, złożone z dwóch lub trzech wyrażona współczynnikiem infiltracji po-
szyb fabrycznie sklejonych, z pozostawie- wietrza (a). W przypadku wentylacji natu-
niem pomiędzy szybami cienkiej, zamknię- ralnej grawitacyjnej (nieregulowanej), okna,
tej przestrzeni wypełnionej suchym powie- nawet zamknięte, muszą zapewnić dopływ
trzem lub specjalnym gazem, izolującym świeżego powietrza z zewnątrz, czyli nie
lepiej niż powietrze. mogą być zbyt szczelne. Według obowia-
Dla ochrony cieplnej budynków, stosuje zujacych przepisów wartość współczynnika
się szkło z powłoką niskoemisyjną. Jest infiltracji powinna się mieścić w granicach
to szkło w pełni przezroczyste, ze specjalną od 0,5 do 1,0 m3/(m·h·daPa 2/3). Nie za-
powłoką, która przepuszcza w pełni pro- pewnia to jednak skutecznego doprowa-
mieniowanie słoneczne do wnętrza budyn- dzenia powietrza na potrzeby wentylacji.
ku, a zatrzymuje promieniowanie cieplne Zalecane jest więc stosowanie specjalnych
od ścian i przedmiotów znajdujących się nawiewników powietrza, montowanych
we wnętrzu. W efekcie, znaczna część cie- w oknach.
pła związanego z promieniowaniem sło- W budynkach energooszczędnych,
necznym zostaje zatrzymana we wnętrzu w których regulowany dopływ powietrza
budynku. Wpływ szkła niskoemisyjnego jest powinien odbywać się przez nawiewni-
tak duży, że okno podwójnie szklone z tego ki lub czerpnie powietrza, okna powinny
szkła ma korzystniejszy współczynnik U niż być bardzo szczelne, czemu odpowiada
okno z potrójnym szkleniem zwykłym. wymagana wartość współczynnika infil-
Standardowe zestawy dwuszybowe tracji do 0,3 m3/(m·h·daPa 2/3).
mają współczynnik U o wartości około Nawiewnik umieszczony w górnej
1,0 do 1,1 W/(m2·K), natomiast zestawy części okna umożliwia stały dopływ
trzyszybowe przy specjalnych szybach powietrza dostosowany do potrzeb np.
i wypełnieniu przestrzeni międzyszybowej zmniejszony w okresie nieobecności
mogą osiągnąć wartość 0,5 – 0,6 W/(m2·K). mieszkańców oraz w okresie nocnym.
Współczynnik U dla ram okiennych ma Automatyczną regulację wielkości prze-
zwykle wartość 1,2 do 1,6 W/(m2·K), ale przy pływu może zapewnić czujnik reagujący
specjalnym wykonaniu może mieć wartość na poziom wilgotności względnej po-



3.5. ŻALUZJE I OKIENNICE
wietrza. Ze wzrostem wilgotności (obec-
ność osób, gotowanie itp.) nawiewnik
otwiera się coraz bardziej, zwiększa- Najniższe temperatury na zewnątrz bu-
jąc napływ powietrza. Dostosowanie dynku występują na ogół w porze nocnej,
przepływu do potrzeb umożliwia uzy- gdy okna nie są nam potrzebne jako źró-
skanie oszczędności energetycznych dło światła. Możemy więc ograniczyć stra-
bez pogorszenia warunków sanitarno- ty ciepła przez okna stosując dodatkową
-higienicznych w pomieszczeniach. izolację tylko na noc w postaci okiennic,
żaluzji lub rolet.
Materiały ram okiennych
Okna drewniane są stosowane ze Okiennice po zamknięciu powinny
względu na naturalny materiał i wygląd tworzyć szczelną przegrodę, aby nawet
oraz tradycję stosowania. Wymagają jed- przy wietrze nie przepuszczały zimnego
nak konserwacji w formie malowania. Naj- powietrza. Dobrze izolowane okiennice
częściej ramy drewniane są produkowane zewnętrzne wykonuje się z dwóch warstw
z drewna klejonego, które jest bardziej wy- deszczułek drewnianych, pomiędzy który-
trzymałe i mniej się wypacza niż drewno mi umieszcza się warstwę styropianu lub
lite. Stosowane jest dobrej jakości drewno wełny mineralnej.
sosnowe, świerkowe i mahoń.
Stosowane są też okna z drewna i alumi- Ze względu na trudności związane
nium (zwykle aluminium od zewnątrz). z zamykaniem i otwieraniem okiennic
Okna z tworzyw sztucznych produko- zewnętrznych stosuje się je głównie
wane są z PVC lub kompozytu poliestro- w oknach budynków parterowych.
wo-szklanego. Wykonuje się je tworząc Łatwiejsze w obsłudze niż okiennice
wewnętrzne komory powietrzne, które zewnętrzne są zewnętrzne żaluzje
zwiększają izolacyjność cieplną ramy. zwijane, które mogą być wykonane
Okna tworzywowe łatwo jest wykonać z listewek aluminiowych, plastikowych
w dowolnym kształcie i kolorze. Zaletą lub drewnianych, połączonych prze-
użytkową tych okien jest ich łatwa kon- gubowo. Żaluzje są zwijane na rolkę
serwacja (tylko mycie). umieszczoną w specjalnej skrzynce
Okna aluminiowe charakteryzuje bardzo nad oknem, a pionowe brzegi przesu-
duża trwałość oraz, podobnie jak w oknach wają się w prowadnicach zamocowa-
tworzywowych, łatwość konserwacji. nych w ościeżnicy okna. Żaluzje takie
zmniejszają nocą straty ciepła przez
okna do 40%, a ponadto chronią przed
Okna dachowe powinny, podobnie jak okna w ścianach, charakteryzować
hałasem i włamaniem. Są też dobrą
się dobrą izolacyjnością cieplną (niska wartość U) oraz szczególnie wysoką
ochroną przed słońcem w czasie upa-
szczelnością.
łu. Zamykanie i otwieranie żaluzji może
Drzwi zewnętrzne, drzwi balkonowe być wykonywane ręcznie, albo silnikiem
i wyjścia na tarasy elektrycznym. Możliwe jest także auto-
Drzwi oddzielające wnętrze od atmosfe- matyczne zamykanie okiennic po zmro-
ry zewnętrznej powinny być szczelne i do- ku, sterowane fotokomórką.
brze izolowane cieplnie, odporne na zmia-
ny temperatury i opady oraz bezpieczne Dobrą izolację cieplną stanowią tak-
i trwałe. że okiennice wewnętrzne składane
harmonijkowo i odkładane na dzień na

17

18

ościeża po obu stronach okna tak, żeby
3.6. BALKONY I TARASY
nie zasłaniały dopływu światła dzienne-
go. Okiennice takie powinny być ocie-
plone (np. styropianem) i po zamknięciu Płytę balkonową tradycyjnie wykonywa-
powinny szczelnie przylegać na całym no (a często i obecnie wykonuje się) jako
obwodzie do ościeżnicy okna. Dodat- przedłużenie płyty stropowej, co wiąże się
kowo stanowią dobrą ochronę przed z przerwaniem ciągłości warstwy izolacyjnej
włamaniem. w ścianie zewnętrznej. Powstaje w ten spo-
sób mostek cieplny, przez który „ucieka”
bardzo poważna ilość ciepła z budynku na
zewnątrz. Takie rozwiązanie byłoby w bu-
dynku energooszczędnym nie do przyjęcia.
Najlepszym rozwiązaniem jest balkon
oparty na własnej konstrukcji (słupach lub
zastrzałach), łączący się z konstrukcją budyn-
ku tylko pojedynczymi prętami rozmiesz-
czonymi w kilku punktach. Przy tej konstruk-
cji warstwa izolacyjna ściany zewnętrznej
może być wykonana bez żadnych przerw.

Okno z żaluzją zewnętrzną. Płaszcz nawija się na wał umieszczony
w skrzynce nad oknem.

Balkon dostawiany do budynku:
a) oparty na słupach, b) podparty zastrzałami.



Izolowanie cieplne płyty balkonowej

Innym dobrym rozwiązaniem jest wy-
korzystanie specjalnych elementów łączą- Podobnie jak płytę balkonową trze-
cych płytę balkonową z płytą stropową. ba dobrze izolować płyty tarasów, przy
Są to elementy składające się z zewnętrz- czym należy dążyć do tego, aby płyta
nych kotwiących części stalowych, prze- tarasu nie łączyła się z płytą stropową,
znaczonych do zabetonowania z stropie aby nie tworzyć drogi ucieczki ciepła
i płycie balkonowej, tworzących połą- z budynku.
czenie ze zbrojeniem płyty i stropu oraz,
w części środkowej, z warstwą izolacji ze Bardzo ważne jest oczywiście prawidłowe
styropianu, która stanowi połączenie war- odprowadzenie wód opadowych z tarasu.
stwy izolacyjnej w ścianie nad i pod bal-
konem.

Gorszym rozwiązaniem jest wykonanie
płyty balkonowej w sposób tradycyjny
jako płyty połączonej ze stropem (z prze-
rwaniem warstwy izolacyjnej) i wykona-
niem na płycie izolacji cieplnej od góry i od
dołu. W tym przypadku droga przepływu
ciepła na zewnątrz jest znacznie wydłu-
żona i nie jest już przyczyną dużych strat Izolacyjny łącznik zbrojenia w balkonie
ciepła w budynku.

19

20

3.7. DACHY I STROPODACHY pod pokryciem dachu. Z przestrzeni tej
para wodna jest swobodnie usuwana.
Izolowanie cieplne dachów spadzi- Jako warstwę wstępnego krycia (pod po-
stych wykonuje się z materiału izolacyjne- wietrzną szczeliną wentylacyjną) stosuje
go (styropian, wełna mineralna) ułożone- się folię paroprzepuszczalną, tzn. folię,
go pomiędzy krokwiami i poniżej krokwi, która nie przepuszcza skroplin do we-
gdyż potrzebna warstwa izolacji zwykle wnątrz dachu, ale umożliwia usuwanie
nie mieści się w przestrzeni pomiędzy pary wodnej na zewnątrz.
krokwiami. Dla zwiększenia tej przestrzeni
Strop pod nieogrzanym poddaszem po-
stosuje się specjalne wieszaki do podwie-
szenia profili stalowych, do których moco- winien być izolowany cieplnie przez ułoże-
wana jest warstwa wykończeniowa, którą nie warstwy izolacji na stropie.
stanowią zwykle płyty gipsowo-kartono- Jeżeli poddasze jest nie użytkowane,
we. Dwuwarstwowa izolacja zapobiega izolację można wykonać z dowolnego ma-
powstawaniu mostków cieplnych. teriału izolacyjnego w postaci płyt, mat, fil-
Pokrycie zewnętrzne dachu jest wysta- ców czy materiałów sypkich.
wione na działanie wilgoci. W czasie opa-
dów mogą wystąpić drobne przecieki, W poddaszach użytkowych nieogrze-
a w czasie zmian temperatury mogą pod wanych izolację wykonuje się z materiałów
pokryciem powstać skropliny tworzące płytowych twardszych i zabezpiecza przed
szkodliwe zawilgocenie dachu. Dla unik- uszkodzeniem ułożoną na izolacji warstwą
nięcia tych zjawisk stosuje się wentylowa- gładzi cementowej lub warstwą desek,
nie dachu przez utworzenie przestrzeni albo z materiałów miękkich, układanych
wentylowanej (szczeliny powietrznej) pod pomostem (podłogą na ruszcie)

Izolacja cieplna w dachu stromym:
a) izolacja cieplna nadkrokwiowa, b) izolacja cieplna między krokwiami
1 – płyta pilśniowa twarda, 2 – dachówka, 3 – łaty, 4 – kontrałaty, 5 – folia przeciwwiatorwa, 6 – izolacja cioplna, 7 – krokiew, 8 – folia paroszczelna



3.8. STROP NAD PIWNICĄ,
Izolowanie cieplne stropodachów peł-
nych (bez przestrzeni powietrznej) płaskich ŚCIANY PIWNIC
lub o niewielkim nachyleniu wykonuje się I PODŁOGA NA GRUNCIE
poprzez ułożenie warstwy materiału izo-
Strop nad piwnicą
lacyjnego na konstrukcji oraz wykonanie
na izolacji warstwy ochronnej i odpowied- Jeżeli budynek ma mieć nieogrzewane
niego pokrycia. piwnice, to w stropie nad piwnicami trzeba
wykonać dobrą izolację termiczną, aby unik-
Gdy mamy do czynienia z tzw. stropoda- nąć chłodzenia pomieszczeń usytuowanych
chem wentylowanym, w którym nad stro- nad piwnicami. Niewystarczające ocieplenie
pem najwyższej kondygnacji, a pod płytami tego stropu powoduje straty ciepła i zwięk-
dachowymi, jest kilkudziesięciocentymetro- szone koszty ogrzewania, a ponadto dys-
wa przestrzeń powietrzna, do której nie ma komfort w postaci zimnej podłogi.
dostępu (jest to rozwiązanie budowlane Izolowanie cieplne stropu nad piw-
występujące w większości budynków wie- nicami z reguły wykonuje się od strony
lorodzinnych zbudowanych w ciągu ostat- pomieszczeń piwnicznych, przez przykle-
nich kilkudziesięciu lat), izolację cieplną trze- jenie lub podwieszenie płyt izolacyjnych.
ba wykonać na poziomym stropie, czyli pod Warstwę izolacyjną można pozostawić
przestrzenią wentylowaną. Izolację można nieosłoniętą lub można ją osłonić folią, ta-
wykonać w formie płyt, mat lub warstwy petą, tynkiem itp. Dobrym rozwiązaniem
sypkiego materiału izolacyjnego. może być także wykonanie ocieplenia
metodą natrysku materiału izolacyjnego.
W nieogrzewanej piwnicy temperatu-
ra będzie zawsze wyższa niż na zewnątrz,
dlatego grubość warstwy izolacji cieplnej
może być mniejsza niż w ścianach i dachu
(np. 10 –12 cm).
Izolowanie cieplne stropodachu wentylowanego
Strop nad piwnicą ogrzewaną nie wy-
Grubość izolacji cieplnej w dachu lub stro- maga specjalnej izolacji cieplnej.
podachu powinna wynosić ponad 20 cm.
Ściany piwnic i podłoga na gruncie
Ściany i podłogi piwnic oraz podłogi
na gruncie w budynkach niepodpiwniczo-
nych powinny odpowiadać nie tylko wy-
maganiom wytrzymałości i ochrony przed
wilgocią, ale także powinny mieć odpo-
wiednia izolację cieplną.
W zależności od typu budynku, do grun-
tu może uciekać od 3 % (budynki wysokie)
do 15 % (budynki parterowe, podpiwniczo-
ne) ciepła.

Izolacja termiczna przeciwdziała:
stratom ciepła do gruntu,

powstawaniu mostków termicznych,


21

22

kondensacji wilgoci wewnątrz przegro-

dy lub na powierzchni zewnętrznej,
uszkodzeniom mechanicznym i chemicz-

nym izolacji przeciwwilgociowej oraz
chroni przed penetracją układów korze-
niowych roślin, atakiem gryzoni i owa-
dów.

Izolację cieplną układa się na ścianach
i ławach fundamentowych po obwodzie
budynku (pionową) oraz pod posadzką bu-
dynku (poziomą). Grubość warstwy piono-
Izolacja ścian fundamentowych i podłogi z zastosowaniem przekładki
wej izolacji powinna odpowiadać grubo-
termicznej
ści izolacji ścian zewnętrznych na odcinku
1,5 m, licząc od poziomu terenu. Na odcin-
ku poniżej 1,5 m, grubość izolacji powinna
być równa izolacji podłogi na gruncie. Gru-
bość warstwy izolacji podłogi zależy od
temperatury obliczeniowej pomieszczenia
i systemu grzewczego. W pomieszczeniach
o ti ≥ 16°C warstwa izolacji powinna wy-
nosić 12 cm pod całą podłogą, natomiast
w pomieszczeniach o ti < 16 °C powinna
być równa 8 cm. W przypadku zastosowa-
nia ogrzewania podłogowego, warstwę
izolacji należy zwiększyć do co najmniej Przekładka termiczna w połączeniu ławy fundamentowej ze ścianą działową
15 cm.
Jeśli nie ma możliwości zastosowania
Izolacja musi przebiegać w sposób cią- pionowej izolacji ścian i ław fundamen-
gły i nieprzerwany. Miejscem, w którym towych, straty ciepła do gruntu można
nie da się zapewnić ciągłości izolacji jest ograniczyć dzięki zastosowaniu izolacji
połączenie ścian fundamentowych ze poziomej. Powinna ona mieć szerokość
ścianami zewnętrznymi i wewnętrznymi. około 1 m i być wykonana z płyt o grubo-
W wyniku przerwania izolacji dochodzi ści 10 cm ułożonych na głębokości 30 cm.
do powstania mostka termicznego (miej- Ułożenie izolacji poziomej ogranicza za-
sca o podwyższonej ucieczce ciepła), sięg ujemnej temperatury w przyściennej
ryzyka wykroplenia wilgoci i rozwoju warstwie gruntu i zmniejsza straty ciepła.
grzybów pleśniowych. Mostek termiczny Rozwiązaniem pozwalającym na całkowi-
można ograniczyć poprzez zastosowa- te wyeliminowanie mostków termicznych
nie przekładki termicznej na styku ścia- i zachowanie ciągłości izolacji podłogi oraz
ny fundamentowej i zewnętrznej (lub ścian fundamentowych, jest wykonanie
wewnętrznej). Przekładkę wykonuje się płyty fundamentowej. Płyta ma konstruk-
z bloczków o podwyższonych parame- cję żelbetową i wykonuje się ją w przypad-
trach termicznych λ ≤ 0,2 W/mK posiada- ku, gdy podłoże stanowi grunt o małej no-
jących jednocześnie odpowiednią klasę śności. Osiadanie podłoża mogłoby wtedy
wytrzymałości. spowodować uszkodzenie budynku. Płytę


Dom Energooszczedny

Recommended

Recommended

More Related Content

Viewers also liked

Viewers also liked (20)

Similar to Dom Energooszczedny

Similar to Dom Energooszczedny (16)

Dom Energooszczedny