A Iwaniuk - Monitoring powietrza

Lublin, 27 października 2014 r.
Monitoring jakości powietrza w Polsce
na przykładzie województwa lubelskiego
W
O
JEWÓDZKIINSPEKTORAT OCHR
ONYŚRODOWISK
A
LUBLIN
Arkadiusz Iwaniuk
Z-ca Lubelskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska

Monitoring jakości powietrza w Polsce na przykładzie
województwa lubelskiego
W
O
ONYŚRODOWISK
A
LUBLIN
 Monitoring jakości powietrza w Polsce realizowany jest w ramach
Państwowego Monitoringu Środowiska (PMŚ)
 PMŚ powołany został ustawą z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska
(Dz. U. z 2007 r. Nr 44, poz. 287, z późn. zm.) w celu zapewnienia wiarygodnych informacji
o środowisku i składa się z trzech bloków:
PRESJE, STAN oraz OCENY I PROGNOZY
Państwowy Monitoring Środowiska (PMŚ)

W
O
ONYŚRODOWISK
A
LUBLIN
Informacja o środowisku
BLOK - STAN
PODSYSTEMY:
Monitoring jakości powietrza
Monitoring jakości wód
Monitoring jakości gleby i ziemi
Monitoring przyrody
Monitoring hałasu
Monitoring pól elektromagnetycznych
Monitoring promieniowania jonizującego
BLOK - PRESJE
Dane dot. czynników
sprawczych np. działalności
społ.-gosp., warunków
meteorologicznych,
hydrologicznych, napływów
transgranicznych, dane o
emisjach wytwarzane poza
systemem PMŚ
Źródło: Program Państwowego Monitoringu Środowiska na lata 2013-2015, GIOŚ, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa 2013
BLOK - OCENY I PROGNOZY

W
O
ONYŚRODOWISK
A
LUBLIN
 Na poziomie krajowym PMŚ wykonuje Główny Inspektor Ochrony Środowiska.
Jest on też koordynatorem działań prowadzonych przez inne instytucje na potrzeby PMŚ
 Na poziomie wojewódzkim PMŚ realizuje Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska
Obecnie monitoring jakości powietrza
prowadzony jest zgodnie z Programem
Państwowego Monitoringu Środowiska
na lata 2013 – 2015
zatwierdzonym przez GIOŚ

W
O
ONYŚRODOWISK
A
LUBLIN
 W podsystemie monitoringu jakości powietrza w latach 2013 – 2015
realizowanych jest na szczeblu krajowym 10 zadań m.in.:
PMŚ – monitoring jakości powietrza
• badanie i ocena stanu zanieczyszczenia powietrza zgodnie z dyrektywą PE i Rady 2008/50/WE
w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (CAFE) oraz dyrektywy PE i Rady
2004/107/WE w sprawie arsenu, kadmu, niklu, rtęci i WWA w otaczającym powietrzu,
• monitoring chemizmu opadów atmosferycznych i ocena depozycji zanieczyszczeń do podłoża,
• programy badawcze dot. zjawisk globalnych i kontynentalnych wynikające z podpisanych przez Polskę
konwencji i zobowiązań międzynarodowych,
• wdrażanie krótkoterminowych prognoz zanieczyszczenia powietrza,
• monitoring tła zanieczyszczenia atmosfery na stacjach w Łebie, Jarczewie, Puszczy Boreckiej i Śnieżce
(EMEP, GAW/WMO i COMBINE/HELCOM,
• pomiary stanu warstwy ozonowej nad Polską oraz pomiary natężenia promieniowania UV-B

W
O
ONYŚRODOWISK
A
LUBLIN
PMŚ - monitoring jakości powietrza
Rodzaj pomiarów Liczba stanowisk pomiarowych
w Polsce w województwie lubelskim
automatyczne 809 27
manualne 983 39
razem 1 792 66
pasywne 1 137 0

 Badanie i ocena poziomu substancji w powietrzu jest zadaniem wojewódzkiego inspektora
ochrony środowiska (art. 89 – 94 ustawy POŚ).
 Oceny jakości powietrza dokonuje się w strefach
W
O
ONYŚRODOWISK
A
LUBLIN
PMŚ – Badanie i ocena jakości powietrza w strefach
Zgodnie z ustawą Poś (Dz. U. 2013 poz. 1232, z późn. zm.)
strefę stanowi:
1) aglomeracja o liczbie mieszkańców większej niż 250 tysięcy; 12 1
2) miasto o liczbie mieszkańców większej niż 100 tysięcy; 18 -
3) pozostały obszar województwa, niewchodzący w skład miast
o liczbie mieszkańców większej niż 100 tysięcy oraz aglomeracji.
Polska woj. lubelskie
16 1
Razem: 46 2

 Celem realizacji zadania jest uzyskanie dla wszystkich stref w kraju informacji
o poziomach substancji w powietrzu w odniesieniu do standardów jakości powietrza jakimi są:
- poziomy dopuszczalne,
- poziomy docelowe,
- poziomy celów długoterminowych,
oraz identyfikacja obszarów wymagających poprawy jakości powietrza (co najmniej do
dopuszczalnych poziomów substancji i tam, gdzie to możliwe, do poziomów docelowych), a następnie
monitorowanie skuteczności działań programów ochrony powietrza.
 W ramach zadania zapewniana jest także informacja niezbędna do przeciwdziałania
przekroczeniom poziomów alarmowych substancji, określonych prawem (dwutlenek azotu,
dwutlenek siarki, ozon, pył zawieszony PM10).
 Zadanie wynika bezpośrednio z zobowiązań Polski określonych w przepisach prawa
krajowego i Unii Europejskiej.
W
O
ONYŚRODOWISK
A
LUBLIN

Na potrzeby ocen jakości powietrza, wykonywane są
badania stężeń następujących substancji w powietrzu:
dwutlenku siarki (SO2),
dwutlenku azotu (NO2),
tlenków azotu (NOX),
ozonu (O3),
pyłu zawieszonego PM10 i PM2,5,
benzenu (C6H6),
tlenku węgla (CO),
zawartości w pyle zawieszonym PM10: ołowiu (Pb), arsenu (As),
kadmu (Cd), niklu (Ni)
i benzo(a)pirenu (B(a)P)
W
O
ONYŚRODOWISK
A
LUBLIN

 Badania realizowane są w oparciu o pomiary wykonywane w stałych punktach
pomiarowych prowadzone przede wszystkim przez WIOŚ.
 Ilość stacji pracujących w strefach oraz zakres pomiarów dla każdej stacji ustala wojewódzki
inspektor ochrony środowiska w ramach wojewódzkich programów monitoringu środowiska,
na podstawie wyników pięcioletniej oceny jakości powietrza w strefach.
 Na podstawie wyników badań wykonywane są przez WIOŚ roczne oceny
jakości powietrza w województwie.
(art. 88 – 90 Poś)
W
O
ONYŚRODOWISK
A
LUBLIN

 W ramach zadania wypełniane są zobowiązania Polski wynikające z członkostwa
w Unii Europejskiej, obejmujące m.in. przekazywanie do Komisji Europejskiej:
- danych ze stacji pomiarowych o stężeniach zanieczyszczeń powietrza w Polsce
do europejskiej bazy danych AirBase,
- informacji o wynikach rocznej oceny jakości powietrza,
- danych o stężeniu ozonu w okresie letnim w roku bieżącym.
 Dane bieżące o stężeniach ozonu są też przekazywane bezpośrednio do Ozoneweb
serwisu Europejskiej Agencji Środowiska
http://www.eea.europa.eu/maps/ozone/map
W
O
ONYŚRODOWISK
A
LUBLIN

 Wyniki wieloletnich badań jakości powietrza w Polsce wskazują,
że problemem są ponadnormatywne stężenia:
- pyłu PM10 i PM2,5
- benzo(a)pirenu jako wskaźnika zawartości wielopierścieniowych
węglowodorów aromatycznych w pyle PM10,
- ozonu
- dwutlenku azotu
W
O
ONYŚRODOWISK
A
LUBLIN

Kryteria będące podstawą rocznych ocen jakości powietrza
dla pyłu PM10
Okres uśredniania wyników
pomiarów
Dopuszczalny poziom
PM10
w powietrzu
[μg/m3]
Dopuszczalna częstość
przekraczania
dopuszczalnego poziomu
w roku kalendarzowym
24 godz. 50 35 razy
rok kalendarzowy
40 nie dotyczy
W
O
ONYŚRODOWISK
A
LUBLIN

W Polsce w 2013 r. spośród 46 stref podlegających
ocenie w oparciu o stężenia 24-godz. zaliczono:
do klasy A 10 stref (22 %)
do klasy C 36 stref (78 %)
w oparciu o stężenia średnie roczne:
do klasy A 29 stref (63%),
do klasy C 17 stref (37%)
W
O
ONYŚRODOWISK
A
LUBLIN
Pył PM10

Aglomeracja Lubelska: Lublin ul. Śliwińskiego - 40
strefa lubelska: Kraśnik ul. Koszarowa - 41
Puławy ul. Skowieszyńska - 61
Zamość ul. Hrubieszowska - 45
W województwie w 2013 r. do klasy C ze względu na zanieczyszczenie powietrza
pyłem PM10 zostały zaliczone obie strefy: Aglomeracja Lubelska i strefa lubelska
O klasyfikacji zdecydowały przekroczenia stężeń 24 h
Stężenia średnie roczne były dotrzymane
Stacje monitoringu powietrza, na których wystąpiły przekroczenia
24 h stężeń pyłu PM10 (powyżej 35 dni):
Ze względu na stężenia pozostałych zanieczyszczeń w województwie lubelskim
obie strefy zaliczono do klasy A.
Automatyczny miernik pyłu
W
O
ONYŚRODOWISK
A
LUBLIN

Przebieg 24-h stężeń pyłu PM10 w 2013 r. na stacjach w Lublinie, Chełmie, Białej Podlaskiej i Zamościu

Przebieg 24-h stężeń pyłu PM10 w 2013 r. w Lublinie, Kraśniku, Puławach i Radzyniu Podlaskim

W
O
ONYŚRODOWISK
A
LUBLIN
8
6 6 7 6
2
5
-5
0
5
10
15
20
25
[oC]
Lublin ul. Śliwińskiego 5
średnia miesięczna temperatura liczba przekroczeń w miesiącu
11
9
7
9 9
5
11
-5
5
15
25
I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII
[oC] Puławy ul. Skowieszyńska 51
średnia miesięczna temperatura liczba przekroczeń w miesiącu
Przekroczenia pyłu PM10 w 2013 r. na tle warunków termicznych

Okres
uśredniania
stężeń
Poziom
dopuszczalny
PM2,5 w
powietrzu
[μg/m3]
Wartość
marginesu
tolerancji w
2013 r.
[μg/m3]
Poziom dopuszczalny
PM2,5 w powietrzu
powiększony o margines
tolerancji 1) [μg/m3]
rok
kalendarzowy
25 1 26
1) - zgodnie z rozporządzeniem MŚ z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu;
- wg Dyrektywy 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy
W
O
ONYŚRODOWISK
A
LUBLIN
dla pyłu PM2,5
Stężenia średnioroczne pyłu PM2,5 w 2013 r. w województwie lubelskim
Lublin, ul. Śliwińskiego – 21,4 μg/m3
Chełm, ul. Jagiellońska – 21,3 μg/m3
Biała Podlaska – ul. Orzechowa - 20,4 μg/m3
Zamość, ul. Hrubieszowska – 22,4 μg/m3

Stacja w Lublinie przy ul. Śliwińskiego
W
O
ONYŚRODOWISK
A
LUBLIN
Pył zawieszony PM2,5 – ochrona zdrowia – średnia roczna

W
O
ONYŚRODOWISK
A
LUBLIN
Okres uśredniania
wyników pomiarów
Docelowy poziom
benzo/ά/pirenu
w powietrzu [ng/m3]
Termin osiągnięcia
docelowego poziomu
benzo/ά/pirenu w powietrzu
rok kalendarzowy 1 2013
dla benzo(a)pirenu
Stężenia średnioroczne benzo(a)pirenu w 2013 r. na wszystkich stacjach
województwa lubelskiego wynosiły 1 ng/m3

W
O
ONYŚRODOWISK
A
LUBLIN
Benzo(a)piren – ochrona zdrowia – średnia roczna

W
O
ONYŚRODOWISK
A
LUBLIN
Kryteria będące podstawą rocznych ocen jakości powietrza dla ozonu
Okres uśredniania
wyników pomiarów
Docelowy poziom
O3 w powietrzu
Dopuszczalna częstość
przekraczania poziomu
docelowego w roku
kalendarzowym
Termin osiągnięcia
poziomu docelowego O3
w powietrzu
8 godzin 120 μg/m3 25 dni 2010 r.
Okres uśredniania
wyników pomiarów
Poziom celu długoterminowego
O3 w powietrzu
Termin osiągnięcia poziomu celu
długoterminowego O3 w powietrzu
8 godzin 120 μg/m3 2020 r.
ochrona zdrowia
Poziom docelowy dla ozonu w 2013 r. w województwie lubelskim wynosił:
od 45,5 μg/m3 w Lublinie przy ul Obywatelskiej - do 56 μg/m3 w Jarczewie
Na wszystkich stacjach województwa lubelskiego dotrzymana była dopuszczalna liczba przekroczeń (max. 13)
Poziom celu długoterminowego ozonu w 2013 r. został przekroczony na wszystkich stacjach

W
O
ONYŚRODOWISK
A
LUBLIN
Kryteria będące podstawą rocznych ocen jakości powietrza dla ozonu
ochrona roślin
Okres uśredniania wyników pomiarów
Docelowy poziom
O3
w powietrzu
Poziom celu długoterminowego
O3
w powietrzu
Okres wegetacyjny (1V-31VII) 18000 μg/m3 h 6000 μg/m3 h
Średnia wartość AOT 40 [μg/m3 h] z lat 2009-2013 na stacjach województwa lubelskiego wynosiła:
w Jarczewie -10588 [μg/m3 h]
w Białym Słupie – 8139 [μg/m3 h]
w Wilczopolu – 9609 [μg/m3 h]
Poziom docelowy na wszystkich stacjach został dotrzymany, natomiast poziom celu długoterminowego
został na wszystkich stacjach przekroczony

W
O
ONYŚRODOWISK
A
LUBLIN
O3 – ochrona zdrowia
Liczba dni z przekroczeniami 8-godz. średniej kroczącej
stężenia ozonu przekroczyła wartość 120 μg/m3 (poziom
docelowy) dla 2013 r. (symulacja modelem GEM-AQ, dane
pomiarowe PMŚ); rozdzielczość 5 km

W
O
ONYŚRODOWISK
A
LUBLIN
Indeks AOT40 dla 2013 r., dla obszaru Polski (symulacja modelem
GEM-AQ, dane pomiarowe PMŚ); rozdzielczość 5 km
O3 – ochrona roślin

W
O
ONYŚRODOWISK
A
LUBLIN
dla dwutlenku azotu
Okres uśredniania
wyników pomiarów
Dopuszczalny poziom NO2
w powietrzu [μg/m3]
Dopuszczalna częstość przekraczania
dopuszczalnego poziomu w roku
kalendarzowym
1 godz. 200 18 razy
rok kalendarzowy 40 nie dotyczy
Stężenia średnioroczne dwutlenku azotu w 2013 r. na stacjach województwa lubelskiego wynosiły
od 9 μg/m3 na stacji tła regionalnego w Jarczewie do 19,6 μg/m3 w Lublinie przy ul. Obywatelskiej

NO2 – ochrona zdrowia
W
O
ONYŚRODOWISK
A
LUBLIN

W
O
ONYŚRODOWISK
A
LUBLIN
dla arsenu
Okres uśredniania
wyników pomiarów
Docelowy poziom
arsenu
w powietrzu [ng/m3]
Termin osiągnięcia docelowego
poziomu arsenu w powietrzu
rok kalendarzowy 6 2013

Arsen – ochrona zdrowia – średnia roczna
W
O
ONYŚRODOWISK
A
LUBLIN

W
O
ONYŚRODOWISK
A
LUBLIN
PRESJE
Źródła emisji zanieczyszczeń powietrza:
 punktowe tzw. emisja punktowa
- pochodząca ze źródeł zorganizowanych, powstająca głównie w wyniku energetycznego
spalania paliw i przemysłowych procesów technologicznych
 liniowe tzw. emisja liniowa
- pochodząca głównie z transportu samochodowego, kolejowego, wodnego i lotniczego
 powierzchniowe tzw. emisja powierzchniowa
- pochodząca głównie z palenisk i kotłowni indywidualnych systemów grzewczych

stacje monitoringu powietrza – pył PM10
największe punktowe emitory
zanieczyszczeń
E.C. Lublin Wrotków
Z-dy Azotowe Puławy
Megatem E.C. Lublin
Cementownia w Rejowcu Fabr.
Cementownia Chełm
Stacje monitoringu powietrza oraz największe punktowe emitory
zanieczyszczeń w województwie lubelskim – 2013 r.
W
O
JEWÓDZKIINSP
EKTORAT OCHR
ONYŚRODOWISK
A
LUBLIN
PRESJE

9,5 %
27,7 %
62,8 %
Udział grup źródeł zanieczyszczeń w stężeniach pyłu PM10 w Lublinie
Źródło: POP dla Lublina
13,4 %
7,3 %
79,3 %
na terenie Aglomeracji Lubelskiej na terenie strefy lubelskiej
Spadek emisji punktowej nie przekłada się na zmniejszenie stężeń pyłu w powietrzu,
gdyż znaczący wpływ ma emisja powierzchniowa i liniowa (tzw. niska).
emisja powierzchniowa
emisja liniowa
emisja punktowa

A Iwaniuk - Monitoring powietrza

Recommended

Recommended

More Related Content

More from kkotlarczuk

More from kkotlarczuk (20)

A Iwaniuk - Monitoring powietrza