Wybór rodzaju ogrzewania domu to jedna z trudniejszych decyzji, której należy poświęcić więcej czasu i uwagi, gdyż będzie miała wpływ na obciążenie budżetu domowego w przyszłości. Im wcześniej i dokładniej uwzględniony będzie system grzewczy w budynku, tym większa szansa na uniknięcie zbędnych kosztów. Nawet pozornie droższe rozwiązania mogą się okazać korzystne cenowo, gdy np. stosując pompę ciepła z góry wyeliminujemy budowę komina, przyłącza gazu czy też kotłowni, Jakie wybrać ogrzewanie domu? Z pewnością należy uwzględnić nie tylko kryteria ekonomiczne i techniczne, ale również wpływ na otoczenie i nasze zdrowie. Jakość powietrza lokalnie zależy niemal wyłącznie od zastosowanych źródeł ciepła.

1. Jak wybrać ogrzewanie domu?
– 10 ważnych punktów
 Kryteria techniczne i ekonomiczne wyboru systemu grzewczego
 Wpływ warunków zabudowy na wybór rodzaju źródła ciepła
 Zalecenia dla wyboru standardu energetycznego budynku
Wydanie 1/2015
28.02.2015
www.eko-blog.pl www.vaillant.pl

2. 2
Koszty ogrzewania – znaczenie dla budżetu
gospodarstwa domowego
 Największy udział w kosztach zakupu paliw i energii elektrycznej stanowią
koszty wynikające z potrzeb ogrzewania domu oraz podgrzewania ciepłej wody
użytkowej. W domu jednorodzinnym łączne potrzeby ciepła wynoszą zwykle
powyżej 80% całkowitego bilansu energetycznego. Wybór systemu ogrzewania
jest decyzją o długofalowych skutkach, dzięki której mieszkańcy będą obarczeni
niskimi lub wysokimi kosztami ogrzewania. Równie istotny będzie poziom
komfortu i bezpieczeństwa użytkowania wybranego systemu grzewczego.
Rys. Poglądowy bilans
zużycia energii w budynku
jednorodzinnym (wg. asue.de)

3. 3
Jak wybrać system grzewczy dla domu?
Jak wybrać ogrzewanie
dla planowanego domu?
€    
 Pytanie o wybór systemu ogrzewania domu powinno być więc stawiane na
etapie wstępnego projektu nowego budynku. Dzięki temu można dostosować
do potrzeb układ pomieszczeń, konstrukcję budynku, wymagane przyłącza
i elementy wyposażenia technicznego. Pozwoli to uniknąć zbędnych wydatków
podczas inwestycji i przyspieszyć oddanie budynku do użytku.
10 ważnych punktów do uwzględnienia w procesie decyzyjnym

4. 4
1. Ustalenie standardu energetycznego
nowobudowanego domu jednorodzinnego
 Obecnym standardem dla nowo budowanych domów jednorodzinnych powinien
być tzw. standard energetyczny NF40. Budynek tego rodzaju cechuje się
zapotrzebowaniem ciepła dla celów grzewczych na poziomie 40 kWh/m2rok.
Oznacza to, że każdy 1 m2 powierzchni ogrzewanej domu wymagać będzie
spalenia około 4 m3 gazu ziemnego lub około 9÷13 kWh energii elektrycznej przy
zastosowaniu pompy ciepła. Jeszcze niższe zapotrzebowanie ciepła będzie
uzyskiwane dla budynków tzw. pasywnych w standardzie NF15.
 Największy udział w zapotrzebowaniu
ciepła wynika ze strat na wentylację oraz
przenikanie ciepła przez ściany, dach
i okna budynku.
 Budowa budynku w standardzie NF15 lub
NF40 może liczyć aktualnie (stan na 02.2015)
na dofinansowanie w ramach programu
ogólnopolskiego NFOŚiGW.

5. 5
2. Wybór rodzaju paliwa/energii
 Kluczowa decyzja o wyborze rodzaju paliwa rzutuje wprost na komfort
użytkowania systemu grzewczego oraz koszty ogrzewania domu. W praktyce, gdy
budynek może być przyłączony do sieci gazociągowej, bardzo często za źródło
ciepła wybierany jest gazowy kocioł kondensacyjny. Jeśli podłączenie budynku
do sieci gazociągowej jest realne w bliskiej przyszłości, można wykorzystać jako
paliwo gaz płynny. Ten sam kocioł kondensacyjny można następnie w szybki
sposób przezbroić w celu przystosowania do spalania gazu ziemnego.
 Jeśli koszty ogrzewania mają być jeszcze
niższe, zakładane jest chłodzenie latem
budynku, czy też eliminowana budowa
komina, to wybór powinien paść na pompę
ciepła typu powietrze/woda lub grunt/woda.
 Niezależność od paliwa/energii z sieci
uzyskuje się stosując kocioł opalany olejem
opałowym, gazem płynnym lub paliwem
stałym. Z uwagi na ekonomię oraz ekologię,
są to coraz rzadziej stosowane rozwiązania.

6. 6
3. W jakim stopniu ma być wykorzystana
energia odnawialna?
 Połączenie podstawowego źródła ciepła (kotła grzewczego, pompy ciepła)
dodatkowo z instalacją solarną pozwala na dalsze ograniczenie kosztów
ogrzewania, jednocześnie skracając czas pracy źródła ciepła co dodatkowo
wpływa na wydłużenie jego żywotności.
 Standardowo instalacja solarna złożona zwykle z 2÷3 kolektorów płaskich (dla
rodziny 4-osobowej) służy do podgrzewania ciepłej wody użytkowej, dla której
roczne oszczędności w zużyciu paliwa mogą sięgać 60%.
 W krajach Europy Zachodniej częściej
znajdują zastosowanie instalacje solarne
przeznaczone dodatkowo do wspomagania
ogrzewania. Wówczas roczne łączne
oszczędności (dla ciepłej wody użytkowej
i centralnego ogrzewania) mogą wynieść
rocznie od 20 do 30% w przypadku
budynków niskoenergetycznych.

7. 7
4. Ustalenie planowanego miejsca zabudowy
źródła ciepła w budynku
 Nowoczesne gazowe kotły kondensacyjne z zamkniętą komorą spalania, można
instalować w wielu pomieszczeniach domu, np. gospodarczych, w pralni, łazience
czy w kuchni. Jest to możliwe dzięki zwartym gabarytom, cichej pracy, a przede
wszystkim dzięki bezpiecznej i ekonomicznej pracy niezależnej od powietrza
wewnętrznego. Przy braku miejsca wewnątrz budynku można zastosować pompę
ciepła typu powietrze/woda przystosowaną do montażu na zewnątrz budynku.

8. 8
5. W razie wyboru kotła grzewczego ustalenie
lokalizacji komina dla odprowadzenia spalin
 Odprowadzenie spalin z kotła gazowego w nowym domu najczęściej korzysta
z możliwości technicznych zamkniętej komory spalania. Kocioł może być
wówczas podłączony do 2-ściennego systemu spalinowo-powietrznego lub
pobierać powietrze oddzielnym przewodem powietrznym. Sam komin najczęściej
lokalizowany jest wewnątrz budynku lub rzadziej znajduje się na ścianie
zewnętrznej (w wersji izolowanej cieplnie).
 W budynkach jednorodzinnych wolnostojących można stosować jeszcze jedną
opcję – odprowadzenie spalin bezpośrednio przez ścianę. Dotyczy to kotłów
o mocy grzewczej ograniczonej do 21 kW przy spełnieniu wymaganych odległości
wyrzutu spalin od poziomu terenu, okien i zagłębień w elewacji.

9. 9
6. Zaplanowanie przebiegu przewodów
instalacji solarnej, układu klimatyzacji, itp.
 Na etapie projektowania domu lub co najmniej na etapu wykonywania jego stanu
surowego, należy zaplanować rozmieszczenie urządzeń systemu grzewczego:
źródła ciepła, grzejników, rozdzielaczy ogrzewania podłogowego, a także
dodatkowych układów jak np. instalacja solarna, czy też klimatyzacja budynku.
 Przewody prowadzone w posadzce czy też w przegrodach domu, będą później
trudno dostępne. Należy starannie dobrać wielkość instalacji solarnej – ilość
kolektorów słonecznych i w związku z tym wymagane średnice przewodów. Ich
przewymiarowanie może powodować poważne problemy eksploatacyjne.
 Nawet gdy instalacja solarna nie jest
początkowo planowana w budynku, warto
na etapie stanu surowego przeprowadzić
przewody pomiędzy dachem, a miejscem
zabudowy podgrzewacza wody użytkowej
lub zbiornika buforowego wody grzewczej.
Ułatwi to maksymalnie zastosowanie takiej
instalacji w przyszłości.

10. 10
7. Wybór systemu ogrzewania budynku
- grzejnikowe, czy podłogowe?
 Wybór systemu ogrzewania wiąże się temperaturami jego pracy, co w wysokim
stopniu wpływa na dobór i eksploatację nowoczesnych źródeł ciepła takich jak
w szczególności kocioł kondensacyjny, czy też pompa ciepła.
 Koszty inwestycji dla ogrzewania podłogowego zazwyczaj są wyższe około 10
do 30% w porównaniu do ogrzewania grzejnikowego (chociaż zależy to od tego
jakie grzejniki będą stosowane). Jednak zastosowanie ogrzewania podłogowego
podwyższa średniroczną sprawność kotła kondensacyjnego o kilka procent,
a dla pompy ciepła nawet o 20÷30% w porównaniu do układu z grzejnikami.
 Zastosowanie ogrzewania podłogowego
bez dodatkowych grzejników możliwe jest
przy dobrym standardzie energetycznym
budynku (jak np. NF40). Wówczas źródło
ciepła pracuje z niskimi temperaturami
roboczymi nie podwyższanymi z uwagi
na brak grzejników, uzyskują swoją
najwyższą sprawność pracy.

11. 11
8. Wybór sposobu podgrzewania ciepłej
wody użytkowej – centralnie lub miejscowo?
 Zastosowanie ekonomicznych w pracy źródeł ciepła, jak kocioł kondensacyjny,
czy pompa ciepła, stwarza dobre warunki do współpracy z pojemnościowym
podgrzewaczem wody użytkowej. Straty ciepła w układzie cyrkulacji wody należy
minimalizować poprzez stosowanie skutecznej izolacji cieplnej przewodów wody
oraz czasowe lub inne włączanie pompy cyrkulacyjnej wg potrzeb mieszkańców.
 Decyzja o wyborze rodzaju kotła to również wybór pomiędzy kotłem jedno-,
a dwufunkcyjnym. Kocioł dwufunkcyjny stosowany jest tam, gdzie punkty poboru
wody użytkowej są położone blisko siebie, brak jest przewodów cyrkulacji wody
w budynku a także miejsca na podgrzewacz pojemnościowy wody.

12. 12
9. Sprawdzenie możliwości uzyskania dotacji
wspierających inwestycję
 Inwestycje w ekonomiczne i ekologiczne systemy grzewcze mogą być
w niektórych przypadkach wspierane w ramach programów ogólnopolskich lub
lokalnych. Wsparcie może być udzielane zarówno w formie dotacji, jak i nisko-
-procentowanych kredytów. Informacje o lokalnych formach wsparcia dostępne
są w urzędach miasta, gminy, starostwach powiatowych. W zależności od
województwa wsparcia udzielać mogą także Wojewódzkie Fundusze Ochrony
Środowiska i Gospodarki Wodnej (WFOŚiGW)
 Ogólnopolskie programy skierowane do indywidualnych klientów prowadzone
są zazwyczaj przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki
Wodnej (NFOŚiGW)  nfosigw.gov.pl
 Przykładowo NFOŚiGW prowadzi aktualnie (stan
na 02.2015) program wsparcia budowy budynków
energooszczędnych (standard NF40) i pasywnych
(NF15). Wsparcie dotyczy także wyposażenia ich
w nowoczesne system grzewcze.

13. 13
10. Emisje zanieczyszczeń i lokalna
jakość powietrza
 Emisja zanieczyszczeń ze spalania paliw
w budynkach indywidualnych jest kilka razy
wyższa niż dla dużej energetyki.
 Problem niskiej emisji zanieczyszczeń jest
jednym z głównych powodów złej jakości powietrza
i negatywnego wpływu na zdrowie człowieka.
 Nowoczesne kotły kondensacyjne, pompy ciepła,
a także kolektory słoneczne ograniczają do minimum
obciążenie środowiska naturalnego nie tylko w skali
globalnej, ale także lokalnie w otoczeniu domu.

14. Chłodzenie
www.eko-blog.pl www.vaillant.pl
Ogrzewanie
Energia odnawialna
Kotły gazowe
Kotły olejowe
Pompy ciepła
Kolektory słoneczne
Systemy wentylacji