Αρχές Οικονομικής Θεωρίας - Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ

1. Αρχές Οικονομικής Θεωρίας – Γ’ Λυκείου (Επιλογής) 2015-2016
1 Επιμέλεια : Χ. Χαλά – 52ο ΓΕΛ Αθηνών
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ
Ο ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΤΙΜΩΝ
Ερωτήσεις Σωστού – Λάθους
1. Με τον όρο «αγορά» εννοούμε το σύνολο των χώρων στους οποίους γίνονται αγοραπωλησίες.
2.Όταν η προσφερόμενη ποσότητα είναι μικρότερη από τη ζητούμενη, παρουσιάζεται έλλειμμα ή
υπερβάλλουσα ζήτηση.
3. Σε κάθε τιμή μικρότερη από την τιμή ισορροπίας παρουσιάζεται έλλειμμα ή υπερβάλλουσα
ζήτηση.
4. Πλεόνασμα προσφοράς παρουσιάζεται σε κάθε τιμή μεγαλύτερη από την τιμή ισορροπίας.
5. Η τιμή ενός αγαθού αυξάνεται όταν υπάρχει πλεόνασμα και μειώνεται όταν υπάρχει έλλειμμα.
6. Το πλεόνασμα υποχρεώνει τους παραγωγούς να μειώσουν την τιμή του προϊόντος.
7. Η υπερβάλλουσα ζήτηση επιτρέπει στους παραγωγούς να αυξήσουν την τιμή του προϊόντος.
8. Η τιμή και η ποσότητα ισορροπίας αυξάνονται, όταν αυξάνεται η ζήτηση με σταθερή την
προσφορά.
9. Όταν η προσφορά είναι σταθερή και μειώνεται η ζήτηση μειώνεται μόνο τιμή ισορροπίας.
10. Όταν μειώνεται η προσφορά με σταθερή τη ζήτηση αυξάνεται και η τιμή και η ποσότητα
ισορροπίας.
11. Για να προσδιορίσουμε την τελική επίδραση στην τιμή και στην ποσότητα ισορροπίας από την
ταυτόχρονη μεταβολή της ζήτησης και της προσφοράς πρέπει να γνωρίζουμε το μέγεθος και την
κατεύθυνση των μεταβολών.
12. Όταν μεταβάλλονται ταυτόχρονα η ζήτηση και η προσφορά, η τιμή ισορροπίας μπορεί να
παραμείνει αμετάβλητη.
13. Η κρατική παρέμβαση στην αγορά γίνεται, μεταξύ άλλων, με την επιβολή ανώτατων και
κατώτατων τιμών.
14. Το κράτος προστατεύει τους καταναλωτές με την επιβολή ανώτατης τιμής διατήμησης σε ένα
αγαθό, η οποία είναι υψηλότερη από την τιμή ισορροπίας.
15. Στη «μαύρη αγορά», το προϊόν πωλείται σε τιμή υψηλότερη από την τιμή ισορροπίας.
16. Κατώτατες τιμές είναι οι τιμές που επιβάλλει το κράτος με σκοπό να προστατεύσει τους
παραγωγούς και λέγονται αλλιώς τιμές παρέμβασης ή ασφαλείας.
17. Το έλλειμμα που δημιουργείται από την επιβολή κατώτατης τιμής δημιουργεί μαύρη αγορά.
18. Η πώληση ενός αγαθού με «καπέλο» πάνω στην ανώτατη τιμή οφείλεται στην επιβολή
ανώτατης τιμής.
19. Η επιβολή κατώτατης τιμής έχει ως συνέπεια τη δημιουργία «μαύρης» αγοράς.
20. Όταν το κράτος θεωρεί ότι στην ελεύθερη αγορά η τιμή ενός προιόντος είναι υψηλή,
παρεμβαίνει με την επιβολή κατώτατης τιμής.
Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής
1. Ποιο από τα παρακάτω γεγονότα θα συμβεί αν η προσφερόμενη ποσότητα ενός αγαθού είναι
μεγαλύτερη από τη ζητούμενη ποσότητα ?
α. Δημιουργείται έλλειμμα που προκαλεί αύξηση στην τιμή.
β. Δημιουργείται πλεόνασμα που προκαλεί μείωση στην τιμή.
γ. Η καμπύλη προσφοράς μετατοπίζεται αριστερά.
δ. Η καμπύλη ζήτησης μετατοπίζεται δεξιά.
2.Αν αυξηθεί η τιμή ενός παραγωγικού συντελεστή που χρησιμοποιείται στην παραγωγή του
αγαθού Α, τότε :
α. Μειώνεται και η τιμή και η ποσότητα ισορροπίας.
β. Αυξάνεται και η τιμή και η ποσότητα ισορροπίας.
γ. Η τιμή ισορροπίας αυξάνεται και η ποσότητα ισορροπίας μειώνεται.

2. Αρχές Οικονομικής Θεωρίας – Γ’ Λυκείου (Επιλογής) 2015-2016
2 Επιμέλεια : Χ. Χαλά – 52ο ΓΕΛ Αθηνών
δ. Η τιμή ισορροπίας μειώνεται και αυξάνεται η ποσότητα ισορροπίας.
3.Αν ένας παγετός καταστρέψει ένα μέρος της παραγωγής πορτοκαλιών, ποια θα είναι η συνέπεια
στην τιμή και στην ποσότητα ισορροπίας του αγαθού αυτού ?
α. Η τιμή θα μειωθεί και η ποσότητα θα αυξηθεί.
β. Η τιμή και η ποσότητα θα αυξηθούν.
γ. Η τιμή θα αυξηθεί και η ποσότητα θα μειωθεί.
δ. Η τιμή και η ποσότητα θα μειωθούν.
4.Ποιό από τα παρακάτω γεγονότα δεν θα προκαλέσει στο άμεσο μέλλον μείωση στη ζήτηση του
κρασιού ?
α. Η επιβολή ενός φόρου ύψους 1 ευρώ ανά λίτρο.
β. Η επιβολή ανώτατης τιμής από την κυβέρνηση.
γ. Η αύξηση της τιμής της μπύρας που είναι υποκατάστατο του κρασιού.
δ. Η επιβολή κατώτατης τιμής από την κυβέρνηση.
5.Αν στην αγορά του πετρελαίου θέρμανσης καθοριστεί ανώτατη τιμή, τότε :
α. Η προσφερόμενη ποσότητα θα αυξηθεί.
β. Η ζητούμενη ποσότητα θα αυξηθεί.
γ. Η προσφερόμενη ποσότητα θα μειωθεί.
δ. Η ζητούμενη ποσότητα θα μειωθεί.
ε. Θα συμβούν το β και το γ μαζί.
6. Σε κάθε τιμή μεγαλύτερη από την τιμή ισορροπίας δημιουργείται :
α. Πλεόνασμα.
β. Έλλειμμα
γ. Υπερβάλλουσα ζήτηση
δ. Το α και το β μαζί.
7. Όταν στην αγορά ενός αγαθού υπάρχει πλεόνασμα:
α. Ανταγωνίζονται οι καταναλωτές.
β. Η ζητούμενη ποσότητα είναι μεγαλύτερη από την προσφερόμενη
γ. Οι παραγωγοί μειώνουν την τιμή.
δ. Η προσφερόμενη ποσότητα αυξάνεται
8. Η «ανώτατη» τιμή :
α. Δεν επηρεάζει την καμπύλη προσφοράς ενός αγαθού.
β. Μετατοπίζει την καμπύλη ζήτησης ενός αγαθού.
γ. Είναι μικρότερη από την τιμή ισορροπίας.
δ. Αυξάνει την προσφερόμενη ποσότητα ενός αγαθού.
9. Όταν στην αγορά ενός αγαθού υπάρχει έλλειμμα :
α. Οι καταναλωτές είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν μεγαλύτερη τιμή.
β. Η ζητούμενη ποσότητα είναι μεγαλύτερη από την προσφερόμενη.
γ. Δημιουργείται πρόβλημα συσσώρευσης αποθεμάτων.
δ. Η τιμή του αγαθού μειώνεται.
Ασκήσεις
1.Εξηγήστε τη σημαντική μείωση στις τιμές των ηλεκτρονικών υπολογιστών τα τελευταία χρόνια με
τη βοήθεια διαγράμματος.
2.Η καμπύλη ζήτησης αγαθού Χ είναι ευθεία γραμμή που τέμνει τους άξονες τιμών -ποσοτήτων στα
σημεία Α και Β αντίστοιχα. Το σημείο ισορροπίας Ι βρίσκεται αριστερά του μέσου Μ του ΑΒ. Αν
υποθέσουμε ότι η προσφορά του αγαθού Χ μειώνεται, τι θα συμβεί στη συνολική δαπάνη ?
3.Η εξίσωση προσφοράς ενός αγαθού είναι Qs=-150+0,8P. Αν στην τιμή των 300 χρημ. μονάδων
παρουσιάζεται έλλειμμα 280 μονάδων, ενώ στην τιμή των 700 χρημ. μονάδων έχουμε πλεόνασμα
280 μονάδων, να βρεθεί η τιμή και η ποσότητα ισορροπίας (συνάρτηση ζήτησης γραμμική).

3. Αρχές Οικονομικής Θεωρίας – Γ’ Λυκείου (Επιλογής) 2015-2016
3 Επιμέλεια : Χ. Χαλά – 52ο ΓΕΛ Αθηνών
4. Οι συναρτήσεις ζήτησης και προσφοράς ενός αγαθού είναι: QD=1000-20P και QS=-500+30P.
Αν επιβληθεί ένας φόρος ύψους 5 ευρώ σε κάθε παραγόμενη μονάδα προϊόντος q :
α. Ποιες θα είναι οι συνέπειες της επιβολής του φόρου στην τιμή και ποσότητα ισορροπίας ?
β. Ποιο είναι το συνολικό ποσό φόρων που επιθυμεί να εισπράξει η κυβέρνηση και πόσο είναι το
ποσό φόρου που εισπράττει τελικά ?
γ. Ο φόρος επιβαρύνει και τους παραγωγούς και τους καταναλωτές ? Αν ναί σε ποιό βαθμό ?
5.Δίνεται ο ακόλουθος πίνακας προσφοράς και ζήτησης ενός αγαθού Χ.
Τιμή Ζητούμενη Ποσότητα
Προσφερόμενη
Ποσότητα
1 5.000 1.000
4 2.000 4.000
6 0 6.000
α. Να βρεθούν οι εξισώσεις ζήτησης και προσφοράς για το αγαθό Χ και να προσδιοριστεί η τιμή και
η ποσότητα ισορροπίας. Για ποια τιμή του αγαθού Χ στην αγορά το πλεόνασμα θα είναι ίσο με
4.000 μονάδες.
β. Έστω ότι το εισόδημα των καταναλωτών αυξάνεται και για κάθε επίπεδο τιμής η ζήτηση
αυξάνεται κατά 50%. Να υπολογιστεί η νέα τιμή και ποσότητα ισορροπίας του αγαθού Χ. Να
παρασταθεί διαγραμματικά η μετατόπιση του σημείου ισορροπίας.
6. Οι συναρτήσεις ζήτησης και προσφοράς ενός αγαθού είναι :
QD=100-2P, QS=-50+3P
Α. α. Να υπολογίσετε την τιμή και την ποσότητα ισορροπίας.
β. Αν επιβληθεί εκ μέρους της κυβέρνησης ανώτατη τιμή PA=25 ποιες θα είναι οι συνέπειες στην
αγορά ?
γ. Ποιο είναι το πιθανό «καπέλο» με το οποίο θα επιβαρυνθούν οι καταναλωτές ?
δ. Να γίνει διαγραμματική απεικόνιση του προβλήματος.
Β. α. Αν στην ίδια αγορά επιβληθεί από την κυβέρνηση κατώτατη τιμή PK=35, ποδιές θα είναι οι
συνέπειες ?
β. Πόση θα είναι η επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού από την επιβολή της κατώτατης
τιμής ?
γ. Πόση είναι η ποσοστιαία μεταβολή της συνολικής δαπάνης των καταναλωτών και των
συνολικών εσόδων των παραγωγών ?
δ. Να γίνει διαγραμματική απεικόνιση του προβλήματος.
7. Δίνονται οι παρακάτω συναρτήσεις ζήτησης και προσφοράς ενός αγαθού :
QD=12.000-2.000P και QS=2000P.
α. Να υπολογίσετε αλγεβρικά την τιμή και την ποσότητα ισορροπίας.
β. Σε ποια τιμή το πλεόνασμα του προϊόντος είναι 8.000 μονάδες ?
γ. Σε ποια τιμή το έλλειμμα του προϊόντος είναι 4.000 μονάδες ?
δ. Αν το εισόδημα των καταναλωτών μειωθεί κατά 50%, να υπολογίσετε τη νέα τιμή και ποσότητα
ισορροπίας.
ε. Να υπολογίσετε το έλλειμμα ή το πλεόνασμα μετά τη μείωση του εισοδήματος, αν η τιμή του
αγαθού είναι P=4.

4. Αρχές Οικονομικής Θεωρίας – Γ’ Λυκείου (Επιλογής) 2015-2016
4 Επιμέλεια : Χ. Χαλά – 52ο ΓΕΛ Αθηνών
8. Οι συναρτήσεις ζήτησης και προσφοράς του αγαθού Α είναι:
QD=200-P και QS=20+2P.
α. Να υπολογίσετε αλγεβρικά την τιμή και την ποσότητα ισορροπίας.
β. Υποθέστε ότι αυξάνεται η τιμή του υποκατάστατου αγαθού Β, ceteris paribus και προκαλεί μια
σταθερή μεταβολή του αγαθού Α κατά 30 μονάδες. Υποθέστε ακόμη ότι επιβάλλεται από την
κυβέρνηση «ανώτατη» τιμή στο αγαθό Α τέτοια ώστε να δημιουργείται υπερβάλλουσα ζήτηση 60
μονάδων. Να υπολογίσετε την «ανώτατη» τιμή που καθορίστηκε και το πιθανό καπέλο με το οποίο
θα επιβαρυνθούν οι καταναλωτές.
9. Δίνονται οι συναρτήσεις ζήτησης και προσφοράς του αγαθού Χ : QD=80-2P και QS=20+8P.
α. Να υπολογίσετε αλγεβρικά την τιμή και την ποσότητα ισορροπίας.
β. Αν η κυβέρνηση επιβάλλει «κατώτατη» τιμή μεγαλύτερη κατά 50% της τιμής ισορροπίας να
υπολογίσετε : i) το ύψος της κρατικής επιβάρυνσης, ii)την ποσοστιαία μεταβολή στα συνολικά
έσοδα των παραγωγών.
γ. Ποιο θα είναι το πιθανό ύψος του «καπέλου» από την επιβολή «ανώτατης» τιμής PA=4 ?
10. Δίνονται οι συναρτήσεις ζήτησης και προσφοράς ενός αγαθού :
QD = 168-4P και QS = 48 +6P.
α. Αν καθοριστεί από το κράτος κατώτατη τιμή P=14 χρηματικές μονάδες, ποια θα είναι η
επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού ? Να δοθεί το σχετικό διάγραμμα.
β. Να προσδιοριστεί το ύψος που μπορεί να φθάσει το καπέλο, αν με αγορανομική διάταξη το
Υπουργείο Εμπορίου επιβάλλει ανώτατη τιμή P=8 χρηματικές μονάδες. Να γίνει το σχετικό
διάγραμμα.