θαν.καλαμάτας

1. ΑΗΑΜΑ΢ΘΟ΢ Θ. ΙΑΚΑΛΑΣΑ΢
Ηεξλόγξπ Ιαθηγηςήπ
DEA Δκκληριαρςικήπ Θρςξοίαπ ΑΠΗ - Δο. Ηεξλξγίαπ ΑΠΗ
E-mail: gzee11@otenet.gr
ΠΡΟΣΤΠΟ ΠΔΘΡΑΛΑΣΘΙΟ ΓΔΜΘΙΟ ΚΤΙΔΘΟ ΛΤΣΘΚΖΜΖ΢
ΣΟΤ ΠΑΜΔΠΘ΢ΣΖΛΘΟΤ ΑΘΓΑΘΟΤ
E-mail: mail@lyk-peir-mytil.les.sch.gr

2. ΢ΟΤΥΘ΢ΛΟ΢: Ο ΑΡΑΒΘΙΟ΢ ΛΤ΢ΣΘΙΘ΢ΛΟ΢
ΙΑΘ Ζ ΛΤ΢ΣΘΙΖ ΔΛΠΔΘΡΘΑ ΢ΣΟ Θ΢ΚΑΛ

3. Ο ΢ΟΤΥΘ΢ΛΟ΢: ΛΘΑ ΙΘΜΖ΢Ζ
ΗΡΖ΢ΙΔΤΣΘΙΟΤ ΛΟΜΑΦΘ΢ΛΟΤ ΢ΣΟ ΦΩΡΟ ΣΟΤ Θ΢ΚΑΛ
• ΢πξσδαίξ μσρςικιρςικό οεύμα ρςξ Θρλάμ.
• Ο όοξπ tasawwuf ρημαίμει «ασςόπ πξσ είμαι καθαοόπ ρςημ
καοδιά», ή «έμαπ από ςξσπ εκλεκςξύπ». Δμταμίρςηκε ςξμ 9ξ
αιώμα.
• Όπχπ και ξι σπόλξιπξι μξσρξσλμάμξι, ξι ρξύτι θεχοξύμ ςξ
Ιξοάμιξ ραμ ςξ λόγξ ςξσ Ηεξύ πξσ έυει απξκαλστθεί ρςημ
αμθοχπόςηςα από ςξμ Λχάμεθ.

4. ΔΠΘΔΡΑ΢ΔΘ΢
•Παοά ςημ κξοαμική θεμελίχρή ςξσ
ξ ρξστιρμόπ δέυςηκε ρημαμςικόςαςεπ επιδοάρειπ
από άλλεπ θοηρκεσςικέπ παοαδόρειπ και τιλξρξτικά οεύμαςα, ςα
ξπξία νεπήδηραμ μέρα από ςημ πμεσμαςική υξάμη ςηπ Αμαςξλήπ,
όπχπ:
α) η ξοθόδξνη ςάρη για αμαυχοηςιρμό,
β) η μεξπλαςχμική θεώοηρη ςηπ γμώρηπ,
ςηπ τώςιρηπ και ςηπ έκρςαρηπ, και
γ) η βξσδιρςική διδαρκαλία για ςξ ρβήριμξ ςξσ αςξμικξύ εγώ
(μιοβάμα), ρςξσπ ρξύτι ταμά (fana).

5. Ζ ΢ΟΤΥΘΙΖ ΔΘΔΑ΢ΙΑΚΘΑ ΙΑΘ ΠΡΑΙΣΘΙΖ
•Όπχπ κάθε μσρςικιρςικό οεύμα έςρι και ξ ρξστιρμόπ θέςει χπ
ρκξπό ςημ έμχρη με ςξ Ηεό. Ασςό επιςσγυάμεςαι με μια
ρσγκεκοιμέμη πξοεία, ςοία επίπεδα:
α) πάμχ ρε μια αςοαπό, μξμξπάςι (tariqa),
β) με βάρη ςξ μόμξ (sharia) ςξσ Ιξοαμίξσ ξ ρξύτι τςάμει ρε μια
ερχςεοική καςάρςαρη,
γ) γμώρη (haqiqa) πξσ έυει καςάληνη ρςημ εμόςηςα με ςημ
απόλσςη ποαγμαςικόςηςα.

6. Ο ΢ΟΤΥΘΙΟ΢ Α΢ΙΖΣΘ΢ΛΟ΢
 Οι ρξύτι δεμ παύξσμ μα θεχοξύμ ςξμ αρκηςιρμό σφίρςη αοεςή,
όπχπ και ςη τςώυεια και ςη ρχμαςική ςαλαιπχοία απαοαίςηςα
ρςξιυεία ςηπ καθημεοιμόςηςάπ ςξσπ. Δίμαι υαοακςηοιρςικό όςι
ασςξαπξκαλξύμςαι δεοβίρηδεπ, (μςεοβίπ = ζηςιάμξπ) και
τακίοηδεπ, (τακίο = τςχυόπ).
 Σασςόυοξμα όμχπ θεχοξύμ ςξμ αρκηςιρμό χπ ςξ ποώςξ ρςάδιξ
εμόπ μακοιμξύ ςανιδιξύ, χπ μια ποξκαςαοκςική εκπαίδεσρη για
μια αμώςεοη πμεσμαςική ζχή.

7. ΣΑ ΢ΣΑΔΘΑ
 Ιάθε ρξύτι ρςημ παοαπάμχ πξοεία ςξσ θεχοείςαι ςανιδιώςηπ
(salik) και ξτείλει μα πεοάρει από επςά ρςαθμξύπ ή ρςάδια
(maqam), πξσ είμαι:
 η μεςάμξια,
 η εγκοάςεια,
 η απάομηρη,
 η πςχυεία,
 η σπξμξμή,
 η εμπιρςξρύμη ρςξ Ηεό, και
 η ικαμξπξίηρη.

8. Ζ ΔΙ΢ΣΑ΢Ζ
 Ζ έκρςαρη ρσμδσάζεςαι με διάτξοεπ φσυξρχμαςικέπ ςευμικέπ,
όπχπ:
α) η επίκληρη ςχμ ιεοώμ ξμξμάςχμ ςξσ Αλλάυ, (μςικο),
β) η μέθξδξπ διαλξγιρμξύ και ασςξρσγκέμςοχρηπ,
γ) η ασςξΰπμχρη και ξ υξοόπ.

9. ΣΟ ΗΔΟΚΟΓΘΙΟ ΤΠΟΒΑΗΡΟ ΣΟΤ ΢ΟΥΘ΢ΛΟΤ
 Οι ρξύτι αμαζηςξύραμ ρςξ θεξλξγικό σπόβαθοξ ςξσ Θρλάμ
εκείμεπ ςιπ όφειπ πξσ θα ςξσπ ποξρέτεοαμ μια πιξ άμερη
εμπειοία ςηπ παοξσρίαπ ςξσ Ηεξύ ρςη ζχή ςξσπ, έρςχ και αμ
ασςή η εμπειοία ήςαμ απξςέλερμα εκρςαςικώμ ποακςικώμ
(απξμόμχρη ρε εοημικέπ ςξπξθερίεπ, μηρςεία, ρσμευήπ
επίκληρη ςξσ ξμόμαςξπ ςξσ Ηεξύ, οσθμικά επαμαλαμβαμόμεμεπ
υξοεσςικέπ κιμήρειπ με ςη ρσμξδεία μξσρικώμ ξογάμχμ).
 Σξ παοάδειγμα άλλχρςε ςέςξιχμ εμπειοιώμ ήςαμ παμςξύ γύοχ
ςξσπ, ατξύ η ίδια η επξυή υαοακςηοιζόςαμ από μια δσμαμική και
πλξύρια υοιρςιαμική μξμαρςική δοαρςηοιόςηςα.

10. Φαλκξγοατία πξσ παοιρςάμει υξοό ςχμ ρξύτι, Σξσοκία 1733

11. ΢ξύτι καςά ςη διάοκεια μελέςηπ και πεοιρσλλξγήπ.
Λικοξγοατία από πεορικό υειοόγοατξ,
1538, (Παοίρι, Δθμική Βιβλιξθήκη)

12. ΣΑ ΛΤ΢ΣΘΙΘ΢ΣΘΙΑ ΣΑΓΛΑΣΑ ΣΟΤ Θ΢ΚΑΛ
•«Ο άμθοωπξπ ςξσ Θεξύ γίμεςαι με ςημ αλήθεια ρξτόπ. Ο
άμθοωπξπ ςξσ Θεξύ δεμ μαθαίμει από ςα βιβλία. Ο
άμθοωπξπ ςξσ Θεξύ είμαι πέοα από απιρςία και πίρςη. Για
ςξμ άμθοωπξ ςξσ Θεξύ, ςξ ξοθό και ςξ λάθξπ είμαι ίδιξ».
Σα λόγια ασςά ςξσ μεγάλξσ «ρξύτι» δαρκάλξσ
Σζελαλξσμςίμ Ρξσμί πεοιέυξσμ κάπξιεπ από ςιπ βαρικέπ
αουέπ ςξσ ρξστιρμξύ. Ο ρξστιρμόπ, με μια απλξψκή
ποξρέγγιρη, θα μπξοξύρε μα υαοακςηοιρςεί μια κίμηρη
θοηρκεσςικξύ μξμαυιρμξύ ρςξμ υώοξ ςξσ Θρλάμ.

13. ΟΘ ΛΑΒΚΔΒΖΔΔ΢
• Σξ ρημαμςικόςεοξ από ςα μξμαρςικά ςάγμαςα ςξσ
Θρλάμ, η μσρςικιρςική παοάδξρη ςξσ ξπξίξσ πεοικλείει όλη ςη
τιλξρξτία ςξσ ρξστιρμξύ, είμαι ςξ ςάγμα ςχμ Λαβλεβήδχμ.
Λεβλεβί ή ςάγμα ςχμ πεοιδιμξύμεμχμ δεοβίρηδχμ, όπχπ είμαι
εσούςεοα γμχρςό. Θδοσςήπ ςξσ σπήονε ξ Λεβλαμά Σζελαλξσμςίμ
Ρξσμί (πξσ καςά κσοιξλενία ρημαίμει ξ κύοιξπ ημώμ Σζελαλξσμςίμ
ξ Ρχμαίξπ), Πέορηπ πξιηςήπ, τιλόρξτξπ και διαμξξύμεμξπ.
Γεμμήθηκε ρςιπ 30 ΢επςεμβοίξσ 1207 ρςημ πόλη Λπαλυ ςξσ
Φξοαράμ. Ο Ρξσμί ήςαμ ραοάμςα υοόμχμ όςαμ άουιρε ςιπ
δημόριεπ μσρςικιρςικέπ διδαρκαλίεπ ςξσ. Γμώοιζε αοκεςά ςημ
ελλημική γλώρρα και είυε έλθει ρε επατή με ςξμ Φοιρςιαμιρμό,
όπχπ απξδεικμύεςαι από πξλλά πξιήμαςά ςξσ. Απέδιδε
σφηλόςεοη θέρη ρςξμ Θηρξύ Φοιρςό, απ’ όςι απέδιδαμ ξι
ρύγυοξμξί ςξσ μξσρξσλμάμξι. Κέγεςαι μάλιρςα όςι ςα ποώςα μέλη
ςξσ ςάγμαςξπ ήςαμ υοιρςιαμξί μξμαυξί, από ςη Λξμή ςξσ αγίξσ
Φαοαλάμπξσπ ρςξ Θκόμιξ, ξι ξπξίξι ήλθαμ ρε επατή μαζί ςξσ και
μσήθηκαμ ρςιπ τιλξρξτικέπ αμςιλήφειπ ςξσ.

14. ΛΔΒΚΑΜΑ ΣΕΔΚΑΚΟΤΜΣΘΜ ΡΟΤΛΘ

15. ΜΣΔΡΒΘ΢ ΢Δ ΠΔΡΘΔΘΜΖ΢Ζ

16. Δεοβίρηδεπ μέλη μξσρξσλμαμικξύ μξμαυικξύ ςάγμαςξπ, ρςοξβιλίζξμςαι με
ςελεςξσογικέπ, ρσμβξλικέπ κιμήρειπ ρςη διάοκεια ςηπ εκρςαςικήπ υξοεσςικήπ
ιεοξςελερςίαπ ςξσπ, πξσ απξρκξπεί ρςημ ερχςεοική απελεσθέοχρη και ρςημ
έμχρη με ςημ ξσρία ςξσ Ηεξύ. Λικοξγοατία από ςξσοκικό υειοόγοατξ, 16ξπ
αιώμαπ, (Ιχμρςαμςιμξύπξλη, Λξσρείξ Αμακςόοξσ Σξπ-Ιαπί)

17. Ζ ΙΤΙΚΘΙΖ ΙΘΜΖ΢Ζ
 Λέρα από ασςή ςημ κσκλική κίμηρη
και ςη δημιξσογία διατόοχμ ρυημάςχμ, ξι μεβλεβήδεπ
δεοβίρηδεπ απεικξμίζξσμ ςημ κίμηρη ςξσ ηλιακξύ ρσρςήμαςξπ
και ςχμ πλαμηςώμ.
 Λε ςιπ ρσμευείπ πεοιρςοξτέπ, ξι δεοβίρηδεπ ξδηγξύμςαι ρε
ενατάμιρη ςξσ εγώ, ρσμςξμίζξμςαι με ςξσπ οσθμξύπ και ςημ
αομξμία ςχμ πλαμηςώμ και πεοιπίπςξσμ ρε μια καςάρςαρη πξσ
ςξσπ βξηθά μα εμχθξύμ με ςξμ Ηεό.

18. ΢κξπόπ ςχμ μξσρξσλμάμχμ μσρςικώμ, ςχμ ΢ξύτι, είμαι η σπέοβαρη ςηπ
αςξμικόςηςαπ, ξ εκμηδεμιρμόπ ςξσ εγώ και η απόλσςη ποξρκόλληρη ρςξ
Ηεό. Δδώ ΢ξύτι ρε ερχςεοική μόμχρη και πεοιρσλλξγή. Λικοξγοατία από
πεορικό υειοόγοατξ, 1622, (Παοίρι, Δθμική Βιβλιξθήκη)

19. Ζ τιλξρξτική μελέςη και η ερχςεοική πεοιρσλλξγή ή ποξρεσυή από έμαμ
άγιξ ή μσρςικιρςή απξςελεί δημξτιλέπ θέμα ρςημ ιρλαμική λξγξςευμία και
ςέυμη. Λξσρξσλμάμξπ ρξτόπ μελεςά πάμχ ρε ρυεδία πξσ ρύοεςαι από φάοια.
Εχγοατική αμώμσμξσ καλλιςέυμη, (΢εμεγάλη)

20. ΒΘΒΚΘΟΓΡΑΥΘΑ (ΔΜΔΔΘΙΣΘΙΖ)
ARBERRY P., ΢ξστιρμόπ. Μια παοξσρίαρη ςωμ μσρςικιρςώμ ςξσ Ιρλάμ, μςτο.
Α. Κσμπεοόπξσλξπ, εκδ. Ιέδοξπ, Αθήμα 2005.
ATTAR FARID, «Λξσρξσλμάμξι και ΢ξύτι», μςτο. Γιάμμηπ Ηέμεληπ, ΢ύμανη
27(1988)65-68.
BAKHTIAR LALEH, Sufi, London 1995.
HAERI FEDHLALLA SHAYKH, Ο δοόμξπ ςωμ ΢ξύτι, μςτο. Ηεόδχοξπ
΢ιαταοίκαπ, εκδ. Θάμβλιυξπ, Αθήμα 1991.
ERNST CARL, ΢ξστιρμόπ. Η τιλξρξτία και η ποακςική ςηπ μσρςικήπ
παοάδξρηπ ςξσ Ιρλάμ, μςτο. ΢ξτία Κειβαδξπξύλξσ, εκδ. Αουέςσπξ, Αθήμα
1999.
ΕΘΑΙΑ΢ ΓΡ., «Ζ έμμξια ςηπ ελεσθεοίαπ ςηπ βξσλήρεχπ και ςξσ κακξύ ειπ ςξμ
μεςαγεμέρςεοξμ ιρλαμικόμ μσρςικιρμόμ», Επεςηοίπ Θεξλξγικήπ ΢υξλήπ
Αοιρςξςελείξσ Παμεπιρςημίξσ Θερραλξμίκηπ 18(1973)449-512.

21. Ο ΘΔΘΟ΢, Ο μσρςικόπ πξιηςήπ Maulana Jalaladdin Rumi και η διδαρκαλία ςξσ, εκδ.
Πξσομαοάπ, Ηερραλξμίκη 1987.
ΙΑΡΘΩΣΟΓΚΟΤ Α., Οοθξδξνία και Ιρλάμ, εκδ. Δόμξπ, Αθήμα 1994.
Ο ΘΔΘΟ΢, «Λεβλαμά Σζαλαλαμςίμ Ρξσμί και η μσρςική θεχοία ςχμ
πεοιρςοετόμεμχμ Δεοβίρηδχμ», Ίαμβξπ ςυ. 17-18(Υθιμόπχοξ – Φειμώμαπ
2007)173-176.
ΛΑΙΡΖ΢ Γ., «Θρλαμικόπ μσρςικιρμόπ», Ίαμβξπ ςυ. 17-18(Υθιμόπχοξ – Φειμώμαπ
2007)177-182.
ΛΘΡΛΘΡΟΓΚΟΤ ΒΚΑΔΘΛΖΡΟ΢, Οι Δεοβίραι, εκδ. Δκάςη, Αθήμα 1988.
ΛΤ΢ΣΑΙΘΔΟΤ ΚΘΑΜΑ, Νεξπλαςωμικά ρςξιυεία ρςξ Μέρμεβι ςξσ Σζαλαλεμςίμ Ρξσμί
και η κξιμωμία ςωμ Μεβλεβήδωμ, εκδ. Ιαμπύλη, Αθήμα 2002.
ΜΑ΢Ρ ΦΟΤ΢ΔΪΜ, «Ζ ποξρεσυή ςηπ καοδιάπ ρςξμ Ζρσυαρμό και ςξ ΢ξστιρμό»,
΢ύμανη 27(1988)69-77.
NICOLSON R., Οι Μσρςικξί ςωμ ΢ξύτι, μςτο. Αμδοέαπ Σράκαληπ, εκδ. Πύοιμξπ
Ιόρμξπ, Αθήμα 1985.
Ο ΘΔΘΟ΢, Η έμμξια ςξσ ποξρώπξσ ρςξμ ΢ξστιρμό, μςτο. Μ. Ιξστάκηπ, εκδ.
Αομόπ, ΢ειοά: Λξύρεπ, Αθήμα 2010.

22. ΠΑΜΑΓΘΩΣΘΔΖ΢ ΛΘΦΑΖΚ, «΢ξστιρμόπ. Οι κσοιόςεοξι εκποόρχπξι και ξι
βαρικέπ ςξσ θέρειπ ρςα πλαίρια ςηπ ιρλαμικήπ θοηρκείαπ», Καθ’ Οδόμ ςυ.
3(΢επςέμβοιξπ – Δεκέμβοιξπ 1992)82-88.
ΠΔΡΔΣΕΖ΢ ΔΖΛΖΣΡΘΟ΢, «΢ξύτι», Αμιυμεύρειπ ςυ. 12(Υεβοξσάοιξπ - Λάοςιξπ
996)72-77.
SHAH IDRIES, Οι διδαρκαλίεπ ςωμ ΢ξύτι, μςτο. Αμδοέαπ Σράκαληπ, εκδ.
Πύοιμξπ Ιόρμξπ, Αθήμα 1978.
΢ΙΑΡΣ΢Ζ΢ ΢ΩΙΡΑΣΖ΢, ΢ξύτι. Οι Άοαβεπ μσρςικξί, εκδ. Ιαρςαμιώςηπ, Αθήμα
1990.
ΣΟ ΘΔΡΟ ΙΟΡΑΜΘΟ, μςτο. Γεοαρίμξσ Πεμςάκη, εκδ. Δημιξσογία, Αθήμα 1995.
ΣΟ ΘΔΡΟ ΙΟΡΑΜΘΟ, μςτο. Υιλξλξγική Ομάδα Ιάκςξσ, εκδ. Ιάκςξπ, Αθήμα
2002.
ΣΟ ΘΔΡΟ ΙΟΡΑΜΘΟ ΙΑΘ ΛΔΣΑΥΡΑ΢Ζ ΣΩΜ ΔΜΜΟΘΩΜ ΣΟΤ ΢ΣΖΜ ΔΚΚΖΜΘΙΖ
ΓΚΩ΢΢Α, Δίγλχρρη έκδξρη ρςα Αοαβικά και Δλλημικά, ΢σγκοόςημα ςξσ
Βαριλιά Υαυμς, Λεδίμα 1418 έςξπ Δγίοαπ (1998 μ. Φ.).

23. Ο ΢ΟΤΥΘ΢ΛΟ΢ ΢ΣΖ ΚΟΓΟΣΔΦΜΘΑ (ΔΜΔΔΘΙΣΘΙΑ)
 ΛΑΥΡΟΪ ΛΘΟΤΡΘΔΚ, Ο υξοόπ ςωμ δεοβίρηδωμ, μςτο. Ηεώμη Σαμπάκη,
εκδ. Ιέδοξπ, Αθήμα 2006.
 ΠΑΜΑΓΘΩΣΟΠΟΤΚΟ΢ Λ. Θ., Μεβλαμά ξ εναίριξπ. Η ιρςξοία μιαπ ζωήπ,
εκδ. Αρςήο, Αθήμα 1982.

24. Όνειρο, Θανάςησ Παπακωνςταντίνου
http://www.youtube.com/watch?v=8ovhgsdwqjc&feature=related
 Τράβηξα δειλά-δειλά
τησ κερκόπορτασ το ςύρτη
 Κι έτςι όπωσ χάζευα
και πήραν φωτιά τα μάτια μου
ντερβιςάδεσ, μπεκταςήδεσ,
μάγκα μου απ' όςα είδα.
άλαλοι με κυκλώςανε
μα ακόμα τουσ ακούω.
Πολιτεία απέραντη
από γυαλί και κεχριμπάρι,
Σεμ ολντού αςίκ λαρί
τα χρώματα τησ ίριδασ
άνθρωπέ μου τί ξεφτίλα
τησ έπλεκαν ςτεφάνι.
να ςου χαλάνε το όνειρο
και ςυ να τουσ αφήνεισ.
Στα ςτενά τησ ςέρνονταν
άγιοι ςκοτεινοί κι αγύρτεσ
Πίςω ξαναγύριςα
και ςτο λιμάνι αθίγγανοι
χίλια εννιακόςια ενενήντα,
μοιρίζανε παλάμεσ.
με τα δίδυμα αγκαλιά
κοιμάται η κυρά μου.
Ο Ανέςτοσ τρυφερά
γέμιζε καρφιά τα χέρια
κι ο Μεβλανά Tζελαλεδίν
γυρνούςε και γυρνούςε.