ΙΣΤΟΡΙΑ Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ : ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΕΡΟΣ 2ο
Ονοματικές Ενδοιαστικές Προτάσεις
1. Ονοματικές Ενδοιαστικές Προτάσεις - Θεωρία
εισαγωγή εκφορά1
εξάρτηση
συντακτική λειτουργία
Ειδικές παρατηρήσεις
μή, μὴ οὐ,ὅπως μή Οριστική ( ότανο φόβος είναι
πραγματικός στο παρελθόν, στο
παρόνή το μέλλον)
Δυνητική ευκτική (όταντο
περιεχόμενο της ενδοιαστικής
πρότασης εμφανίζεται όχι ως
βέβαιο, αλλά ως ενδεχόμενο ή
πιθανό να συμβεί κάτω από
ορισμένες προϋποθέσεις, σπάνια
σύνταξη)
Υποτακτική (Ο φόβος που
εκφράζεται τότε είναι
προσδοκώμενος)
Ευκτική του πλαγίου λόγου
(ότανη εξάρτηση είναι από
ιστορικό χρόνο, οπότεο φόβος
τοποθετείται στο παρελθόν)
αντικείμενα ρ. ή εκφράσεωνπου
δηλώνουνφόβο, δισταγμό, υποψία,
έκπληξη, δυσαρέσκεια, αγανάκτηση
κ.ά.: φοβοῦμαι, δέδοικα, δέδια,
φυλάττομαι, εὐλαβοῦμαι, ταρβῶ,
φροντίζω, αἰσχύνομαι, ἐκπλήττομαι,
ἀθυμῶ, τρόμος ἔχει, κίνδυνος ἔχει κ.ά.
υποκείμενα απρόσωπωνεκφράσεων
που δηλώνουνφόβο, δισταγμό,
υποψία, έκπληξη, δυσαρέσκεια,
αγανάκτηση κ.ά.: φόβος ἐστί,
φοβερόν ἐστι, δέος ἐστί, δεινόν ἐστι,
κίνδυνός ἐστι, προσδοκία ἐστί, ἐλπίς
ἐστι κ.ά.
επεξήγηση όρου προηγούμενης
πρότασης, ο οποίος είναι συνήθως μια
δεικτική αντωνυμίας ουδετέρου
γένους (τοῦτο, τόδε, ὅ, ὅπερ, ἐκεῖνο)
ὅπως μή με υποτακτική ή
οριστική μέλλοντα
μή, μὴοὐ με υποτακτική
οὐ μὴ με υποτακτική
αορίστου ή οριστική
μέλλοντα.
Το σύμπλεγμα οὐ μὴσε
ρητορικές ερωτήσεις
δηλώνει έντονη
απαγόρευση
1 εναλλαγή εγκλίσεων. Πολλές φορές ενδοιαστικές προτάσεις που συνδέονται παρατακτικά μεταξύ τους και, κατά συνέπεια, έχουν κοινή εξάρτηση από ρηματικό τύπο
ιστορικού χρόνου, εκφέρονται με διαφορετικές εγκλίσεις, λ.χ. με ευκτική πλαγίου λόγου και οποιαδήποτε άλλη έγκλιση από αυτές που χρησιμοποιούνται στις
ενδοιαστικές προτάσεις. Αυτό συμβαίνει είτε για να δηλωθεί ο βαθμός βεβαιότητας του φόβου είτε για να τονιστεί το χρονικό σημείο στις διαδοχικές πράξεις είτε, τέλος,
γιατί διαφοροποιείται το περιεχόμενο του λόγου
2. Ονοματικές Ενδοιαστικές Προτάσεις - Θεωρία
Ειδικές περιπτώσεις – θεωρία, παραδείγματα
ὅπως μή με υποτακτική ή οριστική μέλλοντα
τῶν τε πλησίον πόλεων φυλακὴν ἔχειν ὅπως μὴ ἀποστήσονται || να επιτηρούν τις γειτονικές πόλεις από φόβο μήπως
αποστατήσουν.
μή, μὴ οὐ με υποτακτική. Συχνά το ρήμα της εξάρτησης (φοβοῦμαι , δέδια, δέδοικα, ὅρα) παραλείπεται, τότε η ενδοιαστική
πρόταση φαίνεται να είναι ανεξάρτητη
ἀλλὰ μὴ οὐ τοῦτ᾽ ᾖ χαλεπόν, ὦ ἄνδρες, θάνατον ἐκφυγεῖν || αλλά, άνδρες, δεν είναι δύσκολο να αποφύγει κανείς τον θάνατο.
οὐ μὴ με υποτακτική αορίστου ή οριστική μέλλοντα. Αρχικά στην πρόταση υπήρχε πλήρης η φράση "οὐ φόβος (δέος, δεινόν,
ἐλπίς) μή", η οποία προοδευτικά κατέληξε στη συμπυκνωμένη φράση οὐ μὴ που σημαίνει "με κανέναν τρόπο", "σε καμιά
περίπτωση", "είναι βέβαιο ότι δενθα …". Έτσι η υποτακτική αορίστου αντικαταστάθηκε σταδιακά από την οριστική μέλλοντα,
γιατί το σύμπλεγμα οὐ μὴ δηλώνει έντονη άρνηση ενός μελλοντικού γεγονότος. Οι εκφράσεις οὐ μὴ γένηται και οὐ μὴ γενήσεται
είναι ισοδύναμες.
οὐ φόβος μήσε ἀγάγω ἐπὶτὸ πονοῦντα καὶ ταλαιπωροῦντα τῷ σώματι καὶτῇψυχῇ ταῦτα πορίζεσθαι || σε καμιά περίπτωση δεν
θα σε οδηγήσω στην απόκτηση αυτών των απολαύσεων με κόπους και ταλαιπωρίες για την ψυχή και το σώμα.
Το σύμπλεγμα οὐ μὴ σε ρητορικές ερωτήσεις δηλώνει έντονη απαγόρευση
οὐ μὴ λαλήσεις; || δεν θα σταματήσεις να μιλάς επιτέλους;
http://www.greek-language.gr/greekLang/ancient_greek/tools/composition/page_069.html