1. Արևի և լուսնի խավարում
Հիմնական դպռոց Արսնեյան Միլենա
Դասվար` Անահիտ Ավագյան

2. Մաս 1
 Արեվի խավարումը տիեզերական այն երեվույթն է , երբ լուսինը
սքողում է արեվի լույսը. :Քանի որ լուսինը լուսավորում է
անդրադարձնող լույսով, եվ խավարումից առաջ ուղղված է մեզ
չլուսավորված կողմով, հետեվաբար այն անտեսանելի է.այնպիսի
տպավորություն է ստեղծվում , ասես արեվը փակվում է ստեվրով եվ
դադարում է ճաճանչել:Արեվի խավարման ընթացքում
տիեզերագնացները կարող են հետեվել երկրագնդի վրա նետվող
լուսնային ստվերին:լուսնային ստվերը իր դիամետրով զգալիորեն
փոքր է երկրագնդից հետվաբար այն տեսանելի է ոչ ամենուրեք
:Քանի որ լուսնային օրբիտան էլիպսաձեվ է , խավարման ժամանակ
երկրագնդի եվ լուսնի միջեվ եղած տարբերությունը կարող է տարբեր
լինել, հետեվաբար տարբեր է լինում արեվի վրա ընկնող լուսնային
հետքի չափերը:

3. Մաս 2
 Ամբողջական խավարման պահին տեսանելի են
դառնում աստղերը , եվ նույնիսկ նշմարելի է
արեգակնային գահը, որը սովորաբար տեսանելի
չէ:Խավարման երեվույթը տեվում է միայն միքանի
րոպե:Արեվի խավարման հաջորդ դեպքը տեղի
կունենա 2008 թվականի օգոստոսի 1-ին:

4. Մաս 3
 Լուսինը մեծ չէ, դրա համար էլ ամենաերկար տևող արևի
ամբողջական խավարումը ձգվում է ընդամենը 7 ու կես րոպե:
Մասնակի խավարումը տևում է մոտ 2 ժամ: Մարդն իր կյանքի
ընթացքում գոնե մեկ անգամ ականատես է լինում նման երևույթի:
Արևի խավարումներն ավելի հաճախ են տեղի ունենում, քան` լուսնի:
Տարվա ընթացքում կարող է ամենաշատը 7 խավարում լինել, ընդ
որում 4-ը դրանցից` արևի: Ամենաշատ խավարումներ եղել են 1916
թվ. (6), 1917 թվ. (7), վերջին ժամանակներում` 1991թվ. (6),
1992 թվ. (5), 2000 թվ. (6) - երբ հերթական անգամ գուշակվել
էր <<աշխարհի վերջ>>, 2001 թվ. (5), 2002 թվ. (5): 1935 թվ.
արևի 5 խավարում է եղել, և այդ քանակությամբ էլի կլինի
մոտավորապես 2206 թվ.: Տարվա ընթացքում արևի 4 խավարում
եղել է 1982 թվ., 2000 թվ., կլինի 2011թվ., 2019 թվ., 2047
թվ.:

5. Մաս 4
 1917 թվ. հետո 7 խավարում կլինի 2094 թվ.:
19 -րդ դարում արևի 242 խավարում է եղել, որոնցից
63-ը` ամբողջական, 70 անգամ տարվա ընթացքում 2
խավարում է եղել, 19 անգամ` 3, 10 անգամ` 4 և 1
անգամ (1805թվ.) արևի 5 խավարում: 20 -րդ դարում
արևի 228 խավարում է եղել, որոնցից 71-ը`
ամբողջական, 79 անգամ տարվա ընթացքում 2 խավարում է
եղել, 15 անգամ` 4 և 1 անգամ (1935թվ.) արևի 5
խավարում:

6. Մաս 5
 Արևի խավարումները հիմնականում լինում են նորալուսնի
ժամանակ: Չնայած արևի ամբողջական խավարումներ
ավելի հաճախ են լինում, սակայն երկրի վրա հենց նույն
վայրում նման իրադարձություն լինում է միջին հաշվով
200 - 300 տարին մի անգամ:
Մոսկվայում մոտ ժամանակներս արևի ամբողջական
խավարում կլինի 2126 թվ. հոկտեմբերի 16-ին, իսկ
նախորդը դիտարկվել է 1887 թվ. օգոստոսի 19-ին:

7. Մաս 6
 Հանրապետությունում այսօր` տեղական ժամանակով ժամը 14.45-ին,
կսկսվի արեգակի մասնակի խավարում։
Ինչպես նշել է Բյուրականի աստղադիտարանի տնօրեն Հայկ
Հարությունյանը, վերոհիշյալ ժամին լուսնի սկավառակն արևի
սկավառակն աստիճանաբար կսկսի ծածկել` մինչև առավելագույնը
23 տոկոս։ Ժամը 15.45-ից հետո ստվերը կսկսի աստիճանաբար
նահանջել և կվերանա 16.41-ին։ Այն ոչ մի ազդեցություն չի գործի
երկրի, տիեզերքի և մարդկանց առողջության վրա։

9. Մաս 7
 Ըստ Հ. Հարությունյանի` լրիվ խավարումը կարտահայտվի
Կանադայից դեպի Ռուսաստան, Չինաստան մի քանի հազար կմ-անց
արեգակնային շերտի վրա։ Չինաստանում այսօր հավաքվել են
գիտնականներ, որոնք կուսումնասիրեն տիեզերական այդ երևույթը։
Հայաստանը գտնվում է վերոհիշյալ ստվերային գծից շատ հեռու, որի
պատճառով էլ խավարումը նրա տարածքում կարտահայտվի
մասնակիորեն։
Նշենք, որ արեգակի վերջին խավարումը Հայաստանում գրանցվել է
2006 թվականի օգոստոսի 11-ին, երբ փակվել էր արևի մակերեսի
80 տոկոսը։

10. Մաս 8
 Ասիայի զգալի մասը' Հնդկաստանից մինչեւ Չինաստան շուրջ 7 րոպե
զրկվել է արեւի լույսից:
Ասիայի զգալի մասը' Հնդկաստանից մինչեւ Չինաստան շուրջ 7
րոպե զրկվել է արեւի լույսից: Այսօր առավոտյան Երեւանի
ժամանակով ժամը 5-անց 51 րոպե 16 վայրկյանին ասիական մի
շարք երկրներում տեղի է ունեցել արեւի ամբողջական խավարում:
Այն տեւել է 6 րոպե 39 վայրկյան եւ ավարտվել 9 անց 12 րոպեին:

11. Մաս 9
 Այս հարյուրամյակի ամենաերկար խավարումը հնարավորություն են
ունցել տեսնել միայն Հնդկաստանում, Նեպալում,
Բանգլադեշում, Բութանում ու Չինաստանում: Հատագայում լուսնի
ստվերը, որի լայնությունը երկրագնդի վրա կազմել է 200 կմ, անցել
է Ճապոնիայիով ու հասել Խաղաղ Օվկիանոսի կղզիներ:
Ամենավերջինը արևի խավարմանը հետևել են Հարավային
Ամերիկայի ափերի բնակիչները: Արեւ խավարումը ընդհանուր տեւել
է մոտ երկու ժամ: Հայաստանում արեւի խավարումը տեսանելի չի
եղել:
Գիտնականների կարծիքով' 21 դարում, ամենաերկար այս
խավարումը կլինի միակը:

12. Մաս 10
 Հաջորդը սպասվում է 2123 թվականին: Արևի խավարման առիթով
ամենամեծ իրարանցումն արձանագրվել է Ճապոնիայում: Տեղի
մամուլը մի քանի օր առաջ հրապարակել է արևի շարժման
ժամանակացույցը, իսկ ամենաշատ վաճառված իրերը վերջին օրերում
եղել են աևային ակնոցներն ու հեռադիտակները:
Նկատելի է եղել նաև ասիական երկրներ տուրիստների մեծ հոսք:
Որոշ աստղագուշակներ էլ արևի խավարմամբ են պայմանավորել մի
շարք բացասական իրադարձություններ ու մարդկանց խորհուրդ տվել
այսօր կարևոր ու ճակատագրական որոշումներ չկայացնել:
