1. 1/12 titel van de presentaties
Licht en donkerte
Pauline Sparenburg, Amersfoort
Marisa van Burken , Leusden
Gerrita Holtrust, Bunschoten
29 november 2012
2. 2/15 Licht en Donkerte
Doelstelling
• Bewuster omgaan met licht in de openbare ruimte;
inzicht geven in de problematiek en ontwikkeling van
handvaten voor gemeenten om het energieverbruik te
verminderen evenals de hoeveelheid kunstlicht en
lichtvervuiling.
• Het uitgangspunt is: “Donker waar mogelijk, licht
waar nodig” en dit te verankeren in de organisatie.
3. 3/12 titel van de presentaties
Opzet van het traject
• Beleid voor licht in de openbare
ruimte staat nog in de
kinderschoenen. Ervaring opdoen.
Aangrijpingspunten zoeken.
› Opstellen visie
› Afwegingskader
› Voorbeeld beleidsteksten
• 3 pilots
› Bunschoten – sportvelden
› Leusden – openbare verlichting
› Amersfoort -bedrijven
4. 4/15 Licht en donkerte
Visie en afwegingskader
In de visie worden de 7 maatschappelijke thema’s benoemd die
een rol spelen bij het thema donkerte en lichthinder. Deze 7
thema’s zijn:
• Donkerte en lichthinder;
• duurzaamheid en energieverbruik;
• leefbaarheid/gezondheid;
• sociale veiligheid;
• verkeersveiligheid;
• economie;
• biodiversiteit.
5. 5/15 Licht en Donkerte
Pilot Sportvereniging Leusden
Aanpak
•Verzamelen informatie
•Bespreken factsheet met beheerder
•Foto’s lichthinder
•Advies bespreken met bestuur en beheerder
•Acties van sportvereniging
•Communicatie naar andere sportverenigingen
6. 6/15 Licht en Donkerte
Uitkomsten advies
Veld 1 wordt het meest gebruikt (wedstrijden):
•heeft de oudste verlichting (van voor 1992);
•niet energiezuinig;
•veroorzaakt de meest lichthinder.
Aanpak sportvereniging: opstellen vervangingsplan.
Eventueel LED.
8. 8/15 Licht en Donkerte
Andere acties sportvereniging
• Monitoring: via e-data portal van Stedin: analyse
van activiteiten en nemen van maatregelen.
• Bewustwording: gegevens bekend maken onder
leden en trainers. Niet alle velden standaard
verlichten.
• Kosten besparen: door gezamenlijk energie
inkopen via Inkoopcollectief Sportstroom.
9. 9/15 Licht en Donkerte
Vervolg
• Samenleving voorop: sportverenigingen moeten
zelf aangeven wat zij willen. Wat hebben zij
nodig van de gemeente?
• Resultaten communiceren door sportvereniging
(ambassadeur). Kennis en ervaringen delen.
10. 10/15 Licht en donkerte
Pilot Amersfoort
› Burgerinventarisatie: reclameverlichting bedrijven
mag wel minder
› Berghotel BCC
Berghotel BBC-winkel
11. 11/15 Licht en Donkerte
Pilot Berghotel
Begeleiden bij inventarisatie en opstellen
stappenplan
• Buitenschijnwerpers ‘s nachts uit
• Gevelverlichting dimmen en uit doen
• Verlichting binnen die onnodig 24 uur brand uit doen
• Ander type lampen, geen grote investeringen
• Met eenvoudige maatregelen kan een grote besparing
worden gerealiseerd
• Deelname Nacht van de Nacht
13. 13/15 Licht en donkerte
Resultaten pilots
• Met eenvoudige aanpassingen kan de situatie sterk
worden verbeterd wat betreft hinderlijke uitstraling
• Het energieverbruik kan hiermee ook sterk worden
teruggebracht
• Binnenverlichting die naar buiten straalt is ook
aandachtspunt
• Bedrijven waren zich niet van bewust van de
mogelijkheden voor verbetering en stonden open voor
suggesties
• Een deel van de maatregelen wordt doorgevoerd
• Kanttekening: Intensieve begeleiding bij pilots
14. 14/15 Licht en donkerte
Vervolg
Activiteitenplan Lichthinder
Extern
Inwoners •Afsluitende bijeenkomst
Bedrijven ondernemers •Nacht van de Nacht
•Oproep bedrijven
Winkeliers •Verlichting aandachtspunt bij inrichtingsplannen
Milieugroeperingen •Actualiseren Verlichtingsplan
Sportverenigingen •
•
Woningcorporaties
Intern
Afdelingen RO, Economie, Milieu,
Stedelijk Beheer, Cultuur, Toerisme
Sport, Servicebureau Gemeenten, SRO
15. 15/12 titel van de presentaties
“Donker waar mogelijk;
Licht waar nodig”
Editor's Notes
Inleiding ‘ s Avonds en ‘s nachts is verlichting erg belangrijk. Het verhoogt de veiligheid en zorgt ervoor dat de weggebruikers elkaar goed kunnen zien. Verlichting kan echter ook nadelige effecten opleveren op de gezondheid van de mensen en de flora en fauna. Het terugdringen van overbodige verlichting draagt bij aan het verminderen van deze hinder en bespaart ook nog energie. Omdat de Provincie lichthinder wilde aanpakken en donkerte stimuleren (en dan gaan we terug in de tijd; 2009) heeft de provincie allerlei acties opgezet. Er werd o.a. een hemelhelderheidskaart en een handboek Licht en Donker gemaakt. Ook werden er foto’s gemaakt door Wim Schmidt (van Sotto le Stelle) waarbij o.a. in Bunschoten een specifiek lichthinderonderzoek is gedaan. Verder werd er samenwerking gezocht met gemeenten. Amersfoort, Bunschoten en Leusden gingen met dit project aan de slag. Zo werd het een officieel RAAM-project. Voor kennis en ervaring kregen we professionele ondersteuning van het adviesbureau Licht en Donker Advies. Hier zie je de hemelhelderheidskaart of ook wel donkertekaart genoemd. Deze kaart geeft meer inzicht in de lichtemissies binnen de provincie.
De volgende doelstelling is geformuleerd toen Amersfoort, Leusden en Bunschoten aan dit RAAM-project gingen werken. Het gaat om verlichting in de openbare ruimte. Dat is dus veel meer dan alleen de openbare verlichting. Het gaat om alle verlichting die je in de openbare ruimte waarneemt, zoals reclameverlichting van bedrijven, verlichting van sportvelden, verlichting van gebouwen die uitstraalt naar buiten.
Dit is een van de posters die gemaakt is voor een eerdere RAAM-dag. Hierop is destijds het traject beschreven. Ik zal het nu kort toelichten: In april 2010 is er een workshop gegeven. Van alle betrokken beleidsvelden zijn ambtenaren met elkaar om de tafel gegaan omtrent dit onderwerp. Daarna zijn per gemeente de knelpunten geïnventariseerd en zijn er foto’s gemaakt van de knelpunten. Samen met het adviesbureau is er een visie geschreven, zijn er voorbeeld beleidsteksten opgesteld en zijn er voor de pilots factsheets gemaakt. De uitkomsten van de pilots en de effecten van de beschikbare instrumenten hebben inzicht gegeven in de wijze waarop de lichtbronnen kunnen worden aangepakt. Tot slot is er per gemeente een activiteitenplan opgesteld. Dit plan is er op gericht om samen met de betrokkenen (zowel intern als extern) te werken aan het verminderen van lichthinder en donkerte te stimuleren. Het klinkt nu als een korte opsomming, maar er heel veel werk verzet! Zoals je kunt lezen is er per gemeente een thema gekozen voor de pilots. Helaas heeft de gemeente Bunschoten door bezuinigingen dit traject moeten stopzetten. Amersfoort en Leusden gaan daarom zometeen meer vertellen over resultaten van de pilots en de activiteitenplannen.
Nog even, voor we naar de praktijkresultaten gaan, een blik op de 7 thema’s die een rol spelen bij dit thema. De visie moet een kader scheppen om te komen tot verankering van het thema licht(hinder) in de openbare ruimte. De beleidsvelden zijn ook steeds op de hoogte gehouden en daar waar nodig betrokken in het traject.
