1. De conjunctuur in de regio
Rijnland
Eerste kwartaal 2012
Kurt Jan Wiltenburg

2. Conjunctuurenquête Nederland (COEN)
 12.000 ondernemers in heel Nederland. Peiling januari 2012.
 Ondernemersvertrouwen fors negatief.
 Ondernemers somber over omzet. Export naar verwachting
licht positief.
 Verwachting personeelsbehoefte aanhoudend negatief.
 Investeringen in 2012 naar verwachting lager dan in 2011.
 Winstgevendheid verder verslechterd in 4de kwartaal 2011.
 Grote sectorale en provinciale verschillen:

3. Conjunctuurenquête Nederland (COEN)
Sectoren
 Groothandel als enige positief t.a.v. omzet; landbouw en industrie net
onder de ‘nul’. Detailhandel en bouwbouw hebben laagste
verwachting.
 Landbouw meest optimistisch over export. Vervoer/opslag als enig
negatief (groothandel wél positief).
 Groothandel als enige positief t.a.v. personeelssterkte! Afname
vooral voorzien in bouwsector, minder in de overige sectoren (relatief
minste afname in dienstensector).
 Groothandel als enige positief t.a.v. investeringen in 2012.
Detailhandel op de nullijn, industrie iets daaronder. Bouw zwaar
negatief.

4. Conjunctuurenquête Nederland (COEN)
Provincies
 De omzetverwachting is in alle delen van Nederland negatief.
Het beeld is in Noord-Brabant/Limburg, Groningen en Zuid-
Holland/Utrecht minder pessimistisch dan elders.
 In een band van zuidwest (incl. NB en ZH) naar noordoost
Nederland bestaat er optimisme over de export. Elders is men
licht negatief.
 Samen met Noord-Brabant en Groningen/Friesland heerst in
Zuid-Holland wat minder pessimisme t.a.v.
personeelsomvang dan elders.
 Ook t.a.v. de investeringen (voor heel 2012) is het sentiment
(licht)negatief, maar beter dan in Zeeland, Flevoland,
Overijssel en Friesland.

5. COEN: Nederland vs. Rijnland
 Beeld van de deelregio’s: Duin- en Bollenstreek (groen),
Leidse agglomeratie (oranje) en Alphense regio/Rijnstreek
(paars)

6. COEN: Nederland vs. Rijnland (deelregio’s
nog invullen!!)
Ondernemersvertrouwen 1ste
kwartaal 2012
20 15,8
10
0
-10
-20
-22,2
-27,4 -26,9
-30 Rijnstreek Duin- en Bollenstreek Leidse agglomeratie Nederland

7. COEN: Nederland vs. Rijnland
Verwachting omzet 1ste kwartaal
2012
35
30 30
27 24 26
25 22
20 16 17
15 12 15
% 10
bedrijven 5 2 4
0 0
-5 -4
-10 -8 -9
-15 -18
-20 Rijnstreek Duin- en Leidse Nederland
Bollenstreek agglomeratie
Stijgen Dalen Saldo st/dl Saldo kw.4

8. COEN: Nederland vs. Rijnland
Verwachting export 1ste kwartaal
2012
25
20 18 21
1615 15 1817
15 14 13
% 10 9 7
5 4
bedrijven 0 1 11
-5
-10 -10
-15 Rijnstreek Duin- en Leidse Nederland
Bollenstreek agglomeratie
Stijgen Dalen Saldo st/dl Saldo kw.4

9. COEN: Nederland vs. Rijnland
Winstgevendheid 4de kwartaal 2011
35 32 32
24 25 27
25
15 11 14
% 8
bedrijven 5
-5 -8
-15 -13
-17
-21
-25 Rijnstreek Duin- en Leidse Nederland
Bollenstreek agglomeratie
Stijgen Dalen Saldo st/dl

10. COEN: Nederland vs. Rijnland
Verwachting investeringen 2012
t.o.v. 2011 (peiling in 1ste kw. 2012)
30 29
25 24 23
20 17 1718
15 14 15
% 10 7
bedrijven 5
0 -1
-5
-10 -8
-15 -15
Rijnstreek Duin- en Leidse Nederland
Bollenstreek agglomeratie
Stijgen Dalen Saldo st/dl

11. COEN: Nederland vs. Rijnland
Verwachting personeelssterkte 1ste
kwartaal 2012
30 27
25
20 1619 21
1818
15
% 10 8 10
5
bedrijven 0 0
-5 -3-2 -5 -5
-10 -11-9
-15
-20 Rijnstreek -19
Duin- en Leidse Nederland
Bollenstreek agglomeratie
Stijgen Dalen Saldo st/dl Saldo kw.4

12. Samenvatting en conclusie 1ste kwartaal
2012 (1)
 Landelijk is het ondernemersvertrouwen fors negatief en staan
de omzet, de personeelsbehoefte en winstgevendheid onder
druk. De verwachtingen t.a.v. de export zijn echter (licht)
positief.
 Landelijk doet de groothandel het relatief goed, de bouw
ronduit slecht.
 Het bedrijfsleven in de provincie Zuid-Holland doet het naar
verhouding niet slecht.

13. Samenvatting en conclusie 1ste kwartaal
2012 (2) - regionaal
 Het ondernemersvertrouwen in de Duin- en Bollenstreek steekt
opvallend positief uit boven de rest van Rijnland (m.n. L. Aggl!).
 De omzetverwachting van het bedrijfsleven in de DB-streek is ook
relatief gunstig en steekt scherp af tegen de Rijnstreek.
 Optimisme in Rijnland rond export; in Leidse Aggl. gematigd positief.
 Winstgevendheid punt van zorg, met name buiten de Rijnstreek.
 Fors uiteenlopende investeringsverwachtingen (negatief Rijnstreek,
positief Duin- en Bollenstreek).
 Verwachting personeelssterkte in Leidse Aggl. scherp onder overig
Rijnland.