More Related Content
Similar to An introduction to co-founders and startup contracts (20)
An introduction to co-founders and startup contracts
- 3. 3
قراردادکسبوکار
کار و کسب
آپاستارت
معنی به ،
ایده یک
جدید
کس برای
ب
و
کار
،محصول ،سرویس شامل که است
یا
فروش نوآورانه طرح
می
باش
رقابتی مزیت ایجاد به منجر که د
شو
د
.
کار و کسب مفهوم
ًاضمن
شامل
فکری اموال و فناوری
د که
ر
کار به ایده یک تکمیل یا و توسعه ،اعمال ،ایجاد
می برده
شوند
می نیز
گردد
.
در غالبا
نامهتوافق
گذاریسرمایه قراردادهای و بانیانهم
،
قالب در تیم کار و کسب
قرارداد پیوست
م داده توضیح
شودی
.
نی تغییر قابل هاآن توافق بدون بانیانهم کار و کسب
ست
.
- 4. 4
آپ
تاستار
:
شرکتنوپا
شده معنی بدینگونه وبستر لغات فرهنگ در آپاستارت
:
آپاستارت
ک یک
و سب
جدید کار
است
a new business)
(
آمریکا کوچک کارهای و کسب مرکز توسط آپاستارت تعریف
USSBA
:
و کسب
ًاعموم که کاری
تکنولوژی محور حول
و گرفته شکل
باالی رشد پتانسیل
ی
دارد
.
توسط آپاستارت
بلنک استیو
شده تعریف اینگونه
:
جس در که سازمانی
یک تجوی
که کار و کسب مدل
تکرارقابل
و
پذیرمقیاس
است گرفته شکل باشد
.
توسط آپ استارت تعریف
ریس اریک
:
یک آپاستارت
انسانی نهاد
ک است
برای ه
و به دارد وجود باالیی ابهام که شرایطی در جدید خدمت یا محصول یک ارائه
جود
است آمده
.
ویکیپدیا در مندرج تعاریف
:
نوپا شرکت
شرکت یا
نوآفرین
یا
بازرفری
نی
نت در و تازگی به ًالمعمو که شودمی گفته کار و کسب یا شرکت یک به
یجه
نوآور حلیراه تولید جهت در و ،دارد سریعی رشد ،استشده ایجاد کارآفرینی
و انه
استگرفته شکل بازار در نیاز یک رفع برای پذیردوام
.
- 5. 5
آپ
تمثالیازيکاستار،بوک
سفی
و شد متولد زاکربرگ مارک ذهن از دانشگاه دوران در بوک فیس
ه دانشگاه دانشجویان به محدود ابتدا در بوک فیس به دسترسی
اروارد
بود
.
را بوک فیس کار و کسب مدل خواستمی زاکربرگ ،حال این با
تا گرفت تماس خود هایدانشگاهیهم با ،رو این از و دهد گسترش
کنند کمک او به کار همین برای
.
مک اندرو ،مسکوویتز داستین ،ساورین ادواردو مذکور دانشجویان
بودند هیوز کریس و ،کالوم
.
زاکربرگ به نفر چهار این
(
بانی
)
اصل های مسئولیت و ،پیوسته
به را ی
عنوان به نتیجه در گرفتند عهده
بانیان
مه
اج های رسانه بستر
تماعی
شدند شناخته
.
- 6. 6
"
بانی
مه
"
فارسی ترجمه برای
Co-founder
این برای مختلفی عبارات از
است شده استفاده موجودیت
:
هم
-
بانیهم ،گذاربنیانهم ،گذارپایه
(
ک
در ه
اصطالح از ارائه این
بانی
مه
شد خواهد استفاده
)
عبارات این از برخی
باشندمی
.
بانی
مه
دیگر افراد کمک با که میشود اطالق حقیقی شخصی به
یک ،
کندمی اندازی راه را دیگری تجاری فعالیت هر یا شرکت
.
مش تمایز هیچ زیرا باشد کنندهگیج است ممکن تعریفی چنین
بین خصی
بانی
(
گذارپایه
/
اصلی ایده دارنده یا موسس
)
و
بانیهم
(
بنیانگهم
ذار
)
گزی عنوان به را حالت دو هر گرفتن اشتباه احتمال و کندنمی ایجاد
اینه
دارد وجود یکدیگر برای دیگری
.
بانی
تمايزبین
بانی
موه
بانی
(
اولیه گذارپایه
/
گذاربنیان
/
founder
)
ایده که است کسی ًالمعمو
دارد تجارت از مشخصی
.
کافی انسانی و مالی منابع از است ممکن اما
آن تحقق برای الزم های مهارت از حتی یا نباشد یا باشد برخوردار
نباشد برخوردار
.
،دیگر سوی از اما
بانیهم
که است شخصی
بانی
(
گذارپایه
اولیه
/
ش
خص
ایده دارای
)
کند می همراهی کار و کسب تأسیس در را
.
- 7. 7
نامهياقرارداد؟
متفاه
تفاهم
نامه
(
یا
قرارداد
)
تضمین و مشخص ،بانیانهم
کننده
آینده
کسب
یا حیات و وکار
ممات
راه ابتدای همان از را آن
خواه
د
بود
.
تفاهم
بانیانهم نامه
،
بین
موسسین
اص کار و کسب یک
ًاطالح
تفاهم این طریق از و شودمی امضا و تنظیم نوپا
میز ،نامه
ان
میزان و مشارکت
سهام
اعضای از هریک
موسس
خواه تعیین
د
شد
.
تفاهم از
هم نامه
ب
ا
هاینام با نیان
میشود یاد هم ذیل
:
،بانیانهم قرارداد
توافق
،بانیانهم نامه
،موسسین قرارداد
Hackathon Collaboration Agreement
Co-founders Agreement
Founders Agreement
- 8. 8
بانیان
مماهیتقرارداده
بانیانهم قرارداد شد گفته که طورهمان
(
co-founders
agreement
)
در باید و است مشارکت قرارداد از نوعی
،مشابه قراردادهای نمونه به رجوع بر عالوه آن تنظیم زمان
گردد تنظیم ایران تجارت قانون و مدنی قانون مطابق
.
م که اختالفاتی بینیپیش اساس بر قرارداد این شروط
مکن
گرددمی تنظیم ،شود ایجاد بانیانهم میان است
.
قرار این
داد
دهد پوشش همکاری طول در را طرفین روابط کلیه باید
.
نکته
:
موسسی قرارداد یا و بانیانهم قراردادهای نمونه از
ن
مذاکرات چارچوب طراحی برای راهنمایی جهت باید صرفا
ب بایستمی ربطذی طرفین و شود استفاده بانیانهم
ر
دارند که هاییچالش و خود کار و کسب ماهیت اساس
نمایند تنظیم را خود خاص بانیانهم قرارداد
.
- 9. 9
آپ
تگذارياستار
هانواعقراردادهايسرماي
1
-
گذاريسهامی
هقراردادسرماي
(Equity)
از
رایج
انواع ترین
استارت در گذاریسرمایه قراردادهای
هااپ
محسوب
شودمی
.
استارت اختیار در ایسرمایه قراردادها از نوع این در
اپ
(
بانی
)
قرار
گرفته
در و
گرددمی واگذار گذارسرمایه به سهامی آن عوض
.
ًالمث
3۰۰
سرمایه میلیون
برای
۶
و شده گذاشته اختیار در ماه
3۰
منتقل گذارسرمایه به سهام از درصد
شودمی
.
2
-
قراردادقرضقابلتبديلبهسهام
(Convertible)
در
نوع این
قرارداد
،
عوض در و شده اخذ قرض قالب در گذارسرمایه از مبلغی
پ را سرمایه یا ،بعدی سرمایه جذب در که داشت خواهد اختیار گذارسرمایه
س
سهام شرکت در اینکه یا و بگیرد
شود دار
.
قیمت که است ذکر به الزم
سهام
شودمی تخفیف شامل نظر مورد
.
قرارداد از نوع این
برای
اعضا که است مناسب زمانی
ی
استارت
معتقدن اپ
د
ارزش
استارت به نسبت مدنظرشان گذاری
اپ
،
ارزش از باالتر
پیش گذاری
نهادی
ارزش با توانندمی ادامه در و است گذارسرمایه
سرمایه جذب باالیی گذاری
کنند
.
میان مشترکی منفعت ،حالت این در
بانی
و
بانیهم
دارد وجود
.
- 10. 10
گذاري
هانواعقراردادهايسرماي
(
ادامه
)
3
-
گذاري
هقراردادسرماي
(Royalty)
فروش به منتهی بسرعت که کاری و کسب برای قرارداد نوع این
شوندمی
است مناسب
.
استارت در گذاریسرمایه قراردادهای مدل این
گذاریسرمایه برای هااپ
در
و کسب
کارهای
ی
جمله از
سخت محصول یک ساخت
افزاری
مناسب
بود خواهد
.
از دارد حق و گرفته سهام اشسرمایه ازای در گذارسرمایه
محل
فروش
محصول
،
تعی پیش از قیمتی با را سهام آن ازای در و نموده برداشت
ین
به ،کند برآورده را سود از گذارسرمایه انتظار مورد نرخ که شده
با
نی
نماید مسترد
.
هم و شده برآورده سود از گذارسرمایه انتظار مورد نرخ هم کار این با
به سهام
بانی
ب
از
می
گردد
.
از ترخالقانه و جدیدتر نسبتا قرارداد از نوع این
انواع
بوده دیگر
با و
دارد بیشتری تطابق قابل تجارت قانون
.
- 11. 11
بانیاندرقرارداد
ملزوممعرفیدقیقه
قرارداد
می
نماید توصیف را توافق طرفین خوبی به بایست
.
بعض
ی
افراد
،
استارت اولیه ایده بودن دارا علیرغم
آ
پ
،
خود نام با حضور به تمایلی
ندارند
:
این در
صورت
بای
د
طر میان که ای جداگانه قرارداد با فرد نماینده
فین
می منعقد
هم عنوان به شود
ب
ا
گردد معرفی نی
.
مجموعه در دیگری فرد جای به است قرار اگر
فوق قرارداد باشید ای
مسئولیت در تاثیری
ندارد شما های
.
یک حضور صورت در همچنین
هم میان در حقوقی شخص
ب
ا
نیان
،
می
ن شرکت آن نماینده بایست
یز
گردد معرفی
.
در معرفی بخش
قرارداد
بمی
ایست
گیرنده دربر
افراد کامل اطالعات
ا
ز
جمله
دقیق پستی آدرس ،ملی کد
(
نیاز صورت در ابالغ برای
)
پس و
ت
هم کلیه تماس شماره و الکترونیکی
ب
ا
نیان
باشد
.
- 13. 13
ها
پمواردتوافقطرفیندراستارتا
مدیر تعیین
کار و کسب
(
شر ثبت زمان در که فردی
کتها
گرددمی انتخاب مدیرعامل عنوان به
)
کار و مدیرکسب اختیارات
رأسا تواندمی که مواردی یا
در
نماید گیریتصمیم آنها مورد
)
کلیدی هایگیری تصمیم
نی و آن مصادیق تعیین و
ز
نحو چه به جاری هایگیریتصمیم
(
آرا اکثریت
/
اتفاق
آرا
)
میگیرد؟ صورت
تعیین
حقوق و سمت
ت و وظایف تبیین و بانیانهم
عهدات
آنها
قصد بانیانهم از یکی صورتی در
شراکت از خروج
داش
ته
میاف آپاستارت و کار و کسب برای اتفاقی چه ،باشد
تد؟
- 14. 14
نقشهراهتوافق
هم
ب
ا
نیان
و قرارداد تنظیم برای
پیشازمراجعهبهوکیل
،
می
زیر موارد خصوص در بایست
هم با
مذاکره
باشند کرده
:
1
-
استارتاپ اندازی راه در طرفین از یک هر اهداف تعیین
2
-
طرفین از یک هر شخصی اهداف تعیین
3
-
موص اهداف به دستیابی برای الزم زمانی دوره تعیین
وف
4
-
محصول توسعه و رشد استراتژی تعیین
5
-
اولویت خصوص در توافق
اولویت و شخصی های
های
استارت به مربوط
اپ
(
ب اهداف خصوص در که صورتی در
ه
یا ،نرسند توافق
اینکه
درمی چگونه
چه در که یابند
زمانی
می اهداف آن به
رسند
)
۶
-
محصو به دستیابی روش
ل
- 15. 15
نقشهراهتوافق
(
ادامه
)
هم
ب
ا
راه در همکاری شروع آغاز زمان در نیان
و کسب اندازی
،نظرشان مورد کار
الزم
است
یک
مچش
اندازمشترک
بر
ای
آینده
استارت
اپ
باشند داشته
.
آوردهطرفین
:
از یکی طرفین نقدی غیر آورده تعیین
است بانیانهم قرارداد در مندرج مهم شروط
.
سها از بخشی
م
ی تخصیص بانیانهم به موصوف آورده اساس بر طرفین
افته
است
.
می
آورده بایست
بانیانهم از هریک
تبیی دقیق نحو به
شود ن
.
هم از یکی آورده مثال عنوان به
ب
ا
است ممکن نیان
دانش
فنی
و
تعهدبهخدمت
باشد وی ساله چند
.
- 16. 16
آپ
تبانیاناستار
مارکانقرارداده
موارد
در ًاقطع باید ذیل
تفاهم
نامه
هم
ب
ا
نیان
شده مالحظه
ب
اش
ن
د
:
1
-
مشخصات
هم
ب
ا
نیان
(
Co-founder details
)
2
-
شرح
پروژه
(
Project description
)
3
-
تقسیم
اولیه سرمایه تسهیم و حقوق
(
Equity Breakdown
&
Initial
Capital Contributions
)
4
-
از هریک های مسئولیت و نقش
هم
ب
ا
نیان
5
-
گیری تصمیم و مدیریتی حقوق
(
Managing
&
Approval rights
)
۶
-
معنوی مالکیت و محرمانگی ،رقابت عدم
(
Non-compete,
Confidentiality
&
Intellectual Property
)
7
-
مدیران عزل و انحالل ،گیری کناره
(
Resignation, Dissolution
&
Removal of directors
)
- 17. 17
زمانآغازمشارکت
شرکت ثبت به اقدام راه آغاز همان از نباید ًاالزام هاآپاستارت
را شرکت ثبت عدم از ناشی های ریسک صورت هر در اما ،نمایند
هم به نیز بانیانهم قرارداد و گرفت درنظر نحوی به بایستی
ین
گرددمی تنظیم منظور
.
واقع در
بانیان
و
بانیان
مه
صاحب از اعم
(
صاحبان یا
)
و ایده
پ حتی یا کار و کسب اندازی راه به تصمیم زمان از ،گذارسرمایه
یش
پایبن نظیر کار و کسب آینده خصوص در هایینگرانی ،آن از
به دی
داشت خواهند ایده سازیپیاده نحوه و دادند قول آنچه
.
بسیاری اما
دلیل به ابتدا در نوپا کارهای و کسب بانیانهم از
صمیمان جو
ه
که ای
ندارند هاآن ابراز به تمایلی ،دارد وجود
.
دانست باید
انعقاد زمان
بانیانهم قرارداد
هم آغاز از پیش دقیقا
کاری
است کار و کسب و اپاستارت اندازیراه در
.
- 18. 18
ها
توظايفومسئولی،ها
شنق
باید
نقش
همه
شد روشن ًالکام ایشان وظایف همچنین و شرکت در موسسین
ه
و
نماند باقی مورد این در ابهامی
:
1
.
مديراجرائی
:
(
Chief Executive Officer (CEO
:
استراتژی ،اجرایی مدیر
تعیین را شرکت
و
خواه گیریتصمیم ارشد تیم تشکیل و استخدام مورد در
کرد د
.
او
وظایف
نهایی گیریتصمیم
،
منابع از استفاده
ا ،شرکت استراتژی تعیین و
و ستخدام
دارد عهده بر را امور همه به نسبت پاسخگویی و ،ارشد تیم تشکیل
.
2
.
مديرعملیاتی
:
(
Chief Operating Officer (COO
:
وظیفه
روند بر نظارت
هایفعالیت و امور
شرکت
دارد را
.
مدیریت را هافعالیت جزئیات ،واقع در
و نموده
ی است رسیده خود اهداف به ،شده مشخص مدت در شرکت آیا که کندمی بررسی
ا
خیر؟
رود می پیش صورت چه به شرکت در کارها روند اینکه بر عملیاتی مدیر
کندمی نظارت
.
3
.
مديرمالی
:
(
Chief Financial Officer (CFO
:
از را مالی امور مدیریت
کرد خواهد مشخص مالی منابع هزینه روش کردن مشخص طریق
.
ب بودجه تعیین
ر
مالی مدیر عهده
و بوده
تعیین ،کردهزینه استراتژی و بودجه تعیین طریق از
کندمی
شود انجام مخارجی چه
.
ش مالی سیستم سالمت تضمین و عملکرد عبارتی به
رکت
اوست برعهده
.
- 19. 19
ها
توظايفومسئولی،ها
شنق
(
ادامه
)
4
.
مديرکل
:
President
:
شودمی باعث و است مبهم حدی تا کل مدیر وظایف
نکنند قلمداد ضروری را آن هاآپاستارت برخی
.
مثل کل مدیر گویندمی برخی
یک
یا و کندمی کنترل را کارکنان عملکرد یا و کندمی عمل انسانی منابع مدیر
مسائل
کندمی مدیریت را استراتژیک و مالی
.
داننمی اجرائی مدیر همانند را آن برخی
اما د
کوچکتر های شرکت برای
.
به نیاز کامل پوشش برای شرکت یک آیا اینکه تشخیص
CEO
یا
COO
،نه یا دارد
است شرکت اعضای خود عهده بر
.
اعتقاد به
برخی
،
کل مدیر وظایف
آاستارت در
پ
برخی و است مبهم
م نیز
عتق
دن
د
که
استارت
آپ
ًالاصو
ندار کل مدیر به نیازی
د
.
5
.
مديربازاريابی
:
(
Chief Marketing Officer (CMO
امور مسئولیت
م تولید ،محصول فروش ،بازار وضعیت و دارد برعهده را بازاریابی و مارکتینگ
و حصول
دارد نظر زیر را مشتری جذب برای محصول تبلیغ
.
۶
.
مديرتکنولوژي
:
(
Chief Technology Officer (CTO
را تکنولوژی مسیر
جه از را شرکت و کندمی تبدیل شرکت استراتژی به را آن و کرده شناسایی
ت
کندمی رسانی روز به تکنولوژیک
.
تآی فضای با شرکت یک کهصورتی در
و ی
حیا تکنولوژی مدیر به آن نیاز باشد داشته تنگاتنگی رابطه تکنولوژی
بود خواهد تی
.
- 20. 20
موارديکهنیازبهتايیدمديرعاملدارد
1
-
شرکت ورشکستگی اعالم
2
-
سرمایه؛ و کار و کسب واگذاری یا شرکت کردن منحل
3
-
فکری هایدارایی واگذاری
(
معنوی
)
عالم ،ایده مانند شرکت
ت
و تجاری
…
؛
4
-
بده هر یا شودمی دریافت شرکت طرف از که وامی گونه هر
ی
شد؛ خواهد ایجاد شرکت برای که
5
-
اعض یا موسسین با دیگری قرارداد نوع هر امضای و تنظیم
ای
موسسین؛ از هریک فامیل یا هاآن خانواده
۶
-
مقدار؛ هر به فرد هر برای سهم افزایش
7
-
شرکت؛ در جدید عضو قبول
8
-
هم قرارداد اصالح
ب
ا
نیان
- 21. 21
مالکیتهايفکري
•
انتقال نحوه تعیین
اموال مالکیت
ش ثبت شرکت به مشارکت
ده
•
نحوه تعیین
فکری اموال اداره
شرکت ثبت از قبل کار و کسب
•
ثبت از پیش
استار
آت
پ
کار و کسب به مربوط اموال ،شرکت قالب در
است شده ثبت موسس چند یا موسسین از یکی نام به
.
صورت در
که ی
باشدمی کار و کسب و موسسین کلیه به متعلق واقع در
.
بناب
راین
را موضوع این طرفین که باشد شرطی متضمن بایستی قرارداد
بپذیرند
انحالل یا شرکت ثبت صورت در را کار و کسب اموال وضعیت و
نمایند مشخص شرکت ثبت از پیش مشارکت
.
مالکیت ساختار
(Ownership Structure)
▪
هم از یک هر سهم درصد
ب
ا
نیان
▪
سهام نوع تعیین
▪
هم آیا
ب
ا
دارای نیان
سهامممتاز
نیز
هستند؟
- 22. 22
سرمايهپذيريوسرمايهگذاري
،آپاستارت موسسین قرارداد یا بانیانهم قرارداد
قراردادمشارکتمدنی
شودمی محسوب
.
در آنها نقدی آورده ویژه به طرفین آورده بایستمی لذا
شود مشخص قرارداد
.
•
اند؟داده اختصاص کار و کسب برای نقدی سرمایه بانیان آیا
•
اخت کار و کسب به برابر صورت به نقدی سرمایه بانیانهم آیا
صاص
اند؟داده
•
گردد؟می تامین چگونه ،سرمایه بر مازاد کار و کسب هزینه
•
سرمایه کردهزینه
(
کار و کسب بودجه
)
است؟ صورت چه به
چ و گردیده تعیین نحو چه به وکارکسب سرمایه که شود مشخص باید
گونه
شود؟می هزینه
دارد وجود اختالف بانیانهم میان سرمایه پذیرش در ًالمعمو
.
شر از بعضی
و کا
ندارند اعتقادی ریسک پذیرش به چندان بانیانهم
ش را سرمایه پذیرش ،ها اپاستارت سریع رشد به توجه با ای عده ،مقابل در
رط
دانندمی الزم
.
- 23. 23
تعیینارزشسهاموسود
مالح با موسسین قرارداد و بانیانهم قرارداد در سهام انتقال و نقل
ظات
شرایط ًالمث ،است همراه هاییمحدودیت و
سهام وستینگ
(
ادا در که
مه
آمد خواهد
)
،شده توافق و مشخص مواردی در صورت هر در اما ،
نمایند منتقل را خود سهم توانندمی بانیانهم
.
س گذاریارزش مکانیسم بایستی ،هم سهم انتقال امکان صورت در
هم
شود تبیین قرارداد در نیز استارتاپ
.
تقسیمسود
هزین ابتدا که است صورت این به بانیانهم بین
که هاییه
پ و شودمی کسر شرکت سود از اندکرده پرداخت موسسین از هریک
س
شد خواهد تقسیم گذارانسرمایه تمام میان ماندهباقی سود ،آن از
.
ایده مالک
داشتن یا بودن
ارتباطات
یا
تجربه
و
بیشتر دانش
ی
ا
از برخورداری
اجتماعی ارتباط
س بر تاثیرگذار موارد از بخشی ،باال
هام
شرکا کننده محدود شرایط تنظیم به منجر که است بانیهم هر
گرددمی
.
- 24. 24
حلوفصلاختالفات
ا کندنمی استقبال اختالفات از آپیاستارت هیچ که این علیرغم
وجود ما
مب اختالفات فصل و حل با مرتبط موضوعات تعدد و قضایی نظام
آن ین
ک مشکالتی واسطه به ها شرکت و افراد از بسیاری ساالنه که است
در ه
به و نموده شکایت یکدیگر از شوند می مواجه آن با تجاری مسیر
دنبال
هستند خسارات دریافت
.
فصل و حل به مربوط موارد بایستی بانیانهم کلیه فرض این در
و نموده بینی پیش خود قرارداد در را اختالفات
و فصل و حل شروط
داوری
بگنجانند قرارداد در را
.
بین پیش قراردادها تمامی در که است مواردی جز اختالف حل فرآیند
ی
گرددمی
.
برا داوری روش سراغ به طرفین اصوال قراردادها اینگونه در
ی
فردی انتخاب صورت به تواندمی که روندمی اختالف فصل و حل
ان برای فرآیندی تعیین یا مشخص مرجع یا داور عنوان به مشخص
تخاب
باشد آینده در داور
.
خود در قراردادی بند یک صورت به یا داوری روش سر بر توافق این
صورت به یا و شودمی ذکر قرارداد
یک
قراردادداوريجداگانه
منعق
د
شودمی
.
ی مانند اصلی قرارداد که سبک این به هایی نامه تفاهم در
ک
اکتفا داوری بند تعیین به اصوال نیست طوالنی نفتی قرارداد
شودمی
.
- 25. 25
انحاللمشارکت
دارد زیادی اهمیت ،مشارکت انحالل خصوص در شرطی اختصاص
.
این در
نمایند توافق زیر موارد خصوص در طرفین بایستی شرط
:
•
بانیانهم مشارکت خاتمه موارد
•
تکل باشد همکاری انحالل خواهان طرفین از یکی که صورتی در
یف
چیست؟
•
رس توافق به مشارکت انحالل خصوص در طرفین که صورتی در
،یدند
کند؟ کار راسا ایده روی تواندمی طرفین از یک هر
•
چ به کار و کسب معنوی های دارایی خصوص به ها دارایی ارزیابی
ه
است؟ نحو
•
است؟ چگونه انحالل زمان در مشارکت هایدارایی تقسیم
سهم انتقال و نقل
–
گذارانبنیان هم سهام انتقال در محدودیت
-
گذارانبنیان هم سایر سهم خرید در اولویت
- 28. 28
وستینگ
:
آپ
توجهتمايزشرکتواستار
تشکیل برای
شرکتتجاري
ب یا نفر دو معموال که شرکا از ایعده ،
یشتر
خ آورده نسبت به و دهندمی اختصاص شرکت به را ایسرمایه ،هستند
ود
شمی شرکت سهام مالک باشد غیرنقدی یا نقدی سرمایه تواندمی که
وند
.
دارای ،آن اولیه سرمایه به توجه با شریک هر سهام ،تجاری شرکتهای در
افزایش آن ارزش است ممکن زمان مرور به که است مشخصی اسمی ارزش
یابد
.
یک در اما
اپ
تاستار
ن وجود اصال یا بوده ناچیز نقدی سرمایه معموال
دارد
.
ارزشی هیچ شرکت تاسیس زمان در شریک هر سهام ،دیگر عبارت به
تب محصول به ایده وقتی تا و است ناچیز بسیار آن ارزش یا نداشته
دیل
کسی نگرفته قرار خود مخاطبان عموم استقبال مورد محصول و نشده
کند پرداخت پولی اپاستارت آن سهام خرید برای نیست حاضر
.
بزرگترین
سرمايه
اپاستارت هر
ايده
مح به شرکا تالش با که است آن
صولی
شمی اپاستارت شرکت سهام شدن ارزشمند باعث و شده تبدیل کاربردی
ود
.
- 29. 29
وستینگسهامچیست؟
ابزارهای از یکی
تنظیم
قرارداد
منظور به
حفظ
کا تیم اعضای
رآفرین
به مربوط شرط از استفاده ،تأسیس تازه شرکت در
«
تخصیص
سهام تدریجی
»
(
سهام وستینگ یا
)
است
.
وستینگ
از عبارتست
يکشرطضمنعقدکهبهموجبآن
بانیانيک
مه
شرکت
نوپامتعهدوملتزممی
شوندتامد
ت
معینیرابهفعالیتدراستارتاپپرداختهوپیشاز
س
پري
شدن
آن
،
همکاري
راقطع
ن
کنند
.
ب
ه
موجب
این
زمان طی بانیهم هر سهام کل ،شرط
ب خاصی بندی
ه
کامل مالکیت
(
مستقر
)
وی
در
آیدمی
میانه در که صورتی در و
کار
بخش ،باشد داشته همکاری ترک قصد بانیانهم از یکی
ی
س از
هام
تملک سایرین توسط وی
شده
آ الباقی و رسیده فروش به یا
به ن
گرفت خواهد تعلق وی
.
سهـام تخصیص واقع در وستینگ
کنمی تنظیم ایگونهبه را
د
که
بانیان
کاهش را ریسک ،نماید محافظت یکدیگر بـرابـر در را
داده
و
نگرانی تنها که دهد اجازه
آنه
استارتاپ پیشرفت ا
ش
باشد ان
.
- 30. 30
وستینگوسهامتشويقی
تشویقی سهام
یا
Option Pool
برای سازوکاری واقع در
ایجاد
انگیزه
و
اشتیاق
جهت در
ماندگاری و حفظ
ب کارکنان بیشتر چه هر
ا
ای تا است هاآن بیشتر چه هر فعالیت و سازمان یا شرکت یک ارزش
ن
خ تخصص از و شوند همراه شرکت با طوالنی زمان مدت طی کارکنان
ود
م راستا این در تا کنند استفاده سازمانی اهداف به دستیابی برای
وجبات
شود فراهم پیش از بیش سازمان یک پیشرفت و رشد
.
بانیان
ابتدا از ًالمعمو تجربه با بانیانهم و
1۰
تا
15
اولیه سهام از درصد
تشویقی سهام عنوانبه را آپاستارت
ESOP
کارکنان به اختصاص برای
اختصاص سهام و کنندمی حفظ شرکت آینده کلیدی
اف به یافته
راد
ق مالکیت به شرکت در تالش و فعالیت سال چندین طی کلیدی
طعی
آن
آیدمی در ها
.
اصطالح در آیدمی در فرد مالکیت به سهام این کهزمانی هایدوره به
"
صخره
"
یا
Cliff
و تدریجی مالکیت انتقال فرایند این و گویندمی
بر
،شده توافق کلیدی هایشاخصه مبنای
وستینگ
Vesting
دارد نام
.
کس رشد وابستگی میزان به توجه با ًالمعمو وستینگ زمانی دوره
کار و ب
تصمیم و ارزیابی نظر مورد فرد به
می گیری
شود
.
- 31. 31
نکاتمهمدرتنظیمقراردادوستینگ
1
-
بانیان
ممعرفیه
میز و شودمی تنظیم آن برای وستینگ قرارداد که وکاریکسب ،
سهام ان
هاآن
:
حاکمی محدودۀ تا است مذکور موارد تعیین ،وستینگ قرارداد تنظیم بدیهیات از
ت
نماید مشخص دقیق نحو به را وستینگ قرارداد
.
2
-
گرفتنسهامدررهنشرکت
آزاد مواعد و کلیف دورۀ تعیین و سهام تخصیص نحوۀ ،
سازی
سهام
:
هایبازه در آن تدریجی آزادسازی و بانیانهم سهام گرفتن رهن در طریق از مهم این
گیردمی صورت مقرر زمانی
.
3
-
هاودرجتخلفاتی
تاعمالمحدودي
یا تمام دریافت از بانیانهم محرومیت موجب که
گرددمی خود سهام از قسمتی
:
بانیانهم مؤثر و مستمر فعالیت تضمین باعث ،امر این
و
رع به ملزم و تشویق را هاآن و شده بانیانهم سایر حقوق حفظ و وکارکسب پیشرفت
ایت
نمود خواهد آینده در بیشتر سودهای کسب و سهام تملک جهت کاری اصول
.
4
-
بینیشرايطغیرعادي
شپی
بانهم یا وکارکسب برای است ممکن که اتفاقاتی و
رخ یان
دهد
:
بپیش از خارج که نامطلوبی موارد برای احکامی تا شودمی موجب دوراندیشی این
ینی
ب نسبت کاملی پوشش دارای قرارداد و باشد داشته وجود دهد رخ است ممکن بانیانهم
ه
باشد احتمالی حوادث
.
5
-
تعیینراهحلبراياختالفات
:
مف اجرای یا تفسیر نحوۀ در اختالف بروز صورت در
اد
گیرینتیجه عدم صورت در اما است آلایده حل راه بانیانهم میان سازش و مذاکره ،قرارداد
ش بینیپیش باید که است هاییگزینه قضائی مراجع یا داوری به توسل ،مذاکرات از
ود
.
- 32. 32
شیوهتنظیمشرطوستینگدرقرارداده
ا
شرایط تنظیم
است ممکن
به
از یکی
شکل
های
باشد زیر
:
هم هر سهام کل
م به ولی شود منتقل وی به یکباره به بانی
وجب
شرط
vesting
ای شرکت یا دیگر شریک به طرفین از کدام هر
ن
می را اختیار
میزان بتواند شرکت از خروج صورت در تا دهند
برساند فروش به و نموده دریافت را وی سهام از مشخصی
.
مخ کشورهای قوانین و طرفین خواست به توجه با است ممکن
تلف
ط است ممکن مثال ،شود تنظیم مختلفی طرق به شرط این
رفین
از پیش بانیانهم از کدام هر اگر تا نمایند توافق
ی سال یک
سه ا
نگیرد تعلق وی به سهامی هیچ ،شود خارج شرکت از سال
(cliff)
ساع هر ازای به بانیهم هر که شود توافق چنین است ممکن یا
ت
،شرکت در کار
مثال
شود خود سهام از هزارم ده یک مالک
.
(
option pool
)
- 33. 33
روشمحاسبهوستینگ
س تمام که است این هااستارتاپ در گذاریسرمایه برای گذارانسرمایه از بسیاری شرط پیش
هاییهام
کارآفرین تیم مالکیت در که
(
استارتاپ اصلی موسسین
)
فرآیند مشمول دارند قرار
"
تخص
یص
تدریجی
"
شوند
.
استارت های شرکت در ًاغالب
هم هر ،اپ
زمانی بازه طی بانی
4
صاحب تواند می ساله
شود خود سهام کل
.
البته
می
را آن از بیشتری یا کمتر زمانی بازه توان
و گرفت نظر در
چنی
مدت ن
زمانی
قطعی
نیست
.
ترینرایج از یکی در
فرمول
برای ها
نوپا هایشرکت
،
ًالمعمو
ساله یک دوره یک
(
بنام
ی صخره
ا
cliff
)
دوره این امتیازات و حقوق از قسمتی تخصیص از بعد و شودمی گرفته نظر در
ساله یک
به
کارآفرین
بانیهم یا
،
شودمی گرفته نظر در سال چهار پایان تا ماهانه صورت به فرمول این
.
،دیگر عبارت به
هم هر سهام کل
بانی
به
48
که شود می تقسیم قسمت
12
سال پایان در آن قسمت
یافته تخصیص وی به اول
شود می ثابت و مستقر سهام از میزان آن بر فرد مالکیت و
.
آن از
در پس
ماه هر پایان
یک
قسمت
از
3۶
باقیمانده قسمت
آن به
بانیهم
تخصیص
می
یا
بد
.
پس
هم ًالاصو فرضی چنین در
در ها بانی
پایان
اول سال
25
%
گذشت با ،نموده دریافت را خود سهام
دوم سال
5۰
%
می را خود سهم
،گیرند
75
%
یافت تخصیص ها آن به سوم سال شدن سپری با سهام
ه
و
شدن طی با نهایتا
4
مالک ،تمام سال
قطعی
1۰۰
%
خود سهام
بود خواهند
.
اما
شرط وجود
ًااصطالح
دوره
صخره
(
Cliff
)
را
داشت دور نظر از نباید
،
اگر که معنی بدین
هم
بانی
از قبل
3۶5
گرفت نخواهد تعلق وی به سهامی هیچ نماید ترک را شرکت بخواهد تمام روز
.
- 34. 34
اجرايی
کرد
ن
وستینگدرقوانیناي
ران
قرار چنین و ندارد وستینگ و رزرو سهام برای قانونی ظرفیت ایران حقوقی نظام
دادهایی
نیست افراد برای حق موجد نیز
.
مساله حل برای راهکارهایی توان می راستا این در
در
این از ترکیبی یا انتقال به تعهد و سهام رهن ،بالعزل وکالت نظیر گرفت نظر
که موارد
بد وستینگ ًانهایت اما ،گرفت درنظر میشود پیشنهاد حقوقدانان برخی توسط
اتصال ون
است اثر فاقد تجاری و مدنی نهادهای به آن
.
مشارک برای انگیزه ایجاد پتانسیل که را ممتاز سهام ظرفیت ،حقوقی نظام این
می ت
به قائل خود برای گذارانسرمایه که شده مشاهده بعضا و است دارا را باشد
سهامم
متاز
اند بوده
.
اما
هایمحدودیت و ایران حقوق در شده تعریف قانونی ضوابط و چارچوب به توجه با
ندارد وجود مرسوم شکل به قرارداد این سازیپیاده امکان ،موجود
.
ساز
وکار
تواف مورد نسبت به ابتدا در شرکا همه که است این حقوقی کارشناسان
ق
گیردمی قرار شرکت رهن در سهام که تفاوت این با ولی شده شرکت دارسهام
.
بانیانهم چنانچه
مذکور سهام از ،نمودند عمل مشخص زمانی بازه در خود تعهدات به
مالک هاآن و گرفته صورت رهن فک
قطعی
سهام
خود
صورت این غیر در ،شوندمی
سهام یا و خود به سهام انتقال به اقدام دارد اختیار در که حقی به توجه با شرکت
د
اران
نمایدمی
.
- 37. 37
نکاتحقوقیمهمدرقرارداد
(
1
)
میزان
سرمايهاولیه
مش دقیق طور به باید شده پروژه وارد که ای
خص
شود
.
هرگونه
افزايشسرمايه
هر جانب از بخواهد که سرمایه تزریق یا و
یک
بمی بانیانهم سایر کتبی موافقت نیازمند ،شود انجام بانیان از
اشد
.
بنديهزينه
هبودج
تمامی توسط باید نظر مورد کار و کسب
شود تایید گذارانبنیان
.
ش برای که بانیانهم از هریک همچنین
رکت
و رسید ارائه با توانندمی اندکرده ایهزینه خودشان جیب از ولی
کن دریافت شرکت بودجه از را شده پرداخت هزینه ،هاهزینه گزارش
ند
.
درباره بانیانهم همه
شان
مسها
در که آنچه از جدا گواهی به نیازی
ندارند شده ذکر نامه تفاهم
.
- 38. 38
نکاتحقوقیمهمدرقرارداد
(
2
)
از یکی نام اگر تجاری شرکت یک در
بانیان
شرک نام عنوان به
ذکر ت
مثال عنوان به ،شود
“
رحمانی دکتر شرکت
”
صور به شرکت این
ت
شرکت
تضامنی
مسئولی تمامی یعنی شودمی گرفته نظر در
هات
گرددمی رحمانی دکتر متوجه
.
د که کرد دقت باید جهت همین به
ر
ش آن عهده بر نیز شرکت مالیاتی هایمسئولیت حالتی چنین
خص
بود خواهد
.
تقسیمسود
مبا ابتدا که است صورت این به بانیانهم بین
که لغی
پرد آنها به ،نشده بازپرداخت و اندکرده هزینه بانیانهم از یک هر
اخت
تقس گذارانسرمایه سایر بین مانده باقی سود سپس و میگردد
یم
شودمی
.
باشند داشته یکسانی مالکیت سهم نباید افراد همه ًاالزام
.
ممک
است ن
هس ایده مالک اینکه دلیل به بانیانهم از نفر چند یا یک سهم
یا و تند
بقیه از بیشتر ،هستند بیشتری ارتباطات و تجربیات دارای
باشد
.
وستینگسهام
میبایس که است مباحثی جمله از آن شرایط و
ت
شود گرفته درنظر
.
- 39. 39
نکاتحقوقیمهمدرقرارداد
(
3
)
به نیاز که مواردی
تايیدمدير
است زیر شرح به دارد
:
،کند ایجاد بدهی شرکت برای یا شود گرفته شرکت طرف از که وامی هر
،شرکت ورشکستگی اعالم
،سرمایه و کار و کسب واگذاری یا شرکت انحالل
و تجاری عالمت ،ایده مثل شرکت معنوی های دارایی واگذاری
…
نامبردگان وابستگان یا آنها خانواده اعضای یا موسسین با قرارداد هرگونه انعقاد
،
،میزان هر به فرد هر برای سرمایه از سهم افزایش
شرکت در جدید عضو قبول
.
- 40. 40
نکاتحقوقیمهمدرقرارداد
(
4
)
همه است موظف بانیهم
هايتجاري
تفرص
یا و
هاي
تفعالی
رقابتی
دهد اطالع آنها به را شرکت فعالیت با مرتبط
:
نیز شرکت ًالمتقاب
15
آن از که کند اعالم دارد وقت روز
نه؛ یا کندمی استفاده فرصت
طی اگر
15
یا خواهدنمی را فرصت آن که کرد اعالم روز
ر طرح آن مستقال خود تواندمی فرد ،نکرد اعالم را نظرش
ا
کند؛ دنبال
را آن راه میانه در ولی کند استقبال طرح از شرکت اگر
خود تواند می طرح آن دهنده ارائه فرد ،نماید متوقف
کند دنبال را نظر مورد طرح ًالمستق
.
مالکیت ،موسسی چنانچه
1
که شرکتی سهام کمتر یا درصد
محسوب شرکت با رقابت ،آورد بدست را دارد عمومی تجارت
نیست رقابت عدم به وی تعهد ناقض و شودنمی
.
- 41. 41
نکاتحقوقیمهمدرقرارداد
(
5
)
هرگونه
ايده،نوآوري،پیشرفت،اختراع
که غیره و
...
عضویت زمان در دیگران کمک به یا تنهایی به موسس توسط
،
و ایده ،نوآوری این اینکه از فارغ ،شرکت به وی خدمات ارائه یا و
..
،نه یا گرفته شکل شرکت آن مقرر کاری مکان و زمان در
باشد مرتبط پروژه با مستقیم غیر یا مستقیم صورت به و
،
رسید آن به گذار بنیان شرکت در مقرر وظایف نتیجه در یا و
ه
،باشد
امتیازنامه ،تجاری نشان ،شرکت منابع از استفاده طریق از یا
،
و رایتکپی
...
و بوده فکری مالکیت حقوق حمایت تحت همگی ،باشد شده حاصل
تفصیل به موارد این قراردادها در اصوال و است آور الزام آنها به احترام
های طرف توسط آنها مالکانه حقوق حفظ به الزام و شودمی ذکر
شودمی امضا قراردادی
.
- 42. 42
نکاتحقوقیمهمدرقرارداد
(
6
)
محرمانگی
،شودمی ذکر قراردادها در صورت دو از یکی به
،گرددمی ذکر عقد ضمن شرط یک صورت به
گیمی قرار طرفین توافق مورد جداگانه قرارداد یک صورت به
رد
.
شرکت عمومی غیر اطالعات حفظ ،محرمانگی از منظور
(
دارای که
محسوب شرکت معنوی های دارایی جزو یا و است تجاری ارزش
شودمی
)
باشدمی شدن افشا از ،
.
ن وظایفش انجام برای که حقوقی مشاور یا وکیل مثل مواردی در اما
یاز
توسعه یا گذارسرمایه یک که مواردی در یا و دارد اطالعات این به
قضایی و رسمی مراجع که زمانی یا و است مخاطب تجارت دهنده
کرد عدول شرط این از توانمی ،کنندمی مطالبه را مدرکی
.
گذاريشخصثالث
هسرماي
ب موسسین تمامی رضایت نیازمند
و وده
نماین شرکت گذار سرمایه با مذاکرات در توانندمی موسسین همه
د
.
- 43. 43
نکاتحقوقیمهمدرقرارداد
(
7
)
گیريوانحالل
هکنار
ارائه با آنها از تعدادی یا موسسین از یکی است ممکن
اک یا و کنند گیریکناره شرکت از کتبی یادداشتی
ثریت
ک برکنار را بانیانهم از یکی کتبی اعالم با موسسین
نند
.
ش عزل یا و بروند کنار نیز موسسین تک تک اگر ولی
،وند
پاب ،باشد مانده باقی آنها از یکی که زمانی تا شرکت
رجاست
(
از گذارانبنیان از هریک سهم هاییوضعیت چنین در
شودمی پرداخت آنها به قرارداد مفاد به توجه با سرمایه
)
.
چ در ،شوند عزل یا و رفته کنار موسسین تمامی اگر اما
نین
شرکت و یابدمی خاتمه نیز آنها بین نامهتفاهم حالتی
نیز
بین شرکت هایمسئولیت و هادارایی و شده منحل
شودمی تقسیم موسسین
.
- 44. 44
نکاتحقوقیمهمدرقرارداد
(
8
)
گیريوانحالل
هکنار
(
ادامه
)
دهن شرکت انحالل به رای موسسین تمامی که حالتی در
و د
م دارایی تمامی نمانند باقی شرکت در آنها از یک هیچ یا
ادی
فر برای و شود می گذاشته فروش برای شرکت معنوی و
وش
هست اولویت در قیمت پیشنهاد برای موسسین ها دارایی
ند
.
صرف ابتدا آمده بدست مقادیر ،ها دارایی فروش از بعد
ول شده صرف موسسین توسط که هاییهزینه بازپرداخت
به ی
ب مانده باقی مقدار سپس و گرددمی نشده برگردانده آنها
ه
شد خواهد تقسیم سایرین بین مساوی طور
.
- 45. 45
نکاتحقوقیمهمدرقرارداد
(
9
)
حلاختالف
قراردادها تمامی در که است مواردی جزو اختالف حل فرآیند
گرددمی بینیپیش
.
داوری روش سراغ به طرفین ًالمعمو قراردادها اینگونه در
صورت به تواندمی که روندمی اختالف فصل و حل برای
یا و مشخص مرجع یا داور عنوان به مشخص فردی انتخاب
باشد آینده در داور انتخاب برای فرآیندی تعیین
.
خود در بند یک صورت به یا ،داوری روش سر بر توافق
،داوری قرارداد یک صورت به یا و شودمی ذکر قرارداد
شودمی منعقد جداگانه
.
ک سبک این به هایینامهتفاهم در
ه
اص نیست طوالنی نفتی قرارداد یک مانند اصلی قرارداد
به وال
شودمی اکتفا داوری بند تعیین
.
- 46. 46
آپ
تچنداصطالحدرحوزهسهاموسرمايهاستار
ن به ضروری ،رایج اصطالحات برخی با آشنایی ،المللیبین قرارداد یک با مواجهه در
ظر
رسدمی
:
Fundraising
به
گویندمی آپاستارت یک در جدید سرمایه جذب
.
ب گذارسرمایه
ا
آوردن
4۰۰
،شرکت به تومان میلیون
2۰
در و شودمی صاحب را شرکت سهام از درصد
دهندمی دست از را خود سهام درصد از بخشی سهامداران مابقی آن اثر
(
شدن رقیق
سهام
)
Anti Dilution Right
سهام شدن رقیق از جلوگیری حق
(
این دارای که شخصی
سرم جذب واسطه به که خود سهام شدن رقیق از معینی مدتبه تواندمی ،باشد حق
ایه
کند جلوگیری ،افتدمی اتفاق
.
)
جذب با شرکت یک سهامداران کلیه سهم درصد
سرمایه
یابدمی کاهش ،ثالث شخص طریق از جدید
(
شودمی رقیق
)
دار که سهام از بخشی ؛
ای
شودنمی کاهش این مشمول ،باشد شدن رقیق از جلوگیری حق
.
Seed Funding
کندمی رشد به شروع بذر یک از گیاه یک بذری؛ سرمایه
.
ا به
ین
گفت بذری سرمایه ،گیردمی قرار آپاستارت اختیار در اولیه مراحل در که سرمایه
ه
شودمی
.
Venture Capital
کارآفرینانه سرمایه
(
سابق خطرپذیر
)!
گذارسرمایه شرکت
ی
قرار رشد حال در هایشرکت اختیار در را مدیریتی خدمات و مالی منابع که است
دهدمی
.
Bootstrapping
آن ابتدای از که گویندمی وکارکسب یک اندازیراه فرآیند به
خودکفاست
طوری ،
یابدمی ادامه خارجی مالی منابع و کمک به نیاز بدون که
.
- 47. 47
آپ
تچنداصطالحدرحوزهاستار
(
ادامه
)
Burn Rate
ماهیان طوربه حاضر حال در آپاستارت یک که مبلغی
ه
باشد اولیه سوددهی از قبل خود مخارج جوابگوی تا کندمی خرج
.
Elevator Pitch
اگر
ایده صاحب عنوان به
ی با آسانسور یک در
ک
فقط و شوید همراه گذارسرمایه
۶۰
اید تا که باشید داشته وقت ثانیه
ه
چه ،بگویید او به را دارید گذاریسرمایه ارزش اینکه دلیل و خود
گفت؟ خواهید
Pivot
تغیی ندارد بازدهی اینکه دلیل به شرکت یک که زمانی
جهت ر
دهدمی مواضع و
.
ESOP
(
Option Pool
)
Employee Stock Ownership Plan
کارکنان تشویقی سهام
.
تخصیص
5
تا
2۰
با شرکت سهام از درصد
هاآن خروج از جلوگیری و استعدادها حفظ هدف
IPO
-
Initial Public Offering
سهام ،آپاستارت یک که زمانی
ی دیگر و دهدمی پیشنهاد عموم به بورس در فراخوان یک در را خود
ک
نیست آپاستارت
.
Exit
سرمای یا بنیانگذار یک که شودمی گفته زمانی به خروج
از گذاره
خود گذاریسرمایه یا تالش از حاصل سود و شودمی خارج آپاستارت
کندمی نقد را
.
زمان در خروج معموال
IPO
یا
M&A
افتدمی اتفاق
.
NDA
-
Non-Disclosure Agreement
یا
اطالعات محرمانگی قرارداد
- 48. 48
منابع
1. http://facultymembers.sbu.ac.ir/nejatzadegan
2. https://www.sec.gov/Archives/edgar/data
3. https://www2.slideshare.net/saeedomar/startup-founders-
agreement-template
4. https://www.solh.ir/post/177
5. http://farzadghasemi.ir/article/startup-law
6. https://vindad.com/blog
7. https://bit.ly/2HXa2Sb
8. https://bit.ly/2HFTk9T
9. https://kargosha.com/fa/content/q/category=3107
10. https://www.payadaad.com/GetBlog/6
11. https://bit.ly/2HZmK2E
12. https://dadpardaz.com/blog/complete-legal-guides-for-
launching-startup/
13. https://www.sba.gov/content/startups-high-growth-
businesses