Sach jit

Heä thoáng saûn xuaát JIT
CHÖÔNG 1: GIÔÙI THIEÄU VEÀ JIT
1.1 Nguoàn goác cuûa JIT
JIT laø trieát lyù ñöôïc ñeà xuaát bôûi Taiichi Ohno – laø nhaø quaûn lyù ñoàng thôøi
laø Phoù Chuû tòch coâng ty Toyota. Töø JIT laø thuaät ngöõ cuûa Myõ duøng ñeå moâ
taû heä thoáng saûn xuaát Toyota, ngaøy nay ñöôïc öùng duïng roäng raõi nhö laø moät
trong nhöõng phöông phaùp vaän haønh saûn xuaát hieäu quaû nhaát treân theá giôùi.
Nghóa ñôn giaûn nhaát cuûa JIT laø “chæ cung caáp caùc ñôn vò saûn phaåm vôùi löôïng caàn
thieát trong thôøi gian caàn thieát”.
Nguyeân nhaân xuaát hieän phöông phaùp JIT
Vaøo naêm 1945, sau khi theá chieán thöù hai keát thuùc, vì baïi traän vaø vì neàn
coâng nghieäp kieät queä, nhaân daân Nhaät Baûn phaûi chòu ñöïng caûnh baàn haøn
vaø ñoùi khoå moät caùch khuûng khieáp.
Coâng ty Toyota khôûi ñaàu gaày döïng laïi baèng caùch saûn xuaát 800 xe
taûi/thaùng. Tuy nhieân, do phaûi taän duïng laïi caùc maùy moùc beä raïc trong thôøi
chieán vaø caùc khoù khaên veà lao ñoäng, hoï khoâng theå naøo ñaït ñöôïc muïc tieâu
saûn xuaát, naêng suaát cuõng thaáp keùm (chæ baèng 1/8 naêng suaát cuûa Hoa Kyø).
Vaán ñeà lôùn hôn nöõa laø Toyota saûn xuaát ra khoâng tieâu thuï ñöôïc moät caùch
thuaän lôïi. Toyota rôi vaøo côn khuûng hoaûng quaûn lyù nghieâm troïng ñe doïa caû söï
toàn vong cuûa haõng. Ñeå khaéc phuïc côn khuûng hoaûng naøy, coâng ty phaûi giaûi
quyeát hai vaán ñeà saûn xuaát:
1. Thöïc hieän baèng ñöôïc saûn xuaát vôùi soá löôïng nhoû nhieàu loaïi saûn
phaåm keát hôïp nhö xe taûi côõ trung, côõ nhoû, toa xe löûa, xe chôû haønh khaùch…
2. Thieát laäp heä thoáng saûn xuaát môùi nhieàu haïng, loaïi xe oâ toâ soá
löôïng nhoû coù naêng suaát cao gaáp 8 laàn luùc aáy (nghóa laø baèng vôùi phöông
Taây) vôùi chi phí thaáp hôn.
Ohno ñaõ thöû nhieàu phöông caùch ñeå ñaït hieäu quaû hoaït ñoäng cao vôùi caùc
maùy moùc cuõ kyõ, ñoàng thôøi oâng yeâu caàu coâng nhaân thöû moät ñöôøng loái
môùi – nghó ra vaø quan saùt vieäc hoaøn thaønh. Keát quaû laø saûn löôïng taêng leân
ñaùng keå, nhöng treân quan ñieåm naêng suaát nhö theá haõy coøn quaù thaáp.
1 1

Ñeå saûn xuaát ña loaïi vôùi soá löôïng nhoû, Ohno ñaõ saùng taïo ra nhieàu heä
thoáng nhö heä thoáng Jikoda, heä thoáng saûn xuaát keùo, heä thoáng Kan ban, chuù
troïng ñeán yeáu toá con ngöôøi… Trong nhöõng phaàn sau seõ trình baøy roõ veà caùc
heä thoáng naøy, voán laø caùc cô sôû quan troïng cuûa JIT.
Do xuaát phaùt vaø ñöôïc aùp duïng ñaàu tieân ôû coâng ty Toyota neân heä thoáng
saûn xuaát JIT trong moät soá taøi lieäu vaø saùch vôû coøn ñöôïc goïi laø heä thoáng
saûn xuaát Toyota.
1.2 Muïc tieâu cuûa JIT
Muïc tieâu quan troïng nhaát cuûa JIT laø heä thoáng caân baèng. Ñoù laø keát
quaû cuûa vieäc vaän haønh nhanh choùng vaø lieân tuïc caùc ñoái töôïng lao ñoäng
thoâng qua heä thoáng, treân cô sôû söû duïng taøi nguyeân hieäu quaû vôùi thôøi gian
saûn xuaát laø ngaén nhaát. Ñeå ñaït muïc tieâu treân caàn caùc muïc tieâu hoã trôï sau:
• Haïn cheá giaùn ñoaïn trong vaän haønh.
• Thöïc hieän heä thoáng linh ñoäng.
• Giaûm thôøi gian hieäu chænh vaø thôøi gian gia coâng.
• Toái thieåu hoùa haøng toàn kho.
• Loaïi boû laõng phí.
Ñeå hoaøn thaønh muïc tieâu treân, heä thoáng JIT ñöôïc thieát keá vaø vaän
haønh döïa vaøo caùc neàn taûng sau:
1. Thieát keá saûn phaåm.
2. Thieát keá quaù trình.
3. Hoaïch ñònh vaø kieåm soaùt saûn xuaát.
4. Caùc yeáu toá veà toå chöùc nhaân söï.
1.3 Caùc neàn taûng cuûa heä thoáng JIT
1.3.1 Thieát keá saûn phaåm
Thieát keá saûn phaåm bao goàm toaøn boä coâng vieäc caàn thieát ñeå taïo neân
keát caáu saûn phaåm, ñeå cheá taïo maãu thöû vaø thöïc hieän caùc bieän phaùp hoaøn
thieän tieáp tuïc keát caáu ñaõ ñöôïc taïo ra. Keát quaû cuoái cuøng cuûa giai ñoaïn theå
hieän treân caùc baûn veõ chi tieát, baûn veõ laép.
Nhaân toá quan troïng taïo khaû naêng naâng cao tính coâng ngheä cuûa keát caáu
saûn phaåm laø söï phaùt trieån roäng raõi coâng vieäc quy caùch hoùa, tieâu chuaån
2 2

hoùa vaø thoáng nhaát hoùa caùc saûn phaåm, caùc cuïm, caùc cô caáu cuûa saûn
phaåm, caùc chi tieát. Treân cô sôû naøy coù theå naâng cao tính haøng laïot trong saûn
xuaát, ruùt ngaén thôøi gian, giaûm thôøi gian cho coâng taùc chuaån bò kyõ thuaät.
Coù 3 yeáu toá thieát keá saûn phaåm chuû yeáu ñoái vôùi heä thoáng JIT:
a) Chi tieát saûn phaåm chuaån: Khi söû duïng caùc chi tieát saûn phaåm
chuaån seõ laøm giaûm thôøi gian ñaøo taïo coâng nhaân vaø caùc phí toån töông öùng.
Vieäc nhaäp haøng, chuyeån giao vaø kieåm soaùt chaát löôïng trôû neân quen thuoäc.
Cuõng chính ñieàu naøy giuùp cho vieäc caûi tieán lieân tuïc ñöôïc thuaän lôïi hôn. Lôïi
ích quan troïng khaùc laø khaû naêng aùp duïng quaù trình gia coâng chuaån.
b) Thieát keá maãu chuaån: laø böôùc môû roäng cuûa caùc chi tieát saûn
phaåm chuaån. Thöïc chaát cuûa thieát keá maãu chuaån caùc cuïm chi tieát saûn phaåm
ñöôïc xem gaàn nhö chæ thieát keá cho töøng cuïm. Ñieàu naøy laøm giaûm ñaùng keå
soá chi tieát saûn phaåm ñöôïc thieát keá, laøm ñôn giaûn hoùa khaâu nhaäp vaät lieäu.
Thí duï coù 3 loaïi saûn phaåm A, B, C nhö sau, chi tieát maãu chuaån laø X.
c) Chaát löôïng thieát keá: laø vaán ñeà khoâng theå boû qua trong thieát keá
saûn phaåm ñoái vôùi heä thoáng JIT – heä thoáng doøng coâng vieäc lieân tuïc. Neáu
coù hieän töôïng keùm chaát löôïng seõ taïo ra söï giaùn ñoaïn laøm phaù vôõ heä thoáng
JIT.
1.3.2 Thieát keá quaù trình
Caùc lónh vöïc cuûa thieát keá quaù trình ñaëc bieät quan troïng trong heä thoáng
JIT:
1) Saûn xuaát loaït nhoû (small lot production)
Saûn xuaát loaït nhoû chæ caàn ít khoâng gian vaø voán ñaàu tö so vôùi saûn xuaát
khoái löôïng lôùn. Nhôø saûn xuaát vôùi soá löôïng nhoû trong moät giai ñoaïn naøo ñoù
cho pheùp di chuyeån quaù trình laïi gaàn nhau vaø ñôn giaûn vieäc vaän chuyeån giöõa
caùc choã laøm vieäc. Hôn nöõa, trong saûn xuaát loaït nhoû deã theo doõi vaán ñeà veà
chaát löôïng, coâng nhaân ít coù xu höôùng cho qua caùc chi tieát keùm chaát löôïng
3 3
Saûn Saûn Saûn
X Y X W X Z

(trong khi saûn xuaát khoái lôùn deã coù xu höông naøy hôn) vaø möùc toàn kho thaáp
buoäc caùc quaù trình phuï thuoäc laãn nhau nhieàu hôn. Ñieàu naøy giuùp phaùt hieän
nhanh choùng caùc sai soùt vaø caùc ñieåm öù ñoïng, taïo thuaän lôïi cho coâng nhaân
giaûi quyeát caùc khoù khaên phaùt sinh. Kinh nghieäm thöïc teá cho thaáy coù moái
quan heä hieäu quaû giöõa saûn xuaát loaït nhoû vôùi heä thoáng keùo vaø heä thoáng
Kan ban (seõ ñeà caäp ôû phaàn sau).
Lôïi ích cuûa saûn xuaát loaït nhoû:
• Giaûm toàn kho, chi phí vaän chuyeån thaáp.
• Giaûm dieän tích khoâng gian tröõ haøng.
• Ít taùi cheá neáu coù khuyeát taät xaûy ra.
• Caùc vaán ñeà trôû neân roõ raøng deã xöû lyù hôn.
• Gia taêng tính linh hoaït trong saûn xuaát.
• Deã daøng cho vaän haønh ñoàng boä.
Thoâng thöôøng thôøi gian saûn xuaát chuû yeáu bao goàm: thôøi gian taùc
nghieäp, thôøi gian phuïc vuï, thôøi gian ñieàu chænh, thôøi gian di chuyeån vaø thôøi
gian chôø ñôïi. Trong ñoù thôøi gian taùc nghieäp laø yeáu toá thôøi gian chuû ñaïo
quyeát ñònh hieäu quaû saûn xuaát. Saûn xuaát loaït nhoû seõ ruùt ngaén thôøi gian
saûn xuaát chuû yeáu baèng caùch: giaûm thôøi gian taùc nghieäp do vieäc giaûm soá
chi tieát gia coâng trong moät loaït, ñoàng thôøi taêng hieäu suaát laøm vieäc cuûa maùy
hay coâng nhaân. Giaûm thôøi gian di chuyeån baèng caùch ñaët caùc maùy xích laïi
gaàn nhau, tieâu chuaån hoùa caùc böôùc coâng vieäc. Coù theå giaûm bôùt thôøi gian
chôø ñôïi baèng caùch ñieàu ñoä toát nguyeân vaät lieäu, coâng nhaân vaø maùy moùc
thieát bò. Rieâng thôøi gian ñieàu chænh laø yeáu toá thôøi gian xuaát hieän thöôøng
xuyeân trong saûn xuaát loaït nhoû do vieäc thay ñoåi chuûng loaïi, maãu maõ saûn
phaåm sau moãi loaït gia coâng.
2) Giaûm thôøi gian hieäu chænh
Nhieàu quaù trình saûn xuaát saûn phaåm nhö xe hôi, thöôøng e ngaïi saûn xuaát
loaït nhoû chæ vì thôøi gian caàn ñeå hieäu chænh maùy quaù daøi. Ngöôïc laïi ñoái vôùi
ngaønh may, thôøi gian hieäu chænh chieám tæ leä khoâng ñaùng keå trong toång thôøi
gian tieâu hao bình quaân cho moät ñôn vò saûn phaåm. Tuy nhieân, giaûm thôøi gian
hieäu chænh khi coù thay ñoåi maãu maõ saûn phaåm trong may maëc cuõng laø vaán
ñeà ñaùng quan taâm. Döïa vaøo caùc nguyeân lyù sau ñaây, coù theå aùp duïng ñoái
vôùi baát kyø kieåu hieäu chænh naøo:
4 4

a) Taùch rieâng hieäu chænh trong ra khoûi hieäu chænh ngoaøi. “Hieäu chænh
trong” ñöôïc tieán haønh khi maùy ñaõ ngöøng haún. “Hieäu chænh ngoaøi” thì ngöôïc
laïi, ta coù theå thöïc hieän khi maùy ñang chaïy.
b) Chuyeån hieäu chænh trong thaønh hieäu chænh ngoaøi caøng nhieàu caøng
toát, baèng caùch ñaûm baûo caùc ñieàu kieän taùc nghieäp nhö taäp hôïp duïng cuï,
chuaån bò ñoà gaù laép hieäu chænh… Taát caû ñeàu ñöôïc chuaån bò tröôùc.
c) Saép xeáp hôïp lyù coâng vieäc hieäu chænh. Coù theå giaûm thieåu caùc hoaït
ñoäng hieäu chænh ngoaøi baèng caùch boá trí choã laøm vieäc hôïp lyù, ñaït duïng cuï
vaø khuoân gaù gaàn nôi söû duïng, baûo döôõng maùy vaø duïng cuï gaù laép ôû traïng
thaùi toát. Coù theå giaûm thieåu caùc hoaït ñoäng hieäu chænh trong baèng caùch ñôn
giaûn hoaëc boû haún vieäc hieäu chænh baèng cô caáu baét nhanh vaø choát ñònh vò,
giuùp coâng nhaân coù theå hieäu chænh ngay quy caùch khaùc nhau trong töøng loaât
gia coâng. Traùnh duøng caùc duïng cuï aûnh höôûng ñeán vieäc dao ñoäng cuûa maùy.
d) Thöïc hieän vieäc hieäu chænh song haønh baèng caùch taêng cöôøng nhaân söï
cho vieäc ñieàu chænh ñeå ruùt ngaén thôøi gian, hoaëc giao nhieäm vuï hieäu chænh
cho moät nhoùm coâng nhaân chuyeân moân ñaûm traùch.
3) Maët baèng saûn xuaát – haïn cheá saûn phaåm dôû dang
Ohno toå chöùc laïi xuoûng cheá taïo thaønh nhieàu khu vöïc gia coâng ñeå coù
theå taän duïng naêng suaát lao ñoäng cuûa coâng nhaân. Chính vieäc boá trí laïi maët
baèng môùi taïo neân hieäu quaû caên baûn cho JIT noùi chung. Moãi khu vöïc goàm
nhieàu maùy khaùc nhau ñöôïc taäp hôïp laïi theo quaù trình gia coâng caùc chi tieát saûn
phaåm gioáng nhau hoaëc coù quy caùch töông töï nhau. Caùch boá trí maùy vaøo cuøng
moät khu vöïc töông töï nhö moät ñöôøng daây laép raùp nhoû vaø thöôøng coù daïng
song song hoaëc hình chöõ U. Caùc chi tieát saûn phaåm seõ di chuyeån töøng ñôn vò
(moät caùch lyù töôûng) hoaëc theo töøng loâ töø böôùc coâng vieäc naøy sang böôùc
coâng vieäc khaùc theo moät loä trình ñònh saün vaø theo moät höôùng nhaát ñònh töø
khi ñöa nguyeân lieäu vaøo ñeán khi hoaøn taát saûn phaåm. Lôïi ích quan troïng cuûa
boá trí maët baèng hôïp lyù laø giaûm thôøi gian di chuyeån, taän duïng toái ña trang
thieát bò vaø lao ñoäng. Vieäc keát hôïp naâng cao hieäu quaû boá trí maët baèng vaø
phöông thöùc saûn xuaát loaït nhoû laø haïn cheá saûn phaåm dôû dang, duø coù gia
coâng nhieàu loaïi chi tieát saûn phaåm vôùi thôøi gian ñònh möùc khaùc nhau. Chính vì
coù theå gia coâng caùc chi tieát saûn phaåm töông töï nhau neân thôøi gian hieäu
chænh maùy seõ thaáp vaø coù theå ñieàu tieát soá löôïng chi tieát saûn phaåm töøng
5 5

loaït. Do ñoù naâng cao tính linh hoaït trong saûn xuaát, ñaùp öùng nhu caàu thay ñoåi
saûn phaåm maãu maõ theo töøng ñôn haøng.
4) Caûi tieán chaát löôïng
Ñaëc ñieåm cuûa heä thoáng kieåm tra chaát löôïng.
Hình 1.1
Hình 1.2: Moâ taû caùc yeáu toá chi phí, soá löôïng, chaát löôïng, vaø con ngöôøi
ñöôïc caûi tieán nhö theá naøo trong heä thoáng saûn xuaát Toyota.
6 6
CHAÁT LÖÔÏNG LAØ ÖU TIEÂN HAØNG ÑAÀU
Giaûm tyû leä pheá phaåm Lôïi
nhuaän taêng
Giaûm chi phí baûo döôõng
ÑÒNH HÖÔÙNG VAØO NGÖÔØI TIEÂU DUØNG
Thöïc hieän chu trình Deming MPPC
Thò tröôøng → Thieát keá → Saûn xuaát →Ngöôøi
CON NGÖÔØI – YEÁU TOÁ SOÁ MOÄT TRONG
QUAÛN TRÒ
Ñaøo taïo boài döôõng, caäp nhaät hoùa.
Ñoåi môùi tö duy vaø trieát lyù quaûn trò.
QUAÛN TRÒ THEO CHÖÙC NAÊNG – QUAÛN TRÒ
CHEÙO
ÑOÅI
MÔÙI
NHAÄN
THÖÙC
Gia taêng
doanh thu
Gia taêng lôïi nhuaän

7 7
Heä thoáng kieåm tra
QC
Toân
troïng con
Ñaåy maïnh
tinh thaàn lao
Giaûm chi phí baèng caùc loaïi boû
Caét giaûm toàn Caét giaûm lao
Kieåm tra soá löôïng ñaùp öùng nhu caàu
Saûn xuaát
Heä thoáng
Saûn xuaát nhòp
Giaûm thôøi gian saûn xuaát
Saûn
xuaát theo
Saûn xuaát töøng
boä phaän trong
daây chuyeàn caân
Giaûm thôøi
gian chuaån
Caùch boá
trí maët
Coâng
nhaân ña
Saûn
xuaát
Heä thoáng Jikoda
Quaûn lyù
chöùc
Baûo ñaûm chaát
löôïng
Lao
ñoäng
linh hoaït
Thay ñoåi
trong quaù
trình saûn
xuaát

Muïc tieâu chaát löôïng cuûa Toyota laø sai soùt baèng khoâng (cuõng nhö muïc
tieâu toàn kho baèng khoâng). Taát nhieân ñaây laø muïc tieâu lyù töôûng khoâng phaûi
thöïc teá coâng ty naøo cuõng coù theå ñaït tôùi. Theá nhöng trong quaù trình theo ñuoåi
muïc tieâu naøy caùc coâng ty ñaõ tìm caùch nhaän daïng nguoàn goác caùc vaán ñeà
chaát löôïng vaø haïn cheá thaáp nhaát tæ leä haøng sai hoûng.
Cuoái cuøng, Ohno ñi ñeán quyeát ñònh chính coâng nhaân chöù khoâng phaûi laø
kieåm tra vieân, coù traùch nhieäm kieåm tra saûn phaåm.
Tieán theâm böôùc nöõa, vôùi traùch nhieäm treân, Ohno cho pheùp coâng nhaân
coù quyeàn maø tröôùc ñaây chöa heà coù, ñoù laø quyeàn haïn trong thöïc hieän Jikoda.
5) Heä thoáng Jikoda (Autonomation)
Jikoda laø moät heä thoáng töï ñoäng hoùa vôùi söï ñieàu khieån cuûa con ngöôøi.
Autonomation ôû Toyota luoân lieân heä vôùi kieåm soaùt chaát löôïng khi noù khoâng
cho nhöõng sai soùt ñi qua daây chuyeàn maø khoâng ñöôïc thoâng baùo. Ñeå khuyeán
khích Jikoda, moãi coâng nhaân coù quyeàn baám nuùt laøm chaùy ñeøn baùo hieäu vaø
döøng saûn xuaát. Ñeøn baùo hieäu ñöôïc goïi laø “andon” seõ baät saùng treân choã
laøm vieäc vaø treân caùc choát ñieàu khieån cuûa xöôûng. Thöôøng ngöôøi ta quy öôùc
ñeøn xanh laù caây – baùo hieäu taùc nghieäp bình thöôøng, ñeøn vaøng – baùo hieäu
yeâu caàu giuùp ñôõ, vaø ñeøn ñoû – baùo hieäu döøng ñöôøng daây. Neáu coù baát
thöôøng naøo xaûy ra, thieát bò seõ töùc khaéc ngöng laïi vaø gôûi moät baùo hieäu ñeán
nhaân vieân höõu traùch. ÔÛ coâng ty Toyota, moãi ngaøy ñöôøng daây laép raùp döøng
khoaûng 20 phuùt bôûi Jikoda. Moãi laàn coù Jikoda, ngöôøi ta ghi leân baûng taïi nôi
laøm vieäc vaø daønh moät soá thôøi gian vaøo cuoái ngaøy soaùt xeùt laïi danh saùch
ñeán vaán ñeà xaûy ra ñeå tìm caùch khaéc phuïc chuùng. Thí duï trong 8 giôø laøm
vieäc trong ngaøy coù 7 giôø saûn xuaát vaø 1 giôø giaûi quyeát caùc vaán ñeà. Hoaëc
nhaø maùy coù keá hoaïch daønh thôøi gian ngoaøi saûn xuaát (nhö ca ba chaúng haïn)
8 8
Caûi tieán hoaït ñoäng baèng nhoùm nhoû

ñeå tieán haønh baûo döôõng döï phoøng. Daønh thôøi gian ñeå laäp keá hoaïch, ñaøo
taïo coâng nhaân, giaûi quyeát vaán ñeà vaø baûo aûm moâi tröôøng laøm vieäc. Ñoù
chính laø moät boä phaän quan troïng cuûa JIT.
Trong thöïc teá, Jikoda hoã trôï cho heä thoáng saûn xuaát JIT. Neáu khoâng söû
duïng hoaøn haûo Jikoda thì khoù thöïc hieän saûn xuaát JIT thaønh coâng ñöôïc. Taàm
quan troïng cuûa Jikoda chuû yeáu nhôø vaøo 3 ñaëc tröng:
• Ngaên ngöøa saûn xuaát thöøa
• Ngaên ngöøa saûn xuaát haøng keùm phaåm
• Kieåm soaùt caùc söï coá moät caùch deã daøng
Theâm vaøo ñoù, Jikoda cuõng thöôøng ñem laïi keát quaû giaûm bôùt ñaùng keå
soá löôïng coâng nhaân thöøa. Caùc ñieåm ñaëc tröng cuûa Jikoda ñöôïc hoaøn taát
chuû yeáu thoâng qua caùc phöông tieän töï ñoäng ngöøng. Thöôøng laø ñeå ngöng vaän
haønh khi saûn xuaát ra boä chi tieát keùm phaåm, ngöng saûn xuaát khi ñuû soá löôïng
caàn thieát, ngöng saûn xuaát khi keát thuùc moät chu kyø vaän haønh.
6) Toàn kho thaáp
Heä thoáng JIT ñöôïc thieát keá nhaèm toái thieåu hoùa toàn kho. Vieäc söû duïng
haøng toàn kho nhö laø moät “giaûi phaùp“ coù theå daãn ñeán vieäc gia taêng soá
löôïng toàn kho neáu söï ñình treä gia taêng. Bieän phaùp toát nhaát laø ñieàu tra
nguyeân nhaân cuûa maùy moùc hö hoûng vaø taäp trung loaïi boû chuùng cuõng nhö
tìm hieåu nguyeân nhaân cuûa nhöõng vaán ñeà veà chaát löôïng, moái quan heä keùm
gaén boù vôùi nhaø cung caáp, vaán ñeà veà thôøi bieåu… laø nhöõng nguyeân nhaân
laøm gia taêng chi phí, maët baèng vaø nhöõng baát lôïi khaùc nöõa.
1.3.3 Hoaïch ñònh vaø kieåm soaùt saûn xuaát
5 yeáu toá ñaëc bieät quan troïng cho heä thoáng JIT:
1) Saûn xuaát ñeàu ñaën
Ngoaøi muïc tieâu giaûm caùc laõng phí, heä thoáng JIT coøn coá gaéng duy trì
möùc saûn xuaát ñeàu ñaën nhaèm deã daøng ñaùp öùng caùc yeâu caàu saûn xuaát
treân daây chuyeàn laép raùp saûn phaåm. Thoâng thöôøng khi coù nhu caàu thay ñoåi,
nhaø saûn xuaát döï truø möùc taêng giaûm 10% haøng thaùng.Vôùi möùc thay ñoåi
naøy thì heä thoáng coøn coù theå töï ñieàu chænh ñöôïc. Nhöng neáu bieán ñoäng nhu
9 9

caàu hôn möùc ñoù thì buoäc phaûi taêng möùc toàn kho hoaëc buoäc phaûi taêng ca
hay laøm theâm giôø. Ñeå thöïc hieän saûn xuaâùt ñeàu ñaën, ta phaûi bieát nhu caàu
löôïng haøng caàn saûn xuaát theo keá hoaïch.
Phöông thöùc giaûm bieán ñoäng nhu caàu laø caàn döï baùo chính xaùc keát hôïp
vôùi keá hoaïch saûn xuaát phaûi ñöôïc laäp cuï theå cho töøng thaùng, thaäm chí cho
töøng 10 ngaøy hoaëc theo ñôn haøng. Nhaø maùy caàn laäp keá hoaïch saûn xuaát
haøng ngaøy döïa vaøo keát quaû tröôùc ñoù vaø keá hoaïch phaùt trieån chung. Neáu
coù quyeát ñònh thay ñoåi, xen keõ saûn xuaát maãu maõ khaùc thì phaûi chuû ñoäng
tröôùc ít nhaát moät buoåi tröôùc khi vaøo ca. Tính linh hoaït saûn xuaát cuûa JIT cho
pheùp thöïc hieän söï thay ñoåi trong keá hoaïch, chæ caàn thoâng baùo cho boä phaän
laép raùp maø thoâi. Coøn heä thoáng kieåm soaùt saûn xuaát Kanban (trình baøy sau)
seõ chòu traùch nhieäm phaân phoái caùc ñôn ñaët haøng xeùt laïi cho phaàn coøn laïi
cuûa heä thoáng.
Moät caùch tieáp caän saûn xuaát ñeàu ñaën nöõa laø san baèng nhu caàu quy
hoaïch daøi haïn. Nhu caàu ñöôïc chia thaønh nhöõng soá löôïng nhoû theo thôøi gian
vaø traûi caøng ñeàu caøng toát trong suoát giai ñoaïn laäp keá hoaïch. Vieäc san baèng
ñoøi hoûi phaûi saûn xuaát phoái hôïp caùc kieåu loaïi saûn phaåm trong suoát moät
ngaøy, ngay caû vôùi soá löôïng raát nhoû. Söï phoái hôïp caùc saûn phaåm naøy seõ do
boä phaän laép raùp cuoái cuøng chi phoái. Ñieån hình laø coâng ty Toyota laép raùp
nhieàu kieåu xe khaùc nhau treân daây chuyeàn laép raùp cuoái cuøng. Ngay töø ñaàu
ngöôøi ta ñaõ thieát keá daây chuyeàn laép raùp nhö theá vì thieáu khoâng gian, taøi
nguyeân vaø cuõng vì löôïng saûn xuaát ñoøi hoûi ñoái vôùi moãi loaïi xe khoâng ñuû
nhieàu ñeå thieát keá moät daây chuyeàn rieâng cho moät kieåu xe naøo ñoù. Töø ñoù
laép raùp hoãn hôïp caùc kieåu xe trôû thaønh moät boä phaän khoâng theå thieáu cuûa
JIT. Saûn löôïng haèng naêm ñöôïc phaân cho töøng thaùng, thaäm chí töøng ngaøy sao
cho caøng ñeàu nhau caøng toát. Ñieàu naøy coù nghóa laø ñoái vôùi moãi loaïi chi tieát,
haèng ngaøy ngöôøi ta ñeàu caàn coù moät löôïng naøo ñoù ñeå laép raùp hay gia
coâng, vaø coâng ty luùc naøo cuõng coù moät löôïng döï tröõ nhoû ñeå ñaùp öùng söï
bieán thieân cuûa nhu caàu. Vieäc phoái hôïp trong laép raùp coøn laøm cho vieäc saûn
xuaát caùc boä phaän, chi tieát ñöôïc oån ñònh, giaûm bôùt toàn kho vaø phuø hôïp vôùi
heä thoáng saûn xuaát keùo (trình baøy trong phaàn sau).
Thí duï:
Neáu haèng naêm moät coâng ty may döï baùo nhu caàu 3 loaïi saûn phaåm laø:
10 10

A laø 12.000 ñôn vò saûn phaåm
B laø 28.000 ñôn vò saûn phaåm
C laø 24.000 ñôn vò saûn phaåm
Neân saûn xuaát nhö theá naøo theo keá hoaïch saûn xuaát ñeàu ñaën cuûa heä
thoáng JIT? (Moãi thaùng coù 4 tuaàn hoaëc 30 ngaøy).
Giaûi:
Tuøy theo nhu caàu haøng tuaàn hay haèng ngaøy, coâng ty coù theå leân keá
hoaïch saûn xuaát loaït nhoû baèng caùch chuyeån nhu caàu haèng thaùng thaønh nhu
caàu haèng tuaàn, hoaëc thaønh nhu caàu haèng ngaøy (nhu caàu haèng thaùng/30).
Cuoái cuøng coâng ty leân keá hoaïch saûn xuaát tuaàn töï nhö sau:
• Neáu nhu caàu haøng tuaàn, ñeàu ñaën, coâng ty saûn xuaát nhö sau:
Saûn phaåm Tuaàn 1 Tuaàn 2 Tuaàn 3 Tuaàn 4
A 3000 sp 3000 sp 3000 sp 3000 sp
B 7000 sp 7000 sp 7000 sp 7000 sp
C 6000 sp 6000 sp 6000 sp 6000 sp
• Neáu nhu caàu haøng ngaøy, ñeàu ñaën, coâng ty saûn xuaát nhö sau:
Saûn phaåm Ngaøy 1 … … Ngaøy 30
A 400 sp … … 400 sp
B 900 sp … … 900 sp
C 800 sp … … 800 sp
Ngöôïc vôùi phöông thöùc saûn xuaát treân laø saûn xuaát khoái löôïng lôùn, töùc
sau khi keát thuùc saûn xuaát saûn phaåm A môùi laàn löôït ñeán saûn phaåm B vaø
saûn phaåm C. Theo heä thoáng naøy khoù maø ñaùp öùng moät caùch linh hoaït neáu
nhu caàu thay ñoåi, thí duï neáu nhu caàu caàn saûn phaåm C tröôùc.
2) Heä thoáng keùo
Ohno ñaõ phaán ñaáu nhieàu naêm ñeå ñaït ñeán moät heä thoáng nhaèm caûi
tieán söï phoái hôïp giöõa caùc quaù trình vaø qua ñoù khaéc phuïc ñöôïc tình traïng coù
toàn kho lôùn. Cuoái cuøng oâng ñöa ra yù nieäm heä thoáng keùo xuaát phaùt töø kinh
nghieäm veà sieâu thò ôû Myõ.
Aùp duïng heä thoáng naøy vaøo trong saûn xuaát ñoøi hoûi moät söï ñaûo loän
trong quaù trình bình thöôøng vaån goïi laø heä thoáng ñaåy. Trong heä thoáng ñaåy, ngöôøi
11 11

ta ñaët ra moät keá hoaïch tröôùc cho moät loaït caùc choã laøm vieäc vaø moãi choã
laøm vieäc seõ ñaåy caùc chi tieát saûn phaåm vöøa hoaøn thaønh sang choã laøm vieäc
keá ñoù. Ngöôïc laïi, vôùi heä thoáng keùo, coâng nhaân ñi ñeán choã laøm vieäc ñöùng
tröôùc vaø chæ laáy caùc chi tieát/ saûn phaåm vaø nguyeân vaät lieäu caàn thieát ñuû
ñeå gia coâng maø thoâi. Khi ñaàu ra cuûa mình ñöôïc laáy ñi, coâng nhaân ôû choã
laøm vieäc tröôùc ñoù bieát laø ñaõ ñeán luùc phaûi saûn xuaát theâm vaø hoï saûn
xuaát ñuû ñeå ñieàn ñaày soá löôïng vöøa ñöôïc laáy ñi. Coøn neáu ñaàu ra chöa ñöôïc
laáy ñi thì coâng nhaân ôû choã laøm vieäc ñoù chæ vieäc ngöng saûn xuaát, khoâng
laøm quaù möùc caàn thieát. Söï caàn thieát naøy khoâng phaûi do keá hoaïch quy ñònh
maø do quaù trình taùc nghieäp taïi nôi saûn xuaát maø coù, taùc nghieäp naøy thay ñoåi
khoâng bieát tröôùc ñöôïc.
Maëc duø khaùi nieäm veà saûn xuaát keùo laø ñôn giaûn nhöng khoù thöïc hieän vì
noù khaùc vôùi phöông thöùc laäp keá hoaïch töø tröôùc tôùi nay. Sau nhieàu naêm aùp
duïng heä thoáng keùo, Ohno thaáy caàn phaûi ñöa heä thoáng Kanban vaøo ñeå taêng
cöôøng kieåm soaùt quaù trình keùo taïi nôi laøm vieäc.
3) Heä thoáng kieåm soaùt saûn xuaát Kanban
Khi thöïc haønh saûn xuaát JIT, Toyota söû duïng heä thoáng kieåm soaùt duy nhaát
laø heä thoáng Kanban. Vai troø cuûa heä thoáng Kanban quan troïng ñeán möùc heä
thoáng Toyota coøn coù teân goïi laø heä thoáng Kanban. Heä thoáng naøy coù caùc öu
ñieåm sau:
1. Thöïc hieän heä thoáng kieåm soaùt khoâng caàn ñieän toaùn hoùa, traùnh ñöôïc
caùc phí toån lôùn.
2. Giuùp thu nhaän thoâng tin nhanh choùng vaø chính xaùc döïa treân cô sôû thöïc
teá. Caùc nhaø quaûn lyù phaân xöôûng coù theå giaùm saùt ñöôïc caùc thay ñoåi lieân
tuïc veà khaû naêng saûn xuaát, möùc ñoä vaän haønh vaø nhaân coâng. Töø ñoù laäp
bieåu toång hôïp döõ kieän phaûn aùnh chính xaùc caùc thay ñoåi naøy.
Heä thoáng Kanban tieát giaûm thaëng dö cuûa caùc boä phaän tröôùc do moãi
quy trình ñeàu linh ñoäng theo söï thay ñoåi cuûa nhu caàu. Vì vaäy, naêng löïc thaëng dö
neáu coù cuõng raát thaáp, khoâng ñaùng keå.
Chöùc naêng ñaàu tieân cuûa Kanban laø gôûi ñi caùc thôøi gian bieåu saûn xuaát.
Chöùc naêng thöù hai laø ñaùp öùng linh ñoäng trong saûn xuaát vôùi caùc thay ñoåi veà
12 12

nhu caàu hay yeáu toá saûn xuaát. Hai chöùc naêng naøy cho pheùp heä thoáng traùnh
ñöôïc tình traïng saûn xuaát quaù möùc caàn thieát, chæ roõ caùc öu tieân trong vaän
haønh, laøm cho coâng vieäc trôû neân deã daøng hôn vaø giaûm phí toån kieåm soaùt
saûn xuaát.
4) Söï kieåm soaùt baèng maét thöôøng
Nhaèm kieåm soaùt chính xaùc vaø nhanh choùng caùc roái loaïn trong saûn xuaát,
heä thoáng Toyota söû duïng moät heä thoáng ñöôïc goïi laø kieåm soaùt baèng maét
thöôøng. Theo ñoù, caùc roái loaïn vaø sai soùt ñöôïc phaùt hieän moät caùch deã daøng
khoâng chæ döïa vaøo caùc kieåm soaùt vieân maø coøn chuû yeáu döïa vaøo nhöõng
coâng nhaân ñang thao taùc.
Caùc kyõ thuaät thöïc hieän kieåm soaùt baèng maét thöôøng:
1. Kyõ thuaät Andon
Andon laø moät bieån baùo hieäu ñöôïc döïng leân taïi moät traïm laøm vieäc hay
ñöôïc treo treân moät daây chuyeàn saûn xuaát. Baèng caùch söû duïng caùc ñeøn maøu
khaùc nhau, bieån baùo hieäu cho bieát coâng vieäc ñang dieãn tieán bình thöôøng
hoaëc ñang chaäm treã, hoaëc ñaõ ngöng. Noù cuõng coù theå chæ ra caùc roái loaïn
xaûy ra. Thoâng thöôøng ñeøn xanh nghóa laø coâng vieäc vaän haønh bình thöôøng,
ñeøn vaøng nghóa laø bieåu hieän chaäm treã caàn caûi tieán, vaø ñeøn ñoû laø baùo
hieäu roái loaïn caàn coù haønh ñoäng töùc khaéc.
2. Ñeà ñòa chæ
Caùc traïm coâng vieäc, khu vöïc tröõ haøng, caùc khu khaùc trong xöôûng ñeàu
ñöôïc ghi baûng hieäu roõ raøng. Phöông phaùp naøy giuùp cho Kanban ñi ñuùng tuyeán
giöõa caùc quy trình.
3. Baûng ghi chu kyø thôøi gian
Taïi caùc khu vöïc laøm vieäc ñeàu coù caùc baûng bieåu ghi roõ chu kyø thôøi gian
cuûa quaù trình hay cuûa daây chuyeàn nhaèm giuùp cho coâng nhaân öôùc löôïng ñöôïc
toác ñoä tieán trieån cuûa mình.
5) Quan heä vôùi nhaø cung caáp
Lôïi ích cuûa JIT trong moái quan heä vôùi nhaø cung caáp laø caùc nhu caàu ñöôïc
baûo ñaûm, oån ñònh; ñaùp öùng kòp thôøi nhöõng thay ñoåi veà soá löôïng, thieát
keá…; söï hoã trôï veà coâng ngheä, thieát bò vaø quaûn trò. Heä thoáng JIT ñaõ thöïc
13 13

söï laøm thay ñoåi leà loái laøm vieäc trong giao nhaän haøng cuûa nhaø cung caáp vôùi
nhaø saûn xuaát. Khuynh höôùng veà saùch löôïc cuûa nhaø cung caáp töø khi coù trieát
lyù JIT nhö sau:
1. Ñoùng gaàn khaùch haøng, ñòa baøn cuûa nhaø saûn xuaát.
2. Boá trí caùc kho haøng gaàn nôi saûn xuaát; thaäm chí caùc nhaø cung caáp
khaùc nhau hôïp laïi duøng chung moät kho. Caùc kho hôïp nhaát ñöôïc duøng laøm
ñieåm chuyeån haøng cuûa nhaø cung caáp khi khoaûng caùch ñòa lyù qua xa vôùi ñòa
baøn cuûa nhaø saûn xuaát, khoâng theå cung caáp haøng haèng ngaøy hoaëc thöôøng
xuyeân. Söû duïng caùc kho haøng nhoû ñeå cung caáp caùc chi tieát thöôøng xuyeân.
3. Söû duïng caùc container tieâu chuaån hoùa vaø caáp haøng theo ñuùng keá
hoaïch ñònh tröôùc.
4. Söû duïng heä thoáng toå chöùc giao haøng chöùng nhaân: laø ñôn vò trung
gian coù uy tín nhaän traùch nhieäm giao haøng thöôøng xuyeân cho nhaø saûn xuaát.
Nhôø vaäy giaûm ñöôïc thuû tuïc giaáy tôø, nhaát laø ñoái vôùi haøng hoùa xuaát nhaäp
khaåu, vaø haïn cheá vieäc kieåm tra chaát löôïng khi giao haøng.
1.3.4 Caùc yeáu toá veà toå chöùc nhaân söï
Goàm 3 yeáu toá ñaëc bieät quan troïng sau:
1) Taän duïng khaû naêng coâng nhaân
Nhaân löïc laø nguoàn taøi nguyeân coù giaù trò nhaát, neân phaûi taän duïng
nguoàn taøi nguyeân naøy vaøo muïc ñích taïo ra hieäu quaû cao cho saûn xuaát. Caên
cöù treân quan ñieåm ñoù, heä thoáng Toyota noã löïc loaïi boû caùc ñoäng taùc thöøa
cuûa coâng nhaân. Khoâng nhöõng thöøa do saûn xuaát ngoaøi möùc caàn thieát maø
coøn nghieân cöùu caû caùc ñoäng taùc vaø thao taùc thöøa khoâng caàn thieát trong
vaän haønh. Thí duï nhö thao taùc caàm naém, caát giöõ vaø nhieàu hoaït ñoäng coù
lieân quan khaùc.
Vieäc thöïc hieän saûn xuaát JIT cuõng coù theå phaùt sinh ra caùc loaïi laõng phí
treân, vì ngay caû khi naêng suaát cuûa thieát bò coù dö thöøa ta cuõng chæ saûn xuaát
ñuû soá löôïng caàn thieát. Do vaäy, khi moät coâng nhaân gaén coá ñònh vôùi moät
thieát bò seõ deã coù khaû naêng daãn ñeán xuaát hieän thôøi gian nhaøn roãi. Ñeå
ngaên ngöøa tröôøng hôïp naøy, heä thoáng JIT ñeà xuaát caùc caûi tieán sau:
14 14

• Taùch coâng nhaân ra khoûi thieát bò baèng caùch chæ ñònh moät coâng
nhaân phuï traùch nhieàu maùy khaùc nhau hoaëc treân cuøng moät loaïi
maùy coù theå thöïc hieän nhieàu böôùc coâng vieäc khaùc nhau. Vieäc naøy
ñoøi hoûi huaán luyeän coâng nhaân thaønh coâng nhaân ña naêng.
• Taäp trung caùc thieát bò maùy moùc gioáng nhau theo töøng khu vöïc vaø
boá trí coâng nhaân theo thöù töï cuûa quy trình coâng ngheä doïc theo caùc
beân cuûa daây chuyeàn.
• Thaønh laäp caùc daây chuyeàn vaän haønh khoâng caàn söï giaùm saùt.
Ñeå taän duïng toát nguoàn nhaân löïc, coâng ty phaûi:
a) Quan taâm ñeán söï an toaøn cuûa coâng nhaân
Baát cöù moät söï coá naøo xaûy ra cho coâng nhaân cuõng ñeàu khoâng ñöôïc
chaáp nhaän. Trong heä thoáng JIT, nhieàu kyõ thuaät vaø nhieàu quy ñònh ñaõ ñöôïc
trieån khai nhaèm ñaûm baûo ñieàu kieän an toaøn lao ñoäng toát hôn. Trong caùc kyõ
thuaät naøy, ñaùng löu yù hôn caû laø vieäc kieåm soaùt baèng maét thöôøng vaø
Jikoda.
Kieåm tra baèng maét thöôøng cho pheùp nhaän bieát caùc sai soùt xaûy ra tröôùc
khi noù trôû thaønh nghieâm troïng. Ñieàu naøy traùnh ñöôïc nhöõng sai phaïm haøng
loaït vaø ngaên chaën kòp thôøi caùc söï coá aûnh höôûng ñeán an toaøn lao ñoäng.
Jikoda cung caáp caùc tieän ích nhö ngöng daây chuyeàn ñuùng luùc laøm caûi
thieän ñaùng keå cho caùc ñieàu kieän veà an toaøn.
Ngoaøi ra coøn coù moät quy ñònh caàn löu yù: “Baát cöù caûi tieán naøo veà
coâng vieäc hay veà tieän ích cuõng phaûi nhaém ñeán caùc ñieàu kieän an toaøn toát
hôn”.
b) Toân troïng traùch nhieäm vaø quyeàn haïn cuûa coâng nhaân
Trong heä thoáng Toyota, coâng nhaân coù quyeàn haïn vaän haønh phaân xöôûng
theo caùch rieâng cuûa hoï trong phaïm vi traùch nhieäm maø hoï ñaûm nhaän. Ñieàu
naøy cho pheùp coâng nhaân theå hieän ñaày ñuû khaû naêng, tính töï chuû vaø ñoäc
laäp trong coâng vieäc, töø ñoù ñaõ goùp phaàn kích thích coâng nhaân ñaït naêng suaát
cao hôn. Heä thoáng Toyota ñaõ thöïc hieän caùc böôùc chuû yeáu sau:
• Baát cöù coâng nhaân naøo cuõng ñöôïc quyeàn ngöøng daây chuyeàn nôi
anh ta ñang laøm vieäc. Khi coâng nhaân phaùt hieän coù moät baát thöôøng
trong choã vaän haønh, chæ caàn nhaán moät nuùt, anh ta coù theå ngöng
15 15

caû daây chuyeàn ñeå loaïi sai soùt. Chaéc chaén ngöng daây chuyeàn seõ
giuùp xaùc ñònh ñöôïc sai soùt, nhöng ñieàu quan troïng hôn laø taïo cho
coâng nhaân yù nghó laøm chuû ñöôïc coâng vieäc, laøm chuû ñöôïc maùy
moùc thieát bò.
• Quaûn ñoác phaân xöôûng hay ñoác coâng ñöôïc pheùp quyeát ñònh laøm
theâm giôø, phaân phoái coâng vieäc vaø caùc hoaït ñoäng töông töï khaùc.
Ñoàng thôøi caùc coâng nhaân treân daây chuyeàn cuõng ñöôïc thoâng baùo
roõ caùc phaàn vieäc naøo cuûa hoï ñöôïc öu tieân vaø tình traïng saûn xuaát
hieän taïi.
• Coâng nhaân ñöôïc khuyeán khích döï phaàn vaøo noã löïc caûi tieán. Moïi
coâng nhaân ñeàu coù quyeàn xöû lyù caùc laõng phí khi gaëp phaûi.
2) Caûi tieán lieân tuïc
Vieäc caûi tieán lieân tuïc khoâng phaûi chæ giao cho moät boä phaän hay moät
nhoùm chuyeân gia rieâng bieät naøo phuï traùch, maø vaän ñoäng moïi ngöôøi ñeàu
tham gia. Caûi tieán lieân tuïc naèm trong phong traøo Kaizen (tieáng Nhaät coù nghóa
laø caûi tieán) ñaõ giuùp caùc coâng ty Nhaät Baûn thaønh coâng lôùn trong vieäc ñoäng
vieân moïi ngöôøi ñeàu tham gia caûi tieán taùc nghieäp. Nhö nhaân vieân Toyota ñaõ
ñeà xuaát 5 trieäu saùng kieán, bình quaân moãi ngöôøi coù 100 saùng kieán. Ngay nhö
moãi ngöôøi chæ coù moät saùng kieán thoâi cuõng ñaõ ñem laïi moái lôïi lôùn cho coâng
ty. Ñeå ñaûm baûo möùc tham gia cao phaûi taïo ra moâi tröôøng vaên hoùa thuaän lôïi
trong coâng ty baèng caùch ñaøo taïo coâng nhaân coù khaû naêng giaûi quyeát caùc
vaán ñeà kyõ thuaät vaø taïo cô hoäi ñeå hoï coù theå söû duïng caùc khaû naêng ñoù.
Caùc saùng kieán neáu xeùt thaáy hôïp lyù caàn ñöôïc phaùt huy vaø nhaân roäng ngay
khi coù theå ñeå duy trì phong traøo.
Caùc nguyeân taéc aùp duïng trong caûi tieán lieân tuïc laø:
a. Nhìn nhaän caû tieán laø khoâng coù giôùi haïn. Khoâng bao giôø thoûa maõn
vôùi thaønh quaû ñaït ñöôïc. Khoâng bao giôø chaáp nhaän khaùi nieäm hoaøn haûo,
luoân phaùt hieän sai soùt vaø caûi tieán.
b. Tìm thaáy söï caûi tieán trong thöïc teá hôn laø mua söï caûi tieán.
c. Laøm vieäc trong tinh thaàn ñoàng ñoäi coù toân troïng yù kieán caù nhaân.
d. Chaáp nhaän thöû thaùch.
3) Nhaán maïnh vai troø cuûa nhaø quaûn lyù caáp trung
16 16

Moät toå chöùc coù theå phaân loaïi thaønh 4 nhoùm: nhoùm quaûn lyù goàm Ban
giaùm ñoác coâng ty vaø nhöõng nhaø ñaàu tö; nhoùm ñieàu khieån coù nhaân vieân
quaûn trò cuûa coâng ty, Giaùm ñoác xí nghieäp vaø caùc Tröôûng boä phaän; nhoùm
giaùm saùt goàm ñoác coâng, laõnh ñaïo nhoùm, toå tröôûng; nhoùm taùc nghieäp coù
caùc coâng nhaân noùi chung. Trong saûn xuaát vaän haønh thì nhoùm ñieàu khieån vaø
nhoùm giaùm saùt ñöôïc xem nhö taàng lôùp quaûn lyù trung gian, coù nhieäm vuï phaùt
trieån caùc phöông phaùp vaø muïc tieâu ñeå thöïc hieän muïc ñích chính saùch cuûa
caáp quaûn lyù cao nhaát; xuùc tieán caùc hoaït ñoäng nghieäp vuï theo chính saùch ñaõ
vaïch ra vaø cung caáp thoâng tin ñeå hoã trôï cho vieäc ra quyeát ñònh. Boán chöùc
naêng chuû yeáu cuûa caáp quaûn lyù trung gian nhö sau:
• Höôùng daãn laøm vieäc
• Phöông phaùp laøm vieäc
• Quaûn lyù
• Caùc quan heä giöõa ngöôøi vôùi nhau
Caùc chöùc naêng coù ñöôïc phaân chia roõ raøng trong moät toå chöùc môùi taïo
ñieàu kieän cho saûn xuaát vaän haønh ñöôïc lieân tuïc, ñaûm baûo caùc muïc tieâu cuûa
heä thoáng JIT.
17 17
Doøng
lieân
tuïc,
ñoàng
boä
Muïc tieâu toái quan
troïng
Muïc tieâu hoã
trôï

Hình 1.3: Baûng toùm taét caùc muïc tieâu vaø neàn taûng chuû yeáu cuûa JIT
18 18
* Haïn cheá giaùn ñoaïn *Giaûm thôøi gian ñieàu
*Loaïi boû laõng phí
* Laøm cho heä thoáng chænh vaø thôøi gian
*Toái thieåu hoùa toàn
linh hoaït gia coâng kho
1. Thieát keá
saûn phaåm
Chi tieát saûn
phaåm chuaån
Thieát keá maãu
Thieát keá chaát
löôïng
3. Hoaïch ñònh
& kieåm soaùt
saûn xuaát
Saûn xuaát ñeàu
ñaën
Heä thoáng keùo
Heä thoáng kieåm
soaùt Kanban
Kieåm soaùt
baèng maét
thöôøng
Quan heä vôùi
nhaø cung caáp
2. Thieát keá
quaù trình
Saûn xuaát loaït
nhoû
Giaûm thôøi gian
hieäu chænh
Boá trí maët
baèng saûn
xuaát
Caûi tieán chaát
löôïng
Toàn kho thaáp
4. Toå chöùc
nhaân söï
Taän duïng
khaû naêng
coâng nhaân
Caûi tieán lieân
tuïc
Vai troø cuûa
nhaø quaûn lyù
caáp trung

1.4 Lôïi ích cuûa JIT
Heä thoáng JIT coù caùc lôïi ích quan troïng thu huùt söï chuù yù cuûa caùc coâng
ty. Caùc lôïi ích chuû yeáu laø:
1. Giaûm möùc toàn kho nguyeân vaät lieäu, baùn thaønh phaåm cuõng nhö
thaønh phaåm.
2. Giaûm caùc yeâu caàu veà khoâng gian
3. Taêng chaát löôïng saûn phaåm, giaûm pheá phaåm.
4. Giaûm thôøi gian saûn xuaát chuû yeáu
5. Môû roäng tính linh hoaït trong thay ñoåi saûn phaåm
6. Doøng saûn xuaát lieân tuïc vôùi vieäc giaûi quyeát ñöôïc caùc vaán ñeà
veà chaát löôïng, thôøi gian ñònh möùc ngaèn hôn vaø coâng nhaân ña
naêng.
7. Taän duïng trang thieát bò vaø naâng cao naêng suaát
8. Tham gia cuûa coâng nhaân trong giaûi quyeát vaàn ñeà
9. Taïo moái quan heä toát vôùi nhaø cung caáp.
19 19

CHÖÔNG 2: HEÄ THOÁNG KANBAN
TRONG JIT
2.1 Giôùi thieäu Kanban trong heä thoáng keùo
Ñoøi hoûi ñaàu tieân ñoái vôùi saûn xuaát JIT laø cung caáp cho taát caû caùc quaù
trình bieát chính xaùc thôøi gian vaø soá löôïng yeâu caàu.
Trong heä thoáng kieåm soaùt saûn xuaát tröôùc ñaây, ñoøi hoûi naøy ñöôïc ñaùp
öùng baèng caùch ñöa ra nhieàu baûng keá hoaïch saûn xuaát cho taát caû caùc quaù
trình. Tuy nhieân phöông phaùp naøy seõ gaëp nhöõng khoù khaên khi coù nhöõng thay
ñoåi gaây ra bôûi nhöõng söï coá ôû moät vaøi quaù trình hay bôûi nhöõng bieán ñoäng
nhu caàu. Ñeå thích nghi vôùi nhöõng thay ñoåi ñoù trong moät thaùng, döôùi heä thoáng
truyeàn thoáng, coâng ty caàn thay ñoåi keá hoaïch saûn xuaát cho moãi quaù trình ñöôïc
ñoàng nhaát vôùi nhau vaø caùch naøy raát khoù khaên vì phaûi thay ñoåi keá hoaïch
thöôøng xuyeân. Keát quaû laø coâng ty phaûi löu tröõ moät löôïng toàn kho nhaát ñònh
cho moãi quaù trình ñeå giaûi quyeát nhöõng söï coá hay bieán ñoäng nhu caàu xaûy ra.
Do ñoù, noù ñöôïc coi laø moät heä thoáng thöôøng taïo ra söï maát caân ñoái veà
nguyeân vaät lieäu giöõa caùc quaù trình, thöôøng khieán cho nguyeân vaät lieäu öù
ñoïng, thieát bò maùy moùc quaù lôùn, coâng nhaân dö thöøa khi moâ hình thay ñoåi
xaûy ra.
Giaûi quyeát vaán ñeà treân, heä thoáng Toyota thöïc hieän moät cuoäc caùch
maïng vôùi yù töôûng laø quaù trình theo sau seõ laáy nhöõng chi tieát hay boä phaän töø
20 20

quaù trình tröôùc, moät phöông phaùp ñöôïc bieát nhö laø heä thoáng keùo (pull system).
Khi daây chuyeàn laép raùp cuoái cuøng bieát chính xaùc thôøi gian naøo caàn vaø soá
löôïng chi tieát caàn thieát, hoï seõ ñeán quaù trình tröôùc ñeå laáy nhöõng chi tieát caàn
thieát vôùi soá löôïng ñuû ñeå saûn xuaát trong khoaûng thôøi gian caàn thieát cho vieäc
laép raùp xe. Quy trình tröôùc, khi ñoù seõ saûn xuaát nhöõng chi tieát ñaõ bò laáy ñi ôû
quaù trình sau. Cöù theá, moãi quaù trình sau laáy ñi nhöõng chi tieát hay nguyeân lieäu
caàn thieát töø nhöõng quy trình tröôùc treân caû daây chuyeàn.
Do ñoù, khoâng ñoøi hoûi trong moät thaùng phaûi ñöa ra nhöõng keá hoaïch
saûn xuaát ñoàng thôøi cho taát caû caùc quy trình.Thay vì nhö phöông phaùp truyeàn
thoáng chæ coù daây chuyeàn laép raùp cuoái cuøng môùi coù theå bieát ñöôïc keá
hoaïch saûn xuaát thay ñoåi. Toyota ñaõ söû duïng KANBAN ñeå thoâng tin
cho taát caû caùc quy trình bieát thôøi gian, soá löôïng saûn xuaát cuûa
taát caû caùc boä phaän.
2.2 Khaùi nieäm Kanban
KANBAN theo tieáng Nhaät nghóa laø” chieác nhaõn” hoaëc “taám theû”. KANBAN
laø moät chieác nhaõn daùn vaøo container, thöôøng coù daïng hình chöõ nhaät baèng
giaáy cöùng coù theå eùp baèng Plastic. Treân KANBAN coù moät soá thoâng tin caàn
thieát sau ñaây:
 Loaïi chi tieát, saûn phaåm ñöôïc saûn xuaát.
 Söùc chöùa cuûa container.
 Ñòa chæ, kyù hieäu cuûa nôi laøm vieäc ôû quy trình tröôùc.
 Ñòa chæ, kyù hieäu cuûa nôi laøm vieäc ôû quy trình sau.
Ngoaøi caùc thoâng tin chuû yeáu ñoù, moãi doanh nghieäp tuøy theo tình hình cuï
theå coù theå ñöa theâm caùc thoâng tin khaùc. Vaán ñeà quan troïng khi aùp duïng heä
thoáng KANBAN trong moät xöôûng saûn xuaát laø xaùc ñònh löôïng KANBAN trong löu
chuyeån.
Ñeå xaùc ñònh soá KANBAN trong löu chuyeån, tröôùc heát caàn xaùc ñònh söùc
chöùa cuûa container. Thöôøng khoâng söû duïng container quaù lôùn hay quaù beù. Ñeå
ñaûm baûo quaù trình linh hoaït cuûa quaù trình saûn xuaát, söùc chöùa cuûa container
thöôøng ñöôïc xaùc ñònh theo thôøi gian vaän chuyeån cuûa container töø choã laøm
vieäc naøy sang choã laøm vieäc khaùc. Trong thöïc teá soá löôïng KANBAN ñöôïc xaùc
ñònh baèng soá löôïng kinh nghieäm, luùc ñaàu ngöôøi ta duøng soá löôïng raát lôùn, sau
21 21

ñoù giaûm daàn cho tôùi khi ñaït giaù trò nhoû nhaát coù theå ñöôïc maø vaãn khoâng
laøm roái loaïn quaù trình saûn xuaát.
2.3 Chöùc naêng cuûa moät theû Kan ban
 Höôùng daãn.
 Töï kieåm tra ñeå ngaên ngöøa saûn xuaát thöøa.
 Kieåm tra baèng maét.
 Caûi tieán hoaït ñoäng cuûa quaù trình vaø hoaït ñoäng baèng tay.
 Giaûm chi phí quaûn lyù.
a. Höôùng daãn: KANBAN phuïc vuï nhö moät coâng cuï höôùng daãn giöõa
saûn xuaát vaø vaän chuyeån. Caùc leänh khaùc nhau trong saûn xuaát hoaëc vaän
chuyeån nhö caàn phaûi laáy ñi bao nhieâu chi tieát, hay vaän chuyeån moät löôïng taïi
cheá phaåm ñeán ñòa chæ nhaát ñònh… ñeàu ñöôïc theå hieän trong theû KANBAN.
b. Töï kieåm tra: Töï kieåm tra laø caàn thieát ñeå kieåm tra saûn xuaát thöøa.
Moãi quaù trình phaûi ñöôïc kieåm soaùt töï ñoäng ñeå ñaûm baûo chæ saûn xuaát
nhöõng saûn phaåm tieâu thuï ñöôïc, vôùi soá löôïng caàn thieát , taïi thôøi ñieåm phuø
hôïp vôùi chu kyø saûn xuaát. Vieäc kieåm soaùt töï ñoäng naøy ñaûm baûo cho quaù
trình saûn xuaát khoâng dieãn ra vôùi toác ñoä cao so vôùi nhu caàu. Heä thoáng
KANBAN coøn coù theå kieåm tra saûn xuaát ôû moãi quaù trình nhaèm hieäu chænh
löôïng cung caáp haøng thaùng theo nhu caàu thay ñoåi.
c. Kieåm tra baèng maét: Heä thoáng KANBAN phuïc vuï nhö moät heä thoáng
kieåm tra baèng maét vì noù khoâng chæ cho thoâng tin soá maø coøn cho thoâng tin
vaät lyù trong theû KANBAN. Caùc khaû naêng naøy cuûa moãi quaù trình saûn xuaát
ñöôïc kieåm tra baèng maét. Ví duï: neáu caùc theû KANBAN khoâng ñöôïc ñaët vaøo
hoäp thö KANBAN kòp thôøi thì vieäc saûn xuaát cuûa quaù trình sau bò trì trueä, neáu
ñaët theû quaù sôùm quaù trình sau seõ saûn xuaát vöôït tieán trình saûn xuaát ñaõ ñeà
ra.
d. Caûi tieán hoaït ñoäng: Vieäc söû duïng heä thoáng KANBAN ñeå hoã trôï
caûi tieán hoaït ñoäng laø ñieàu caàn thieát, bôûi caûi tieán saûn xuaát daãn ñeán caûi
tieán veà maët taøi chính vaø nhôø vaäy daãn ñeán hoaït ñoäng hieäu quaû trong doanh
nghieäp.
e. Giaûm chi phí quaûn lyù: Heä thoáng KANBAN cuõng giuùp giaûm chi phí
quaûn lyù baèng caùch giaûm soá ngöôøi hoaïch ñònh xuoáng tôùi 0. Nhöõng nhaø
22 22

hoaïch ñònh khoâng caàn nöõa bôûi baûn chaát keùo cuûa heä thoáng KANBAN gaén
lieàn vôùi heä thoáng thoâng tin baùn haøng töø caùc nhaø cung caáp phuïc vuï nhö laø
ngöôøi chæ ñònh khi naøo vaø bao nhieâu laø caàn thieát.
2.4 Phaân loaïi Kanban
Coù hai KANBAN chuû yeáu:
a. KANBAN saûn xuaát : ghi roõ löôïng saûn phaåm quaù trình tröôùc phaûi saûn
xuaát.
Hình 2.1
Store
Shelf No F26 – 18 Item Bach No A5 -
34
Process
Item No 56790 – 321
MACHININ
G
Item Name CRANK SHAFT
SB - 8
Car Type SX50BC – 150
Trong hình treân cho thaáy quaù trình MACHINING SB-8 caàn saûn xuaát chi tieát
CRANKSHAFT cho loaïi xe SX50BC-150. CRANKSHFT, saûn xuaát xong caàn ñöa vaøo
kho chöùa F26-18.
b. KANBAN thu hoài : ghi roõ loaïi, löôïng saûn phaåm quaù trình sau phaûi thu
hoài (ruùt ra hoaëc nhaän) töø quaù trình tröôùc.
Hình 2.2
Store
Shelf No F26 – 18 Item Bach No A5 - Preceding Process
23 23

34
Item No 56790 – 321
FORGING
Item Name CRANK SHAFT
B - 2
Car Type SX50BC - 150 Subsequennt
Process
MACHINING
M - 6
KANBAN trong hình treân cho thaáy quaù trình tröôùc laøm ra chi tieát CRANK
SHAFT vaø ngöôøi vaän chuyeån cuûa quaù trình theo sau phaûi ñi ñeán vò trí B-2 cuûa
boä phaän FORGING ñeå laáy nhöõng chi tieát CRANK SHAFT, quaù trình theo sau laø
MACHINING. Moãi hoäp chöùa 20 ñôn vò vaø loaïi cuûa hoäp laø B. 4/8 cho bieát ñaây
laø hoäp chöùa chi tieát thöù 4 trong loaït 8 hoäp loaïi naøy, noù cho pheùp theo doõi
tieán ñoä xöû lyù coâng vieäc ñang ôû möùc naøo.
Ngoaøi ra coøn moät soá loaïi KANBAN khaùc nhö:
 Kan ban toác haønh: laø moät loaïi KANBAN ñöôïc söû duïng khi coù söï thieáu
huït caùc chi tieát cho quaù trình sau. Noù toàn taïi song song vôùi KANBAN saûn xuaát
vaø KANBAN thu hoài, chæ ñöôïc duøng trong tình huoáng ñaëc bieät, vaø phaûi thu laïi
ngay sau khi tieán trình dieãn ra bình thöôøng. Ví duï: khi ngöôøi coâng nhaân töø quaù
trình laép raùp phía sau leân kho chöùa ôû quaù trình tröôùc ñeå laáy tieát B vaø thaáy
raèng B khoâng coøn ñuû ñeå boå sung, coù nguy cô heát trong moät thôøi gian ngaén.
Caùc böôùc sau seõ thöïc hieän:
- Ngöôøi coâng nhaân ñoù cho löu haønh KANBAN toác haønh ñoái vôùi chi tieát B
vaø baét KANBAN ñoù vaøo traïm KANBAN toác haønh (coøn goïi laø traïm ñoû)
beân caïnh traïm ñöïng KANBAN saûn xuaát cuûa quaù trình cheá taïo.
- Cuøng luùc ngöôøi coâng nhaân ñoù nhaán nuùt baùo hieäu cho daây chuyeàn saûn
xuaát, saûn xuaát ra chi tieát B . Nuùt baùo hieäu naøy ñöôïc laép treân baûng beân
caïnh traïm chöùa KANBAN saûn xuaát.
- Treân baûng ñeøn hieäu, moät ñeøn töông öùng vôùi chi tieát B seõ hoaït ñoäng,
chæ ñònh vieäc saûn xuaát chi tieát B.
24 24
Box Capacity Box Type Issue No
20 B 4/8

- Treân daây chuyeàn saûn xuaát ñeøn naøy phaùt tín hieäu, ngay laäp töùc ngöôøi
coâng nhaân phaûi saûn xuaát chi tieát B vaø mang noù ñeán daây chuyeàn laép raùp
sau.
-Khi ñaùp öùng ñaày ñuû thì döøng KanBan cho saûn phaåm B vaø vaãn saûn xuaát
bình thöôøng nhö tröôùc ñoù.
Hình 2.3
From To
No. 3 Plant
Withdrawal KANBAN
Store
3D31
5
Bach No
A2 – 214
Item No
55780E04
Item Name
Crank Shaft
Type Car
PX406BC -
110
Box capacity
15 1/20
 Kan ban khaån caáp: ñöôïc söû duïng taïm thôøi khi coù nhu caàu buø ñaép cho
löôïng pheá phaåm do truïc traëc maùy moùc. KANBAN naøy ñöôïc coi nhö bieán daïng
cuûa KANBAN thu hoài hay Kanban saûn xuaát, noù phaûi ñöôïc thu hoài ngay sau khi
söû duïng.
Hình 2.4
Production – ordering KANBAN Process
Store Back No
Item No
Item Name
Car Type Container
Capacity
Issued No
25 25

 KANBAN thöôøng (kanban ñôn): KANBAN thu hoài cuõng ñöôïc söû duïng nhö
KANBAN saûn suaát, coù nghóa laø chæ söû duïng moät loaïi KANBAN neáu khoaûng
caùch giöõa hai quaù trình raát ngaén vaø quan saùt vieân coù theå quan saùt tröïc tieáp
giöõa hai quaù trình ñoù.
Coâng nhaân cuûa quaù trình sau seõ mang caùc hoäp roãng vaø caùc theû
KANBAN thöôøng ñeán kho chöùa cuûa quaù trình tröôùc. Sau ñoù mang caùc theû
KANBAN ñeán hoäp thu nhaän KANBAN, roài laáy ñi soá löôïng caùc hoäp KANBAN
ñuùng baèng soá KANBAN mang ñeán. Tuy nhieân, anh ta khoâng caàn thay ñoåi caùc
KANBAN ôû kho chöùa KANBAN.
KANBAN ñöôïc söû duïng raát hieäu quaû khi keát hôïp vôùi xe keùo. ÔÛ nhaø
maùy Honsha cuûa Toyota, xe keùo chôû caùc chi tieát naëng vôùi soá löôïng coù haïn.
Tröôøng hôïp naøy, xe keùo cuõng ñoùng vai troø nhö moät KANBAN.
Maëc duø caùc KANBAN phaûi ñöôïc gaén vaøo caùc chi tieát saûn phaåm theo
nguyeân taéc nhöng trong tröôøng hôïp naøy soá löôïng xe keùo baèng vôùi soá löôïng
KANBAN. Khoâng coù xe roãng chôø laáy haøng thì quaù trình tröôùc khoâng ñöôïc saûn
xuaát, ñieàu naøy ngaên chaën saûn xuaát dö thöøa.
 Nhaõn: Moät chuyeàn vaän taûi thöôøng ñöôïc duøng ñeå vaän chuyeån caùc chi
tieát ñeán daây chuyeàn laép raùp baèng caùch moùc chi tieát ñoù vaøo giaù treo. Moãi
moät nhaõn ñònh roõ chi tieát naøo vaø khi naøo ñöôïc vaän chuyeån. Tröôøng hôïp naøy
nhaõn ñöôïc söû duïng nhö moät loaïi KANBAN ñeå höôùng daãn coâng nhaân laáy caùc
chi tieát töø kho chöùa gaén vaøo giaù treo ñeå ñöa ñeán chuyeàn laép raùp.
 Full work system:
ÔÛ nôi maùy moùc töï ñoäng hoùa hoaëc nôi laøm vieäc khoâng coù coâng nhaân ,
laøm theá naøo ñeå maùy moùc quaù trình tröôùc ñöôïc saûn xuaát ñuùng baèng löôïng
laáy ñi.
Maùy A (maùy tröôùc) vaø maùy B (maùy sau) ñöôïc noái vôùi nhau vaø treân ñoù
cho pheùp möùc toàn kho chuaån laø 6 ñôn vò cho maùy B. Neáu treân ñöôøng daãn ñoù
coøn 4 ñôn vò, maùy A töï ñoäng vaän haønh vaø saûn xuaát cho ñuû 6 ñôn vò cho maùy
B hoaït ñoäng. Khi ñuû 6 ñôn vò cho maùy B thì möùc töï ñoäng seõ döøng maùy A laïi.
Ñieàu ñoù ngaên chaën saûn xuaát dö thöøa ôû maùy tröôùc. Bôûi duøng nuùt saûn
xuaát baèng ñieän neân ngöôøi ta coøn goïi laø “full work system” laø KANBAN ñieän töû.
26 26

CAÙCH SÖÛ DUÏNG CAÙC LOAÏI KANBAN
Coù taùm böôùc cô baûn:
1. Coâng nhaân ôû quaù trình sau ñi ñeán traïm A cuûa quaù trình tröôùc vôùi nhöõng
theû KANBAN thu hoài ñaët trong hoäp ñöïng KANBAN.
2. Khi coâng nhaân ôû quaù trình sau ruùt ra moät hoäp chi tieát ôû traïm A, anh ta
phaûi laáy theû KANBAN saûn xuaát ñöôïc gaén vôùi löôïng saûn phaåm thöïc teá
trong hoäp ra vaø ñaët KANBAN saûn xuaát naøy vaøo hoäp nhaän KANBAN.
3. Sau khi KANBAN saûn xuaát ñöôïc anh ta ruùt ra, anh ta phaûi ñaët hoäp chi tieát
vaøo nôi chöùa KANBAN thu hoài. Khi thay ñoåi hai theû Kan Ban naøy anh ta
phaûi so saùnh caän thaän KANBAN thu hoài vôùi KANBAN saûn xuaát tröôùc
sau nhö moät.
4. Khi quaù trình sau baét ñaàu laøm vieäc, nhöõng KANBAN thu hoài phaûi ñöôïc
taùch ra khoûi hoäp chi tieát vaø ñöôïc ñaët trong thuøng chöùa KANBAN thu
hoài.
5. ÔÛ quaù trình tröôùc, nhöõng KANBAN saûn xuaát seõ thu töø hoäp chöùa
KANBAN taïi moät thôøi ñieåm nhaát ñònh vôùi moät soá löôïng nhaát ñònh vaø
phaûi saûn xuaát theo nhöõng theû KANBAN saûn xuaát vaø tieáp tuïc ñöa ñeán
traïm A.
6. Saûn xuaát nhöõng chi tieát theo tính lieân tuïc cuûa KANBAN saûn xuaát ôû
trong thuøng chöùa KANBAN.
7. Nhöõng chi tieát ñöôïc saûn xuaát ra vaø KANBAN naøy phaûi ñöôïc ñi ñoâi vôùi
nhau theo tieán trình.
8. Khi nhöõng chi tieát ñöôïc hoaøn thaønh trong quaù trình, caùc chi tieát naøy vaø
KANBAN saûn xuaát ñöôïc ñaët taïi traïm A, ngöôøi mang quaù trình sau coù theå
ruùt ra chuùng baát thôøi gian naøo.
Chu trình cuûa KANBAN vaø nhöõng chi tieát
27 27

28
Preceding process (machinery line)
Subsequent process
(assembly line)
Kanban recerving post
Production – ordering kanban post
Withdrawal kanban and
physical units
Withdrawal
kanban
Withdrawal
Kanban post
Store A
Production – ordering kanban
Figure : Step involved in using a withdrawal and a production – ordering kanban
28

2.5 Caùc nguyeân taéc cuûa Kanban
• Nguyeân taéc 1:
Quaù trình sau laáy ra moät soá loaïi saûn phaåm caàn thieát töø quaù trình tröôùc trong soá
löôïng caàn thieát taïi thôøi ñieåm caàn thieát.
Nhöõng nguyeân taéc phuï ñi keøm nguyeân taéc chính laø:
+ Khi laáy baát moät chi tieát hay haøng hoùa thì phaûi coù KANBAN.
+ Haøng hoùa laáy ra khoâng ñöôïc nhieàu hôn soá KANBAN.
+ Moãi thuøng chöùa saûn phaåm ñeàu ñöôïc gaùn KANBAN.
Neân chuù yù nhöõng ñieàu kieän tieân quyeát cuûa KANBAN, nhöõng ñieàu kieän
sau cuøng trong heä thoáng saûn xuaát, caân baèng saûn xuaát, ngöng saûn xuaát vaø
tieâu chuaån hoùa coâng vieäc.
Quaù trình tröôùc phaûi saûn xuaát baèng soá löôïng maø quaù trình sau ñaõ laáy.
Caùc nguyeân taéc phuï:
- Khoâng ñöôïc saûn xuaát nhieàu hôn soá löôïng KANBAN yeâu caàu.
- Neáu quaù trình tröôc xuaát nhieàu loaïi chi tieát khaùc nhau thì vieäc saûn xuaát
phaûi theo caùc chuoãi ban ñaàu maø trong ñoù moãi loaïi KANBAN ñaõ ghi.
- Bôûi vì quaù trình sau ñoøi hoûi moät ñôn vò rieâng leû hoaëc côõ loaït nhoû ñeå ñaït
ñöôïc vieäc saûn xuaát lieân tuïc, quaù trình tröôùc phaûi coù nhöõng saép ñaët
thöôøng xuyeân theo nhöõng yeâu caàu thöôøng xuyeân bôûi quaù trình sau  quaù
trình tröôùc phaûi saép ñaët thaät nhanh.
Nhöõng saûn phaåm bò loãi khoâng ñöôïc chuyeån ñeán quy trình sau.
Heä thoáng KANBAN seõ bò phaù huûy neáu khoâng tuaân theo nguyeân taéc 3.
Neáu quaù trình sau phaùt hieän nhöõng saûn phaåm bò loãi thì quaù trình sau laøm cho
daây chuyeàn ngöøng laïi bôûi vì khoâng coù theâm haøng toàn kho.
Loãi ôû ñaây bao goàm caû loãi veà vaän haønh maùy moùc, loãi vaän haønh laø
moät coâng vieäc maø tieâu chuaån hoùa chöa ñaït ñöôïc ñaày ñuû vì söï khoâng hieäu
quaû khi vaän haønh baèng tay, thoùi quen vaø giôø lao ñoäng  tieâu chuaån hoùa
coâng vieäc laø moät ñieàu kieän tieân quyeát cuûa heä thoáng KANBAN.
Giaûm thieåu löôïng KANBAN.
29 29

Neáu caûi tieán quaù trình saûn xuaát baèng vieäc giaûm kích côõ loâ saûn xuaát
vaø ruùt ngaén thôøi gian saûn xuaát thì soá löôïng KANBAN caàn thieát coù theå ñöôïc
giaûm xuoáng. Soá löôïng cuûa moãi KANBAN seõ ñöôïc giöõ khoâng ñoåi.
Khi nhu caàu haøng ngaøy taêng leân, thôøi gian saûn xuaát seõ giaûm xuoáng.
Ñieàu naøy ñoûi hoûi giaûm chu kyø thôøi gian saûn xuaát cuûa loä trình vaän haønh
chuaån tröôùc ñaây baèng caùch vai troø cuûa coâng nhaân trong daây chuyeàn sao cho
hôïp lyù vaø coù hieäu quaû nhaát. Tuy nhieân, do soá löôïng KANBAN coá ñònh, traïm
coâng vieäc naøo khoâng coù khaû naêng caûi tieán nhö yeâu caàu treân seõ bò ñình
treä vaø buoäc phaûi saûn xuaát ngoaøi giôø.
Neáu nhu caàu taêng leân quaù nhieàu thì coù theå seõ taêng soá löôïng KANBAN.
Trong tröôøng hôïp nhu caàu giaûm xuoáng, chu kyø cuûa loä trình vaän chuyeån seõ
ñöôïc taêng leân. Coù theå giaûm löôïng coâng nhaân dö thöøa treân daây chuyeàn ñeå
traùnh thaùi ñoä lô laø cuûa hoï.
Kan ban ñöôïc söû duïng ñeå ñieàu chænh ñoái vôùi söï thay ñoåi nhoû trong nhu caàu.
Ñieàu chænh saûn xuaát baèng KANBAN ñeà caäp ñeán ñieåm ñaëc tröng nhaát
cuûa heä thoáng KANBAN, ñoù laø khaû naêng ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu thay ñoåi baát
ngôø hoaëc trình traïng khaån caáp trong saûn xuaát.
Ñeå chöùng minh cho khaû naêng ñaùp öùng naøy. Chuùng ta xem xeùt caùc coâng
ty söû duïng heä thoáng kieåm soaùt thoâng thöôøng, nhöõng coâng ty thieáu caùc bieän
phaùp ñeå giaûi quyeát caùc vaán ñeà thay ñoåi nhu caàu baát ngôø khoâng theo mong
ñôïi. Heä thoáng naøy chuû yeáu ñöa ra lòch saûn xuaát vaø laøm cho lòch saûn xuaát
khôùp vôùi caùc quy trình saûn xuaát  thay ñoåi veà nhu caàu ñoøi hoûi ít nhaát töø 7
ñeán 10 ngaøy tröôùc khi lòch saûn xuaát ñöôïc söûa ñoåi vaø aùp duïng vaøo xí nghieäp
(Khoaûn thôøi gian naøy ñeå cho maùy tính saép xeáp vaø tính toaùn döõ lieäu caäp
nhaät).
Trong khi ñoù, caùc coâng ty söû duïng heä thoáng KANBAN khoâng phaûi ñöa ra
nhöõng lòch saûn xuaát chi tieát ñoàng thôøi vôùi caùc quy trình saûn xuaát trong suoát
moät thaùng. Moãi tieán trình coù theå bieát ñöôïc chæ coù theå saûn suaát caùi gì khi
KANBAN saûn xuaát ñöôïc boùc ra khoûi Container cuûa nhaø kho. Chæ coù daây
chuyeàn laép raùp coù lòch saûn xuaát lieân tuïc trong moät ngaøy saûn xuaát, lòch saûn
xuaát naøy seõ hieän thò treân maùy tính vaø cho bieát ñôn vò tieáp theo naøo seõ ñöôïc
laép raùp.
30 30

ÔÛ ñaây chuùng ta seõ thaáy yù nghóa cuûa vieäc ñieàu chænh saûn xuaát: Nôi
maø KANBAN ñöôïc söû duïng vaø saûn xuaát ñöôïc caân baèng, noù seõ trôû neân deã
daøng ñeå ñaùp öùng nhöõng thay ñoåi treân thò tröôøng baèng vieäc saûn xuaát nhieàu
hôn moät löôïng nhoû theo nhu caàu.
Ví duï: Theo keá hoaïch saûn xuaát 100 ñôn vò moãi ngaøy cho moät thaùng, nhöng
vaøo ngaøy 10 thaùng 1 chuùng ta nhaän thaáy raèng 120 ñôn vò laø nhu caàu caàn
thieát cho thaùng 2, theo phöông phaùp Toyota chuùng ta phaûi thích öùng söï thay
ñoåi naøy baèng saûn xuaát 105 hay 107 ñôn vò moãi ngaøy töø ngaøy 11 thaùng 1
trôû ñi, thay vì giöõ tyû leä theo yeâu caàu cuûa lòch saûn xuaát nhö laø tröôøng hôïp
trong heä thoáng kieåm soaùt thoâng thöôøng. Hôn theá nöõa chuùng ta khoâng caûm
thaáy keá hoaïch bò thay ñoåi vì saûn xuaát trong moãi quaù trình luoân phuï thuoäc
vieäc höôùng daãn baèng KANBAN.
Vieäc ñieàu chænh saûn xuaát baèng Kanban nhö vaäy chæ coù theå ñaùp öùng
vôùi nhöõng thay ñoåi nhoû veà nhu caàu. Theo Toyota nhöõng söï thay ñoåi veà nhu
caàu khoaûng 10-12% thì coù theå kieåm soaùt ñöôïc.
Trong tröôøng hôïp veà thay ñoåi nhu caàu khaù lôùn  taát caû daây chuyeàn
saûn xuaát phaûi ñöôïc saép xeáp laïi.
Soá löôïng caùc boä phaän thöïc teá chöùa trong hoäp hoaëc ñoùng goùi phaûi baèng vôùi soá löôïng
vieát treân KANBAN.
Caùc ñeà nghò cho vieäc aùp duïng heä thoáng KANBAN:
+ Töø khi Toyota tieán haønh saûn xuaát haøng thaùng, toång soá KANBAN ñöôïc
caáp coù theå thay ñoåi haøng thaùng. Heä thoáng KANBAN cho pheùp ñieàu chænh
nhoû theo töøng ngaøy khi lòch trình cho daây chuyeàn laép raùp ñöôïc ñaët ra theo
ñôn ñaët haøng haøng ngaøy cuûa nhaø moâi giôùi.
+ Soá theû KANBAN ñöôïc caáp theo heä soá an toaøn seõ ñöôïc laøm caøng ít
caøng toát do caûi tieán lieân tuïc.
+ KANBAN ñaët vaøo hoäp boä phaän phaûi ñöôïc laáy ra vaø ñaët ôû hoäp thö
nhaän KANBAN khi ñôn vò ñaàu tieân ñöôïc söû duïng. Nhöõng theû KANBAN naøy
phaûi ñöôïc thu laïi thöôøng xuyeân vaø chuyeån tôùi qua trình tröôùc . Vieäc vaän
chuyeån naøy ñöôïc laøm haøng giôø.
+ Möùc caân baèng saûn xuaát ôû quaù trình cuoái laø quan troïng. Vì vaäy, soá
löôïng boä phaän laáy ñi töø tieán trình tröôùc phaûi ñöôïc caân baèng laïi.
31 31

+Neáu coâng vieäc ngoaøi giôø ñöôïc yeâu caàu ñeå cung caáp saûn phaåm theâm,
nhoùm laäp trình neân ñöôïc thoâng baùo ñeà nghò. Nhöõng “KANBAN caáp toác”
(Express KANBAN) phaûi ñöôïc caáp vôùi soá löôïng nhoû vaø thu veà moät caùch
nhanh choùng khi vieäc saûn xuaát theâm hoaøn taát.
2.6 Caùc ñieàu kieän aùp duïng thaønh coâng heä thoáng
Kanban
Vieäc söû duïng KANBAN trong moät xöôûng saûn xuaát ñoøi hoûi phaûi coù moät
heä thoáng thoâng tin roõ raøng coù khaû naêng theå hieän taát caû nhöõng vaán ñeà
cuûa quaù trình saûn xuaát.
Quaûn lyù doøng saûn phaåm bôûi phöông phaùp KANBAN ñoøi hoûi doøng saûn
xuaát saûn phaåm phaûi linh hoaït, thoâng suoát. Moät khi khoâng giaûi quyeát caùc roái
loaïn trong saûn xuaát, heä thoáng KANBAN coù xu höôùng khuyeách ñaïi haäu quaû
cuûa noù laøm cho möùc döï tröõ taêng leân. Xöôûng saûn xuaát chæ coù theå vaän
haønh toát neáu nhö taát caû caùc vaán ñeà treân ñöôïc giaûi quyeát.
Nhöõng coâng vieäc ñoù caàn phaûi ñöôïc giaûi quyeát tröôùc khi aùp duïng phöông
phaùp KANBAN vaøo xöôûng saûn xuaát. Vaø caùc coâng vieäc naøy caàn phaûi ñöôïc
tieáp tuïc sau khi ñaõ laép ñaët heä thoáng KANBAN trong xí nghieäp. Nhöõng söï thay
ñoåi caàn thieát laø:
 Boá trí hôïp lyù thieát bò maùy moùc caùc xöôûng.
 Caàn thôøi gian hieäu chænh caùc thay ñoåi cho saûn phaåm thaät ngaén.
 Loaïi boû ñöôïc caùc bieán ñoäng ngaãu nhieân.
 Phaùt trieån, cuûng coá moái quan heä chaët cheõ vôùi nhaø cung caáp.
 Ngöôøi lao ñoäng caàn coù tính ña naêng cao, coù khaû naêng luaân phieân
coâng vieäc, khaû naêng ñieàu chænh vaø baûo döôõng maùy moùc khi caàn
thieát.
 Tieâu chuaån hoùa caùc boä phaän, caùc ñôn vò laép raùp saûn phaåm, nhôø
ñoù giaûm ñöôïc soá löôïng danh muïc quaûn lyù, giaûm soá laàn thay ñoåi
loaït gia coâng vaø giaûm soá loaïi KANBAN.
2.7 Öu – nhöôïc ñieåm cuûa heä thoáng Kanban:
2.7.1 Öu ñieåm
32 32

 Öu ñieåm lôùn nhaát cuûa phöông phaùp naøy laø noù cho pheùp thaáy ñöôïc
nhöõng vaán ñeà caàn ñöôïc giaûi quyeát cuûa moät xöôûng lôùn nhaát.
 Thöïc hieän heä thoáng kieåm soaùt khoâng caàn ñieän toaùn hoùa voán deã
taïo neân caùc phí toån to lôùn.
 Moät söï löu chuyeån nhanh thoâng tin giöõa caùc choã laøm vieäc coù lieân
quan veà tình hình laøm vieäc cuûa maùy moùc thieát bò, hoûng hoùc phaùt
sinh pheá phaåm…
 Moät söï phoái hôïp aên yù giöõa caùc choã laøm vieäc bôûi vì chuùng phuï
thuoäc vaøo nhau.
 Moät söï thích öùng toát nhaát cuûa quaù trình saûn xuaát vôùi doøng nhu caàu
thay ñoåi nhoû töø 10-12% nhu caàu ban ñaàu.
 Moät söï hoaøn thieän trong phöông thöùc phuïc vuï khaùch haøng, theå hieän
ôû choã thôøi gian thoûa maõn yeâu caàu cuûa khaùch haøng ngaén vì saûn
xuaát theo nhöõng loaït nhoû vaø thöôøng xuyeân hôn.
 Moät söï phaân quyeàn quaûn lyù ñöôïc aùp duïng tröïc tieáp trong caùc phaân
xöôûng saûn xuaát.
 Neàn taûng cuûa heä thoáng KANBAN laø toàn kho thaáp nhaát (saûn phaåm
dôû dang, baùn thaønh phaåm, thaønh phaåm vaø phuï tuøng thay theá…)
 Khoâng caàn laäp keá hoaïch haøng ngaøy.
 AÙp duïng heä thoáng saûn xuaát KANBAN cho pheùp möùc dao ñoäng 10%
so vôùi nhu caàu.
 Heä thoáng kieåm tra saûn xuaát KANBAN laø then choát beân caïnh nhöõng
heä thoáng khaùc nhö Andon, kieåm tra baèng maét thöôøng …
 Heä thoáng KANBAn hieäu chænh moät caùch chính xaùc keá hoaïch ñöôïc
laäp theo MRP II, söï keát hôïp giöõa keá hoaïch saûn xuaát daøi haïn vaø saûn
xuaát ngaén haïn.
2.7.2 Nhöôïc ñieåm
 Do aùp duïng heä thoáng keùo, heä thoáng KANBAN thì khoâng coù toàn kho
vaø chæ ñaùp öùng söï dao ñoäng 10-12% so vôùi nhu caàu ban ñaàu, do ñoù
khi coù söï dao ñoäng lôùn thì heä thoáng Kanban khoâng ñaùp öùng ñöôïc.
 Khi coù moät söï roái loaïn trong saûn xuaát cuûa baát kyø coâng ñoaïn naøo
thì noù aûnh höôûng toaøn boä heä thoáng.
33 33

Chöùc naêng Phaïm vi Heä thoáng
KANABN
MRP II
Tæ leä saûn phaåm
ñaàu ra
Hoï cuûa saûn phaåm Theo möùc nhu
caàu
Theo keá hoaïch
saûn xuaát
Thöïc hieän saûn
phaåm
Thaønh phaåm toàn
tröõ theo ñôn ñaët
haøng
Ñieàu ñoä saûn
xuaát chính
Ñieàu ñoä saûn
xuaát chính
Nhu caàu nguyeân
vaät lieäu
Caùc linh kieän (saûn
xuaát & mua ngoaøi)
Theû KANBAN Hoaïch ñònh nhu
caàu vaät lieäu
(MRP)
Nhu caàu coâng suaát Saûn löôïng cho nôi
laøm vieäc vaø cho
khaùch haøng
Quan saùt baèng
maét thöôøng
Hoaïch ñònh nhu
caàu coâng suaát
(MRP)
Keá hoaïch coâng
suaát vaän haønh
Saûn xuaát ñuû soá
löôïng theo keá
hoaïch
Quan saùt baèng
maét thöôøng
Kieåm tra ñaàu
ra/ñaàu vaøo
Keá hoaïch vaät lieäu Theû KANBAN
vaø ñôn haøng
ñoät xuaát
Caùc baùo caùo
thu mua
Thoâng tin phaûn hoài Heä thoáng
Andon
Caùc baùo caùo
trì hoaõn
Baûng: So saùnh Heä thoáng KANBAN vaø MRP II
34 34

CHÖÔNG 3: LAØM THEÁ NAØO ÑEÅ
ÖÙNG DUÏNG JIT
Ngaøy nay, JIT vaãn ñang ñöôïc aùp duïng roäng raõi. Tuy nhieân, khi môùi ñöa
vaøo öùng duïng vaøo ñaàu nhöõng naêm 1980, nhieàu nhaø quan saùt vaø caû nhöõng
ngöôøi thöïc hieän ñeàu quaû quyeát raèng JIT vaø MRP khoâng töông thích vaø loaïi
tröø laãn nhau.
Tuy nhieân, caùc coâng trình nghieân cöùu cuûa Sober chæ ra raèng haàu heát caùc
yù töôûng JIT ñeàu aùp duïng trong giai ñoaïn thöïc hieän trong khi MRP II laïi chuû yeáu
laø moät coâng cuï hoaïch ñònh. Ngoaøi ra, khaùc vôùi MRP II laø moät heä thoáng
ñoùng thì JIT laø taäp hôïp moät löôïng lôùn caùc yù kieán nhaèm hoaøn thieän caùc
hoaït ñoäng saûn xuaát. Trong haàu heát caùc tröôøng hôïp thì MRP vaø JIT hoã trôï vaø
boå sung cho nhau.
Nhö vaäy, söùc haáp daãn chính cuûa JIT laø ôû choã noù luoân keâu goïi laø phaûi
ñaït ñeán söï hoaøn haûo. Trong khi ñoù, MRP II thì ít khaét khe hôn. Noù cho pheùp
coâng ty tieáp tuïc coù thôøi gian saûn xuaát daøi hôn, côõ loâ lôùn hôn, toàn kho nhieàu
hôn, caùc hoaït ñoäng chöùc naêng ñöôïc boá trí daøi hôn, vieäc kieåm tra ñöïôc thöïc
hieän ôû moãi giai ñoaïn chuyeån tieáp, ôû caùc phaàn thöøa, möùc ñoä hao huït vaø
chaát löôïng ñöôïc ño baèng soá pheá phaåm treân 100 ñôn vò. JIT khoâng taäp trung
vaøo caùc hoaït ñoäng saûn xuaát ñang yeáu keùm maø noù nhaém ñeán vieäc thöïc
hieän hoaøn haûo taát caû caùc hoaït ñoäng saûn xuaát. Do vaäy, cho duø chuùng ta ñaõ
laøm toát nhö theá naøo ñi nöõa thì JIT vaãn luoân nhaéc nhôû chuùng ta phaûi laøm toát
hôn. JIT chuù troïng ñeán vieäc caûi tieán ñeàu ñaën, lieân tuïc hôn laø nhöõng böôùc
ñoät phaù.
JIT khoâng chæ aùp duïng vaøo caùc chöùc naêng ôû nhaø maùy saûn xuaát, yù
töôûng cuûa noù vöôn ñeán caùc chöùc naêng khaùc cuûa coâng ty nhö:
35 35

 Kieåm soaùt nguyeân vaät lieäu
 Kieåm soaùt saûn xuaát
 Kieåm soaùt hoaït ñoäng
Vieäc öùng duïng JIT cuõng ñoøi hoûi moät soá thay ñoåi ñoái vôùi moâi tröôøng
hieän taïi:
 Caùc qui ñònh haønh chính truyeàn thoáng
 Caùc quan ñieåm quaûn lyù truyeàn thoáng
Tuy nhieân, ngay caû nhöõng ngöôøi taâm ñaéc vôùi trieát lyù naøy cuõng phaûi thöøa
nhaän laø khaùi nieäm naøy cuõng coù nhöõng haïn cheá nhöng chuùng ta seõ xem xeùt
ñeán chuùng trong caùc chöông tieáp theo.
3.1 ÖÙng duïng JIT trong kieåm soaùt nguyeân vaät lieäu
Ñeå öùng duïng JIT trong lónh vöïc naøy, ta caàn thöïc hieän moät soá coâng vieäc
sau:
 Saûn xuaát caùc loâ côõ nhoû
 Tieán ñeán saûn xuaát khoâng pheá phaåm
 Loaïi boû vieäc kieåm tra ôû khaâu tieáp nhaän
 Cung caáp linh hoaït
 Ñöa nguyeân lieäu tröïc tieáp ñeán daây chuyeàn saûn xuaát
3.1.1 Saûn xuaát caùc loâ côõ nhoû
Söû duïng loâ côõ nhoû laø yeâu caàu böùc thieát khoâng chæ ñoái vôùi caùc chi
tieát mua beân ngoaøi maø coøn vôùi caû caùc chi tieát coâng ty töï saûn xuaát. Töông
36 36

töï, ñieàu naøy cuõng neân aùp duïng ñoái vôùi caû nhöõng chi tieát giaù cao laãn giaù
thaáp, ñôn giaûn cuõng nhö phöùc taïp, nhoû hay lôùn.
Coù 2 caùch chính ñeå thieát laäp côõ loâ – phoûng ñoaùn hoaëc baèng coâng thöùc.
Coù raát nhieàu coâng ty ñi theo caùch thöù nhaát. Ta coù theå bieát ñöôïc ñieàu
naøy baèng caùch hoûi hoï côõ loâ ñöôïc xaùc ñònh nhö theá naøo. Thoâng thöôøng thì
baïn seõ nhaän ñöôïc caâu traû lôøi laø: “ toâi khoâng bieát”, hay “ toâi chæ laøm theo
côõ maø ngöôøi tieàn nhieäm töøng laøm thoâi”. Coù ñoâi khi baïn coù theå thaáy raèng
côõ loâ laø boäi soá cuûa haøng traêm, haøng ngaøn. Kyõ thuaät naøy taïo ra nhöõng loâ
chaün, goïn.
Tröôùc khi JIT chæ cho chuùng ta laø phaûi taäp trung quaûn lyù löôïng toàn kho
vöôït möùc thì phöông phaùp naøy xem ra cuõng taïm oån. Tuy nhieân, moät khi ñaõ
nhaán maïnh vaøo vieäc toàn kho baèng khoâng vaø taêng voøng quay toàn kho leân thì
phöông phaùp naøy khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc. Ngöôøi ta chæ ra raèng, so vôùi
côõ loâ ñöôïc tính toaùn baèng coâng thöùc thích hôïp thì côõ loâ xaùc ñònh baèng caùch
treân thöôøng cao hôn 5 ñeán 10 laàn.
Caùc coâng thöùc chính ñeå tính côõ loâ seõ ñöïôc trình baøy chi tieát trong Phuï
Luïc II. Coâng thöùc söû duïng khaù nhieàu caùc yeáu toá nhö: ñaùnh giaù chi phí toàn
tröõ, moâ hình söû duïng, chi phí thieát laäp ñoái vôùi caùc chi tieát saûn xuaát vaø chi
phí ñaët haøng ñoái vôùi caùc ñôn vò mua ngoaøi.
Tröôùc ñaây, ngöôøi ta thöôøng xem laïi vieäc ñaët haøng trong quaù khöù roài töø
ñoù xaùc ñònh löôïng ñaët haøng cho töông lai. Phöông phaùp naøy roõ raøng laø khaù
höõu duïng vì ta khoâng theå naøo löôøng tröôùc ñöôïc löôïng taêng giaûm haøng naêm.
Hôn nöõa, ta cuõng khoâng theå naøo saép xeáp, thay ñoåi löôïng toàn kho ñöôïc.
Nhöõng ñôn vò khoâng duøng nöõa vaãn coøn trong haøng toàn kho cuûa chuùng ta vaø
trôû thaønh haøng toàn kho ñaõ loãi thôøi.
Ngaøy nay, vôùi heä thoáng döïa treân phöông phaùp MRP, ngöôøi ta coù theå bieát
ñöôïc löôïng söû duïng trong töông lai döïa vaøo caùc hoaù ñôn yeâu caàu nguyeân vaät
lieäu ñoäng cuøng vôùi Lòch Trình saûn xuaát chính (MPS). Nhôø ñoù, thoâng qua caùc
coâng thöùc tính toaùn côõ loâ toát hôn, ta coù ñöôïc côõ loâ mong muoán chính xaùc
hôn. Baèng caùch duøng caùc côõ loâ nhoû nhaát coù theå cuøng vôùi vieäc loaïi boû
haøng toàn kho loãi thôøi, ta coù theå giaûm möùc toàn kho ñaùng keå.
37 37

Tính toaùn chi phí toàn tröõ haøng toàn kho
Thaät khoù ñeå xaùc ñònh chính xaùc chi phí toàn tröõ haøng toàn kho. Caùc nhaø
chuyeân nghieäp thì cho raèng, con soá naøy laø vaøo khoaûng töø 24 ñeán 100% moät
naêm. Trong khi ñoù nhöõng ngöôøi môùi vaøo ngheà thì laïi cho raèng con soá naøy
thaáp hôn. Löu yù raèng, chi phí toàn tröõ caøng cao thì côõ loâ caøng nhoû (côõ loâ
caøng nhoû thì daãn ñeán chi phí vieäc vaän chuyeån caøng cao). Do ñoù, nhieàu khi
chæ vì muoán chi phí toàn tröõ nhoû ñi maø baïn söû duïng côõ loâ lôùn hôn möùc caàn
thieát. Ñeå löu giöõ haøng toàn kho, ta toán raát nhieàu chi phí. Chaúng haïn nhö chi phí
taùi kieåm tra, hö hoûng, löu kho, baûo hieåm, chi phí cho söï loãi thôøi vaø chi phí cô
hoäi do tieàn maët bò löu giöõ.
Coù leõ baïn cuõng chaúng caàn maát thôøi gian cho vieäc nghieân cöùu mang tính
caùch hoïc thuaät ñeå xaùc ñònh chi phí naøy laøm gì vì baïn hoaøn toaøn coù theå
phoûng ñoaùn ñöôïc con soá naøy. Hôn nöõa, ñeå xaùc ñònh chính xaùc ñöôïc chi phí
naøy thì coù leõ phaûi maát caû ñôøi vaãn khoâng tìm ra ñöôïc caâu traû lôøi. Toát hôn
laø baïn neân choïn moät soá, chæ caàn ñaûm baûo laø soá ñoù khoâng quaù thaáp.
Ñoái vôùi caùc saûn phaåm ñang ôû trong giai ñoaïn tröôûng thaønh vaø oån ñònh thì coù
leõ con soá ñoù laø khoaûng 36%. Neáu saûn phaåm cuûa baïn thuoäc doøng coâng
ngheä cao thì con soá naøy phaûi cao hôn.
Chi phí chuaån bò
Chi phí chuaån bò ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc xaùc ñònh côõ loâ. Tröôùc
khi coù JIT, chuùng ta chæ nhaän baát cöù thôøi gian chuaån bò naøo maø kyõ sö ñieàu
haønh saûn xuaát ñöa ñeán, chuyeån noù qua thaønh tieàn vaø ñöa vaøo trong coâng
thöùc. Neáu quan saùt kyõ hôn, chuùng ta coù theå thaáy raèng nhöõng chi phí cho vieäc
chuaån bò naøy chæ do phoûng ñoaùn döïa vaøo moät soá yeáu toá khoâng ñaùng tin
caäy laém. Coù khi thì caùc kyõ sö chæ xaùc ñònh chi phí naøy moät caùch ngaãu
nhieân, döïa vaøo moät quy trình khoâng toát.
JIT giuùp chuùng ta giaûm thôøi gian chuaån bò. Nhôø ñoù, ta coù theå giaûm côõ
loâ baèng caùch duøng caùc coâng thöùc. Chuùng ta seõ baøn veà vieäc giaûm chi phí
chuaån bò naøy trong phaàn kieåm soaùt saûn xuaát ôû phía sau.
Chi phí chuaån bò ñöôïc tính thoâng qua chi phí vieát moät ñôn ñaët haøng. Muoán
tính chi phí naøy ta coù theå laáy chi phí haøng naêm cuûa boä phaän baùn haøng vaø
chia cho soá ñôn ñaët haøng trong naêm ñoù. Ta coù theå thu thaäp con soá chính xaùc
38 38

caùc chi phí vieát moät ñôn ñaët haøng hoaëc soá ñôn ñaët haøng taïi boä phaän keá
toaùn chi phí hoaëc boä phaän cheá taïo coâng nghieäp.
Ôû ñaây, ta coù theå aùp duïng trieát lyù JIT ñeå giaûm ñöôïc chi phí chuaån bò
naøy. Baèng caùch naøo? Ta coù theå hoäi nhaäp vôùi nhaø cung caáp. Vôùi moãi nhaø
cung caáp, ta seõ coù moät hôïp ñoàng rieâng ñeå chuyeân cung caáp moät chi tieát
hoaëc moät nhoùm chi tieát phuïc vuï cho quaù trình saûn xuaát. Baèng caùch naøy, baïn
coù theå thay theá vieäc vieát ñôn haøng baèng moät cuoäc ñieän thoaïi. Ta cuõng coù
theå chia xeû lòch MRP vôùi nhaø cung caáp ñeå hoï caên cöù vaøo ñoù maø cung caáp
haøng. Caùc coâng ty cuõng coù theå traùnh vieäc vieát ñôn haøng baèng vieäc söû
duïng heä thoáng Trao Ñoåi Döõ Lieäu Ñieän Töû.
Toùm laïi, vieäc söû duïng loâ côõ nhoû raát ñöôïc khuyeán khích. Coù nhieàu caùch
ñeå ñaït ñöôïc mong muoán naøy: giaûm chi phí chuaån bò, xaùc ñònh chi phí thöïc söï
cuûa toàn kho, vaø ruùt ngaén qui trình mua haøng.
3.1.2 Tieán ñeán saûn xuaát khoâng pheá phaåm
Caøng ngaøy thì yù töôûng ñaït ñöôïc moät möùc chaát löôïng naøo ñoù caøng
khoâng coøn choã ñöùng. Ngaøy nay, saûn xuaát khoâng coù pheá phaåm ñang laø moät
yeâu caàu böùc thieát.
Chieán tranh theá giôùi laàn thöù II ñaõ ñöa ñeán vieäc saûn xuaát theo khoái lôùn.
Chaát löôïng cuõng nhö moät soá yeâu caàu khaùc ñaõ bò ñaåy xuoáng haøng thöù
yeáu. Luùc ñoù, khoái löôïng saûn xuaát laø moái baän taâm haøng ñaàu. Khi hoaøn
thaønh moät loâ, boä phaän kieåm tra seõ söû duïng caùc phöông phaùp laáy maãu
thoáng keâ ñeå xaùc ñònh xem loâ ñoù coù ñaït ñöôïc möùc chaát löôïng toái thieåu hay
khoâng thoâng qua soá pheá phaåm treân 100 ñôn vò. Neáu loâ ñoù khoâng ñaït thì sao?
Hoï seõ loïc caùc pheá phaåm ra vaø ñem taùi saûn xuaát neáu coù theå. Neáu khoâng
ñöôïc, hoï seõ loaïi boû chuùng. Boä phaän kieåm tra seõ chòu traùch nhieäm veà chaát
löôïng coøn boä phaän saûn xuaát chæ phaûi lo saûn xuaát sao cho ñuû soá löôïng thoâi.
Luùc naøy, chuùng ta chæ taäp trung xem loâ haøng ñoù coù ñaït chuaån hay khoâng.
Neáu khoâng thì seõ phaûi loïc pheá phaåm ra.
Ngaøy nay, ta coù caùch laøm toát hôn laø kieåm soaùt quaù trình saûn xuaát ñeå
ñaûm baûo traùnh ñöôïc pheá phaåm. Vieäc kieåm tra töøng saûn phaåm moät khoâng
nhaèm muïc ñích laø loaïi boû hay chaáp nhaän loâ ñoù maø nhaèm muïc ñích laø baûo
39 39

ñaûm qui trình saûn xuaát naèm trong dung sai cho pheùp. Caùch laøm môùi naøy nhaèm
baûo ñaûm laø chuùng ta khoâng saûn xuaát ra pheá phaåm.
Laøm sao ñeå laøm ñöôïc ñieàu ñoù?
Caùch thöù nhaát laø baûo ñaûm maùy moùc thieát bò naèm trong dung sai cho pheùp. Caùch
thöù hai laø buoäc ngöôøi coâng nhaân chòu traùch nhieäm saûn xuaát ra saûn phaåm ñuû
chuaån. Boä phaän kieåm soaùt chaát löôïng seõ ñöa ra caùc coâng cuï kieåm soaùt
chaát löôïng vaø huaán luyeän cho coâng nhaân. Coâng nhaân seõ chòu traùch nhieäm
giaùm saùt vieäc saûn xuaát. Quan troïng hôn, ngöôøi coâng nhaân ñöïôc trao quyeàn
vaø coù theå ñieàu chænh hoaëc baùo cho caáp cao hôn neáu chaát löôïng baét ñaàu ñi
xuoáng. Hoï cuõng coù quyeàn döøng thieát bò neáu noù baét ñaàu saûn xuaát ra pheá
phaåm. Moät soá giaùm saùt hay nhaø quaûn lyù raát khoù chaáp nhaän yeâu caàu naøy.
Nhöng ñaây laø yeâu caàu böùc thieát vaø hoï khoâng coøn caùch naøo khaùc laø huaán
luyeän coâng nhaân bieát döøng thieát bò ñuùng luùc.
Caùch laøm naøy ñoøi hoûi vieäc trang bò cho coâng nhaân kieán thöùc vaø thoâng
tin caàn thieát ñeå xöû lyù tình hình. Caùc kyõ thuaät kieåm soaùt qui trình baèng thoáng
keâ ñöôïc söû duïng ñeå ñaùp öùng caùc yeâu caàu naøy. Hieän nay, chuùng ta coù caùc
thieát bò töï kieåm tra laép ñaët ngay trong maùy moùc hay trong qui trình giuùp chaån
ñoaùn vaø xaùc ñònh vieäc saûn xuaát caùc pheá phaåm vaø ngöøng ngay quaù trình
saûn xuaát.
Nhöõng kyõ thuaät môùi naøy ñaõ ñöôïc phoå bieán roäng raõi vaø tieát kieäm chi
phí. Vieäc saûn xuaát saûn phaåm vôùi moät möùc chaát löôïng naøo ñoù haàu nhö
khoâng coøn ñöôïc chaáp nhaän vaø xu höôùng laø chuyeån sang saûn xuaát khoâng
pheá phaåm.
Ngaøy nay, saûn phaåm vôùi chaát löôïng hoaøn haûo laø ñieàu kieän tieân quyeát
ñeå toàn taïi treân thò tröôøng. Saûn xuaát khoâng pheá phaåm khoâng phaûi laø moät
coâng cuï caïnh tranh nöõa maø trôû thaønh yeâu caàu toái thieåu ñeå doanh nghieäp
toàn taïi treân thöông tröôøng.
3.1.3 Loaïi boû vieäc kieåm tra ôû khaâu tieáp nhaän nguyeân
vaät lieäu
Ñeå ñaït ñöôïc ñieàu naøy thì ta phaûi kyø voïng nhaø cung caáp coù theå cung
caáp saûn phaåm coù chaát löôïng tuyeät haûo vaø hoï phaûi coù qui trình rieâng ñeå
40 40

ñaûm baûo ñieàu naøy. Keát quaû laø, sau khi ñaøm phaùn vaø chöùng minh ñöôïc khaû
naêng cuûa mình, beân baùn seõ khoâng phaûi chòu vieäc kieåm soaùt chaát löôïng
nöõa. Nhöõng nhaø cung caáp ñaït ñöôïc chuaån naøy seõ ñöa haøng tröïc tieáp tôùi kho
haøng hoaëc nôi saûn xuaát luoân. Ñoái vôùi JIT thì vieäc kieåm soaùt laø moät söï laõng
phí vaø caàn loaïi boû baèng caùch naâng cao chaát löôïng cuûa nhaø cung caáp. Ngaøy
nay, coù nhieàu coâng ty coù chieán löôïc laø loaïi boû caùc nhaø cung caáp khoâng ñaït
chuaån ñeå höôûng vieäc cung haøng khoâng caàn kieåm tra. Ñaây laø moät daáu hieäu
cho thaáy vieäc höôùng tôùi saûn xuaát khoâng pheá phaåm.
3.1.4 Cung caáp linh hoaït
Caàn löu yù raèng vieäc löïa choïn côõ loâ trong JIT laø caàn loâ naøo caáp loâ ñoù
(lot – for – lot). Töùc laø moãi thôøi ñoaïn hoaïch ñònh seõ coù moät côõ nhaát ñònh naøo
ñoù. Caùc heä thoáng döïa treân MRP II ñeàu hoaïch ñònh cho töøng ngaøy moät, goïi
laø caùc bucket. Vôùi heä thoáng naøy, ta seõ yeâu caàu nhaø cung caáp caáp haøng
döïa vaøo vieäc ghi nhaän soá haøng coøn trong kho ñeå caàn loâ naøo thì caáp loâ ñoù.
Neáu khoâng theå hoaïch ñònh haøng ngaøy thì vaãn coù theå hoaïch ñònh cho nhieàu
ngaøy. Nhöng toát nhaát laø neân hoaïch ñònh thöôøng xuyeân nhaát coù theå.
Ngaøy nay, caùc phaàn meàm thöông maïi ñaõ baét ñaàu cho pheùp hoaïch ñònh
töøng ca hay töøng giôø. Luùc naøy, qui taéc thieáu loâ naøo caáp loâ ñoù ñöôïc thöïc
hieän theo ca hay theo giôø.
Chaúng haïn nhö ôû Nhaät Baûn, coâng ty Busan laø coâng ty chuyeân cung caáp
boä phaän gheá ngoài cho caùc nhaø maùy saûn xuaát xe hôi Nissan. Khi moät thaân xe
ñeán ñoaïn vaøo traïm sôn ôû Nissan thì ngöôøi ta seõ gôûi tín hieäu tôùi Busan. Busan
seõ tieán haønh laép raùp caùc gheá ngoài töông öùng vaø chaát tuaàn töï leân xe taûi
ñeå vöôït hôn 20 km ñeå tôùi daây chuyeàn saûn xuaát ôû Nissan. Taïi ñaây, ngöôøi ta
seõ tieán haønh boác dôõ theo thöù töï tröïc tieáp xuoáng daây chuyeàn laép raùp, vaøo
ñuùng luùc ñeå laép raùp thaønh xe thaønh phaåm. Phöông phaùp naøy ngaøy caøng
ñöôïc öa chuoäng vaø phoå bieán.
Tuy nhieân, khi thöïc hieän baïn caàn löu yù ñeán khoaûng caùch giöõa nhaø cung
caáp vaø khaùch haøng, kích côõ cuûa container, chi phí vaän chuyeån, vaø moät soá
vaán ñeà caàn löu taâm khaùc. Taát nhieân, thaät khoù traùnh khoûi sai soùt nhöng
nhieäm vuï cuûa baïn laø phaûi caûi tieán coâng vieäc haøng ngaøy ñeå tieán daàn tôùi
söï hoaøn haûo.
41 41

3.1.5 Ñöa nguyeân lieäu tröïc tieáp ñeán daây chuyeàn saûn
xuaát
Khi ñaït ñöôïc möùc khoûi caàn kieåm tra vaø giaûm soá nhaø cung caáp nhaèm
thöïc hieän cung caáp linh hoaït thì vieäc xaây döïng caùc nhaø kho khoâng coøn yù
nghóa nöõa. Vôùi caùc nhaø cung caáp choïn loïc naøy, nguyeân vaät lieäu seõ ñöôïc
ñöa tröïc tieáp ñeán caùc ñòa ñieåm ñöôïc thieát keá ngay loái vaøo caùc traïm laøm
vieäc caàn loaïi nguyeân vaät lieäu ñoù. Nhöõng traïm caàn nhieàu loaïi nguyeân vaät
lieäu thì seõ caàn nhieàu ñieåm ñoã.
Caùc nhaø maùy thöïc hieän phöông phaùp naøy seõ xaây döïng caùc cöûa tieáp
nhaän bao quanh nhaø maùy. Caùc taøi xeá xe taûi cuûa nhaø cung caáp seõ döïa vaøo
soá lieäu trong phieáu phaùt haønh ñeå tìm ñuùng cöûa tieáp nhaän vaø ñöa nguyeân
vaät lieäu tröïc tieáp vaøo caùc ñieåm ñoã beân trong. Sau ñoù, taøi xeá seõ tieán haønh
ghi nhaän vieäc cung caáp haøng vaøo heä thoáng MRP thích hôïp. Thöôøng thì nhaø
cung caáp seõ ñöôïc thanh toaùn döïa treân cô sôû naøy maø khoâng caàn ñeán hoaù
ñôn. Taát nhieân laø tröôùc ñoù, nhaø cung caáp caàn coù ñöôïc söï tin töôûng cuûa
khaùch haøng trong vieäc giao haøng ñuû soá löôïng vaø ñuùng chaát löôïng.
Heä thoáng naøy vaø nhöõng öùng duïng cuûa noù ñang ngaøy caøng ñöôïc söû
duïng nhieàu.
3.2 ÖÙng duïng JIT trong kieåm soaùt saûn xuaát
Ñeå öùng duïng JIT trong kieåm soaùt saûn xuaát, caàn quan taâm ñeán 10 vaán
ñeà sau ñaây:
 Giaûm thôøi gian saûn xuaát chính
 Ruùt ngaén thôøi gian hieäu chænh
 Söû duïng caùc coâng cuï kieåm soaùt thoáng keâ
 Söï duïng quy trình hoaïch ñònh coù söï hoã trôï cuûa maùy tính
3.2.1. Giaûm thôøi gian saûn xuaát chính
Giaûm thôøi gian laø moät khaåu hieäu môùi cuûa nhöõng naêm 1990, ñaëc bieät
laø giaûm thôøi gian saûn xuaát chính trong caùc nhaø maùy. Vieäc ruùt ngaén thôøi
gian saûn xuaát chính coù theå ñöa ñeán 4 lôïi ích sau:
• Coù theå ñaït ñöôïc vieäc saûn xuaát höôùng veà ñôn ñaët haøng ñoøi hoûi chæ
trong moät khoaûng thôøi gian ngaén, keå caû caùc ñôn ñaët haøng ñaëc bieät.
42 42

• Coâng ty coù theå thích öùng nhanh choùng söï thay ñoåi nhu caàu vaøo giöõa
thaùng, vì vaäy toàn kho thaønh phaåm coù theå ñaït möùc thaáp nhaát.
• Toàn kho taïi cheá phaåm (work-in-process) coù theå ñaëc bieät giaûm do toái
thieåu thôøi gian saûn xuaát khoâng caân ñoái giöõa caùc quy trình khaùc nhau vaø
cuõng do vieäc giaûm kích côõ loâ haøng.
• Khi coù söï thay ñoåi maãu maõ, kieåu daùng thì soá löôïng haøng toàn kho “cheát”
ñang coù laø thaáp nhaát.
Thôøi gian saûn xuaát chính bao goàm: thôøi gian xeáp haøng tröôùc khi gia coâng,
thôøi gian hieäu chænh, thôøi gian vaän haønh, thôøi gian chôø sau khi gia coâng vaø
thôøi gian vaän chuyeån. Trong ñoù:
- Thôøi gian xeáp haøng tröôùc khi gia coâng: laø thôøi gian keùo daøi khi nhöõng
ngöôøi coâng nhaân hoaëc nguyeân lieäu ñoù phaûi chôø tröôùc khi gia coâng.
- Thôøi gian chôø sau khi gia coâng: laø thôøi gian haøng sau khi qua moät coâng
ñoaïn phaûi chôø tröôùc khi ñöôïc chuyeån ñeán quy trình keá tieáp.
 Xem nhö 2 loaïi thôøi gian chôø naøy nhö nhau vaø goäp chung thaønh Thôøi
gian chôø.
 Xem thôøi gian hieäu chænh coäng vôùi thôøi gian vaän haønh laø Thôøi gian gia
coâng saûn phaåm.
Nhö vaäy, thôøi gian saûn xuaát chính gom laïi thaønh 3 thaønh phaàn: Thôøi gian
gia coâng saûn phaåm, Thôøi gian chôø vaø Thôøi gian vaän chuyeån.
Ñeå ñaït ñeán saûn xuaát JIT lyù töôûng, moãi thaønh phaàn treân phaûi neân ruùt
ngaén laïi.
3.2.1.1 Ruùt ngaén thôøi gian gia coâng
a) Ruùt ngaén thôøi gian gia coâng thoâng qua saûn xuaát vaø vaän chuyeån ñôn chieác
Trong heä thoáng Ford, thôøi gian hoaït ñoäng vaø thôøi gian vaän chuyeån cuûa
moãi quy trình treân daây chuyeàn laép raùp phaûi baèng nhau. Daây chuyeàn laép raùp
phaûi ñöôïc chia ra sao cho thôøi gian hoaït ñoäng taïi moãi traïm laøm vieäc gioáng nhau
vaø ñeå chuùng baét ñaàu vaø keát thuùc taïi chính xaùc moät thôøi ñieåm. Thôøi gian
vaän chuyeån giöõa caùc traïm treân daây chuyeàn cuõng phaûi baèng nhau ñeå chuùng
43 43

baét ñaàu vaø keát thuùc cuøng luùc. Baêng taûi vaän chuyeån thöôøng ñöôïc duøng ñeå
taïo neân söï caân baèng naøy.
YÙ töôûng cô baûn trong heä thoáng saûn xuaát Toyota döïa treân khaùi nieäm
vaän chuyeån töông töï. Tuy nhieân, Toyota ñaõ môû roäng yù töôûng veà doøng ñôn
chieác ñeán caùc quy trình nhö cheá taïo maùy (machining), haøn (welding), neùn, eùp…
ngay caû khi quy trình khoâng ñoøi hoûi phaûi saûn xuaát ñôn chieác. Theo cung caùch
naøy, taát caû caùc xí nghieäp cuûa Toyota söû duïng moät heä thoáng saûn xuaát doøng
ñôn chieác thoáng nhaát vaø heä thoáng naøy noái lieàn vôùi daây chuyeàn laép raùp.
Ñeå ñaït ñeán muïc tieâu saûn xuaát ñôn chieác, Toyota chuaån bò traïm laøm vieäc
boá trí theo kieåu coâng nhaân ña naêng seõ kieåm soaùt ña quy trình. Sô ñoà boá trí
maùy moùc ñöôïc thay ñoåi sao cho moãi coâng nhaân coù theå kieåm soaùt moät vaøi
loaïi maùy khaùc nhau cuøng moät luùc.
Ví duï: Trong caùc tröôøng hôïp saûn xuaát coå ñieån, moät coâng nhaân seõ chæ
ñoái dieän vôùi moãi moät loaïi maùy moùc. Toyota laïi thieát laäp 16 maùy lieân quan
vôùi nhau ñeå moãi coâng nhaân seõ phaûi kieåm soaùt 16 maùy. Trong moät chu kyø,
ngöôøi coâng nhaân naøy phaûi laàn löôït thöïc hieän thao taùc treân 16 maùy lieân tuïc
nhau, ñeán maùy cuoái cuøng thì quay trôû laïi quy trình ban ñaàu.
Theo phöông phaùp naøy, chæ coù moät moùn nguyeân vaät lieäu lieân quan ñeán
vieäc gia coâng treân moãi maùy. Möùc ñoä toàn kho ñöôïc toái thieåu hoùa vaø thôøi
gian chính ñöôïc ruùt ngaén. Thôøi gian ñöôïc ruùt ngaén naøy giuùp cho Toyota thích
öùng nhanh choùng vôùi söï thay ñoåi cuûa nhu caàu cuûa khaùch haøng.
b) Ruùt ngaén thôøi gian gia coâng thoâng qua saûn xuaát loaït nhoû
Trong caùc quy trình nhö ñuùc, reøn,… söû duïng hình thöùc saûn xuaát theo meû
haøng, côõ loâ haøng phaûi ñöôïc giaûm ñeå ruùt ngaén thôøi gian gia coâng. Ñieàu naøy
raát hôïp lyù vì giaûm côõ loâ haøng seõ daãn ñeán ruùt ngaén caùc giôø saûn xuaát.
Giaû ñònh thôøi gian gia coâng treân moät ñôn vò boä phaän A laø 1 phuùt, vaø côõ
loâ haøng laø 3000 ñôn vò. Nhö vaäy, toång thôøi gian gia coâng loâ haøng laø 50 giôø.
Tuy nhieân, khi giaûm côõ loâ haøng xuoáng coøn 300, thôøi gian gia coâng coùtheå chæ
coøn 5 giôø.
Trong tröôøng hôïp saûn xuaát nhieàu loaïi saûn phaåm khaùc nhau, öu ñieåm cuûa
san xuaát loaït nhoû caøng deã daøng ñöôïc nhaän ra hôn.
44 44

Ví duï: - Giaû thieát coù 3 loaïi chi tieát A, B, C.
- Thôøi gian gia coâng moãi loaïi chi tieát tính treân töøng ñôn vò saûn phaåm
laø 1 phuùt vaø thôøi gian hieäu chænh cho töøng loaït xen keõ laø 1 giôø.
- Côõ loâ cuûa moãi chi tieát laø 3000.
- Toång thôøi gian saûn xuaát caàn thieát laø : [1 tieáng + (1 phuùt x 3000)]
x 3 = 153 giôø.
Neáu côõ loâ cuûa chi tieát A,B,C giaûm ñi 1/10 so vôùi soá löôïng ban ñaàu vaø
thôøi gian hieäu chænh cuõng giaûm ñi 1/10 so vôùi thôøi gian hieäu chænh ban ñaàu thì
thôøi gian saûn xuaát caàn thieát cuûa caû ba loaïi chi tieát naøy seõ laø 15 giôø 18
phuùt, thay vì 153 giôø nhö tröôùc ñaây.
 Coù lôïi khi nhu caàu caàn caû 3 loaïi chi tieát cuøng moät thôøi ñieåm.
3.2.1.2 Ruùt ngaén thôøi gian chôø vaø vaän chuyeån
a) Caân ñoái tieán trình saûn xuaát
Trong thôøi gian chôø coù thôøi gian töøng chi tieát rieâng leû chôø tôùi luùc ñöôïc
xöû lyù vaø laép raùp. Coù 2 loaïi:
- Loaïi thôøi gian chôø thöù nhaát laø do söï trì hoaõn cuûa quaù trình tröôùc laøm
cho quaù trình sau phaûi chôø.
- Loaïi thôøi gian chôø thöù hai laø do söï trì hoaõn cuûa quaù trình sau laøm cho
quaù trình tröôùc phaûi chaäm laïi  thöôøng xaûy ra trong heä thoáng keùo cuûa
Kanban.
 Caû hai ñeàu laøm cho thôøi gian saûn xuaát cuûa tieán trình khoâng caân ñoái.
Trong heä thoáng keùo, quaù trình tröôùc coù theå bò giaùn ñoaïn, vieäc ngöng vaø
tieáp tuïc saûn xuaát ñöôïc laëp ñi laëp laïi nhieàu laàn. Ñeå giaûm thôøi gian chôø trong
quaù trình naøy, phaûi ñaït ñeán söï caân baèng vôùi öu tieân haøng ñaàu laø ñaït saûn
löôïng töông ñöông vôùi thôøi gian hoaït ñoäng bình thöôøng.
Nhöõng thay ñoåi trong saûn xuaát thaät cuûa baát kyø quaù trình naøo cuõng phuï
thuoäc vaøo söï khaùc bieät cuûa khaû naêng ngöôøi coâng nhaân vaø naêng löïc saûn
xuaát. Muoán giaûm khaùc bieät thì phaûi chuaån hoùa caùc thao taùc cuûa ngöôøi
coâng nhaân. Coâng nhaân coù theå giuùp ñôõ nhau thoâng qua “Heä thoáng vaän
haønh hoã trôï laãn nhau”.
45 45

b) Ruùt ngaén thôøi gian chôø do côõ loâ trong quaù trình tröôùc quaù lôùn
Ñeå coù theå ruùt ngaén thôøi gian chôø do côõ loâ cuûa quaù trình tröôùc quaù
lôùn, chæ caàn giaûm ñeán möùc toái thieåu thôøi gian chôø vaän chuyeån (tröø khi coù
quaù nhieàu loaïi chi tieát). Caùch naøy cho pheùp ta saûn xuaát moät loaïi saûn phaåm
vôùi côõ loâ lôùn nhöng saûn phaåm phaûi ñöôïc ñöa ñeán quaù trình sau theo töøng loaït
nhoû.
Ví duï: Coù 3 quy trình lieân tieáp nhau. Moãi quy trình caàn 1 phuùt ñeå saûn
xuaát ra moät ñôn vò. Moãi saûn phaåm khi ñi qua heát 3 quy trình toán heát 3 phuùt. Nhö
vaäy, neáu saûn xuaát 600 saûn phaåm thì caàn ñeán 600 phuùt (10 giôø) cho quy trình 1
vaø 30 giôø cho caû 3 quy trình (neáu phaûi ñôïi quy trình 1 hoaøn thaønh xong heát 600
saûn phaåm môùi thöïc hieän tieáp quy trình 2).
Tuy nhieân neáu moãi saûn phaåm sau hoaøn thaønh ôû quy trình tröôùc ñöôïc ñöa
tôùi ngay quy trình sau thì quy trình 2 vaø 3 coù theå hoaït ñoäng cuøng luùc vôùi quy
trình 1. Nhö vaäy, ñeå laøm heát 600 saûn phaåm trong caû 3 quy trình, toång thôøi gian
caàn thieát laø:
600 phuùt + 1 phuùt (quy trình 2 ñôïi saûn phaåm 1) + 1 phuùt (quy trình 3 ñôïi saûn
phaåm thöù 1)
Coù theå bieåu dieãn moái quan heä naøy trong hình minh hoïa sau:
Quy trình 1
Quy trình 2
Quy trình 3
46
600 phuùt
1 phuùt
600 phuùt
1 phuùt
600 phuùt
1 phuùt
46

Sach jit

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (18)

Similar to Sach jit

Similar to Sach jit (20)

Sach jit