1. Өмнөх сэдвээ сэргээн санаж
манай хичээлд уригдан
оролцож байгаа хүмүүстэй
танилцъя

2. Тусгаар тогтнолоо бататган
Бэхжүүлэхийн төлөө тэмцэл

3. Зорилго
1921 îíû ¯ÀÕ-í ¿ð ä¿íã áàòàëãààæóóëæ, òóñãààð òîãòíîëîî
áýõæ¿¿ëýõèéí òºëºº òýìöëèéã îéëãîæ,ìýäýõ
Зорилт:
Àðäûí çàñãèéí ãàçðààñ àâч
ÿâóóëñàí ¿éë àæèëëàãààã
òîäîðõîéëîõ
Ò¿¿õýí ãàçàð íóòãèéã ãàçðûí
çóðàãò çààõ чàäâàð ýçýìø¿¿ëýõ

4. ÕÓÂÜ ÕҮÍÈÉ ÕÝÐÝÃÖÝÝ
 Ýõ îðîí àðä ò¿ìíèéõýý òºëºº àìü õàéðã¿é òýìöýæ áàéñàí àõìàä ¿åèéí
óëàìæëàëààñ ñóðãàìæ àâàõ
 Яìàðч îðчèí íºõöºëä äàñàí çîõèöîæ àìüäðàõ àðãà óõààíä ñóðàõ
 Ñóðàõ àðãà áàðèëä ñóðàëöàõ
Íèéãìèéí õýðýãöýý
 Ýõ îðîí àðä ò¿ìíèé ýðõ àøãèéã õóâü õ¿íèé ýðõ àøèãòàé çºâ õîñëóóëàõ
óõààðàëä ñóðàõ
 Íèéãýìä òóëãàðч áîëîõ áýðõøýýë ñîðèëòîä óõàìñàðòàé õàðèóöëàãàòàé,
õàíäàõ, ýõ îðîíч îðîëöîîò èðãýí òºëºâø¿¿ëýõ

5. МОНГОЛ УЛСЫН ТУСГААР ТОГТНОЛ, БҮРЭН ЭРХТ
БАЙДЛЫН БЭЛГЭ ТЭМДЭГ НЬ ....

6. òóñгààð òîãòíîë
Òóñãààð òîãòíîë ãýäýã íü
àëèâàà óëñ îðíû áóñäààñ
õàðààò áóñ, áèå äààñàí
áàéäëûã èëýðõèéëíý.

7. Сэдвийн агуулга
1921 îíû ¯ÀÕ-ûí îëîëòûã
áàòàòãàí òóñãàð òîãòíîëîî
áýõæ¿¿ëýõèéí òºëºº òýìöýë
Íóòàã îðíîî öàãààíòíààñ á¿ðýí
чºëººëºõ

8. Ардын засгийн газар нь улс орноо
цагаантнуудаас бүрэн чөлөөлөхийн тулд 3
үндсэн чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулсан.
Үүүнд: 1. Монгол орны зүүн хэсгийг
чөлөөлөх. 2. Төвийн хэсгийг чөлөөлөх
3. Баруун хэсгийг чөлөөлөх.

9. Нутаг орноо чөлөөлсөн нь:
1. Эх орны баруун хязгаарыг цагаантнаас
хэзээ хэрхэн чөлөөлсөн бэ?
Монгол орны баруун хэсэг болох
Сагсайн хүрээ, Бага харгай, Толбо
нуур, Саруул гүний хүрээ, Улаангом
зэрэг газарт байсан цагаантнуудыг
устгасан.

10. 2.
Монгол орны төв хэсгийг цагаантнаас
хэрхэн чөлөөлсөн бэ?
Вангийн хүрээ, Заяын хүрээ, Жалханзын
хүрээ, Хөвсгөлийн Тариалан зэрэг газар Барон
Унгерн, Сундуй гүн, Сухарев нарыг бут цохисон

11. 3.
Монгол орны зүүн хязгаарыг цагаантнаас
хэрхэн чөлөөлсөн бэ?
Жодовжав амбан, Найдан
ван, Жигмэд, Жабалон, Хоботов нарыг
Молцог элс, Шивээлэн уул, Сан бэйсийн
хүрээнд даран сөнөөв.

12. 4.
Энэхүү түүхэн тулаанд Цагаантны болон Монгол
зөвлөлтийн хүн хүч хэрхэн оролцсон бэ?
Барон Унгерн 4000 гаруй цэрэгтэй тэдний эсрэг
Монгол-Зөвлөлтийн цэргийн хүн хүч 10000-аад цэрэг
байлдааны ажиллагаа явуулсан.

13. Он тооллын шулуун
Монголын төв БМАЗГ-аас цагаантныг
хэсгийг даран сөнөөх шийдвэр
цагаантнаас гаргасан
чөлөөлсөн
Цагаантны Баруун Хязгаарыг
томоохон хэсгийг чөлөөлсөн
бут цохин Дорнод
хязгаарыг чөлөөлсөн

14. 5.Цагаантны толгойлогч Барон Унгернийг
хэрхэн ялласан бэ?
1921 оны 8-р сарын 22нд одоогийн
Хөвсгөл аймгийн Тарийлан сумын Гангын
үзүүр гэдэг газар хамт явсан Сундуй гүн
болон бусад нөхдийнх нь хамт
баривчилсан. 1921.9.15нд Новониколаевск
хотноо цэргийн шүүхээр цаазлан хороосон.

15. 6.
 Баруун Монголын Ардын Засгийн газарыг
хэзээ байгуулсан бэ?
 1921.7.25-нд Ц.Дамбадорж, Ц.Хасбаатар нар ард
олны хүсэл эрмэлзэл эрх ашигт нийцүүлэн цэрэг
ардын төлөөлөгдийн их хурлыг хуралдуулж БМАЗГ-
ыг байгуулсан. Уг засгийн газраас 1921.8.4нд
цагаантныг даран сөнөөх шийдвэр гаргасан.

16. 7.
 Түүхэнд дуурсагдсан Толбо нуурын
тулалдаан хэрхэн өрнөсөн бэ?
 Хамгийн хүнд тулалдаан Алтайн Урианхайн Саруул
гүний хошууны нутаг Толбо нуурт өрнөсөн. Тэнд
Кайгородов, Бакич нарын 1500-гаад цагаантан
Хасбаатар, Байколовын удирдсан Монгол-
Зөвлөлтийн 400 гаруй цэргийг бүслэн байлдсан.
Бүслэлт 9-р сарын дунд үеэс эхлэн 42 хоног
үргэлжилсэн ба Зөвлөлтийн улаан армийн тусламж
ирсэн тул ялалтаар дууссан.

17. АЗГ-ЫН ГАДААД БОДЛОГО
 1. 1921.10.14 нд АЗГ-аас тусгай тунхаг бичиг
гаргасан. Уг тунхагтаа ардын эрхт хэмжээт цаазат
Хаант Монгол Улс байгуулагдсаныг дэлхийн олон
улсад (ЗОУ, Англи, АНУ, Япон, Герман, ДИУ) зарлан
мэдэгдэж тусгаар тогтнолоо хүлээн зөвшөөрүүлэх
тухайгаа илэрхийлсэн. ДИУ эрс эсэргүүцэн манай
улсыг өөрийн бүрэлдэхүүн улс хэмээн мэдэгдсэн.

18. 2.
 АЗГ-аас С.Данзан тэргүүтэй Хэлэлцээ хий
төлөөлөгчдийг 1921 оны 10 сард ЗОУ-д томилсон.
Төлөөлөгчдийн бүрэлдэхүүнд Д.Сүхбаатар,
Б.Цэрэндорж, Ширнэндамдин, Батхаан нар
багтсан.
 1921.11.5нд 2 тал Москва хотод “Монгол Оросын
хооронд найрамдлын барилдлага байгуулах тухай ”
зүйл бүхий гэрээ бичиг баталсан. Энэхүү гэрээ нь
Монгол улсын гадаад байдлыг бэхжүүлсэн анхны
чухал баталгаа болсон.

19. Дүгнэлт
Монгол Улс нь энэ үед Тусгаар тогтнолоо бататган
бэхжүүлж цагаантнуудыг элдэн хөөж зах хязгаар
нутгуудаа чөлөөлөн энх амгаланг авчирсан хэдий
ч өөрийн улсаа Тусгаар улс хэмээн бусад улсуудад
хүлээн зөвшөөрүүлж чадаагүй.
Харин ЗОУ-тай байгуулсан гэрээ нь Монгол улсын
гадаад байдлыг бэхжүүлсэн анхны чухал баталгаа
болсон.

20. Гэрийн даалгавар
Ц.Дамбадоржийн бичсэн “Толбо
нуур “ туужийг уншаад тэмдэглэл
хөтлөөд ирээрэй.

21. Да лам Чин ван Хатанбаатар
Цэрэнчимэд Ханддорж Магсаржав