Ιστορία Αρχαίου Κόσμου, Α' Λυκείου

1. Η εποχή του Περικλή
Ο χρυσός αιώνας του Περικλή - 5ος π.Χ. αι.

2. Περίοδος Τριακονταετίας
 Αναπτύχθηκε η Αθήνα στο
εσωτερικό της.
 Κυριάρχησε απόλυτα επί των
συμμάχων της.
 Κύριος συντελεστής της κατάστασης:
ο Περικλής.
https://cdn.pixabay.com/photo/2019/10/02/14
/56/pericles-4521163_1280.jpg

3. ΠΕΡΙΚΛΗΣ
• Γόνος του παλαιού γένους των Αλκεωνιδών και μαθητής του φιλοσόφου
Αναξαγόρα.
• Εμφανίζεται για πρώτη φορά στην πολιτική σκηνή της Αθήνας δίπλα στον
Εφιάλτη (ηγέτης δημοκρατικού κόμματος) το 462π.Χ.
• Τότε το δημοκρατικό κόμμα εκμεταλλευόμενο την ατυχή ανάμειξη του
Κίμωνα στην επανάσταση των Μεσσηνίων ειλώτων στη Σπάρτη,
εξοστρακίζει τον Κίμωνα και παίρνει την εξουσία. → Εφιάλτης και
Περικλής αγωνίζονται για την δημοκρατικότερη εξέλιξη του πολιτεύματος
→ Αφαίρεση από Άρειο Πάγο (προπύργιο του συντηρητισμού) κάθε
πολιτικής εξουσίας και του προνομίου της απονομής της δικαιοσύνης.
• Μετά τη δολοφονία του Εφιάλτη ως αρχηγός δημοκρατικού κόμματος→
εφαρμόζει το πολιτικό του πρόγραμμα.
• Χαρισματικός ηγέτης -Σφράγησε με τη δράση του την εποχή αυτή → 5ος αι.
π.Χ.: Χρυσός αιώνας του Περικλή.

4. Ας πάμε μερικά χρόνια πίσω...
• Την πτώση της τυραννίας ακολούθησαν πολιτικές διαμάχες → κερδισμένοι
βγαίνουν οι δημοκρατικοί → αρχηγός ΚΛΕΙΣΘΕΝΗΣ, θεμελιωτής του
δημοκρατικού πολιτεύματος.
Καινοτομίες Κλεισθένη
• Δημιουργία δέκα φυλών, τα μέλη των οποίων προέρχονται από
διαφορετικές περιοχές της Αθήνας → συγγένεια και καταγωγή παύουν να
παίζουν ρόλο στην πολιτική ζωή.
• Δημιουργία Βουλής των Πεντακοσίων.
• Αύξηση των στρατηγών σε δέκα→προστατεύει έτσι πολίτες από αύξηση
της δύναμης του πολέμαρχου στρατηγού.
• Κυρίαρχο σώμα → η Εκκλησία του Δήμου:λαμβάνονται οι πιο σοβαρές
αποφάσεις.
• Προσιτά όλα τα αξιώματα στους πολίτες.
• Θέσπιση οστρακισμού: προστασία δημοκρατικού πολιτεύματος από την
υφαρπαγή της εξουσίας από δημαγωγούς και φιλόδοξους άνδρες.

5. Οι δημοκρατικοί θεσμοί
1. αφύπνισαν το ενδιαφέρον του πολίτη για τα κοινά και
2. επέφεραν σημαντική αλλαγή στον τρόπο ζωής της
πόλης.

6. ...κι ας επιστρέψουμε στην εποχή του Περικλή
• «»
Δημοκρατία σημαίνει ισότητα όλων
των πολιτών απέναντι στο νόμο
αλλά συγχρόνως και δυνατότητα
όλων να διάγουν μια άνετη ζωή.
https://snappygoat.com/b/01987b547e
b50825c97a006e994f04432c900deb

7. Το αθηναϊκό πολίτευμα ενισχύεται
• Το αθηναϊκό πολίτευμα την εποχή του Περικλή σύμφωνα με τον
Θουκυδίδη ήταν λόγῳ μὲν δημοκρατία, ἔργῳ δὲ ὑπὸ τοῦ πρώτου
ἀνδρὸς ἀρχή → υποδηλώνει την απόλυτη κυριαρχία του Περικλή
στην πολιτική ζωή της Αθήνας, χωρίς όμως να υπονοεί την
επιβολή τυραννίας.
• Την εποχή του Περικλή ενισχύθηκε το δημοκρατικό πολίτευμα με
την καθιέρωση χρηματικής αποζημίωσης για τους κληρωτούς
άρχοντες, τους βουλευτές και τους λαϊκούς δικαστές. Έτσι:
– ενισχύθηκαν οικονομικά τα λαϊκά στρώματα
– εξασφαλίστηκε η συμμετοχή στα κοινά ακόμη και όσων δεν διέθεταν
περιουσία.

8. Η λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος (Ι)
https://museduc.gr/docs/Istoria/A/05%20KEFALAIO%20A.pdf

9. Η λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος (ΙΙ)
https://museduc.gr/docs/Istoria/A/05%20KEFALAIO%20A.pdf

10. Η λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος (ΙΙΙ)
https://museduc.gr/docs/Istoria/A/05%20KEFALAIO%20A.pdf

11. Η λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος (IV)
https://museduc.gr/docs/Istoria/A/05%20KEFALAIO%20A.pdf

12. https://museduc.gr/docs/Istoria/A/05%20KEFALAIO%20A.pdf

13. Η πολιτιστική ανάπτυξη της Αθήνας
• Επιτεύχθηκε χάρη στη δράση του Περικλή που επέκτεινε τις
οικονομικές παροχές του κράτους και στον πολιτιστικό τομέα:
• Καθιέρωσε τα θεωρικά (χρήματα): το αντίτιμο της ελεύθερης
εισόδου των άπορων πολιτών στο θέατρο-χώρος παιδείας για
τους Αθηναίους.
• Φρόντισε για την οικοδόμηση σπουδαίων έργων στην
Ακρόπολη, την τέλεση εορτών και αγώνων (Παναθήναια,
Ελευσίνια Μυστήρια, θεατρικές παραστάσεις κ.α.)

14. https://museduc.gr/docs/Istoria/A/05%20KEFALAIO%20A.pdf

15. Εξωτερική πολιτική και
εμπορική ανάπτυξη Αθήνας
• Αφού εξασφάλισε την κυριαρχία της μεταξύ των
συμμάχων, επέκτεινε την εμπορική επιρροή της και προς
τη Δύση:
– Συμμάχησε με την Εγέστα και τους Λεοντίνους (στη Σικελία) και
το Ρήγιο (στη Ν. Ιταλία).
– Ίδρυσε την αποικία των Θουρίων στη Ν. Ιταλία το 444/443 π.Χ.

16. https://e1tetartou.files.wordpress.com/2012/02/megali_ellas_f.jpg?w=620&h=546

17. http://lh3.googleusercontent.com/-a4xRNr8JQ-
o/VeLVif2sKXI/AAAAAAAAAyk/TaQaxHk-de0/s640/_._.jpg

18. Το επίνειο της Αθήνας, ο Πειραιάς
• Εξελίχθηκε σε μεγάλο εμπορικό λιμάνι, το κυριότερο εμπορικό
κέντρο όλης της Μεσογείου.
• Χτίστηκε με βάση τα πολεοδομικά σχέδια του Ιππόδαμου του
Μιλήσιου.
Πιθανή όψη του Πειραιά κατά την
αρχαιότητα,σε αναπαράσταση
του 19ου αιώνα.
Από Βικιπαίδεια, λήμμα:Περαιάς

19. https://www.archaiologia.gr/wp-content/uploads/2011/07/ISSUE_63_27.jpg

20. https://museduc.gr/docs/Istoria/A/05%20KEFALAIO%20A.pdf

21. Τα έσοδα της Αθήνας
Προέρχονταν από
• την εκμετάλλευση των
ορυχείων
• τη φορολογία
• το φόρο των συμμάχων
• τις έκτακτες εισφορές
Άποψη αρχαίου μεταλλείου που βρίσκεται στο χώρο
του αρχαίου θεάτρου Θορικού
https://www.orykta.gr/istoria/istoria-ellinikis-metalleias/64-arxauiellhnikoi-xronoi

22. Τα ορυχεία μετάλλου
• Το κράτος τα
εκμίσθωνε σε ιδιώτες
για ορισμένο χρονικό
διάστημα.
• Η εργασία στα ορυχεία
εκτελούνταν κυρίως
από δούλους.
Απεικόνιση εργαζομένων σκλάβων στα μεταλλεία
Λαυρίου. Κορινθιακό αγγείο 5ος π.Χ. αιώνας
https://www.orykta.gr/istoria/istoria-ellinikis-metalleias/64-arxauiellhnikoi-xronoi

23. Φορολογία
• Άμεση φορολογία ΔΕΝ υπήρχε. Ίσως μόνο σε στιγμές
μεγάλης κρίσης.
• Φόρο πλήρωναν μόνο οι μέτοικοι→ μετοίκιο: 12 δρχ. για
τους άνδρες, 6 δρχ. για τις γυναίκες αν είχαν εισοδήματα.
• Έμμεση φορολογία επιβαλλόταν για τα εισαγόμενα και
εξαγόμενα προϊόντα από τα αθηναϊκά λιμάνια και κυρίως
από τον Πειραιά → Σημαντικό έσοδο του κράτους.

24. Εισφορές συμμάχων
Τακτικές εισφορές
• 454 π.Χ.: Ανέρχονταν σε απόθεμα 8.000 ταλάντων.
• 445 π.Χ.: Ανέρχονταν σε απόθεμα 9.700 ταλάντων.
• 431 π.Χ.: Ανέρχονταν σε απόθεμα 6.000 ταλάντων.
Οι Αθηναίοι συχνά επέβαλλαν στους συμμάχους και
έκτακτες με τη μορφή κυρίως πολεμικών αποζημιώσεων.

25. Έκτακτες εισφορές: Λειτουργίες
• Είναι οι δαπάνες για στρατιωτικές
και θρησκευτικές εκδηλώσεις που
αναλάμβαναν οι πλουσιότεροι.
Ήταν υποχρεωτικές και είχαν
συγχρόνως τιμητικό χαρακτήρα.
Από Βικιπαίδεια, λήμμα:Μνημείο Λυσικράτους

26. Λειτουργίες
• Χορηγία: Ανάληψη της δαπάνης για τη «διδασκαλία» ενός
θεατρικού έργου.
• Τριηραρχία: Προσφορά χρημάτων από έναν ή περισσότερους
ιδιώτες για τη συντήρηση και τον εξοπλισμό μιας τριήρους.
• Αρχιθεωρία: Καταβολή των εξόδων της επίσημης αποστολής
(θεωρίας) σε πανελλήνιες γιορτές.
• Εστίαση: Παροχή χρημάτων για την παράθεση δημόσιου
γεύματος στα μέλη της φυλής του σε περίοδο γιορτών ή αγώνων.
• Γυμνασιαρχία: Ανάληψη χρημάτων για την τέλεση αγώνων
λαμπαδηδρομίας στα Παναθήναια.

27. Τέλος
Πηγές:
Ιστορία του αρχαίου κόσμου, Α’Λυκείου, Αθήνα:ΙΤΥΕ 2020, 100-103
Αρχαία Ιστορία, Α’ Γυμνασίου, Αθήνα:ΙΤΥΕ 2015, 53, 71-74
Αρχαία Ιστορία, Α’ Γυμνασίου
https://museduc.gr/docs/Istoria/A/05%20KEFALAIO%20A.pdf (ημ. προσπ. 19/1/20)
Επιμέλεια: Ε. Νασιώτη ΠΕ02 (Ιανουάριος 2021)