1. Sử Dụng Các Hợp ÂmSử Dụng Các Hợp Âm
Chuyển Hợp Âm
(Chord Progression)( g )
1
2. Đặt Hợp Âm Trong Bài HátĐặt Hợp Âm Trong Bài Hát
Trước khi đặt hợp âm cho một bài hát taTrước khi đặt hợp âm cho một bài hát, ta
phải biết:
a Bài hát ở cung thể (key) gìa. Bài hát ở cung thể (key) gì.
b. Các hợp âm của bài hát là gì.
Thí d Nế bài hát ở FA TRƯỞNG áThí dụ: Nếu bài hát ở FA TRƯỞNG, các
hợp âm tự nhiên của nó sẽ là:
F Gm Am Bb C Dm Edim
(I ii iii IV V vi vii◦)
2
3. Ôn Bài: Tìm Cung Thể Bài Hát
• Nốt kết bài hát (bè chính) thường là Cung của bài hát.
• Muốn biết bài hát ở thể Trưởng hay Thứ, chúng ta tính ra từg y , g
Bộ Khoá (key sugnatures)
– Bài hát không có thăng hay giáng: Kết bằng nốt Đô là Đô Trưởng; kết bằng nốt
La là La Thứ.
– Bài hát có Bộ Khoá Thăng:
• Lấy dấu thăng cuối cùng tính lên 1 bậc (quãng 2 thứ), nếu trùng với Nốt Kết Bài:
Bài hát ở thể Trưởng.
ấ ấ ố ố ế ố ế• Lấy dấu thăng cuối cùng tính xuống 1 bậc (quãng 2 trưởng), nếu trùng với Nốt Kết
Bài: Bài hát ở thể Thứ.
– Bài hát có Bộ Khoá Giáng:
• Lấy dấu giáng cuối cùng tính lên quãng 5 (hoặc tính xuống quãng 4 dấu giáng áp• Lấy dấu giáng cuối cùng tính lên quãng 5 (hoặc tính xuống quãng 4, dấu giáng áp
chót), nếu trùng với Nốt Kết Bài: Bài hát ở thể Trưởng.
• Lấy dấu gaíng cuối cùng tính lên quãng 3, nếu trùng với Nốt Kết Bài: Bài hát ở thể
Thứ
3
4. Ôn Bài: Tìm Các Hợp ÂmÔn Bài: Tìm Các Hợp Âm
• Bài hát ở thể Trưởng, thứ tự các hợp âm nhưg p
sau: I – ii – iii – IV – V – vi – vii°
(chữ Hoa là Trưởng), thí dụ:(chữ Hoa là Trưởng), thí dụ:
C – Dm – Em – F – G – Am - B°
Bài hát ở thể Thứ thứ t á h â• Bài hát ở thể Thứ, thứ tự các hợp âm:
Tự Nhiên: i – ii° - III – iv – v – VI – VII
Hoà Âm: V
• Bạn có thể dùng Vòng Tròn Quãng 5 để tìmBạn có thể dùng Vòng Tròn Quãng 5 để tìm
4
5. Thí dụ: nếu bài hát ở
SOL Trưởng (G) taSOL Trưởng (G), ta
thấy 2 hợp âm trưởng
khác ở kế bên là C và
D; những hợp âm thứg
nằm dưới các hợp âm
Trưởng: Am, Em và Bm
Source:
http://en.wikipedia.org/wiki/Minor_scale
6. Đặt Hợp Âm Trong Bài HátĐặt Hợp Âm Trong Bài Hát
Các hợp âm có thể được đặt (chuyển) ở bấtCác hợp âm có thể được đặt (chuyển) ở bất
cứ chỗ nào trong bài hát. Nhưng người ta
thường đặt ở:thường đặt ở:
a.Các đầu trường canh.
b Cá đầ há h hb.Các đầu phách mạnh.
c.Những nốt quan trọng trong trường canh.
6
8. Chọn Lựa Hợp ÂmChọn Lựa Hợp Âm
Với bài hát cung thể ĐÔ TRƯỞNG, mỗi 1 nốt
ể
g
nhạc có thể có 3 hợp âm (triads) khác nhau
(không tính các hợp âm tăng và giảm nhân
tạo):ạ )
1. Chính nó là 1 hợp âm
2. Xuống một quãng 3
ố3. Xuống một quãng 5
8
9. Chọn Lựa Hợp ÂmChọn Lựa Hợp Âm
Nếu tính cả các hợp âm nhân tạo mỗiNếu tính cả các hợp âm nhân tạo, mỗi
1 nốt nhạc có thể có 12 hợp âm
(triads) khác nhau:(triads) khác nhau:
9
10. Chọn Lựa Hợp ÂmChọn Lựa Hợp Âm
Với hợp âm 3 nốt (triad) mỗi 2 nốt nhạc cóVới hợp âm 3 nốt (triad), mỗi 2 nốt nhạc có
thể có 2 hợp âm khác nhau:
1 Nốt ở dưới là 1 hợp âm1. Nốt ở dưới là 1 hợp âm
2. Từ nốt dưới tính xuống một quãng 3.
10
11. Chọn Lựa Hợp ÂmChọn Lựa Hợp Âm
• Với hợp âm 3 nốt (triad) mỗi 3 nốt nhạcVới hợp âm 3 nốt (triad), mỗi 3 nốt nhạc
chỉ có 1 hợp âm:
11
12. Chọn Lựa Hợp ÂmChọn Lựa Hợp Âm
• Với hợp âm 4 nốt (hợp âm 7) mỗi 1 nốtVới hợp âm 4 nốt (hợp âm 7), mỗi 1 nốt
nhạc có thể có 8 hợp âm:
12
13. Tìm hợp âmTìm hợp âm
Các hợp âm trong cung thể SOL TRƯỞNG:
G Am Bm C D Em F#dim
13
14. Hợp âm chính và hợp âm phụHợp âm chính và hợp âm phụ
• Trong âm giai, các hợp âm I, IV và V gọi là cácg g , ợp , gọ
hợp âm chính (primary), thường được dùng.
Nhất là chỗ cuối câu, cuối đoạn.
Cá h â khá i là á h â h• Các hợp âm khác gọi là các hợp âm phụ
(secondary), dùng xen kẽ với các hợp âm chính.
• Hợp âm tăng rất ít khi dùng• Hợp âm tăng rất ít khi dùng.
14
15. Chọn Lựa Hợp ÂmChọn Lựa Hợp Âm
• Đầu bài và cuối bài: thường ở hợp âmĐầu bài và cuối bài: thường ở hợp âm
chủ, bậc I (tonic).
• Cuối câu, cuối bài, tùy vào các giải kếtCuối câu, cuối bài, tùy vào các giải kết
dùng (sẽ học sau).
• Ngoài ra:Ngoài ra:
1. Tùy thuộc vào số nốt nhạc có trong hợp âm.
2. Tùy vào tâm tình của lời ca.ùy ào tâ t của ờ ca
3. Tùy vào hợp âm ở trước và theo sau.
15
17. Số nốt nhạc trong hợp âmSố nốt nhạc trong hợp âm
17
18. Tâm Tình Lời CaTâm Tình Lời Ca
Đặc tính của các Hợp Âm (Triads):Đặc tính của các Hợp Âm (Triads):
• Thông thường, hợp âm Trưởng diễn tả
một tính cách mạnh mẽ, vươn lên, vui tươimột tính cách mạnh mẽ, vươn lên, vui tươi
và sáng sủa.
• Hợp âm thứ, ngược lại, diễn tả một tínhHợp âm thứ, ngược lại, diễn tả một tính
cách nhẹ nhàng, trầm lắng, buồn thảm và
u tối.
• Hợp âm tăng, nghe cứng cỏi.
• Hợp âm giảm, nghe yếu ớt.Hợp âm giảm, nghe yếu ớt.
18
19. Chuyển Hợp Âm
(The common used chord progressions)
Baäc Hôïp AÂm Chuyeån Hôïp AÂm
I Coù theå chuyeån ñeán baát cöù hôïp aâm naøo. Vaø baát cöù hôïp aâm naøo cuõng
coù theå chuyeån veà noù.
ii ii – V, ii – vii◦ (4 up, 3 down)
iii iii – IV, iii – vi (2 up, 4up)
IV IV – ii, IV – V, IV – vii◦, IV – I (3 down, 2 up, 4 up)
V V – vi, V – I (2 up, 4 up)
vi vi – ii, vi – iii – IV, vi – IV, vi – V (relative key triad)
vii◦ vii◦ - I, vii◦ - III trong theå thöù
ấ ểNhìn chung, ta thấy cách chuyển hợp âm thường dùng
có công thức sau đây, trừ hợp âm bậc “6” (hợp âm tương ứng – relative triad):
2 up , 3 down, 4 up, 5 down
19
21. Chuyển hợp âmChuyển hợp âm
• Hợp âm chủ (tonic) là hợp âm vững vàngHợp âm chủ (tonic) là hợp âm vững vàng
nhất trong âm giai, nên được dùng nhiều
và có thể chuyển đến bất cứ hợp âm nàovà có thể chuyển đến bất cứ hợp âm nào.
• Cuối câu nên dùng “strong progressions”,
trong câu có thể chuyển đến bất cứ hợptrong câu có thể chuyển đến bất cứ hợp
âm nào.
21
22. 1. Đầu bài hát dùng hợp âm chủ (G)
2. Dùng Em vì từ G Em (down 3rd) và hợp âm sau Em Am (up 4,
the best!). Có thể dùng hợp âm Bm vì có thêm nốt F# ở đầu
phách 3, nhưng G Bm (up 3rd) và Bm Am (down 2nd), Bm D
(up 3rd) không hay!(up 3 ) không hay!
3. Am, vì Em Am (up 4th) và sau đó Am D (up 4th): the best!.
Dùng D cũng tạm được vì trong trường canh có nhiều nốt trong
hợp âm, nhưng hợp âm kế tiếp phải đổi thành G hoặc Bmhợp âm, nhưng hợp âm kế tiếp phải đổi thành G hoặc Bm
4. Trường canh cuối cùng là kết câu, nên việc chọn lựa tùy vào hợp
âm trước và sau nó... Am D rất tốt. 22
23. Hợp âm với BASS nốtHợp âm với BASS nốt
• G/BG/B
– Hợp âm chính là G major
Nốt Bass là nốt Si (B)– Nốt Bass là nốt Si (B)
• Người ta dùng ký hiệu để dùng cho đàn
BASS h ặ t d ới ủ đà K b dBASS hoặc tay dưới của đàn Keyboard.
• G/B (hợp âm đảo 1), G/D (hợp âm đảo 2)
• Nốt Bass không nhất thiết phải là nốt nằm
trong hợp âm.g p
23
25. Hợp âm 7Hợp âm 7
• Hợp âm 7: Khi hợp âm theo sau là hợpHợp âm 7: Khi hợp âm theo sau là hợp
âm đi lên quãng 4 (up 4th), người ta
thường sử dụng hợp âm 7, như V7 Ig g p
• Ngày nay người ta dùng hợp âm 7 rất
thường xuyên, không nhất thiết là hợp âmg y g p
đi lên quãng 4 (miễn là hợp âm có nốt
cùng nốt quãng 7 hoặc dưới một bậc)
• Hợp âm 7 là một hợp âm nghịch, cho ta
một cảm giác thúc bách, mong mỏi... trở
ềvề.
25
28. Hợp âm 9 (add2) 13 (add9)Hợp âm 9 (add2), 13 (add9)
• Cách sử dụng giống như hợp âm 7.
Tù th ốt h t t ờ h• Tùy theo nốt nhạc trong trường canh
mà sử dụng.
T ê K b d G7 G( dd2) à• Trên Keyboad, G7, G(add2) và
G(add9) có thể được bấm như sau:
28
30. Hợp âm SUSHợp âm SUS
• Hợp âm SUS (sus4 sus2): cũng là mộtHợp âm SUS (sus4, sus2): cũng là một
hợp âm nghịch (vì có quãng 2 trong hợp
âm) nhưng cho ta một cảm giác nhẹâm), nhưng cho ta một cảm giác nhẹ
nhàng hơn. Có thể gần như IV I (Amen)
• Khi dùng SUS thường hợp âm theo sau• Khi dùng SUS, thường hợp âm theo sau
phải có nốt suspension. Thí dụ, nếu dùng
Csus4 thì hợp âm theo sau là C (cũng cóCsus4, thì hợp âm theo sau là C (cũng có
thể là Am, Em) vì có nốt MI.
30
34. Nhạc Ngũ CungNhạc Ngũ Cung
• Vì nhạc ngũ cung chỉ có 5 nốt nên khôngVì nhạc ngũ cung chỉ có 5 nốt, nên không
thể dùng toàn bộ các hợp âm của nhạc
Tây Phương (7 nốt) để đặt hợp âmTây Phương (7 nốt) để đặt hợp âm.
• Đối với nhạc ngũ cung, người ta thường
đệm bằng cách rải các nốt hơn là đi hợpđệm bằng cách rải các nốt hơn là đi hợp
âm.
34
35. Nhạc Bình CaNhạc Bình Ca
• Nhạc Bình Ca (Plain Chant, Gregorian Chant) là bài hát đơn điệu,
thường không dùng nhạc đệm Hiện nay theo trào lưu hoặc vì nhuthường không dùng nhạc đệm. Hiện nay, theo trào lưu hoặc vì nhu
cầu, chúng ta đã sử dụng một vài nhạc khí để đệm cho những bài
hát Bình Ca này. Ở đây, trong khuôn khổ hạn hẹp của bài chia sẻ
về Cách Thức Ghi Hợp Âm, chúng ta không lạm bàn đến thể nhạc
Bình Ca chỉ xin nêu lên một chú thích quan trọng sau đây:Bình Ca, chỉ xin nêu lên một chú thích quan trọng sau đây:
• Bình Ca sử dụng 7 nốt nhạc (như âm giai của Nhạc Cổ Điển
Tây Phương) với nốt Si có thể là Si giáng hoặc Si bình. Mỗi nốt
nhạc có thể được chọn làm Chủ Âm (Bậc I) để tạo nên một Thể
iê à Thể D i (R ) ầ ũi ới â i i R thứ đ ửriêng, và Thể Dorian (Re), gần gũi với âm giai Re thứ, được sử
dụng nhiều nhất trong những bài thánh ca Việt Nam. Điều quan
trọng đáng lưu ý ở đây là Thể Re không bao giờ sử dụng nốt cảm
âm (là nốt bậc VII cách nốt chủ âm bậc I nửa cung). Vì thế, khi sử
d h â bậ V hú t khô dù h â A t ở (ldụng hợp âm bậc V, chúng ta không dùng hợp âm A trưởng (la-
do#-mi) với nốt DO#, nhưng chỉ dùng hợp âm Am (la-do-mi) với nốt
DO bình!
35
