SlideShare a Scribd company logo
1 of 22
Download to read offline
h}ljs tyf /f;folgs b'36gf÷1
                      {
k|sf]k–1fgdfnf–!%




     h}ljs
        tyf
/f;folgs b'36gf
            {
          n]vs
     /fdrGb| Gof}kfg]


         k|sfzs



                 h}ljs tyf /f;folgs b'36gf÷2
                                       {
s[lt            M h}ljs tyf /f;folgs b'36gf
                                        {

n]vs            M /fdrGb| Gof}kfg]

k|sfzs          M jftfj/0f tyf afn ;/f]sf/ ;+:yf–g]kfn                (ECO-Nepal)

;jf{lwsf/       M k|sfzsdf ;'/lIft

;+:s/0f         M k|yd, ;fpg @)^$

;ªVof          M @,))) k|lt

cfj/0f l8hfOg M /d]z bfxfn

d'b|s           M lszf]/ ckm;]6 k|; -k|f=_ ln=, kmf]g M $#%!)$$
                                  ]

d"No            M ?= %)÷–


ISBN            : 978-99946-927-3-6


 k|sf]ksf] hf]lvd Go"gLs/0f tyf k|sf]ksf] ;fdgf ug]{ ;fd'bflos Ifdtf
 clej[l4sf nflu ;r]tg cleofgcGtu{t k|sf]k–1fgdfnf k|sfzgdf
 cf+lzs ¿kdf cfly{s ;xof]u ug]{ lgDg ;fem]bf/ ;+:yfx¿k|lt Osf]–g]kfn
 xflb{s cfef/ JoQm ub{5 M


               PS;gP8 g]kfn                         cS;kmfd hLaL g]kfn
               kf]= a= g+= ^@%&, sf7df8f}+, g]kfn   kf]= a= g+= @%)), sf7df8f}+, g]kfn
               kmf]gM $$#^$&&                       kmf]gM %%@)%*^
               kmofS;M (&&–!–$$!(&!*               kmofS;M (&&–!–%%@#!(&
               j]e;fO6M www.actionaid.org/nepal     j]e;fO6M www.oxfam.org.uk


                                               h}ljs tyf /f;folgs b'36gf÷3
                                                                     {
k|sfzssf] egfO
g]kfndf h}ljs tyf /f;folgs b'36gfn] k|sf]ksf] ?k lng] cj:yf
                                  {
ljsl;t eOg;s]sf] eP klg o;nfO{ k|sf]ksf ?kdf x]g{] ljZjJofkL
dfGotf cufl8 cfO;s]sf] 5 . x'g t g]kfn cf}Bf]lus ljsf;df lgs}
kl5 /x]sf] ljsf;zLn d'ns xf] . oxfF h}ljs tyf /f;folgs j:t'sf]
                          '
pTkfbg x'bg eGg ;lsg] cj:yf 5 . oBlk /f;folgs kbfy{,
            F }
sL6gfzs ljiffbL / cf}iflwhGo /;fog ljsl;t d'nsaf6 cfoft ug]{
                                                    '
k/Dk/f rn]sf] lgs} nfdf] ;do eO;s]sf] 5 . xfd|f] d'n'sdf
sL6gfzs cf}iflwsf] k|of]udf eO/x]sf] j[l4n] ;':t ?kdf dxfdf/Lsf]
?k lng] ;Defjgf eg] a9b} uPsf] 5 .
jGohGt'sf] cqmd0f eg] g]kfnsf] hl6n ;d:of xf] . xfQL, u}8f,   F
af3, ax'nf s's/, ;k{ cflbsf] cfqmd0faf6 jif]gL bh{gf}F dflg;sf]
                  '                               {
d[To' x'g] u/]sf] 5 . o:tf jGohGt'sf] cfqmd0faf6 kLl8t JolQm tyf
kl/jf/nfO{ ;/sf/n] s'g} k|sf/sf] Ifltk"lt{ lbg] gLltut Joj:yf x'g
;s]sf] 5}g . ljz]if kl/l:yltdf / kx'r ePsf kl/jf/n] eg] obfsbf
                                     F
Ifltk"lt{ kpg] u/]sf] klg kfOG5 .
h}ljs tyf /f;folgs b'3{6gf tyf jGohGt'sf] cfqmd0faf6 klg
hgwgsf] Iflt x'g] qmd tLj| x'b} uPsf] sf/0f g]kfndf klg o:tf
                               F
36gfnfO{ k|sf]ksf ?kdf :jLsf/ ug'{ cfjZos b]lvPsf] 5 .
g]kfnsf] ;Gbe{df gf}nf] b]lvP klg o;af6 kg]{ ;fdflhs ;ªs6k|lt
;+jbgzLn x'g' x'g' h?/L /x]sf] 5 .
    ]
of] ljifo gofF eP klg h}ljs tyf /f;folgs b'36gfaf/] ;/n efiffdf
                                                {
hfgsf/L lbg ;kmn n]vs Gof}kfg];lxt k|sf]k 1ffgdfnfsf] k|sfzg
ug{ k|/0ff k|bfg ug]{ PS;gP8 g]kfnsf l;lgo/ lydln8/ Zofd;'Gb/
       ]
1fjfnL / cS;kmfd hLaL g]kfnsf sfo{qmd ;+of]hs lji0f'k;fb v/]n
                                                        |
tyf o;sf] z'4fz'l4 / ;fh;Hhfdf ;xof]u ug]{ Osf]–g]kfnsf ;a}
;xofqLx?k|lt wGojfb JoQm ub{5f}F .
                                                   Osf]–g]kfn
                                                   ECO-Nepal


                                   h}ljs tyf /f;folgs b'36gf÷4
                                                         {
ljifo;"rL
 h}ljs cfqmd0f tyf /f;folgs b'36gf
                               {                       %–!!
    ljifok|jz
            ]                                    %
    h}ljs k|sf]k tyf b'36gf
                        {                        ^
    jGohGt' / dflg;aLr åGå                       &
    jGohGt' lx+;s x'gsf] sf/0f
                |    '                           &
    jGohGt'sf] cfqmd0f lgoGq0fsf pkfo            (
    ;/sf/L bfloTj                               !)

 /f;folgs b'36gf tyf o;af6 aRg] pkfo
             {                                        !@–!(
    /f;folgs b'36gfsf s]xL k|;ªu
                   {                            !#
    /f;folgs b'36gf lgoGq0f
                 {                              !$
    ;]e;f] 36gfkl5sf] k|of;
       ]                                        !%
    /;fogsf] hf]lvd / Joj:yfkg                  !%


pk;+xf/                                                  !(
;Gbe{;fdu|L                                              @)




                                    h}ljs tyf /f;folgs b'36gf÷5
                                                          {
h}ljs cfqmd0f tyf
        /f;folgs b'36gf
                    {
ljifok|j]z
g]kfndf h}ljs tyf /f;folgs b'36gfsf] ljifodf s'/f ubf{ gf}nf] / cfZro{hgs
                                {
nfUg ;S5 . cf}Bf]lus ljsf;sf qmddf afd] dfq klg ;g{ g;s]sf] d'nsdf     '
o; k|sf/sf] b'36gf x'G5 eg]/ sNkgf klg ug{ ;lsFbg . d'nssf] cfly{s
                 {                                    }         '
ljsf;df ko{6g Joj;fosf] k|j4{g / hnljB'tsf] ljsf; g} k|fyldstfdf
                                                
/x]sf] jt{dfg ;Gbe{df 7"nf /f;folgs sf/vfgfsf] :yfkgf x'g] ;Defjgf sd}
/x]sf] 5 . oBlk g]kfnsf] ;Gbe{df hLjf0f'af6 dflg;sf] :jf:Yodf x'g] cfqmd0f,
v]taf/Ldf nufOPsf vfBfGg afnLdf x'g] sL/f tyf jGohGt'sf] cltqmd0f,
jgljgfzsf sf/0f dflg;dfly x'g] jGohGt'sf] cfqmd0f / s[lifpTkfbg j[l4
tyf /f]u / sL/fsf] lgoGq0fsf nflu k|of]u ul/g] sL6gfzs cf}iflwn] h}ljs
tyf /f;folgs b'36gfsf] l:ylt pTkGg ug]{ ;Defjgf eg] Jofks aGb} uPsf]
                   {
5 . To;}n] oxfF 7"nf /f;folgs b'36gfsf af/]df Hofb} yf]/} dfq rrf{ ul/g]5
                                  {
eg] g]kfnsf ;Gbe{df jGohGt'sf] cfqmd0f, v]taf/Ldf nfUg] /f]u, sL/f /
To;sf] lgoGq0fsf nflu k|of]u x'g] sL6gfzs cf}iflw jf /;fogsf ljifodf
;+lIfKt rrf{ ul/g]5 .
ljZjdf hg;ªVofsf] rfk lbg k|ltlbg a9b} uPsf] 5 . a9bf] hg;ªVofsf]
nflu cfjZos kg]{ vfBfGgsf] cfk"lt{ ug{ pTkfbg a9fpg'sf] s'g} ljsNk
5}g . vfBfGg pTkfbg a9fpg dflg;af6 sL/fsf] lgoGq0f tyf /f]usf] pkrf/sf
nflu sL6gfzs / /f]ulg/f]w cf}iflwsf] cfljisf/ x'g] qmd tLj| ultdf k|f/De
eof] . o;sf ;fy} /f;folgs dnsf] pTkfbg / k|of]udf ;d]t Jofks ¿kn]
j[l4 ePsf] 5 .
s]xL jif{otf jgljgfzsf] ult sd x'b} uP klg klg jGohGt'sf] pko'Qm
                                      F

                                          h}ljs tyf /f;folgs b'36gf÷6
                                                                {
af;:yfg eg] 36bf] qmddf 5 . ;fd'bflos jgsf] ljsf; / lj:tf/n] jgsf]
If]qkmn a9] klg /fli6«o jgdflysf] cltqmd0f / rfk eg] lg/Gt/ al9/x]sf]
5 . o;/L a9]sf] cltqmd0fsf sf/0f jgsf] leqL cj:yf tyf :j¿k kftlnFb}
hfg] qmddf /x]sf] 5 . af;:yfg / vfB pknAwtfsf] cefjsf] kl/0ffd:j¿k
dflg; / v]tLkftLdf jGohGt'sf] cfqmd0f klg a9b} uPsf] 5 . g]kfndf o;
k|sf/sf] 36gfnfO{ k|sf]ksf ¿kdf lng] ul/Psf] 5}g . oBlk ablnFbf] kl/l:yltdf
jGohGt'sf] cfqmd0fn] k|sf]ksf] cj:yf eg] pTkGg ub} cfPsf] 5 . k|sf]k
1fgdfnfsf] o; z[ªvnfdf xfdL jGohGt'sf] cfqmd0f / /f;folgs b'36gfsf
                                                                     {
af/]df rrf{ ug]5f}F . hLjf0f'sf] cfqmd0f / dxfdf/Laf/] k|sf]k 1fgdfnf–!)
               {
df ljj]rgf ul/;lsPsf] x'bf To; ljifodf oxfF rrf{ ul/g] 5}g .
                           F

h}ljs k|sf]k tyf b'3{6gf
dflg; tyf dflg;åf/f pTkfbg x'g] vfBfGg, kmnk"mn / t/sf/Lsf] v]tLdfly
hLjhGt' tyf hLjf0f'åf/f x'g] cfqmd0fn] dflg; / dfgjLo ;DklQsf] Iflt x'g]
cj:yfnfO{ h}ljs k|sf]k elgG5 . o:tf] k|sf]k ;fdfGoh:tf] nfUg] eP klg
obfsbf ljgfzsf/L klg x'g ;S5 . ax'nf s's/ / :ofnn] 6f]s/ jf ;k{bzaf6
                                               '             ]           +
slxn]sfxLF k|sf]khGo cj:yf pTkGg x'g] u/]sf] kfOG5 . o; k|sf/sf] kL8faf6
cGo k|sf]ks} h:tf] u|fdL0f If]qsf ;LdfGt ;d'bfo g} a9L kLl8t x'g] u5{g .
lbgk|ltlbg al9/x]sf] jftfj/0fLo k|bif0f tyf hnjfo' kl/jt{gsf sf/0f
                                          "
ljZjdf gofF–gofF hLjsf] pTklQ / lj:tf/ x'g] qmd klg tLj| aGb} uPsf] 5 .
To;}u/L k[YjLdf /x]sf hLjsf] :j¿k / pkof]lutfdf klg kl/jt{g x'b} uPsf]
                                                                     F
5 . kl/0ffd:j¿k gofF–gofF /f]usf] pTklQ klg x'g yfn]sf] 5 . hg:jf:Yodf
k|ToIf tyf ck|ToIf k|efj kfg]{ o:tf /f]ux¿sf] ljsf;nfO{ klg h}ljs cfqmd0fsf]
¿kdf lng ;lsG5 . sfnfHjf/, 8FuHj/f], x}hf, h'sf, emf8fafGtfh:tf
                                        ] '
dxfdf/LnfO{ klg h}ljs cfqmd0fs} ¿kdf lng ;lsG5 .
To;}u/L ljZjdf zlQmsf] xf]8 rln/x]sf] 5 . o'4sf ljleGg vfn] xltof/ /
h}ljs xltof/sf] cfljisf/n] dflg; g} dflg;sf] b'Zdgsf ¿kdf b]lvPsf]
5 . o'4sf qmddf s'g} nx8L zf;sn] sy+sbflrt h}ljs xltof/sf] k|of]u
ug]{ cfb]z lbof] eg] ljZjn] clxn];Dds} ;a}eGbf 7"nf] Iflt a]xf]g{' kg]5 . o;
                                                                       {
                                          h}ljs tyf /f;folgs b'36gf÷7
                                                                {
sygcg';f/ …3/kfn'jf jf jGohGt', /f]upTkGg ug]{ hLjf0f'sf] cfqmd0f /
dflg;åf/f pTkflbt h}ljs xltof/sf] k|of]un] pTkGg ug]{ ljgfzsf/L cj:yfnfO{
h}ljs k|sf]k tyf b'36gf elgG5 . o:tf] 36gfn] dflg; dg]{ jf 3fOt] x'g] jf
                    {
cªueªu x'g] tyf dflg;åf/f ul/Psf] v]tLkftLnufot cGo ;DklQ ;d]t
gi6 x'g] cj:yf pTkGg x'G5 eg] To;nfO{ h}ljs k|sf]k eGg' kg]{ x'G5 .

jGohGt' / dflg;aLr åGå
  g]kfndf jGohGt'sf] cftªs lgoldt ¿kdf rln/x]sf] 5 . @)^) ;fn ebf}
  $ ut] ;'g;/Lsf wgaxfb'/ >]i7n] xfQLnfO{ dfg{ ufpFnn] yfk]sf] ljB'tLo
                                                          ]
  w/fkdf k/L Hofg u'dfP . To;}u/L ;f]xL lhNnfdf xfQLn] pv' v]tL ;vfk
kf/]sf] sf/0f /fdaxfb'/ bfxfnn] yfk]sf] ljB'tLo w/fkdf k/L Pp6f xfQL
d/]sf] lyof] . ToxL ;fn k'; @# ut] ljB'tLo w/fkd} ;'8 k/]/ Pp6f xfQL
                                                        F
d/]sf] lyof] eg] emfkfsf] ch'gwf/fsf] ;fd'bflos jgdf bfp/f vf]Hg uPsf
]                             {
  rf/ hgfnfO{ hªunL xfQLn] df/]sf] lyof] . ToxL jif{ lrtjgdf af3sf]
  cfqmd0faf6 !@ hgfn] Hofg u'dfPsf lyP . To; af3nfO{ :yfgLojf;Ln]
  /fhb/af/af6 l;sf/L lemsfP/ dfg'{ k/]sf] lyof] . o:tf 36gf t/fO{ / kxf8L
  b'a} If]qdf lgoldt ¿kdf x'g] u5{g . o:tf 36gfdf k/L slxn] dflg; d5{g
  jf 3fOt] x'G5g eg] slxn] To:tf cfqmd0fsf/L jGohGt'nfO{ dflg;n] dfg]{
  u5{g . jGohGt'sf] cfqmd0fsf] o; k|sf/sf] z[ªvnfn] jGohGt' lsg olt
                                                  
  lx+;s x'b5g eg]/ cWoog ug'kg]{ cj:yf ljsl;t x'b} cfPsf] 5 . dflg; /
       | F}                     {                   F
  jGohGt'aLr rln/x]sf] o; åGån] dflg;nfO{ dfq hf]lvddf kf/]sf] 5}g,
  jGohGt'sf] ljgfzsf] hf]lvd klg a9b} uPsf] 5 . o; k|sf/sf] åGån] h}ljs
ljljwtf ;ªs6fkGg aGb} uPsf] / k|fs[lts ;|ftdfly dfgjLo kx'r 6fl9Fb}
                                                ]                F
uPsf] cg'el" t ug{ yflnPsf] 5 .

jGohGt' lx+;|s x'g'sf] sf/0f
rf/ bzscl3;Dd g]kfnsf] b'Ol{ txfOeGbf a9L If]qkmn jgn] 9fs]sf] lyof] .
To;;dodf htftt} jGohGt' b]Vg kfOg] s'/f xfd|f lktfk'vf{n] ub}{ cfPsf
5g . t/ otfsf bzsdf jgdfly a9]sf] cltqmd0fn] oqtq kfOg] jGohGt'
                                        h}ljs tyf /f;folgs b'36gf÷8
                                                              {
b]Vg;d]t d'l:sn x'b} uPsf] 5 . sltko jGohGt' nf]k x'g] vt/fdf k/]sf 5g
                     F
eg] sltko nf]k eO;s]sf 5g . To;}u/L w]/} jGohGt' clxn] ;ªs6fled'v
aGb} uPsf 5g . h;n] ubf{ ;+s6fled'v k|hfltnfO{ ;+/lIft jGohGt'sf]
;"rLdf /fVg'kg]{ cj:yf cfPsf] 5 . clxn] g]kfndf !# k|hfltsf :tgwf/L, $
k|sf/sf r/f;lxt clhªu/ / 3l8ofn uf]xL ;+/lIft jGohGt'sf] ;"rLdf
/x]sf 5g .
o;/L jGohGt' nf]k x'g' jf ;+s6fled'v k|hfltsf] ;"rLdf kg'sf] k5fl8
                                                                 {
jgljgfz g} k|dv sf/0f b]lvPsf] 5 . cfˆgf] af;:yfg ljv08gsf] rk]6fdf
                 '
k/]kl5 clwsf+z jGohGt' a;fOF;/fO u/]/ ;'/lIft If]qtkm{ nfUg' jf
;Gtfgf]Tkfbgdf sdL cfP/ nf]k x'g' cfZro{hgs s'/f xf]Og eg] ;fF3l' /Psf]
         ]
af;:yfgaf6 dfgja:tLlt/ k:g' klg gf}nf] s'/f xf]Og . clwsf+z jgIf]q
ljgfz x'b} jf kftlnFb} uPkl5 ;/sf/åf/f ;+/lIft jg jf /fli6«o lgs'~hx¿df
           F
jGohGt'sf] rfk a9b} uPsf] kfOG5 . o;/L ;fgf] If]qdf w]/} k|sf/sf / w]/}
;ªVofdf jGohGt' a:g' c;Dej x'g] ePsfn] klg jGohGt' dfgja:tLlt/
lg:sg] u5{g / b'36gf lgDTofpF5g .
                   {
o;sf ;fy} jGohGt'sf] ljr/0f ug]{ af6f] klg ;fF3l' /Fb} uPsf] 5 . jGohGt'sf]
ljr/0f If]q ;Lldt x'b} uPsfn] klg cfqmd0f ug]{ jf cfqmd0f x'g] hf]lvddf
                       F
klg j[l4 x'b} uPsf] 5 . pbfx/0fsf] ¿kdf DofGdf/b]lv ef/tsf] cf;fd x'b}
               F                                                         F
g]kfnsf] sf]zL gbL 5]p5fpsf] jgIf]q;Dd x'g] xfQLsf] :jtGq cfjthfjtnfO{
lng ;lsG5 . x/]s jif{sf] dªl;/–k';df ^) b]lv &) sf] ;ªVofdf cf;fd x'b}   F
hªunL xfQL g]kfn k|jz ug]{ u/]sf] kfOG5 . o;/L k;]sf xfQLn] ljz]ifu/L
                         ]
k"jL{ g]kfnsf] emfkf, df]/ª, ;'g;/L, pbok'/;Dd ljt08f dRrfpFb} w]/} wg
hgsf] Iflt ug]{ u/]sf] 5 .
o;}u/L g]kfndf af3sf] cftªs klg sd kL8fbfoL 5}g . af3sf] ;+/If0f
ePsf /fli6«o lgs'~h cf;kf; dfq xf]Og, cGo If]qsf ufpF / ;x/df klg
af3sf] k|jz x'g] u5{ . s]xL ;fd'bflos jgsf] 3gTj a9g yfn]kl5 tL jg
             ]
af3sf] af;:yfgsf nflu pko'Qm x'g yfn]sf 5g . kl/0ffd:j¿k ;fd'bflos
jgdf a:g] af3n] 3'dlkm/ ug]{ :yfg gkfpFbf jf cfxf/sf nflu jgdf cGo
;fsfxf/L jGohGt' gkfpFbf ltgLx¿ l;sf/sf] vf]hLdf ufpF jf ;x/lt/
                                          h}ljs tyf /f;folgs b'36gf÷9
                                                                {
k:5g . lzjk'/L /fli6«o lgs'~haf6 obfsbf af3 / lrt'jf lgl:sP/ sf7df8f}+
pkTosfsf ;x/L / u|fdL0f If]qdf k:g' o;}sf] pkh dflgPsf] 5 . o:t} l:ylt
d'nssf clwsf+z u|fdL0f If]qdf klg x'g] u/]sf] 5 . o;/L jGohGt'sf] cfqmd0f
   '
a9gsf k|dv sf/0fnfO{ o;/L lng ;lsG5 M
     '      '
       jgljgfzåf/f af;:yfg ;fF3l' /g',
       ;fd'bflos jgsf] If]qkmn ;fgf] x'g,'
       /fli6«o jgsf] leqL 3gTj kftnf] x'g,'
       jgljgfzsf sf/0f zfsfxf/L hgfj/ nf]k x'g' / zfsfxf/L hgfj/sf]
       cefjdf df+zfxf/L hgfj/sf] nflu cfxf/fsf] cefj x'g,'
       jgljgfzsf sf/0f jGohGt'sf] 3'dlkm/ ug]{ af6f] cj¿4 x'g' .
       hgfj/nfO{ dflg;af6 cfk"mdfly cfqmd0f x'g] cfef; x'g,'

jGohGt'sf] cfqmd0f lgoGq0fsf pkfo
jGohGt'sf] dflg;dfly cfqmd0f x'g' c:jefljs xf]Og . clwsf+z zfsfxf/L
hgfj/ dflg;b]lv efU5g eg] df+zfxf/L hgfj/n] obfsbf dflg;nfO{ g}
cfqmd0f u5{g . d"ntM clwsf+z hgfj/n] dflg;af6 cfk"mdfly vt/f pTkGg
x'g] ;Defjgf b]vdf dfq dflg;dfly cfqmd0f u5{g jf nv]65g . t/ xfQL
                   ]                                             
zfsfxf/L jGohGt' ePklg p;n] dflg;nfO{ ljgfsf/0f g} klg nv]6g] jf dfg]{ 
u5{ . s'g} af3n] Psk6s dflg;sf] l;sf/ u/]/ vfPsf] 5 eg] To;nfO{
g/eIfL af3 elgG5 . To:tf] af3n] dflg;nfO{ h'g;'s} ;dodf e]6df jf         ]
b]vdf klg cfqmd0f ug{ ;S5 . ctM o:tf hgfj/af6 x'g;Sg] cfqmd0faf6
    ]
aRg] pkfosf] vf]hL ug'{ g} ;a}eGbf a'l4dfgL 7xl/g]5 .
To;}u/L g]kfnsf] t/fO{ If]qdf xfQLsf] cfqmd0fdf k/L jif]gL bh{geGbf a9L
                                                               {
dflg;sf] d[To' x'g] u/]sf] cg'dfg 5 eg] 7"nf] dfqfdf wfg, ux',F pv', t/sf/LafnL
gi6 x'g] u/]sf] 5 . jGohGt'af6 s'g jif{ slt dflg;sf] d[To' eof] jf slt
wgdfnsf] Iflt eof] eGg] tYofªsLo clen]v PsLs[t ug]{ Joj:yf gePsfn]
;/sf/n] ;d]t To:tf] tYofªs lbg ;Sg] cj:yf 5}g .

                                          h}ljs tyf /f;folgs b'36gf÷10
                                                                {
sltko tYofªssf] ;ªsng k|lqmof g} q'l6k"0f{ /x]sf] cg'dfg ug{ ;lsG5 .
ljZjs} k|l;4 Psl;ª] u}8fsf] cfqmd0faf6 klg dflg;sf] d[To' x'g] u/]sf] 5 .
                         F
lrtjg /fli6«o lgs'~hsf] dWojtL{ If]qdf 3fF;bfp/fsf nflu jg k:g] pkef]Qmfn]
slxn]sfxLF u}8fsf] l;sf/ x'g' k/]sf] 36gf ;'Gg kfOG5 . o; jif{ dfq} u}8fsf]
                F                                                     F
cfqmd0fsf sf/0f To; If]qdf Ps hgfsf] d[To' ePsf] 5 . t/ o:tf 36gfsf]
hfgsf/L ;~rf/sf] ;'ljwf ePsf ;x/ / ;x/cf;kf;sf If]qaf6 dfq cfpg]
u/]sf] 5 . d'nssf] b'ud ufpFdf jGohGt'sf] cfqmd0faf6 d[To' ePsf] hfgsf/L
                  '    {
cfpg' lgs} sl7g x'G5 / To;k|lt sltko dflg;sf] rf;f] klg /x]sf] x'bg .   F}
h] eP klg jGohGt'sf] cfqmd0faf6 eO/x]sf] hgwgsf] Iflt lgoGq0fsf nflu
;/sf/n] ljz]if /0fgLlt clVtof/ ug'{ cfjZos b]lvG5 . plrt ;/sf/L
k|of;af6 dfq} h}ljs ljljwtf tyf dfgj hgwgsf] Ifltsf] /f]syfd ug{
;lsG5 . oBlk h}ljs ljljwtfsf] Bf]tssf ¿kdf /x]sf o:tf jGohGt'sf]
;+/If0f ug'{ dflg;sf] bfloTj g} xf], t/ ltgLx¿af6 x'g] cfqmd0flj¿4 cfˆgf]
k|lt/Iff ug'{ klg clwsf/ xf] . t}klg jGohGt'sf] l;sf/ ug'eGbf ltgLx¿sf]
                                                          {
cfqmd0faf6 aRg] pkfosf] vf]hL ug'{ jftfj/0fLo tyf kl/l:yltsLo b[li6sf]0fn]
;fGble{s x'g5 . jGohGt'sf] cfqmd0f x'g;Sg] If]qdf a;f]af; ug]{ ;d'bfon]
              ]
;fjwfgL ckgfP/ cfˆgf] ;'/Iff ug'kg]{ x'G5 . o;sf nflu lgDg ljifodf
                                      {
Wofg lbPdf klg jGohGt'sf] cfqmd0faf6 aRg ;xof]u ldN5 M
       g/eIfL af3 ePsf] hªun 5]p5fp a;f]af; ug]{ ufpFnn] laxfg} jf
                                                               ]
       /flt 3/af6 aflx/ lgl:sg x'bg . h¿/L sfd k/]/ lgl:sg' k/]df
                                        F}
       5/l5d]sLsf] ;xof]udf ;d"xdf dfq lgl:sg'k5{ .
       dlxnf, afnaflnsf, a"9fa'9LnfO{ PSn} jgleq / jgsf] 5]p5fp hfg
       lbg' x'bg .
              F}
       3/ jf ufpF 5]p5fpsf] jgdf af3 ePsf] cfef; ePdf 3/kfn'jf
       hgfj/sf uf]7 jf vf]/ alnof] agfpg'k5{ jf cfjZos ;'/Iffsf]
       Joj:yf ug'k5{ .
                    {
       af3nfO{ a:tLlt/ cfpg glbg dflg;sf] jf cGo cfsf/sf k'Tnf
    agfP/ v]taf/L, 3/uf]7 5]p5fp /fVg'k5{, To;f] ugf{n] af3 jf cGo
                                         h}ljs tyf /f;folgs b'36gf÷11
                                                               {
jGohGt' klg cfjf; If]qleq k|jz ug{ 8/fpg ;S5g .
                                ]
;/sf/L bfloTj
jftfj/0fLo tyf kl/l:yltsLo k|0ffnLsf] ;+/If0fsf lx;fan] klg jGohGt'sf]
;+/If0f ug'{ h¿/L 5 . nf]kf]Gd'v / ;ªs6fkGg jGohGt' t s'g} Ps b]zsf
nflu dfq ;Dkbfsf ¿kdf /xg] cj:yf gePsfn] o:tf jGohGt'nfO{ cGt/f{li6«o
;Dkbfsf] ¿kdf :jLsf/ ug]{ ul/Psf] 5 . To;}n] o:tf b'ne jGohGt'sf]
                                                                {
l;sf/ ug'{ jf dflg;dfly cfqmd0f u/]sf] cj:yfdf dfl/xfNg' klg pko'Qm
x'bg . To;}n] jGohGt'sf] cfqmd0f x'g;Sg] If]qdf ;/sf/n] ljz]if ;'/Iff
  F}
k|aGw ug'{ ;/sf/sf] bfloTj x'g cfpF5 . s'g jGohGt'n] s'g If]qdf s'g
;dodf cfqmd0f u5{g eGg] cWoog ljZn]if0faf6 hf]lvdsf] klxrfg u/L
ltgLx¿nfO{ dfgja:tLleq k:g glbg ckgfpg' kg]{ ;ts{tf tyf pkfosf]
lgwf{/0f ug'{ cfjZos 5 . o;sf nflu ;/sf/n] h}ljs dfu{ lgwf{/0f u/L
dflg;sf] k|jz jf cltqmd0f lgif]lwt If]q lgwf{/0f ug'{ /fd|f] x'G5 . gful/ssf]
              ]
;'/Iffsf nflu jGohGt' lgoGq0f b:tfsf ¿kdf hgkb jf z;:q k|x/LnfO{
tflnd lbnfpg] / To:tf] bIf hgzlQmnfO{ ;Defljt hf]lvdsf If]qdf kl/rfng
ug]{ Joj:yf u/]df hgtfn] ;'/Iffsf] cg'el" t ug{ kfpg] 5g .
jGohGt'sf] cfqmd0fdf k/L d/]sfsf nflu plrt Ifltk"lt{ lbg], 3fOt]sf]
pkrf/sf] k|efjsf/L aGbf]a:t ug]{ / Iflt ePsf] wgdfnsf] plrt Ifltk"lt{
pknAw u/fpg] h:tf Joj:yf ug'{ klg ;/sf/sf] bfloTjleq g} k5{ . To;}n]
o:tf] ljifodf ;/sf/n] cfjZos gLlt / lgod agfpg' h¿/L 5 . To;sf]
nflu ;/sf/n] ljleGg ;/f]sf/jfnf lgsfo tyf ;j{;fwf/0f;Fu k/fdz{
u/L ;'emj ;ªsng ug'k5{ .
                       {




                                          h}ljs tyf /f;folgs b'36gf÷12
                                                                {
/f;folgs b'36gf tyf
               {
     o;af6 aRg] pkfo
ljZjdf 7"N7"nf pBf]usf] :yfkgf ePsf 5g . o'/l] god k|zf]wg u/L cf0fljs
pmhf{ pTkfbg ug]{ dfq xf]Og, o'4sf nflu pkof]u x'g] xltof/ klg pTkfbg
ug]{ k|rng a9b} uPsf] 5 . k"jL{ / klZrdL d'nsaLr a9b} uPsf] j}rfl/s
                                                '
lje]bsf sf/0f rn]sf] ;}4flGts emu8fn] o'4sf] ¿k lng]5g eGg ;lsg]
                                                           }
cj:yf /x]sf] klg 5}g .
ljZjn] k|frLgsfnb]lv g} o'4sf] kL8f ef]Ub} cfPsf] 5 . k|frLg o'udf ePsf
wfld{s o'4n] clxn] klg d'lQm kfpg ;s]sf] 5}g . ljZjJofkL ¿kdf cftªs
dRrfO/x]sf] cnsfobf gfds ;ªu7gn] jt{dfg o'udf klg wfld{s o'4sf]
gfddf ljZjdf ;ªs6 pTkGg ul//x]sf] 5 . /fhgLlts ¿kdf rn]sf] zlQmsf]
xf]8sf sf/0f ljZjn] klxnf] / bf];f]| o'4sf] kL8f klg ef]lu;s]sf] 5 . bf];f]|
ljZjo'4df cd]l/sfn] hfkfgdfly v;fn]sf] cf0fljs adn] u/]sf] ljgfznfO{
ljZjs} b'ef{Uosf] ¿kdf lng] ul/Psf] 5 . o:tf] o'4 km]l/ klg gxf]nf eGg
;lsg] cj:yf 5}g . oltv]/ cd]l/sfn] O/fsdfly u/]sf] cfqmd0fn] klg efjL
ljZjo'4sf] vfsf tof/ u/]sf] xf] ls eGg] cfzªsf pTkGg ePsf] kfOG5 .
o;sf ;fy} ljZjdf cGtb]zLo tyf cG/f{li6«o ¿ksf ;fgf–7"nf o'4 rln/x]sf
                          {
5g . o; qmddf ljleGg k|sf/sf xltof/sf] k|of]u eO/x]sf] 5, h;df s'g} g
s'g} k|sf/sf] /f;folgs tTjsf] k|of]u eO/x]sf] 5 . ;dfhdf ljb|fx x'bf,
                                                                  ] F
;fd'lxs emu8f x'bf jf ;/sf/ / ;dfhsf Ot/kIfaLr em8k x'bf k|of]u x'g]
                  F                                          F
c>'Uof;nfO{ klg /f;folgs xltof/sf] k|of]usf ¿kdf lng ;lsG5 . ;fdfGo
¿kdf o; Uof;n] dflg;sf] cfFvfdf dfq k|efj k/]sf] cg'el" t eP klg o:tf]
Uof; lg/Gt/ k|of]u eO/xFbf To;n] bL3{sfnLg k|efj kf5{ eGg] lj1x¿sf]
egfOnfO{ cjx]ngf ug{ ldNb}g . o;/L ljZjdf rln/x]sf] zlQmsf] xf]8 / To;
k|lqmofdf k|of]u x'g] /;folgs xftxltof/n] k|sf]kpGd'v cj:yfsf] pTklQ
u/]sf] 5 . To;}n] dflg;åf/f pTkfbg ePsf /;fogsf] k|of]usf sf/0f pTkGg
x'g] k|sf]knfO{ /f;folgs k|sf]k elgG5 eg] pmhf{ tyf /f;folgs kbfy{
                                         h}ljs tyf /f;folgs b'36gf÷13
                                                               {
pTkfbg ug]{ 7"nf pBf]udf s'g} sf/0fn] b'36gf eP/ hgwgsf] Iflt ePdf
                                               {
To;nfO{ /f;folgs b'36gf elgG5 . o:tf b'36gfaf6 /]l8of]wdL{ ljls/0fsf]
                         {                        {
r'xfj6 x'g] jf cGo /f;folgs tTjsf] r'xfj6 eP/ dfgjLo Ifltsf ;fy}
jftfj/0f klg g/fd|/L k|bl" ift x'G5 . /]l8of]wdL{sf] r'xfj6 ;a}eGbf ljgfzsf/L
dflgG5 . o;n] k|sf]khGo 36gfsf] ;dodf dfq geP/ bzsf};Dd cfˆgf]     F
k|efj sfod /fV5 . ;g !($% df cd]l/sfn] hfkfgsf] lx/f]l;df / gfuf;fsLdf
v;fn]sf] adsf] k|efj jt{dfg k':tfn] ;d]t ef]lu/x'g k/]sf] oyfy{ g} o;sf]
HjnGt pbfx/0f xf] .
;fdfGotof /]l8of]wdL{ ;fdu|Lsf] pTkfbg, e08f/0f / 9'jfgL ubf{ c;fjwfgLsf
sf/0f ;+of]ua; x'g] /;fogsf] r'xfj6af6 x'g] Ifltsf] ;'/Iff g} ljZjJofkL
;fj{hlgs rf;f]sf] ljifo ag]sf] 5 . /;fogsf] k|of]u hgfj/dfly ug'{ jf
                                                         ]
b'36gfa; /;fog pgLx¿dfly r'lxg'h:tf 36gfn] z/L/sf] afXo tyf leqL
    {
b'a} efudf k|efj kf5{ . /f;folgs b'36gfaf6 k|ToIf ¿kdf kg]{ tyf ck|ToIf
                                         {
¿kdf kg]{ k|efj b'an] 7"nf] If]qsf ;d'bfo k|efljt x'g] u5{g . o;k|sf/
                     }
ljZjdf h}ljs tyf /f;folgs b'36gfn] k|sf]ksf] hf]lvd a9fO/x]sf] oyfy{nfO{
                                   {
:ki6 kf5{ . o:tf b'36gfn] dfgjlgld{t ;+/rgfdf ;d]t Jofks Iflt x'g]
                       {
u/]sf] 5 / o; qmdn] ljsf;dfly 7"nf] r'gf}tL k|bfg u/]sf] 5 .
/f;folgs b'36gfsf s]xL k|;ªu
            {
xflgsf/s /;folgs j:t'sf] pTkfbg, 9'jfgL jf k|of]u ubf{ x'g] cfsl:ds
Ifltsf 36gfnfO{ g} /;folgs b'36gf elgG5 . ljiffQm tyf xflgsf/s ;fdu|Lsf]
                               {
cgk]lIft r'xfj6 jf oL ;fdu|L;Fu ;DalGwt xflgsf/s 36gf g} /;folgs
b'36gf x'g . ljiffQm kbfy{sf] e08f/0f, 9'jfgL jf pkof]u ubf{ r'xfj6sf]
   {
sf/0fn] /;folgs b'36gf eP tfklg vf; b'36gf pTkfbg tyf e08f/0f
                      {                       {
sf/vfgfdf g} x'g] u5{ . o:t} b'36gfsf] pbfx/0fdf ef/tsf] ef]kfn k|fGtsf]
                                 {
Ps pBf]udf ;g !(*$ df ePsf] ljiffQm /;fog -/]l8of]wdL{ ljls/0f_ sf]
r'xfj6n] sl/a b'O{ xhf/ kfFr ;o dflg;sf] Hofg lnPsf] lyof] . ;f] 36gfaf6
xhf/f}F dflg; ckfªu ag]sf lyP eg] clxn] klg To;sf] k|efj lg:t]h x'g
;s]sf] 5}g .
To;}u/L ;g !(*^ df :jL6h/Nof0sf] af;]ndf glhs}sf] kfgLsf] ;|ftdf    ]

                                         h}ljs tyf /f;folgs b'36gf÷14
                                                               {
kf/f], cf]uf{gf]kmf]:km]6 laiffQm tyf cGo /;fog ldl;P/ /fOg]gbLdf kfFr
nfveGbf a9L df5f gi6 eof] .
To:t} /f;folgs b'36gf o'/f]kdf klg ePsf] lyof] . ;g !(&^ df o'/f]kdf
                           {
ePsf] /f;folgs b'36gfnfO{ ;]e;f] b'36gfsf ¿kdf lrlgG5 . o; b'36gfaf6
                         {         ]   {                             {
o'/f]kn] ef]usf] kL8f eljiodf k'gM gbf]xf]l/of]; eg]/ /f;folgs b'36gf
              ]                                                          {
lgoGq0f sfg'gsf] nfu" eof] . o'/f]kdf nfu" ePsf] o; sg'gnfO{ g} ;]e;f]     ]
lgb]z gfdn] lrlgg yflnPsf] 5 .
     {
;g !(&^ df O6fnLsf] ;]e;f] eGg] 7fpFdf /x]sf] ljiffbL pTkfbg ug]{ /;folgs
                               ]
;+oGqdf ePsf] b'36gfdf 6]6f« Snf]/f] l8a]Ghf]kf/fl8cf]lS;g 3gf w"jfFsf] ¿kdf
                      {
cf0fljs e§Laf6 r'xfj6 eof] . o; /;fogsf] k|of]u 6«fOSnf]/f]km]gf]n pTkfbg
ug{ ul/GYof] . o;sf] cnfjf pQm e§Ldf pTkGg clgolGqt afXotfkLo
k|ltlqmofsf sf/0f cToGt} ljiffn' sfl;{gf]hl] gs /;fog / /]l8of]wdL{ ljls/0f
klg pT;h{g ePsf] lyof] . o; /;fogaf6 ePsf] c;/af/] s]xL dflg;afx]s
cGo ;j{;fwf/0f gful/sn] tTsfn s'g} k|sf/sf] ;"rgf kfpg ;s]sf lyPgg .
e§Laf6 dflg;df tTsfn} c;/ kfg]{ tTjsf] pT;h{g dfq ePsf] lyPg, To;n]
tL; lsnf]ld6/eGbf aflx/sf] kl/lw;Dd cfˆgf] kmF8f lkmFhfPsf] lyof] . o;
36gfaf6 To; If]qsf ;Dk"0f{ v]tLafnLdf c;/ k'usf] lyof] eg] ^)) eGbf
                                                     ]
a9L dflg; ;f] :yfgaf6 lj:yflkt x'g' k/]sf] lyof] . o; b'36gfdf k/]/ slt
                                                            {
dflg;sf] d[To' ePsf] lyof] eGg] tYofªs geP klg b'O{ xhf/eGbf a9L
dflg;nfO{ ;+jbgzLn cj:yfdf :jf:Yo;]jf k|bfg ug'{ k/]sf] lyof] .
                 ]
/f;folgs b'36gf lgoGq0f
            {
/f;folgs r'xfj6 jf ljikmf]6sf 36gfnfO{ lgoGq0f ug{ k|fylds /f]syfd jf
cfGtl/s ;'/Iffsf] ¿kdf …;'wfl/Psf] ;'/Iff k|0ffnLÚb]lv /;fogsf] k|of]u tyf
lgdf{0fdf ;d"n kl/jt{g Nofpg'k5{ . o:tf pBf]u ;~rfng ug]{ ;/sf/L
lgsfo jf lghL If]qsf k|lti7fgx¿n] s'g} klg ljiffQm /;fogsf]
e08f/0f;DaGwdf /x]sf hfgsf/L ;fj{hlgs ¿kdf pknAw u/fpg'kg]{ sfg'gL
Joj:yf ePdf o;sf] c;'/lIft pkof]udf lgoGq0f x'g] ;Defjgf /xG5 .
o:tf hfgsf/Ldf cfwfl/t /x]/ gful/sn] Hofbf ljiffQm r'xfj6 x'g ;Sg]
;ªs6fled'v If]qsf] klxrfg u/L ;'/Iffsf j}slNks pkfosf] cjnDag ug{
                                         h}ljs tyf /f;folgs b'36gf÷15
                                                               {
;S5g . /;folgs b'36gfsf] h8 sf/0f kQf nufO{ ;'/Iffsf nflu ckgfpg'
                      {
kg]{ ljifonfO{ ;+jbgzLntfsf ;fy :jLsf/ u/]/ ;Defljt efjL k|sf]ksf]
                  ]
/f]syfd ug{ ;lsG5 .
/f;folgs pBf]uleq x'g] b'36gfnfO{ ljZjJofkL ;d:ofsf ¿kdf :jLsf/ ug{
                          {
yflnPsf] 5 . oBlk pmhf{ pTkfbgsf] nIo lnP/ :yfkgf x'g] cf0fljs e§Ldf
x'g] b'36gf Hofb} ljgfzsf/L x'G5 . o;sf] lgoGq0fsf nflu s;/L cufl8
        {
a9g ;lsG5 eGg] pbfx/0f ;f]e;f] 36gfkl5 ePsf] ;'wf/nfO{ pbfx/0fsf
                               ]
¿kdf lng ;lsG5 .
;]e;f] 36gfkl5sf] k|of;
   ]
;]e;f] 36gf ePsf] !^ jif{kl5 cyf{t ;g !((@ df ;]e;f] lgb]znfO{
     ]                                                        ]      {
o'/f]kel/ g} sfg'gL b:tfj]hsf] ¿kdf :jLsf/ ug]{ sfd ;DkGg eof] . o;
lgb]zg tyf gLlt xfn;Dddf b'O{ k6s ;'wf/ ug]{ sfd ePsf] 5 . gLlt
         {
;'wf/sf] p2]Zo vt/fo'Qm kbfy{sf] e08f/0fnfO{ hg:jf:Yok|lt ;r]t /x]/ ug{
;'/lIft jftfj/0f tof/ ug]{ / eljiodf :yfkgf x'g] cf0fljs e§Lsf] ;'/Iff
Joj:yfdf ;'wf/ Nofpg] /x]sf] lyof] . o; lgb]zs gLltnfO{ :jLsf/ ug]{
                                                  {
;b:o /fi6«x¿n] sfg'g ;~rfng tyf k|zf;gdf bIftf Nofpg tyf
Joj:yfkgnfO{ cem k|efjsf/L / z;Qm agfpg b'O{ jif{;Dd klv{g' k/]sf]
lyof] . !((( sf] km]ac/L tLgb]lv o; lgb]zs l;4fGtsf] bfloTjnfO{ afWofTds
                        '|                 {
¿kdf ;b:o /fi6«sf ;a} pBf]un] kfngf ug'kg]{ s8f Joj:yf pNn]v ul/of] .
                                              {
;]e;f]sf] bf];f| ] ;+zf]wgn] To:tf If]qsf] lgoldt k'g/fjnf]sg u/L ;'/Iffsf
       ]             +
lgldQ cfjZos kg]{ Joj:yfkg k|0ffnL, cfsl:ds of]hgf tyf e"pkof]u
of]hgf tof/ u/L ;b:o /fi6«n] ;f] cg'¿k x'g] k|To]s k/LIf0fsf] kfngf ug'kg]{
                                                                        {
Joj:yf klg u/]sf] 5 .
/;fogsf] hf]lvd / Joj:yfkg
dflg;n] b}lgs cfjZostfsf j:t'sf] k"lt{sf nflu cfˆgf] Ifdtf, bIftf /
;|ftsf] nufgL ug'{ k|fs[lts lgods} Ps cªu xf] . o:tf cfjZostf k"lt{ ug{
   ]
pTkfbg x'g] x/]s j:t'df s'g} g s'g} k|sf/sf] /;fog ldl;Psf] x'G5 . ljgf
/;fog s'g} cf}Bf]lus j:t'sf] pTkfbg x'G5 eg]/ ;f]Rg' g} ;a}eGbf 7"nf] q'l6
                                         h}ljs tyf /f;folgs b'36gf÷16
                                                               {
x'g cfpF5 . /f]usf] /f]syfd tyf lgoGq0f ug{, s[lif pTkfbsTjdf j[l4 Nofpg
/ cf}Bf]lus pTkfbgnfO{ cfly{s ljsf;sf] d]¿b08 agfpg /;fogsf] 7"nf]
e"ldsf /x]sf] 5 . k|To]s jif{ ljZjahf/df Ps xhf/ gofF /;fog ylkg]
u5{g . jt{dfg ;dodf ljZjdf sl/a Ps nfv k|sf/sf /;fogx¿ k|of]udf
5g . Joj;flos pTkfbgsf k|foM j:t'df /;fogsf] c+z kfpg ;lsG5 .
ljZjdf xfn;Dd kQf nfu]sf jf pTkGg eO;s]sf /;fogsf] ;ªVof bz
nfv eGbfa9L eO;s]sf] cg'dfg ul/Psf] 5 .
/f;folgs tTjsf] pTkfbg tyf pkof]usf b[li6n]] klg /ªufpg] / kf]Tg] /ª
pTkfbg ug],{ cf}iflw / cGo ljifflb pTkfbg ug]{ / ljz]if /;fogx¿sf]
pTkfbg ug]{ pBf]ux¿ /x]sf cf;kf;sf If]q b'36gfsf hf]lvddf k5{g .
                                                    {
o:tf pBf]un] ahf/sf] dfucg'¿k h}ljs / ch}ljs /;fogx¿ pTkfbg ug]{
u5{g . s]xL ljz]if /;fog dfq pTkfbg ug]{ pBf]ux¿df sfl:6s ;f]8f, sfa{g
ANofs, km]gf]n, P;]l6s Pl;8, ldyfgf]n / chf]8fO /x]sf 5g . ef/tdf
/;fogsf] pTkfbg ug]{ pBf]u ;du| ef/tsf] cf}wf]lus b[iodf tLj| ¿kdf
ljsl;t eO/x]sf 5g . ef/tdf /;fog / o;sf ;xof]uL tTjsf] pTkfbg
ug]{ pBf]ux¿sf] ljsf; tLj| ultdf x'g' v'nf ;Ldf ePsf] g]kfnh:tf] d'nssf  '
nflu hf]lvdk"0f{ ljifo xf] . lsgeg] ef/tdf pTkfbg x'g] o:tf /;fogo'Qm
ljifflb tyf dn g]kfnsf] ahf/df a]/f]s6f]s lelqg] u/]sf] kfOG5 . ;g
@))!–@))@ df /;folgs kbfy{sf] ljZj lgof{taf6 dfq ef/tn] sl/a !@)
ca{ ¿k}ofF nfe k|fKt u/]sf] lyof] . ;f] lgof{t ef/tsf] ;du| lgof{t Jofkf/dWo]
!^=@) k|ltzt /x]sf] lyof] .
/;folgs pBf]uaf6 x'g] hf]lvd o;sf] tLj| ljsf;;Fu} a9b} uPsf] 5 . gofF
pBf]ux¿sf] :yfkgf, gofF /;fogsf] klxrfg / pTkfbgn] ahf/df 5fk 5f]8g]    
ePsfn] o;sf] pTkfbg klg tLj| ultdf j[l4 eO/x]sf] 5 . o:tf pBf]udf x'g]
b'36gfsf] hf]lvd t dflg;n] em]Ng' k/]sf] 5 g}, /f;folgs kbfy{sf] ld>0faf6
     {
pTkGg x'g ;Sg] b'36gfsf] vt/f To;eGbf a9L xflgsf/s x'G5 . To;}n]
                     {
/;fogsf] k|of]u x'bf pTkGg x'g] k|ltlqmof tyf o;sf] hLjgrqmsf] cWoogn]
                  F
o;af6 k|fKt x'g] nfe–xflg tyf kmfObf / vt/fsf] cfsng ug'k5{ . /f;folgs
                                                          {
b'36gf ;Lldt / obfsbf x'g] eP klg o;n] ef]kfndf h:t} 7"nf] Iflt k'¥ofpg
   {
                                         h}ljs tyf /f;folgs b'36gf÷17
                                                               {
;S5 . /;fogn] o;sf] jl/kl/sf] jftfj/0fdf w]/} c;/ k'¥ofpg] x'bf o;sf]
                                                             F
hf]lvdsf] ;Defjgf hlxn] klg /lx/x]sf] x'G5 .
To;}n] /;fog pBf]ux¿n] ;'/Iffsf] pTs[i6 k|aGw ug'{ lgtfGt h¿/L x'G5 .
pBf]u :yfkgf / ;~rfng ubf{ lgDg ljifodf pBdLsf] Wofg hfg'k5{ M
pBf]u :yfkgf
pBf]usf] :j¿k lgwf{/0f tyf klxn] lgwf{l/t :j¿ksf] k'g/fjnf]sg u/L
/;fogsf] hf]lvd ljZn]if0f ug]{ / ;'/Iff Joj:yfkgsf k|lqmofsf] lgwf{/0f ug'{
k5{ . pBf]u :yfkgf ug]{ If]qsf] ef}uf]lns, ;fdflhs cj:yfsf] ljZn]if0f ub}{
ljB'tLo ;'/Iff, ;'/Iffn]vf, cfsl:ds of]hgf, tflnd cflb k|aGw u/]/ hf]lvd
Joj:yfkgsf sfo{ ug'k5{ . pBf]u, pBf]udf sfo{ ug]{ sd{rf/L / cf;kf;sf]
                       {
hf]lvd If]qdf a;f]af; ug]{ hg;d'bfosf] /;fogaf6 kg]{ c;/sf] x/]s If]qdf
aLdf ug'{ klg hf]lvd Joj:yfkgsf] Ps kxn x'G5 .
lgodsf] kfngf
pBf]u :yfkgf x'gklxn] jf kl5 klg pBf]udf x'g;Sg] cGo b'36gfsf] cj:yfdf
                '                                       {
clUg ;'/Iff, sfdbf/ tyf sd{rf/Lsf] k]zfut jf :jf:Yo ;'/Iff, ljB'tLo
hf]lvd cflb cj:yfsf] ljZn]if0f u/L hf]lvd Joj:yfkg ug'k5{ .
                                                          {
;'/Iff Joj:yfkg
pBf]u ;~rfngsf qmddf hf]lvd Joj:yfkgsf ;DalGwt ;a} If]qsf] cWoog
tyf cg';Gwfg u/L ;kmn jf c;kmntfsf 36gfsf] ljZn]if0f u/L efjL
/0fgLlt agfpg'k5{ . o; cj:yfdf ;fdfGo ljZn]if0f, k|fylds ljZn]if0f /
cfGtl/s ljZn]if0f ug'kg]{ x'G5 . o:tf] ljZn]if0fn] hf]lvd Joj:yfkgnfO{
                     {
;3fpF5 .
ljB'tLo hf]lvd cg'dfg
ljB'tLo hf]lvdsf b[li6n] pBf]udf /x]sf] ;jf{lws vt/fo'Qm jf ;'/lIft
If]qsf] juL{s/0f / k'g/fjnf]sg u/L ;f]xL cg';f/ hf]lvdsf] cg'dfg
nufpg'k5{ . hf]lvdsf] :j¿kcg';f/ ;'/Iffsf] Joj:yfsf nflu cfjZos
k|aGw klg ldnfpg'k5{ .

                                        h}ljs tyf /f;folgs b'36gf÷18
                                                              {
clUg hf]lvd cfsng
pBf]u :yfkgf ePsf] kl/;/sf] klg juL{s/0f ug'k5{ . cfunfuLsf b[li6n] s'g
                                               {
If]q jf :yfg a9L hf]lvdo'Qm 5 tyf /;fogsf] k|flKt, e08f/0f, x:tfGt/0f
tyf ;~rfngsf ;dodf cfuf]af6 x'g;Sg] ;Defljt hf]lvdsf] klxrfg ug'{
h¿/L x'G5 . k|HHjngzLn /;fogsf] e08f/, k|of]u, x:tfGt/0f x'g] If]qdf
cfuf] pTkGg ug]{ ;|ftsf] klxrfg u/L To:tf ;|ftsf] k"0f{ ¿kdf lgoGq0f ug]{
                    ]                        ]
k|aGw ldnfpg'k5{ .
;ªs6sfnLg of]hgf
pBf]udf sfo{/t sd{rf/L tyf sfdbf/sf] ;'/Iffsf nflu plrt Joj:yf
ldnfpg'kg]{ x'G5 . pBf]u :yfkgf ePsf] ef}uf]lns :j¿k, ;fdflhs ;+/rgf,
dfgjLo hLjgz}nL cflbn] sfdbf/sf] ;'/Iff Joj:yfsf] lgwf{/0fnfO{ ;xof]u
k'U5 . dfgjhLjgsf] Iflt, ;DklQsf] ljgfz ug]{ ;Defljt k|sf]ksf] kl/b[iosf
cfwf/df To;sf] Ifdtfsf] cfsng ug'k5{ . ;Defljt 36gf / To;af6
                                      {
kg{;Sg] k|efjsf] ljZn]if0f u/]/ ;ªs6sfnLg of]hgf tof/ ug'k5{ . o:tf]
                                                            {
of]hgf tof/ ubf{ ;Defljt hf]lvdsf] lgoGq0f ug]{ pkfox¿sf] l;kmfl/;,
:ynut k"jtof/L of]hgfsf] lgwf{/0fh:tf sfo{ klg ug'k5{ .
            {                                       {
aLdf of]hgf
/f;folgs pBf]udf /x]sf] cfGtl/s / afXo hf]lvd Joj:yfkgsf nflu
aLdfsf] Joj:yf ug'{ /fd|f] x'G5 . aLdf ug'cl3 cfGtl/s / afXo ¿kdf x'g
                                          {
;Sg] hf]lvdsf] klxrfg / ljz]if0f ug'k5{ . hf]lvd lgoGq0fsf ljBdfg
                                        {
pkfosf] k'g/fjnf]sg / ;dLIff ug'k5{ . o;sf ;fy} ljBdfg aLdf gLltx¿sf]
                                   {
cWoog u/L o;sf] If]q, cfwf/e"t lk|ldod b/ / To;sf] ljZj;gLotf,
lk|ldodf lbOg] 5'6sf] :j¿k / ljZj;gLotfsf] k|Tofe"ltsf] ;DaGwdf klg
Wofg lbg'k5{ . o;/L ul/Psf] aLdf Joj:yfn] pBf]usf] hf]lvd Go"gLs/0fdf
;3fp k'U5 .
hf]lvd Joj:yfkg ug{] tflnd
pBf]usf] cfGtl/s tyf afXo ;'/Iffsf nflu sd{rf/L, sfdbf/ / ;'/IffsdL{nfO{
bIf k|fljlws jf ljz]if1af6 hf]lvd Joj:yfkg s]lGb|t tflnd lbg] Joj:yf
                                       h}ljs tyf /f;folgs b'36gf÷19
                                                             {
ldnfpg'k5{ . o:tf] tflndn] sd{rf/L tyf sfdbf/sf] Ifdtf clej[l4 ug]{ /
pBf]u tyf sf/vfgfsf] ;'/Iffdf k|efjsf/L e"ldsf lgjf{x ug]{ u5{ . lj1x¿sf]
pkl:ylt, ;fjwfgLsf ;fy 5gf}6 ul/Psf tflndsf gd'gf, cGtlqm{ofTds
tyf ;xeflutfd"ns ljlw, pkof]uL tflnd ;fdu|L, ePsf 36gf tyf cj:yfsf]
cWoog, ;ªu7gfTds cEof; cflbn] hf]lvd Joj:yfkgdf k|efjsf/L e"ldsf
lgjf{x u5{ . o;/L k|bfg ul/g] tflndsf ljifoj:t' lgDgcg';f/ x'g ;S5g M
       /f;folgs ;'/Iff,
       e08f/0f ul/Psf Uof;sf] b'36gf–;'/Iff,
                                   {
       /;fog ;lDd>0faf6 x'g;Sg] b'36gf–;'/Iff,
                                       {
       hf]lvd klxrfgsf ljlw,
       cf}Bf]lus hf]lvd Joj:yfkg,
       cfunfuLsf] /f]syfd tyf ;'/Iff,
       ljB'tLo hf]lvd Joj:yfkg,
       ;ªs6sfnLg tof/L,
       ;'/Iff Joj:yfkg k|0ffnL,
       b'36gfsf] /f]syfd,
           {
       JolQmut tyf ;fdflhs ;'/Iff Joj:yfkg cflb .
ljiffQm Uof;sf] pTkfbg x'g] /f;folgs ;+oGqsf] ;~rfngdf ;'/Iff Joj:yfsf]
;jf{lws dxTj /xG5 . /;folgs ;+oGqsf] :j¿kcg'¿k ;'/Iffsf ljljw
kIfsf] ljZn]if0f u/]/ pTs[i6 ;'/Iff vfsf 5gf]6 ug'k5{, h;n] pBf]u /
                                                     {
;Defljt b'36gfaf6 k|efj kg]{ If]qsf dflg;sf] ;'/Iffsf] k|Tofe"lt lbg
               {
;sf]; .
/f;folgs b'36gfsf] k|efj tTsfnLg / bL3{sfnLg ¿kdf klg kg]{ ePsf]n]
                 {
of] Hofb} ljgfzsf/L x'G5 . To;}n] b'36gf ePkl5 To;sf] pkrf/ ug'eGbf
                                     {                               {
/f]syfd ug'{ g} ;a}eGbf pQd Joj:yfkg xf] .




                                       h}ljs tyf /f;folgs b'36gf÷20
                                                             {
pk;+xf/
h}ljs tyf /f;folgs b'36gfsf If]q ;Lldt ePklg o;n] kfg]{ k|lts"n k|efjsf If]q
                          {
eg] Jofks g} /x]sf 5g . ljZjdf k|of]udf cfPsf ljleGg /;fogn] dflg;sf] hLjg
/ hLljsf]kfh{gsf x/]s cfofddf c;/ kfl//x]sf] x'G5 . s[lifafnLdf /f]usf hLjf0f'
/ sL/fn] ug]{ cfqmd0f / To;sf] lgoGq0fdf k|oQm ljifflb tyf o;n] jftfj/0fdf
                                                '
kfg]{ c;/sf af/]df klg ;a}n] hfgsf/L lng'kg]{ x'G5 . o; ljifodf hfgsf/L lng
sfo{/t ;DalGwt lgsfo tyf s[lif ljsf; sfof{nox¿;Dd k'Ug'kg]{ x'g ;S5 . tL
lgsfox?;Fu cfjZos k/fdz{ u/L s:tf] ljifflb slt dfqfdf k|of]u ug]{ / o;sf]
k|efjsf/Ltf s:tf] 5 eGg]af/]df ;f]wLvf]hL ug'{ /fd|f] x'G5 . To;}u/L g]kfnsf]
;Gbe{df jGohGt'sf] cfqmd0fnfO{ cln a9L dxTj lbP/ x]g{' h¿/L b]lvPsf] 5 .
g]kfnsf ljleGg efudf ax'nf hgfj/sf] cfqmd0f, xfQL, af3, u}8fh:tf hgfj/af6
                                                             F
x'g] cfqmd0faf6 u|fdL0f / ;x/L b'a} If]qsf gful/s c;'/lIft dx;'; ug{ afWo /x]sf
5g . ;/sf/n] jGohGt'sf] ;'/Iff tyf lgoGq0fdf plrt Joj:yfkg k|0ffnL ckgfP/
;j{;fwf/0fdf ;'/Iffsf] k|Tofe"lt lbg ;Sg' kb{5 .
/f;folgs b'36gfaf6 x'g;Sg] Iflt Go"gLs/0fsf ljleGg pkfox¿ x'g ;S5g . 7"nf
               {
pBf]usf] :yfkgfsf qmddf jftfj/0fLo k|efj d'Nofªsg ug]{ sfg'gL Joj:yf /x]sf]
5 . jftfj/0fLo k|efj d'Nofªsgaf6 k|fKt ;'emfjsf cfwf/df cfjZos gLlt
th'df u/L sfof{Gjog ug]{ / gLltcg'¿k sfd eP gePsf] cg'udg ug]{ kxndf
     {
;/sf/ tyf ;DalGwt lgsfo ;lqmotfsf;fy cu|;/ ePdf lbuf] ljsf;sf]
cjwf/0ffcg'¿k ;x>fAbL ljsf;nIo k|fKt ug{ sl7gfO gx'g ;S5 .
k|sf]ksf 36gfdf lg/Gt/ j[l4 eO/x]sf] jt{dfg kl/j]zdf pBf]u, snsf/vfgf tyf
kl/of]hgf ;~rfng ubf{ ljleGg /;fogaf6 x'g] jftfj/0fLo k|efj d'Nofªsgsf
;fy} k|sf]k k|efj d'Nofªsg klg ug'{ h¿/L b]lvPsf] 5 . o;tkm{ ;/sf/n] pko'Qm
Joj:yf u/L ;a} ;/f]sf/jfnfnfO{ lgb]l{ zt ug'{ cfjZos 5 . g]kfndf h}ljs tyf
/f;folgs jf k|sf]k k|efj d'Nofªsg ;d]t ug]{ sfg'gL Joj:yf eO;s]sf] 5 . t/
sfg'gL Joj:yf sfg'gdf dfq ;Lldt g/xL To;n] k|efjsf/L 9ªun] cuf8L a9gk5{ .
                                                                          '
tadfq hg;d'bfon] /;folgs hf]lvdaf6 ;'/lIft dx;'; ug{ ;S5g .
;Gbe{;fdu|L
a6'si0f pk|tL, jftfj/0f ;+/If0f tyf lbuf] ljsf;, jftfj/0f Joj:yfkg tyf lbuf] ljsf;
     [      ]
dxfljBfno, sf7df8f},+ @)%* .
;ljGb| l;+x, kof{j/0f e'uf]n, k|ofu k':ts ejg, Onfxafb, @))! .
uf]kfnk|;fb b'nfn, kof{j/0f dfl;s, k"0ff{ªs $), r}t !)@^ .
                                          


                                            h}ljs tyf /f;folgs b'36gf÷21
                                                                  {
h}ljs tyf /f;folgs b'36gf÷22
                      {

More Related Content

What's hot

4. environment pollution and disaster
4. environment pollution and disaster4. environment pollution and disaster
4. environment pollution and disasterDIPECHO Nepal
 
8. landslide and its controll dks 8
8. landslide and its controll dks 88. landslide and its controll dks 8
8. landslide and its controll dks 8DIPECHO Nepal
 
Nepalese Cooperative act 2072, My opinion and sugestion
Nepalese Cooperative act 2072, My opinion and sugestionNepalese Cooperative act 2072, My opinion and sugestion
Nepalese Cooperative act 2072, My opinion and sugestionDr. Gyanendra Prasad Paudel
 
Cheli Sandesh 1
Cheli Sandesh 1Cheli Sandesh 1
Cheli Sandesh 1KI Nepal
 
Role of School families for Comprehensive School Safety in Nepal. (Nepali) 2019
Role of School families for Comprehensive School Safety in Nepal. (Nepali) 2019Role of School families for Comprehensive School Safety in Nepal. (Nepali) 2019
Role of School families for Comprehensive School Safety in Nepal. (Nepali) 2019Ndrc Nepal
 
7. flood and its manage dks 7
7. flood and its manage dks 77. flood and its manage dks 7
7. flood and its manage dks 7DIPECHO Nepal
 
Pa ddr planning process brief aug 09
Pa ddr planning process  brief aug 09Pa ddr planning process  brief aug 09
Pa ddr planning process brief aug 09DIPECHO Nepal
 
31 poster flood n landslides
31 poster flood n landslides31 poster flood n landslides
31 poster flood n landslidesDPNet
 
Sushasan Aain 2064
Sushasan Aain 2064Sushasan Aain 2064
Sushasan Aain 2064sanu sharma
 
Aan dipecho 5 dmc management flip chart backup
Aan dipecho 5 dmc management flip chart backupAan dipecho 5 dmc management flip chart backup
Aan dipecho 5 dmc management flip chart backupDIPECHO Nepal
 
Fifth Issue Cheli Sandesh
Fifth Issue Cheli SandeshFifth Issue Cheli Sandesh
Fifth Issue Cheli SandeshKI Nepal
 

What's hot (11)

4. environment pollution and disaster
4. environment pollution and disaster4. environment pollution and disaster
4. environment pollution and disaster
 
8. landslide and its controll dks 8
8. landslide and its controll dks 88. landslide and its controll dks 8
8. landslide and its controll dks 8
 
Nepalese Cooperative act 2072, My opinion and sugestion
Nepalese Cooperative act 2072, My opinion and sugestionNepalese Cooperative act 2072, My opinion and sugestion
Nepalese Cooperative act 2072, My opinion and sugestion
 
Cheli Sandesh 1
Cheli Sandesh 1Cheli Sandesh 1
Cheli Sandesh 1
 
Role of School families for Comprehensive School Safety in Nepal. (Nepali) 2019
Role of School families for Comprehensive School Safety in Nepal. (Nepali) 2019Role of School families for Comprehensive School Safety in Nepal. (Nepali) 2019
Role of School families for Comprehensive School Safety in Nepal. (Nepali) 2019
 
7. flood and its manage dks 7
7. flood and its manage dks 77. flood and its manage dks 7
7. flood and its manage dks 7
 
Pa ddr planning process brief aug 09
Pa ddr planning process  brief aug 09Pa ddr planning process  brief aug 09
Pa ddr planning process brief aug 09
 
31 poster flood n landslides
31 poster flood n landslides31 poster flood n landslides
31 poster flood n landslides
 
Sushasan Aain 2064
Sushasan Aain 2064Sushasan Aain 2064
Sushasan Aain 2064
 
Aan dipecho 5 dmc management flip chart backup
Aan dipecho 5 dmc management flip chart backupAan dipecho 5 dmc management flip chart backup
Aan dipecho 5 dmc management flip chart backup
 
Fifth Issue Cheli Sandesh
Fifth Issue Cheli SandeshFifth Issue Cheli Sandesh
Fifth Issue Cheli Sandesh
 

Viewers also liked

What You Deserv1
What You Deserv1What You Deserv1
What You Deserv1Cynthia D
 
Von Hinten 'Rein Nochmal!
Von Hinten 'Rein Nochmal!Von Hinten 'Rein Nochmal!
Von Hinten 'Rein Nochmal!Andrew Voyce
 
Центр "За безпечну енергетику"
Центр "За безпечну енергетику"Центр "За безпечну енергетику"
Центр "За безпечну енергетику"ecoclubrivne
 
Перегон: Діяльність Шелл в Україні
Перегон: Діяльність Шелл в УкраїніПерегон: Діяльність Шелл в Україні
Перегон: Діяльність Шелл в Україніecoclubrivne
 
đại lý bán đồng hồ casio 6 kim
đại lý bán đồng hồ casio 6 kimđại lý bán đồng hồ casio 6 kim
đại lý bán đồng hồ casio 6 kimirmgard265
 
NationalSocietyCollegiateScholarsCertificate
NationalSocietyCollegiateScholarsCertificateNationalSocietyCollegiateScholarsCertificate
NationalSocietyCollegiateScholarsCertificateKatheryn Olsen
 
Essencia da Luz nº 07
Essencia da Luz nº 07Essencia da Luz nº 07
Essencia da Luz nº 07Nelson Soares
 
Cameron Husky Liwan
Cameron Husky LiwanCameron Husky Liwan
Cameron Husky Liwanyoonloke1987
 
SAVE THE DATE GOLF__FRONT_PROOF
SAVE THE DATE GOLF__FRONT_PROOFSAVE THE DATE GOLF__FRONT_PROOF
SAVE THE DATE GOLF__FRONT_PROOFDrew Dawson
 

Viewers also liked (20)

What You Deserv1
What You Deserv1What You Deserv1
What You Deserv1
 
Reunião Jufra
Reunião  JufraReunião  Jufra
Reunião Jufra
 
Von Hinten 'Rein Nochmal!
Von Hinten 'Rein Nochmal!Von Hinten 'Rein Nochmal!
Von Hinten 'Rein Nochmal!
 
Yepex_Pagos Moviles_Reforma
Yepex_Pagos Moviles_Reforma Yepex_Pagos Moviles_Reforma
Yepex_Pagos Moviles_Reforma
 
The Good Old Days
The Good Old DaysThe Good Old Days
The Good Old Days
 
Duchniewicz_Credits copy
Duchniewicz_Credits copyDuchniewicz_Credits copy
Duchniewicz_Credits copy
 
8.25.13TrivialPursuitCover
8.25.13TrivialPursuitCover8.25.13TrivialPursuitCover
8.25.13TrivialPursuitCover
 
Water booklet
Water bookletWater booklet
Water booklet
 
Центр "За безпечну енергетику"
Центр "За безпечну енергетику"Центр "За безпечну енергетику"
Центр "За безпечну енергетику"
 
Перегон: Діяльність Шелл в Україні
Перегон: Діяльність Шелл в УкраїніПерегон: Діяльність Шелл в Україні
Перегон: Діяльність Шелл в Україні
 
đại lý bán đồng hồ casio 6 kim
đại lý bán đồng hồ casio 6 kimđại lý bán đồng hồ casio 6 kim
đại lý bán đồng hồ casio 6 kim
 
NationalSocietyCollegiateScholarsCertificate
NationalSocietyCollegiateScholarsCertificateNationalSocietyCollegiateScholarsCertificate
NationalSocietyCollegiateScholarsCertificate
 
logo_final
logo_finallogo_final
logo_final
 
Essencia da Luz nº 07
Essencia da Luz nº 07Essencia da Luz nº 07
Essencia da Luz nº 07
 
Cameron Husky Liwan
Cameron Husky LiwanCameron Husky Liwan
Cameron Husky Liwan
 
Rude Boys
Rude BoysRude Boys
Rude Boys
 
Test
TestTest
Test
 
moose six pack
moose six packmoose six pack
moose six pack
 
I am clever
I am clever I am clever
I am clever
 
SAVE THE DATE GOLF__FRONT_PROOF
SAVE THE DATE GOLF__FRONT_PROOFSAVE THE DATE GOLF__FRONT_PROOF
SAVE THE DATE GOLF__FRONT_PROOF
 

Similar to 15. biochemical accident dks 14

5. climate change and disaster dks 5
5. climate change and disaster dks 55. climate change and disaster dks 5
5. climate change and disaster dks 5DPNet
 
8. landslide and its controll dks 8
8. landslide and its controll dks 88. landslide and its controll dks 8
8. landslide and its controll dks 8DPNet
 
3. sd for disaster dks 3
3. sd for disaster dks 33. sd for disaster dks 3
3. sd for disaster dks 3DPNet
 
Kdrri case study report nepali 2009 low res
Kdrri case study report nepali 2009 low resKdrri case study report nepali 2009 low res
Kdrri case study report nepali 2009 low resDIPECHO Nepal
 
1. disaster k introduction
1. disaster k introduction1. disaster k introduction
1. disaster k introductionDPNet
 
12. fire dks 12
12. fire dks 1212. fire dks 12
12. fire dks 12DPNet
 
10. epidemics dks 10
10.  epidemics dks 1010.  epidemics dks 10
10. epidemics dks 10DPNet
 
38 issue of paryawaran
38 issue of paryawaran38 issue of paryawaran
38 issue of paryawaranDPNet
 
2. d ks law and hs
2. d ks law and hs2. d ks law and hs
2. d ks law and hsDPNet
 
Case study dipecho v upca
Case study dipecho v upcaCase study dipecho v upca
Case study dipecho v upcaDIPECHO Nepal
 
40 issue of paryawaran
40 issue of paryawaran40 issue of paryawaran
40 issue of paryawaranDPNet
 
7. flood and its manage dks 7
7. flood and its manage dks 77. flood and its manage dks 7
7. flood and its manage dks 7DPNet
 
Aan edmcbdp training mannual 2004
Aan edmcbdp training mannual 2004Aan edmcbdp training mannual 2004
Aan edmcbdp training mannual 2004edmnepal
 
11. windstromet dks 11
11. windstromet dks 1111. windstromet dks 11
11. windstromet dks 11DPNet
 
11. windstromet dks 11
11. windstromet dks 1111. windstromet dks 11
11. windstromet dks 11DIPECHO Nepal
 
13. cold wave dks 13
13. cold wave dks 1313. cold wave dks 13
13. cold wave dks 13DIPECHO Nepal
 
Humanitarian reporting journalists handbook_nepal
Humanitarian reporting journalists handbook_nepalHumanitarian reporting journalists handbook_nepal
Humanitarian reporting journalists handbook_nepalMadhu Acharya
 
Child Centered DRR and School safety booklet Nepali
Child Centered DRR and School safety booklet Nepali Child Centered DRR and School safety booklet Nepali
Child Centered DRR and School safety booklet Nepali Ndrc Nepal
 

Similar to 15. biochemical accident dks 14 (20)

5. climate change and disaster dks 5
5. climate change and disaster dks 55. climate change and disaster dks 5
5. climate change and disaster dks 5
 
8. landslide and its controll dks 8
8. landslide and its controll dks 88. landslide and its controll dks 8
8. landslide and its controll dks 8
 
3. sd for disaster dks 3
3. sd for disaster dks 33. sd for disaster dks 3
3. sd for disaster dks 3
 
12. fire dks 12
12. fire dks 1212. fire dks 12
12. fire dks 12
 
Kdrri case study report nepali 2009 low res
Kdrri case study report nepali 2009 low resKdrri case study report nepali 2009 low res
Kdrri case study report nepali 2009 low res
 
1. disaster k introduction
1. disaster k introduction1. disaster k introduction
1. disaster k introduction
 
12. fire dks 12
12. fire dks 1212. fire dks 12
12. fire dks 12
 
10. epidemics dks 10
10.  epidemics dks 1010.  epidemics dks 10
10. epidemics dks 10
 
38 issue of paryawaran
38 issue of paryawaran38 issue of paryawaran
38 issue of paryawaran
 
2. d ks law and hs
2. d ks law and hs2. d ks law and hs
2. d ks law and hs
 
2. d ks law and hs
2. d ks law and hs2. d ks law and hs
2. d ks law and hs
 
Case study dipecho v upca
Case study dipecho v upcaCase study dipecho v upca
Case study dipecho v upca
 
40 issue of paryawaran
40 issue of paryawaran40 issue of paryawaran
40 issue of paryawaran
 
7. flood and its manage dks 7
7. flood and its manage dks 77. flood and its manage dks 7
7. flood and its manage dks 7
 
Aan edmcbdp training mannual 2004
Aan edmcbdp training mannual 2004Aan edmcbdp training mannual 2004
Aan edmcbdp training mannual 2004
 
11. windstromet dks 11
11. windstromet dks 1111. windstromet dks 11
11. windstromet dks 11
 
11. windstromet dks 11
11. windstromet dks 1111. windstromet dks 11
11. windstromet dks 11
 
13. cold wave dks 13
13. cold wave dks 1313. cold wave dks 13
13. cold wave dks 13
 
Humanitarian reporting journalists handbook_nepal
Humanitarian reporting journalists handbook_nepalHumanitarian reporting journalists handbook_nepal
Humanitarian reporting journalists handbook_nepal
 
Child Centered DRR and School safety booklet Nepali
Child Centered DRR and School safety booklet Nepali Child Centered DRR and School safety booklet Nepali
Child Centered DRR and School safety booklet Nepali
 

More from DIPECHO Nepal

0.1 disaster development
0.1 disaster development0.1 disaster development
0.1 disaster developmentDIPECHO Nepal
 
0.01 concept of dm may 2011
0.01 concept of dm may 20110.01 concept of dm may 2011
0.01 concept of dm may 2011DIPECHO Nepal
 
South asia women speak out on cca
South asia women speak out on ccaSouth asia women speak out on cca
South asia women speak out on ccaDIPECHO Nepal
 
Ids child no bleed nepali
Ids child no bleed nepaliIds child no bleed nepali
Ids child no bleed nepaliDIPECHO Nepal
 
Final report acorab drr programme
Final report  acorab drr programmeFinal report  acorab drr programme
Final report acorab drr programmeDIPECHO Nepal
 
Small scale mitigation report
Small scale mitigation reportSmall scale mitigation report
Small scale mitigation reportDIPECHO Nepal
 
Early warning system
Early warning systemEarly warning system
Early warning systemDIPECHO Nepal
 
Communication channel
Communication channelCommunication channel
Communication channelDIPECHO Nepal
 
11 children and drr april 2010 english
11  children and drr april 2010 english11  children and drr april 2010 english
11 children and drr april 2010 englishDIPECHO Nepal
 
Nepal disaster risk_case_study
Nepal disaster risk_case_studyNepal disaster risk_case_study
Nepal disaster risk_case_studyDIPECHO Nepal
 
Mercy corps mc-cba-report-final-2010
Mercy corps mc-cba-report-final-2010Mercy corps mc-cba-report-final-2010
Mercy corps mc-cba-report-final-2010DIPECHO Nepal
 
Understanding disaster-management-in-practice
Understanding disaster-management-in-practiceUnderstanding disaster-management-in-practice
Understanding disaster-management-in-practiceDIPECHO Nepal
 
National platform on drr bidhan 2065 52
National platform on drr bidhan 2065 52National platform on drr bidhan 2065 52
National platform on drr bidhan 2065 52DIPECHO Nepal
 
Drr focal person workshop completion report
Drr focal person workshop completion reportDrr focal person workshop completion report
Drr focal person workshop completion reportDIPECHO Nepal
 

More from DIPECHO Nepal (20)

0.1 disaster development
0.1 disaster development0.1 disaster development
0.1 disaster development
 
0.01 concept of dm may 2011
0.01 concept of dm may 20110.01 concept of dm may 2011
0.01 concept of dm may 2011
 
0.0 dev and drr
0.0 dev and drr0.0 dev and drr
0.0 dev and drr
 
South asia women speak out on cca
South asia women speak out on ccaSouth asia women speak out on cca
South asia women speak out on cca
 
Ids child no bleed nepali
Ids child no bleed nepaliIds child no bleed nepali
Ids child no bleed nepali
 
Final report acorab drr programme
Final report  acorab drr programmeFinal report  acorab drr programme
Final report acorab drr programme
 
School renovation
School renovationSchool renovation
School renovation
 
Small scale mitigation report
Small scale mitigation reportSmall scale mitigation report
Small scale mitigation report
 
Rambati case
Rambati caseRambati case
Rambati case
 
Early warning system
Early warning systemEarly warning system
Early warning system
 
Communication channel
Communication channelCommunication channel
Communication channel
 
Biodyke
BiodykeBiodyke
Biodyke
 
11 children and drr april 2010 english
11  children and drr april 2010 english11  children and drr april 2010 english
11 children and drr april 2010 english
 
Mason ort report
Mason ort reportMason ort report
Mason ort report
 
Inee nepal
Inee nepalInee nepal
Inee nepal
 
Nepal disaster risk_case_study
Nepal disaster risk_case_studyNepal disaster risk_case_study
Nepal disaster risk_case_study
 
Mercy corps mc-cba-report-final-2010
Mercy corps mc-cba-report-final-2010Mercy corps mc-cba-report-final-2010
Mercy corps mc-cba-report-final-2010
 
Understanding disaster-management-in-practice
Understanding disaster-management-in-practiceUnderstanding disaster-management-in-practice
Understanding disaster-management-in-practice
 
National platform on drr bidhan 2065 52
National platform on drr bidhan 2065 52National platform on drr bidhan 2065 52
National platform on drr bidhan 2065 52
 
Drr focal person workshop completion report
Drr focal person workshop completion reportDrr focal person workshop completion report
Drr focal person workshop completion report
 

15. biochemical accident dks 14

  • 1. h}ljs tyf /f;folgs b'36gf÷1 {
  • 2. k|sf]k–1fgdfnf–!% h}ljs tyf /f;folgs b'36gf { n]vs /fdrGb| Gof}kfg] k|sfzs h}ljs tyf /f;folgs b'36gf÷2 {
  • 3. s[lt M h}ljs tyf /f;folgs b'36gf { n]vs M /fdrGb| Gof}kfg] k|sfzs M jftfj/0f tyf afn ;/f]sf/ ;+:yf–g]kfn (ECO-Nepal) ;jf{lwsf/ M k|sfzsdf ;'/lIft ;+:s/0f M k|yd, ;fpg @)^$ ;ªVof M @,))) k|lt cfj/0f l8hfOg M /d]z bfxfn d'b|s M lszf]/ ckm;]6 k|; -k|f=_ ln=, kmf]g M $#%!)$$ ] d"No M ?= %)÷– ISBN : 978-99946-927-3-6 k|sf]ksf] hf]lvd Go"gLs/0f tyf k|sf]ksf] ;fdgf ug]{ ;fd'bflos Ifdtf clej[l4sf nflu ;r]tg cleofgcGtu{t k|sf]k–1fgdfnf k|sfzgdf cf+lzs ¿kdf cfly{s ;xof]u ug]{ lgDg ;fem]bf/ ;+:yfx¿k|lt Osf]–g]kfn xflb{s cfef/ JoQm ub{5 M PS;gP8 g]kfn cS;kmfd hLaL g]kfn kf]= a= g+= ^@%&, sf7df8f}+, g]kfn kf]= a= g+= @%)), sf7df8f}+, g]kfn kmf]gM $$#^$&& kmf]gM %%@)%*^ kmofS;M (&&–!–$$!(&!* kmofS;M (&&–!–%%@#!(& j]e;fO6M www.actionaid.org/nepal j]e;fO6M www.oxfam.org.uk h}ljs tyf /f;folgs b'36gf÷3 {
  • 4. k|sfzssf] egfO g]kfndf h}ljs tyf /f;folgs b'36gfn] k|sf]ksf] ?k lng] cj:yf { ljsl;t eOg;s]sf] eP klg o;nfO{ k|sf]ksf ?kdf x]g{] ljZjJofkL dfGotf cufl8 cfO;s]sf] 5 . x'g t g]kfn cf}Bf]lus ljsf;df lgs} kl5 /x]sf] ljsf;zLn d'ns xf] . oxfF h}ljs tyf /f;folgs j:t'sf] ' pTkfbg x'bg eGg ;lsg] cj:yf 5 . oBlk /f;folgs kbfy{, F } sL6gfzs ljiffbL / cf}iflwhGo /;fog ljsl;t d'nsaf6 cfoft ug]{ ' k/Dk/f rn]sf] lgs} nfdf] ;do eO;s]sf] 5 . xfd|f] d'n'sdf sL6gfzs cf}iflwsf] k|of]udf eO/x]sf] j[l4n] ;':t ?kdf dxfdf/Lsf] ?k lng] ;Defjgf eg] a9b} uPsf] 5 . jGohGt'sf] cqmd0f eg] g]kfnsf] hl6n ;d:of xf] . xfQL, u}8f, F af3, ax'nf s's/, ;k{ cflbsf] cfqmd0faf6 jif]gL bh{gf}F dflg;sf] ' { d[To' x'g] u/]sf] 5 . o:tf jGohGt'sf] cfqmd0faf6 kLl8t JolQm tyf kl/jf/nfO{ ;/sf/n] s'g} k|sf/sf] Ifltk"lt{ lbg] gLltut Joj:yf x'g ;s]sf] 5}g . ljz]if kl/l:yltdf / kx'r ePsf kl/jf/n] eg] obfsbf F Ifltk"lt{ kpg] u/]sf] klg kfOG5 . h}ljs tyf /f;folgs b'3{6gf tyf jGohGt'sf] cfqmd0faf6 klg hgwgsf] Iflt x'g] qmd tLj| x'b} uPsf] sf/0f g]kfndf klg o:tf F 36gfnfO{ k|sf]ksf ?kdf :jLsf/ ug'{ cfjZos b]lvPsf] 5 . g]kfnsf] ;Gbe{df gf}nf] b]lvP klg o;af6 kg]{ ;fdflhs ;ªs6k|lt ;+jbgzLn x'g' x'g' h?/L /x]sf] 5 . ] of] ljifo gofF eP klg h}ljs tyf /f;folgs b'36gfaf/] ;/n efiffdf { hfgsf/L lbg ;kmn n]vs Gof}kfg];lxt k|sf]k 1ffgdfnfsf] k|sfzg ug{ k|/0ff k|bfg ug]{ PS;gP8 g]kfnsf l;lgo/ lydln8/ Zofd;'Gb/ ] 1fjfnL / cS;kmfd hLaL g]kfnsf sfo{qmd ;+of]hs lji0f'k;fb v/]n | tyf o;sf] z'4fz'l4 / ;fh;Hhfdf ;xof]u ug]{ Osf]–g]kfnsf ;a} ;xofqLx?k|lt wGojfb JoQm ub{5f}F . Osf]–g]kfn ECO-Nepal h}ljs tyf /f;folgs b'36gf÷4 {
  • 5. ljifo;"rL h}ljs cfqmd0f tyf /f;folgs b'36gf { %–!! ljifok|jz ] % h}ljs k|sf]k tyf b'36gf { ^ jGohGt' / dflg;aLr åGå & jGohGt' lx+;s x'gsf] sf/0f | ' & jGohGt'sf] cfqmd0f lgoGq0fsf pkfo ( ;/sf/L bfloTj !) /f;folgs b'36gf tyf o;af6 aRg] pkfo { !@–!( /f;folgs b'36gfsf s]xL k|;ªu { !# /f;folgs b'36gf lgoGq0f { !$ ;]e;f] 36gfkl5sf] k|of; ] !% /;fogsf] hf]lvd / Joj:yfkg !% pk;+xf/ !( ;Gbe{;fdu|L @) h}ljs tyf /f;folgs b'36gf÷5 {
  • 6. h}ljs cfqmd0f tyf /f;folgs b'36gf { ljifok|j]z g]kfndf h}ljs tyf /f;folgs b'36gfsf] ljifodf s'/f ubf{ gf}nf] / cfZro{hgs { nfUg ;S5 . cf}Bf]lus ljsf;sf qmddf afd] dfq klg ;g{ g;s]sf] d'nsdf ' o; k|sf/sf] b'36gf x'G5 eg]/ sNkgf klg ug{ ;lsFbg . d'nssf] cfly{s { } ' ljsf;df ko{6g Joj;fosf] k|j4{g / hnljB'tsf] ljsf; g} k|fyldstfdf /x]sf] jt{dfg ;Gbe{df 7"nf /f;folgs sf/vfgfsf] :yfkgf x'g] ;Defjgf sd} /x]sf] 5 . oBlk g]kfnsf] ;Gbe{df hLjf0f'af6 dflg;sf] :jf:Yodf x'g] cfqmd0f, v]taf/Ldf nufOPsf vfBfGg afnLdf x'g] sL/f tyf jGohGt'sf] cltqmd0f, jgljgfzsf sf/0f dflg;dfly x'g] jGohGt'sf] cfqmd0f / s[lifpTkfbg j[l4 tyf /f]u / sL/fsf] lgoGq0fsf nflu k|of]u ul/g] sL6gfzs cf}iflwn] h}ljs tyf /f;folgs b'36gfsf] l:ylt pTkGg ug]{ ;Defjgf eg] Jofks aGb} uPsf] { 5 . To;}n] oxfF 7"nf /f;folgs b'36gfsf af/]df Hofb} yf]/} dfq rrf{ ul/g]5 { eg] g]kfnsf ;Gbe{df jGohGt'sf] cfqmd0f, v]taf/Ldf nfUg] /f]u, sL/f / To;sf] lgoGq0fsf nflu k|of]u x'g] sL6gfzs cf}iflw jf /;fogsf ljifodf ;+lIfKt rrf{ ul/g]5 . ljZjdf hg;ªVofsf] rfk lbg k|ltlbg a9b} uPsf] 5 . a9bf] hg;ªVofsf] nflu cfjZos kg]{ vfBfGgsf] cfk"lt{ ug{ pTkfbg a9fpg'sf] s'g} ljsNk 5}g . vfBfGg pTkfbg a9fpg dflg;af6 sL/fsf] lgoGq0f tyf /f]usf] pkrf/sf nflu sL6gfzs / /f]ulg/f]w cf}iflwsf] cfljisf/ x'g] qmd tLj| ultdf k|f/De eof] . o;sf ;fy} /f;folgs dnsf] pTkfbg / k|of]udf ;d]t Jofks ¿kn] j[l4 ePsf] 5 . s]xL jif{otf jgljgfzsf] ult sd x'b} uP klg klg jGohGt'sf] pko'Qm F h}ljs tyf /f;folgs b'36gf÷6 {
  • 7. af;:yfg eg] 36bf] qmddf 5 . ;fd'bflos jgsf] ljsf; / lj:tf/n] jgsf] If]qkmn a9] klg /fli6«o jgdflysf] cltqmd0f / rfk eg] lg/Gt/ al9/x]sf] 5 . o;/L a9]sf] cltqmd0fsf sf/0f jgsf] leqL cj:yf tyf :j¿k kftlnFb} hfg] qmddf /x]sf] 5 . af;:yfg / vfB pknAwtfsf] cefjsf] kl/0ffd:j¿k dflg; / v]tLkftLdf jGohGt'sf] cfqmd0f klg a9b} uPsf] 5 . g]kfndf o; k|sf/sf] 36gfnfO{ k|sf]ksf ¿kdf lng] ul/Psf] 5}g . oBlk ablnFbf] kl/l:yltdf jGohGt'sf] cfqmd0fn] k|sf]ksf] cj:yf eg] pTkGg ub} cfPsf] 5 . k|sf]k 1fgdfnfsf] o; z[ªvnfdf xfdL jGohGt'sf] cfqmd0f / /f;folgs b'36gfsf { af/]df rrf{ ug]5f}F . hLjf0f'sf] cfqmd0f / dxfdf/Laf/] k|sf]k 1fgdfnf–!) { df ljj]rgf ul/;lsPsf] x'bf To; ljifodf oxfF rrf{ ul/g] 5}g . F h}ljs k|sf]k tyf b'3{6gf dflg; tyf dflg;åf/f pTkfbg x'g] vfBfGg, kmnk"mn / t/sf/Lsf] v]tLdfly hLjhGt' tyf hLjf0f'åf/f x'g] cfqmd0fn] dflg; / dfgjLo ;DklQsf] Iflt x'g] cj:yfnfO{ h}ljs k|sf]k elgG5 . o:tf] k|sf]k ;fdfGoh:tf] nfUg] eP klg obfsbf ljgfzsf/L klg x'g ;S5 . ax'nf s's/ / :ofnn] 6f]s/ jf ;k{bzaf6 ' ] + slxn]sfxLF k|sf]khGo cj:yf pTkGg x'g] u/]sf] kfOG5 . o; k|sf/sf] kL8faf6 cGo k|sf]ks} h:tf] u|fdL0f If]qsf ;LdfGt ;d'bfo g} a9L kLl8t x'g] u5{g . lbgk|ltlbg al9/x]sf] jftfj/0fLo k|bif0f tyf hnjfo' kl/jt{gsf sf/0f " ljZjdf gofF–gofF hLjsf] pTklQ / lj:tf/ x'g] qmd klg tLj| aGb} uPsf] 5 . To;}u/L k[YjLdf /x]sf hLjsf] :j¿k / pkof]lutfdf klg kl/jt{g x'b} uPsf] F 5 . kl/0ffd:j¿k gofF–gofF /f]usf] pTklQ klg x'g yfn]sf] 5 . hg:jf:Yodf k|ToIf tyf ck|ToIf k|efj kfg]{ o:tf /f]ux¿sf] ljsf;nfO{ klg h}ljs cfqmd0fsf] ¿kdf lng ;lsG5 . sfnfHjf/, 8FuHj/f], x}hf, h'sf, emf8fafGtfh:tf ] ' dxfdf/LnfO{ klg h}ljs cfqmd0fs} ¿kdf lng ;lsG5 . To;}u/L ljZjdf zlQmsf] xf]8 rln/x]sf] 5 . o'4sf ljleGg vfn] xltof/ / h}ljs xltof/sf] cfljisf/n] dflg; g} dflg;sf] b'Zdgsf ¿kdf b]lvPsf] 5 . o'4sf qmddf s'g} nx8L zf;sn] sy+sbflrt h}ljs xltof/sf] k|of]u ug]{ cfb]z lbof] eg] ljZjn] clxn];Dds} ;a}eGbf 7"nf] Iflt a]xf]g{' kg]5 . o; { h}ljs tyf /f;folgs b'36gf÷7 {
  • 8. sygcg';f/ …3/kfn'jf jf jGohGt', /f]upTkGg ug]{ hLjf0f'sf] cfqmd0f / dflg;åf/f pTkflbt h}ljs xltof/sf] k|of]un] pTkGg ug]{ ljgfzsf/L cj:yfnfO{ h}ljs k|sf]k tyf b'36gf elgG5 . o:tf] 36gfn] dflg; dg]{ jf 3fOt] x'g] jf { cªueªu x'g] tyf dflg;åf/f ul/Psf] v]tLkftLnufot cGo ;DklQ ;d]t gi6 x'g] cj:yf pTkGg x'G5 eg] To;nfO{ h}ljs k|sf]k eGg' kg]{ x'G5 . jGohGt' / dflg;aLr åGå g]kfndf jGohGt'sf] cftªs lgoldt ¿kdf rln/x]sf] 5 . @)^) ;fn ebf} $ ut] ;'g;/Lsf wgaxfb'/ >]i7n] xfQLnfO{ dfg{ ufpFnn] yfk]sf] ljB'tLo ] w/fkdf k/L Hofg u'dfP . To;}u/L ;f]xL lhNnfdf xfQLn] pv' v]tL ;vfk kf/]sf] sf/0f /fdaxfb'/ bfxfnn] yfk]sf] ljB'tLo w/fkdf k/L Pp6f xfQL d/]sf] lyof] . ToxL ;fn k'; @# ut] ljB'tLo w/fkd} ;'8 k/]/ Pp6f xfQL F d/]sf] lyof] eg] emfkfsf] ch'gwf/fsf] ;fd'bflos jgdf bfp/f vf]Hg uPsf ] { rf/ hgfnfO{ hªunL xfQLn] df/]sf] lyof] . ToxL jif{ lrtjgdf af3sf] cfqmd0faf6 !@ hgfn] Hofg u'dfPsf lyP . To; af3nfO{ :yfgLojf;Ln] /fhb/af/af6 l;sf/L lemsfP/ dfg'{ k/]sf] lyof] . o:tf 36gf t/fO{ / kxf8L b'a} If]qdf lgoldt ¿kdf x'g] u5{g . o:tf 36gfdf k/L slxn] dflg; d5{g jf 3fOt] x'G5g eg] slxn] To:tf cfqmd0fsf/L jGohGt'nfO{ dflg;n] dfg]{ u5{g . jGohGt'sf] cfqmd0fsf] o; k|sf/sf] z[ªvnfn] jGohGt' lsg olt lx+;s x'b5g eg]/ cWoog ug'kg]{ cj:yf ljsl;t x'b} cfPsf] 5 . dflg; / | F} { F jGohGt'aLr rln/x]sf] o; åGån] dflg;nfO{ dfq hf]lvddf kf/]sf] 5}g, jGohGt'sf] ljgfzsf] hf]lvd klg a9b} uPsf] 5 . o; k|sf/sf] åGån] h}ljs ljljwtf ;ªs6fkGg aGb} uPsf] / k|fs[lts ;|ftdfly dfgjLo kx'r 6fl9Fb} ] F uPsf] cg'el" t ug{ yflnPsf] 5 . jGohGt' lx+;|s x'g'sf] sf/0f rf/ bzscl3;Dd g]kfnsf] b'Ol{ txfOeGbf a9L If]qkmn jgn] 9fs]sf] lyof] . To;;dodf htftt} jGohGt' b]Vg kfOg] s'/f xfd|f lktfk'vf{n] ub}{ cfPsf 5g . t/ otfsf bzsdf jgdfly a9]sf] cltqmd0fn] oqtq kfOg] jGohGt' h}ljs tyf /f;folgs b'36gf÷8 {
  • 9. b]Vg;d]t d'l:sn x'b} uPsf] 5 . sltko jGohGt' nf]k x'g] vt/fdf k/]sf 5g F eg] sltko nf]k eO;s]sf 5g . To;}u/L w]/} jGohGt' clxn] ;ªs6fled'v aGb} uPsf 5g . h;n] ubf{ ;+s6fled'v k|hfltnfO{ ;+/lIft jGohGt'sf] ;"rLdf /fVg'kg]{ cj:yf cfPsf] 5 . clxn] g]kfndf !# k|hfltsf :tgwf/L, $ k|sf/sf r/f;lxt clhªu/ / 3l8ofn uf]xL ;+/lIft jGohGt'sf] ;"rLdf /x]sf 5g . o;/L jGohGt' nf]k x'g' jf ;+s6fled'v k|hfltsf] ;"rLdf kg'sf] k5fl8 { jgljgfz g} k|dv sf/0f b]lvPsf] 5 . cfˆgf] af;:yfg ljv08gsf] rk]6fdf ' k/]kl5 clwsf+z jGohGt' a;fOF;/fO u/]/ ;'/lIft If]qtkm{ nfUg' jf ;Gtfgf]Tkfbgdf sdL cfP/ nf]k x'g' cfZro{hgs s'/f xf]Og eg] ;fF3l' /Psf] ] af;:yfgaf6 dfgja:tLlt/ k:g' klg gf}nf] s'/f xf]Og . clwsf+z jgIf]q ljgfz x'b} jf kftlnFb} uPkl5 ;/sf/åf/f ;+/lIft jg jf /fli6«o lgs'~hx¿df F jGohGt'sf] rfk a9b} uPsf] kfOG5 . o;/L ;fgf] If]qdf w]/} k|sf/sf / w]/} ;ªVofdf jGohGt' a:g' c;Dej x'g] ePsfn] klg jGohGt' dfgja:tLlt/ lg:sg] u5{g / b'36gf lgDTofpF5g . { o;sf ;fy} jGohGt'sf] ljr/0f ug]{ af6f] klg ;fF3l' /Fb} uPsf] 5 . jGohGt'sf] ljr/0f If]q ;Lldt x'b} uPsfn] klg cfqmd0f ug]{ jf cfqmd0f x'g] hf]lvddf F klg j[l4 x'b} uPsf] 5 . pbfx/0fsf] ¿kdf DofGdf/b]lv ef/tsf] cf;fd x'b} F F g]kfnsf] sf]zL gbL 5]p5fpsf] jgIf]q;Dd x'g] xfQLsf] :jtGq cfjthfjtnfO{ lng ;lsG5 . x/]s jif{sf] dªl;/–k';df ^) b]lv &) sf] ;ªVofdf cf;fd x'b} F hªunL xfQL g]kfn k|jz ug]{ u/]sf] kfOG5 . o;/L k;]sf xfQLn] ljz]ifu/L ] k"jL{ g]kfnsf] emfkf, df]/ª, ;'g;/L, pbok'/;Dd ljt08f dRrfpFb} w]/} wg hgsf] Iflt ug]{ u/]sf] 5 . o;}u/L g]kfndf af3sf] cftªs klg sd kL8fbfoL 5}g . af3sf] ;+/If0f ePsf /fli6«o lgs'~h cf;kf; dfq xf]Og, cGo If]qsf ufpF / ;x/df klg af3sf] k|jz x'g] u5{ . s]xL ;fd'bflos jgsf] 3gTj a9g yfn]kl5 tL jg ] af3sf] af;:yfgsf nflu pko'Qm x'g yfn]sf 5g . kl/0ffd:j¿k ;fd'bflos jgdf a:g] af3n] 3'dlkm/ ug]{ :yfg gkfpFbf jf cfxf/sf nflu jgdf cGo ;fsfxf/L jGohGt' gkfpFbf ltgLx¿ l;sf/sf] vf]hLdf ufpF jf ;x/lt/ h}ljs tyf /f;folgs b'36gf÷9 {
  • 10. k:5g . lzjk'/L /fli6«o lgs'~haf6 obfsbf af3 / lrt'jf lgl:sP/ sf7df8f}+ pkTosfsf ;x/L / u|fdL0f If]qdf k:g' o;}sf] pkh dflgPsf] 5 . o:t} l:ylt d'nssf clwsf+z u|fdL0f If]qdf klg x'g] u/]sf] 5 . o;/L jGohGt'sf] cfqmd0f ' a9gsf k|dv sf/0fnfO{ o;/L lng ;lsG5 M ' ' jgljgfzåf/f af;:yfg ;fF3l' /g', ;fd'bflos jgsf] If]qkmn ;fgf] x'g,' /fli6«o jgsf] leqL 3gTj kftnf] x'g,' jgljgfzsf sf/0f zfsfxf/L hgfj/ nf]k x'g' / zfsfxf/L hgfj/sf] cefjdf df+zfxf/L hgfj/sf] nflu cfxf/fsf] cefj x'g,' jgljgfzsf sf/0f jGohGt'sf] 3'dlkm/ ug]{ af6f] cj¿4 x'g' . hgfj/nfO{ dflg;af6 cfk"mdfly cfqmd0f x'g] cfef; x'g,' jGohGt'sf] cfqmd0f lgoGq0fsf pkfo jGohGt'sf] dflg;dfly cfqmd0f x'g' c:jefljs xf]Og . clwsf+z zfsfxf/L hgfj/ dflg;b]lv efU5g eg] df+zfxf/L hgfj/n] obfsbf dflg;nfO{ g} cfqmd0f u5{g . d"ntM clwsf+z hgfj/n] dflg;af6 cfk"mdfly vt/f pTkGg x'g] ;Defjgf b]vdf dfq dflg;dfly cfqmd0f u5{g jf nv]65g . t/ xfQL ] zfsfxf/L jGohGt' ePklg p;n] dflg;nfO{ ljgfsf/0f g} klg nv]6g] jf dfg]{ u5{ . s'g} af3n] Psk6s dflg;sf] l;sf/ u/]/ vfPsf] 5 eg] To;nfO{ g/eIfL af3 elgG5 . To:tf] af3n] dflg;nfO{ h'g;'s} ;dodf e]6df jf ] b]vdf klg cfqmd0f ug{ ;S5 . ctM o:tf hgfj/af6 x'g;Sg] cfqmd0faf6 ] aRg] pkfosf] vf]hL ug'{ g} ;a}eGbf a'l4dfgL 7xl/g]5 . To;}u/L g]kfnsf] t/fO{ If]qdf xfQLsf] cfqmd0fdf k/L jif]gL bh{geGbf a9L { dflg;sf] d[To' x'g] u/]sf] cg'dfg 5 eg] 7"nf] dfqfdf wfg, ux',F pv', t/sf/LafnL gi6 x'g] u/]sf] 5 . jGohGt'af6 s'g jif{ slt dflg;sf] d[To' eof] jf slt wgdfnsf] Iflt eof] eGg] tYofªsLo clen]v PsLs[t ug]{ Joj:yf gePsfn] ;/sf/n] ;d]t To:tf] tYofªs lbg ;Sg] cj:yf 5}g . h}ljs tyf /f;folgs b'36gf÷10 {
  • 11. sltko tYofªssf] ;ªsng k|lqmof g} q'l6k"0f{ /x]sf] cg'dfg ug{ ;lsG5 . ljZjs} k|l;4 Psl;ª] u}8fsf] cfqmd0faf6 klg dflg;sf] d[To' x'g] u/]sf] 5 . F lrtjg /fli6«o lgs'~hsf] dWojtL{ If]qdf 3fF;bfp/fsf nflu jg k:g] pkef]Qmfn] slxn]sfxLF u}8fsf] l;sf/ x'g' k/]sf] 36gf ;'Gg kfOG5 . o; jif{ dfq} u}8fsf] F F cfqmd0fsf sf/0f To; If]qdf Ps hgfsf] d[To' ePsf] 5 . t/ o:tf 36gfsf] hfgsf/L ;~rf/sf] ;'ljwf ePsf ;x/ / ;x/cf;kf;sf If]qaf6 dfq cfpg] u/]sf] 5 . d'nssf] b'ud ufpFdf jGohGt'sf] cfqmd0faf6 d[To' ePsf] hfgsf/L ' { cfpg' lgs} sl7g x'G5 / To;k|lt sltko dflg;sf] rf;f] klg /x]sf] x'bg . F} h] eP klg jGohGt'sf] cfqmd0faf6 eO/x]sf] hgwgsf] Iflt lgoGq0fsf nflu ;/sf/n] ljz]if /0fgLlt clVtof/ ug'{ cfjZos b]lvG5 . plrt ;/sf/L k|of;af6 dfq} h}ljs ljljwtf tyf dfgj hgwgsf] Ifltsf] /f]syfd ug{ ;lsG5 . oBlk h}ljs ljljwtfsf] Bf]tssf ¿kdf /x]sf o:tf jGohGt'sf] ;+/If0f ug'{ dflg;sf] bfloTj g} xf], t/ ltgLx¿af6 x'g] cfqmd0flj¿4 cfˆgf] k|lt/Iff ug'{ klg clwsf/ xf] . t}klg jGohGt'sf] l;sf/ ug'eGbf ltgLx¿sf] { cfqmd0faf6 aRg] pkfosf] vf]hL ug'{ jftfj/0fLo tyf kl/l:yltsLo b[li6sf]0fn] ;fGble{s x'g5 . jGohGt'sf] cfqmd0f x'g;Sg] If]qdf a;f]af; ug]{ ;d'bfon] ] ;fjwfgL ckgfP/ cfˆgf] ;'/Iff ug'kg]{ x'G5 . o;sf nflu lgDg ljifodf { Wofg lbPdf klg jGohGt'sf] cfqmd0faf6 aRg ;xof]u ldN5 M g/eIfL af3 ePsf] hªun 5]p5fp a;f]af; ug]{ ufpFnn] laxfg} jf ] /flt 3/af6 aflx/ lgl:sg x'bg . h¿/L sfd k/]/ lgl:sg' k/]df F} 5/l5d]sLsf] ;xof]udf ;d"xdf dfq lgl:sg'k5{ . dlxnf, afnaflnsf, a"9fa'9LnfO{ PSn} jgleq / jgsf] 5]p5fp hfg lbg' x'bg . F} 3/ jf ufpF 5]p5fpsf] jgdf af3 ePsf] cfef; ePdf 3/kfn'jf hgfj/sf uf]7 jf vf]/ alnof] agfpg'k5{ jf cfjZos ;'/Iffsf] Joj:yf ug'k5{ . { af3nfO{ a:tLlt/ cfpg glbg dflg;sf] jf cGo cfsf/sf k'Tnf agfP/ v]taf/L, 3/uf]7 5]p5fp /fVg'k5{, To;f] ugf{n] af3 jf cGo h}ljs tyf /f;folgs b'36gf÷11 {
  • 12. jGohGt' klg cfjf; If]qleq k|jz ug{ 8/fpg ;S5g . ] ;/sf/L bfloTj jftfj/0fLo tyf kl/l:yltsLo k|0ffnLsf] ;+/If0fsf lx;fan] klg jGohGt'sf] ;+/If0f ug'{ h¿/L 5 . nf]kf]Gd'v / ;ªs6fkGg jGohGt' t s'g} Ps b]zsf nflu dfq ;Dkbfsf ¿kdf /xg] cj:yf gePsfn] o:tf jGohGt'nfO{ cGt/f{li6«o ;Dkbfsf] ¿kdf :jLsf/ ug]{ ul/Psf] 5 . To;}n] o:tf b'ne jGohGt'sf] { l;sf/ ug'{ jf dflg;dfly cfqmd0f u/]sf] cj:yfdf dfl/xfNg' klg pko'Qm x'bg . To;}n] jGohGt'sf] cfqmd0f x'g;Sg] If]qdf ;/sf/n] ljz]if ;'/Iff F} k|aGw ug'{ ;/sf/sf] bfloTj x'g cfpF5 . s'g jGohGt'n] s'g If]qdf s'g ;dodf cfqmd0f u5{g eGg] cWoog ljZn]if0faf6 hf]lvdsf] klxrfg u/L ltgLx¿nfO{ dfgja:tLleq k:g glbg ckgfpg' kg]{ ;ts{tf tyf pkfosf] lgwf{/0f ug'{ cfjZos 5 . o;sf nflu ;/sf/n] h}ljs dfu{ lgwf{/0f u/L dflg;sf] k|jz jf cltqmd0f lgif]lwt If]q lgwf{/0f ug'{ /fd|f] x'G5 . gful/ssf] ] ;'/Iffsf nflu jGohGt' lgoGq0f b:tfsf ¿kdf hgkb jf z;:q k|x/LnfO{ tflnd lbnfpg] / To:tf] bIf hgzlQmnfO{ ;Defljt hf]lvdsf If]qdf kl/rfng ug]{ Joj:yf u/]df hgtfn] ;'/Iffsf] cg'el" t ug{ kfpg] 5g . jGohGt'sf] cfqmd0fdf k/L d/]sfsf nflu plrt Ifltk"lt{ lbg], 3fOt]sf] pkrf/sf] k|efjsf/L aGbf]a:t ug]{ / Iflt ePsf] wgdfnsf] plrt Ifltk"lt{ pknAw u/fpg] h:tf Joj:yf ug'{ klg ;/sf/sf] bfloTjleq g} k5{ . To;}n] o:tf] ljifodf ;/sf/n] cfjZos gLlt / lgod agfpg' h¿/L 5 . To;sf] nflu ;/sf/n] ljleGg ;/f]sf/jfnf lgsfo tyf ;j{;fwf/0f;Fu k/fdz{ u/L ;'emj ;ªsng ug'k5{ . { h}ljs tyf /f;folgs b'36gf÷12 {
  • 13. /f;folgs b'36gf tyf { o;af6 aRg] pkfo ljZjdf 7"N7"nf pBf]usf] :yfkgf ePsf 5g . o'/l] god k|zf]wg u/L cf0fljs pmhf{ pTkfbg ug]{ dfq xf]Og, o'4sf nflu pkof]u x'g] xltof/ klg pTkfbg ug]{ k|rng a9b} uPsf] 5 . k"jL{ / klZrdL d'nsaLr a9b} uPsf] j}rfl/s ' lje]bsf sf/0f rn]sf] ;}4flGts emu8fn] o'4sf] ¿k lng]5g eGg ;lsg] } cj:yf /x]sf] klg 5}g . ljZjn] k|frLgsfnb]lv g} o'4sf] kL8f ef]Ub} cfPsf] 5 . k|frLg o'udf ePsf wfld{s o'4n] clxn] klg d'lQm kfpg ;s]sf] 5}g . ljZjJofkL ¿kdf cftªs dRrfO/x]sf] cnsfobf gfds ;ªu7gn] jt{dfg o'udf klg wfld{s o'4sf] gfddf ljZjdf ;ªs6 pTkGg ul//x]sf] 5 . /fhgLlts ¿kdf rn]sf] zlQmsf] xf]8sf sf/0f ljZjn] klxnf] / bf];f]| o'4sf] kL8f klg ef]lu;s]sf] 5 . bf];f]| ljZjo'4df cd]l/sfn] hfkfgdfly v;fn]sf] cf0fljs adn] u/]sf] ljgfznfO{ ljZjs} b'ef{Uosf] ¿kdf lng] ul/Psf] 5 . o:tf] o'4 km]l/ klg gxf]nf eGg ;lsg] cj:yf 5}g . oltv]/ cd]l/sfn] O/fsdfly u/]sf] cfqmd0fn] klg efjL ljZjo'4sf] vfsf tof/ u/]sf] xf] ls eGg] cfzªsf pTkGg ePsf] kfOG5 . o;sf ;fy} ljZjdf cGtb]zLo tyf cG/f{li6«o ¿ksf ;fgf–7"nf o'4 rln/x]sf { 5g . o; qmddf ljleGg k|sf/sf xltof/sf] k|of]u eO/x]sf] 5, h;df s'g} g s'g} k|sf/sf] /f;folgs tTjsf] k|of]u eO/x]sf] 5 . ;dfhdf ljb|fx x'bf, ] F ;fd'lxs emu8f x'bf jf ;/sf/ / ;dfhsf Ot/kIfaLr em8k x'bf k|of]u x'g] F F c>'Uof;nfO{ klg /f;folgs xltof/sf] k|of]usf ¿kdf lng ;lsG5 . ;fdfGo ¿kdf o; Uof;n] dflg;sf] cfFvfdf dfq k|efj k/]sf] cg'el" t eP klg o:tf] Uof; lg/Gt/ k|of]u eO/xFbf To;n] bL3{sfnLg k|efj kf5{ eGg] lj1x¿sf] egfOnfO{ cjx]ngf ug{ ldNb}g . o;/L ljZjdf rln/x]sf] zlQmsf] xf]8 / To; k|lqmofdf k|of]u x'g] /;folgs xftxltof/n] k|sf]kpGd'v cj:yfsf] pTklQ u/]sf] 5 . To;}n] dflg;åf/f pTkfbg ePsf /;fogsf] k|of]usf sf/0f pTkGg x'g] k|sf]knfO{ /f;folgs k|sf]k elgG5 eg] pmhf{ tyf /f;folgs kbfy{ h}ljs tyf /f;folgs b'36gf÷13 {
  • 14. pTkfbg ug]{ 7"nf pBf]udf s'g} sf/0fn] b'36gf eP/ hgwgsf] Iflt ePdf { To;nfO{ /f;folgs b'36gf elgG5 . o:tf b'36gfaf6 /]l8of]wdL{ ljls/0fsf] { { r'xfj6 x'g] jf cGo /f;folgs tTjsf] r'xfj6 eP/ dfgjLo Ifltsf ;fy} jftfj/0f klg g/fd|/L k|bl" ift x'G5 . /]l8of]wdL{sf] r'xfj6 ;a}eGbf ljgfzsf/L dflgG5 . o;n] k|sf]khGo 36gfsf] ;dodf dfq geP/ bzsf};Dd cfˆgf] F k|efj sfod /fV5 . ;g !($% df cd]l/sfn] hfkfgsf] lx/f]l;df / gfuf;fsLdf v;fn]sf] adsf] k|efj jt{dfg k':tfn] ;d]t ef]lu/x'g k/]sf] oyfy{ g} o;sf] HjnGt pbfx/0f xf] . ;fdfGotof /]l8of]wdL{ ;fdu|Lsf] pTkfbg, e08f/0f / 9'jfgL ubf{ c;fjwfgLsf sf/0f ;+of]ua; x'g] /;fogsf] r'xfj6af6 x'g] Ifltsf] ;'/Iff g} ljZjJofkL ;fj{hlgs rf;f]sf] ljifo ag]sf] 5 . /;fogsf] k|of]u hgfj/dfly ug'{ jf ] b'36gfa; /;fog pgLx¿dfly r'lxg'h:tf 36gfn] z/L/sf] afXo tyf leqL { b'a} efudf k|efj kf5{ . /f;folgs b'36gfaf6 k|ToIf ¿kdf kg]{ tyf ck|ToIf { ¿kdf kg]{ k|efj b'an] 7"nf] If]qsf ;d'bfo k|efljt x'g] u5{g . o;k|sf/ } ljZjdf h}ljs tyf /f;folgs b'36gfn] k|sf]ksf] hf]lvd a9fO/x]sf] oyfy{nfO{ { :ki6 kf5{ . o:tf b'36gfn] dfgjlgld{t ;+/rgfdf ;d]t Jofks Iflt x'g] { u/]sf] 5 / o; qmdn] ljsf;dfly 7"nf] r'gf}tL k|bfg u/]sf] 5 . /f;folgs b'36gfsf s]xL k|;ªu { xflgsf/s /;folgs j:t'sf] pTkfbg, 9'jfgL jf k|of]u ubf{ x'g] cfsl:ds Ifltsf 36gfnfO{ g} /;folgs b'36gf elgG5 . ljiffQm tyf xflgsf/s ;fdu|Lsf] { cgk]lIft r'xfj6 jf oL ;fdu|L;Fu ;DalGwt xflgsf/s 36gf g} /;folgs b'36gf x'g . ljiffQm kbfy{sf] e08f/0f, 9'jfgL jf pkof]u ubf{ r'xfj6sf] { sf/0fn] /;folgs b'36gf eP tfklg vf; b'36gf pTkfbg tyf e08f/0f { { sf/vfgfdf g} x'g] u5{ . o:t} b'36gfsf] pbfx/0fdf ef/tsf] ef]kfn k|fGtsf] { Ps pBf]udf ;g !(*$ df ePsf] ljiffQm /;fog -/]l8of]wdL{ ljls/0f_ sf] r'xfj6n] sl/a b'O{ xhf/ kfFr ;o dflg;sf] Hofg lnPsf] lyof] . ;f] 36gfaf6 xhf/f}F dflg; ckfªu ag]sf lyP eg] clxn] klg To;sf] k|efj lg:t]h x'g ;s]sf] 5}g . To;}u/L ;g !(*^ df :jL6h/Nof0sf] af;]ndf glhs}sf] kfgLsf] ;|ftdf ] h}ljs tyf /f;folgs b'36gf÷14 {
  • 15. kf/f], cf]uf{gf]kmf]:km]6 laiffQm tyf cGo /;fog ldl;P/ /fOg]gbLdf kfFr nfveGbf a9L df5f gi6 eof] . To:t} /f;folgs b'36gf o'/f]kdf klg ePsf] lyof] . ;g !(&^ df o'/f]kdf { ePsf] /f;folgs b'36gfnfO{ ;]e;f] b'36gfsf ¿kdf lrlgG5 . o; b'36gfaf6 { ] { { o'/f]kn] ef]usf] kL8f eljiodf k'gM gbf]xf]l/of]; eg]/ /f;folgs b'36gf ] { lgoGq0f sfg'gsf] nfu" eof] . o'/f]kdf nfu" ePsf] o; sg'gnfO{ g} ;]e;f] ] lgb]z gfdn] lrlgg yflnPsf] 5 . { ;g !(&^ df O6fnLsf] ;]e;f] eGg] 7fpFdf /x]sf] ljiffbL pTkfbg ug]{ /;folgs ] ;+oGqdf ePsf] b'36gfdf 6]6f« Snf]/f] l8a]Ghf]kf/fl8cf]lS;g 3gf w"jfFsf] ¿kdf { cf0fljs e§Laf6 r'xfj6 eof] . o; /;fogsf] k|of]u 6«fOSnf]/f]km]gf]n pTkfbg ug{ ul/GYof] . o;sf] cnfjf pQm e§Ldf pTkGg clgolGqt afXotfkLo k|ltlqmofsf sf/0f cToGt} ljiffn' sfl;{gf]hl] gs /;fog / /]l8of]wdL{ ljls/0f klg pT;h{g ePsf] lyof] . o; /;fogaf6 ePsf] c;/af/] s]xL dflg;afx]s cGo ;j{;fwf/0f gful/sn] tTsfn s'g} k|sf/sf] ;"rgf kfpg ;s]sf lyPgg . e§Laf6 dflg;df tTsfn} c;/ kfg]{ tTjsf] pT;h{g dfq ePsf] lyPg, To;n] tL; lsnf]ld6/eGbf aflx/sf] kl/lw;Dd cfˆgf] kmF8f lkmFhfPsf] lyof] . o; 36gfaf6 To; If]qsf ;Dk"0f{ v]tLafnLdf c;/ k'usf] lyof] eg] ^)) eGbf ] a9L dflg; ;f] :yfgaf6 lj:yflkt x'g' k/]sf] lyof] . o; b'36gfdf k/]/ slt { dflg;sf] d[To' ePsf] lyof] eGg] tYofªs geP klg b'O{ xhf/eGbf a9L dflg;nfO{ ;+jbgzLn cj:yfdf :jf:Yo;]jf k|bfg ug'{ k/]sf] lyof] . ] /f;folgs b'36gf lgoGq0f { /f;folgs r'xfj6 jf ljikmf]6sf 36gfnfO{ lgoGq0f ug{ k|fylds /f]syfd jf cfGtl/s ;'/Iffsf] ¿kdf …;'wfl/Psf] ;'/Iff k|0ffnLÚb]lv /;fogsf] k|of]u tyf lgdf{0fdf ;d"n kl/jt{g Nofpg'k5{ . o:tf pBf]u ;~rfng ug]{ ;/sf/L lgsfo jf lghL If]qsf k|lti7fgx¿n] s'g} klg ljiffQm /;fogsf] e08f/0f;DaGwdf /x]sf hfgsf/L ;fj{hlgs ¿kdf pknAw u/fpg'kg]{ sfg'gL Joj:yf ePdf o;sf] c;'/lIft pkof]udf lgoGq0f x'g] ;Defjgf /xG5 . o:tf hfgsf/Ldf cfwfl/t /x]/ gful/sn] Hofbf ljiffQm r'xfj6 x'g ;Sg] ;ªs6fled'v If]qsf] klxrfg u/L ;'/Iffsf j}slNks pkfosf] cjnDag ug{ h}ljs tyf /f;folgs b'36gf÷15 {
  • 16. ;S5g . /;folgs b'36gfsf] h8 sf/0f kQf nufO{ ;'/Iffsf nflu ckgfpg' { kg]{ ljifonfO{ ;+jbgzLntfsf ;fy :jLsf/ u/]/ ;Defljt efjL k|sf]ksf] ] /f]syfd ug{ ;lsG5 . /f;folgs pBf]uleq x'g] b'36gfnfO{ ljZjJofkL ;d:ofsf ¿kdf :jLsf/ ug{ { yflnPsf] 5 . oBlk pmhf{ pTkfbgsf] nIo lnP/ :yfkgf x'g] cf0fljs e§Ldf x'g] b'36gf Hofb} ljgfzsf/L x'G5 . o;sf] lgoGq0fsf nflu s;/L cufl8 { a9g ;lsG5 eGg] pbfx/0f ;f]e;f] 36gfkl5 ePsf] ;'wf/nfO{ pbfx/0fsf ] ¿kdf lng ;lsG5 . ;]e;f] 36gfkl5sf] k|of; ] ;]e;f] 36gf ePsf] !^ jif{kl5 cyf{t ;g !((@ df ;]e;f] lgb]znfO{ ] ] { o'/f]kel/ g} sfg'gL b:tfj]hsf] ¿kdf :jLsf/ ug]{ sfd ;DkGg eof] . o; lgb]zg tyf gLlt xfn;Dddf b'O{ k6s ;'wf/ ug]{ sfd ePsf] 5 . gLlt { ;'wf/sf] p2]Zo vt/fo'Qm kbfy{sf] e08f/0fnfO{ hg:jf:Yok|lt ;r]t /x]/ ug{ ;'/lIft jftfj/0f tof/ ug]{ / eljiodf :yfkgf x'g] cf0fljs e§Lsf] ;'/Iff Joj:yfdf ;'wf/ Nofpg] /x]sf] lyof] . o; lgb]zs gLltnfO{ :jLsf/ ug]{ { ;b:o /fi6«x¿n] sfg'g ;~rfng tyf k|zf;gdf bIftf Nofpg tyf Joj:yfkgnfO{ cem k|efjsf/L / z;Qm agfpg b'O{ jif{;Dd klv{g' k/]sf] lyof] . !((( sf] km]ac/L tLgb]lv o; lgb]zs l;4fGtsf] bfloTjnfO{ afWofTds '| { ¿kdf ;b:o /fi6«sf ;a} pBf]un] kfngf ug'kg]{ s8f Joj:yf pNn]v ul/of] . { ;]e;f]sf] bf];f| ] ;+zf]wgn] To:tf If]qsf] lgoldt k'g/fjnf]sg u/L ;'/Iffsf ] + lgldQ cfjZos kg]{ Joj:yfkg k|0ffnL, cfsl:ds of]hgf tyf e"pkof]u of]hgf tof/ u/L ;b:o /fi6«n] ;f] cg'¿k x'g] k|To]s k/LIf0fsf] kfngf ug'kg]{ { Joj:yf klg u/]sf] 5 . /;fogsf] hf]lvd / Joj:yfkg dflg;n] b}lgs cfjZostfsf j:t'sf] k"lt{sf nflu cfˆgf] Ifdtf, bIftf / ;|ftsf] nufgL ug'{ k|fs[lts lgods} Ps cªu xf] . o:tf cfjZostf k"lt{ ug{ ] pTkfbg x'g] x/]s j:t'df s'g} g s'g} k|sf/sf] /;fog ldl;Psf] x'G5 . ljgf /;fog s'g} cf}Bf]lus j:t'sf] pTkfbg x'G5 eg]/ ;f]Rg' g} ;a}eGbf 7"nf] q'l6 h}ljs tyf /f;folgs b'36gf÷16 {
  • 17. x'g cfpF5 . /f]usf] /f]syfd tyf lgoGq0f ug{, s[lif pTkfbsTjdf j[l4 Nofpg / cf}Bf]lus pTkfbgnfO{ cfly{s ljsf;sf] d]¿b08 agfpg /;fogsf] 7"nf] e"ldsf /x]sf] 5 . k|To]s jif{ ljZjahf/df Ps xhf/ gofF /;fog ylkg] u5{g . jt{dfg ;dodf ljZjdf sl/a Ps nfv k|sf/sf /;fogx¿ k|of]udf 5g . Joj;flos pTkfbgsf k|foM j:t'df /;fogsf] c+z kfpg ;lsG5 . ljZjdf xfn;Dd kQf nfu]sf jf pTkGg eO;s]sf /;fogsf] ;ªVof bz nfv eGbfa9L eO;s]sf] cg'dfg ul/Psf] 5 . /f;folgs tTjsf] pTkfbg tyf pkof]usf b[li6n]] klg /ªufpg] / kf]Tg] /ª pTkfbg ug],{ cf}iflw / cGo ljifflb pTkfbg ug]{ / ljz]if /;fogx¿sf] pTkfbg ug]{ pBf]ux¿ /x]sf cf;kf;sf If]q b'36gfsf hf]lvddf k5{g . { o:tf pBf]un] ahf/sf] dfucg'¿k h}ljs / ch}ljs /;fogx¿ pTkfbg ug]{ u5{g . s]xL ljz]if /;fog dfq pTkfbg ug]{ pBf]ux¿df sfl:6s ;f]8f, sfa{g ANofs, km]gf]n, P;]l6s Pl;8, ldyfgf]n / chf]8fO /x]sf 5g . ef/tdf /;fogsf] pTkfbg ug]{ pBf]u ;du| ef/tsf] cf}wf]lus b[iodf tLj| ¿kdf ljsl;t eO/x]sf 5g . ef/tdf /;fog / o;sf ;xof]uL tTjsf] pTkfbg ug]{ pBf]ux¿sf] ljsf; tLj| ultdf x'g' v'nf ;Ldf ePsf] g]kfnh:tf] d'nssf ' nflu hf]lvdk"0f{ ljifo xf] . lsgeg] ef/tdf pTkfbg x'g] o:tf /;fogo'Qm ljifflb tyf dn g]kfnsf] ahf/df a]/f]s6f]s lelqg] u/]sf] kfOG5 . ;g @))!–@))@ df /;folgs kbfy{sf] ljZj lgof{taf6 dfq ef/tn] sl/a !@) ca{ ¿k}ofF nfe k|fKt u/]sf] lyof] . ;f] lgof{t ef/tsf] ;du| lgof{t Jofkf/dWo] !^=@) k|ltzt /x]sf] lyof] . /;folgs pBf]uaf6 x'g] hf]lvd o;sf] tLj| ljsf;;Fu} a9b} uPsf] 5 . gofF pBf]ux¿sf] :yfkgf, gofF /;fogsf] klxrfg / pTkfbgn] ahf/df 5fk 5f]8g] ePsfn] o;sf] pTkfbg klg tLj| ultdf j[l4 eO/x]sf] 5 . o:tf pBf]udf x'g] b'36gfsf] hf]lvd t dflg;n] em]Ng' k/]sf] 5 g}, /f;folgs kbfy{sf] ld>0faf6 { pTkGg x'g ;Sg] b'36gfsf] vt/f To;eGbf a9L xflgsf/s x'G5 . To;}n] { /;fogsf] k|of]u x'bf pTkGg x'g] k|ltlqmof tyf o;sf] hLjgrqmsf] cWoogn] F o;af6 k|fKt x'g] nfe–xflg tyf kmfObf / vt/fsf] cfsng ug'k5{ . /f;folgs { b'36gf ;Lldt / obfsbf x'g] eP klg o;n] ef]kfndf h:t} 7"nf] Iflt k'¥ofpg { h}ljs tyf /f;folgs b'36gf÷17 {
  • 18. ;S5 . /;fogn] o;sf] jl/kl/sf] jftfj/0fdf w]/} c;/ k'¥ofpg] x'bf o;sf] F hf]lvdsf] ;Defjgf hlxn] klg /lx/x]sf] x'G5 . To;}n] /;fog pBf]ux¿n] ;'/Iffsf] pTs[i6 k|aGw ug'{ lgtfGt h¿/L x'G5 . pBf]u :yfkgf / ;~rfng ubf{ lgDg ljifodf pBdLsf] Wofg hfg'k5{ M pBf]u :yfkgf pBf]usf] :j¿k lgwf{/0f tyf klxn] lgwf{l/t :j¿ksf] k'g/fjnf]sg u/L /;fogsf] hf]lvd ljZn]if0f ug]{ / ;'/Iff Joj:yfkgsf k|lqmofsf] lgwf{/0f ug'{ k5{ . pBf]u :yfkgf ug]{ If]qsf] ef}uf]lns, ;fdflhs cj:yfsf] ljZn]if0f ub}{ ljB'tLo ;'/Iff, ;'/Iffn]vf, cfsl:ds of]hgf, tflnd cflb k|aGw u/]/ hf]lvd Joj:yfkgsf sfo{ ug'k5{ . pBf]u, pBf]udf sfo{ ug]{ sd{rf/L / cf;kf;sf] { hf]lvd If]qdf a;f]af; ug]{ hg;d'bfosf] /;fogaf6 kg]{ c;/sf] x/]s If]qdf aLdf ug'{ klg hf]lvd Joj:yfkgsf] Ps kxn x'G5 . lgodsf] kfngf pBf]u :yfkgf x'gklxn] jf kl5 klg pBf]udf x'g;Sg] cGo b'36gfsf] cj:yfdf ' { clUg ;'/Iff, sfdbf/ tyf sd{rf/Lsf] k]zfut jf :jf:Yo ;'/Iff, ljB'tLo hf]lvd cflb cj:yfsf] ljZn]if0f u/L hf]lvd Joj:yfkg ug'k5{ . { ;'/Iff Joj:yfkg pBf]u ;~rfngsf qmddf hf]lvd Joj:yfkgsf ;DalGwt ;a} If]qsf] cWoog tyf cg';Gwfg u/L ;kmn jf c;kmntfsf 36gfsf] ljZn]if0f u/L efjL /0fgLlt agfpg'k5{ . o; cj:yfdf ;fdfGo ljZn]if0f, k|fylds ljZn]if0f / cfGtl/s ljZn]if0f ug'kg]{ x'G5 . o:tf] ljZn]if0fn] hf]lvd Joj:yfkgnfO{ { ;3fpF5 . ljB'tLo hf]lvd cg'dfg ljB'tLo hf]lvdsf b[li6n] pBf]udf /x]sf] ;jf{lws vt/fo'Qm jf ;'/lIft If]qsf] juL{s/0f / k'g/fjnf]sg u/L ;f]xL cg';f/ hf]lvdsf] cg'dfg nufpg'k5{ . hf]lvdsf] :j¿kcg';f/ ;'/Iffsf] Joj:yfsf nflu cfjZos k|aGw klg ldnfpg'k5{ . h}ljs tyf /f;folgs b'36gf÷18 {
  • 19. clUg hf]lvd cfsng pBf]u :yfkgf ePsf] kl/;/sf] klg juL{s/0f ug'k5{ . cfunfuLsf b[li6n] s'g { If]q jf :yfg a9L hf]lvdo'Qm 5 tyf /;fogsf] k|flKt, e08f/0f, x:tfGt/0f tyf ;~rfngsf ;dodf cfuf]af6 x'g;Sg] ;Defljt hf]lvdsf] klxrfg ug'{ h¿/L x'G5 . k|HHjngzLn /;fogsf] e08f/, k|of]u, x:tfGt/0f x'g] If]qdf cfuf] pTkGg ug]{ ;|ftsf] klxrfg u/L To:tf ;|ftsf] k"0f{ ¿kdf lgoGq0f ug]{ ] ] k|aGw ldnfpg'k5{ . ;ªs6sfnLg of]hgf pBf]udf sfo{/t sd{rf/L tyf sfdbf/sf] ;'/Iffsf nflu plrt Joj:yf ldnfpg'kg]{ x'G5 . pBf]u :yfkgf ePsf] ef}uf]lns :j¿k, ;fdflhs ;+/rgf, dfgjLo hLjgz}nL cflbn] sfdbf/sf] ;'/Iff Joj:yfsf] lgwf{/0fnfO{ ;xof]u k'U5 . dfgjhLjgsf] Iflt, ;DklQsf] ljgfz ug]{ ;Defljt k|sf]ksf] kl/b[iosf cfwf/df To;sf] Ifdtfsf] cfsng ug'k5{ . ;Defljt 36gf / To;af6 { kg{;Sg] k|efjsf] ljZn]if0f u/]/ ;ªs6sfnLg of]hgf tof/ ug'k5{ . o:tf] { of]hgf tof/ ubf{ ;Defljt hf]lvdsf] lgoGq0f ug]{ pkfox¿sf] l;kmfl/;, :ynut k"jtof/L of]hgfsf] lgwf{/0fh:tf sfo{ klg ug'k5{ . { { aLdf of]hgf /f;folgs pBf]udf /x]sf] cfGtl/s / afXo hf]lvd Joj:yfkgsf nflu aLdfsf] Joj:yf ug'{ /fd|f] x'G5 . aLdf ug'cl3 cfGtl/s / afXo ¿kdf x'g { ;Sg] hf]lvdsf] klxrfg / ljz]if0f ug'k5{ . hf]lvd lgoGq0fsf ljBdfg { pkfosf] k'g/fjnf]sg / ;dLIff ug'k5{ . o;sf ;fy} ljBdfg aLdf gLltx¿sf] { cWoog u/L o;sf] If]q, cfwf/e"t lk|ldod b/ / To;sf] ljZj;gLotf, lk|ldodf lbOg] 5'6sf] :j¿k / ljZj;gLotfsf] k|Tofe"ltsf] ;DaGwdf klg Wofg lbg'k5{ . o;/L ul/Psf] aLdf Joj:yfn] pBf]usf] hf]lvd Go"gLs/0fdf ;3fp k'U5 . hf]lvd Joj:yfkg ug{] tflnd pBf]usf] cfGtl/s tyf afXo ;'/Iffsf nflu sd{rf/L, sfdbf/ / ;'/IffsdL{nfO{ bIf k|fljlws jf ljz]if1af6 hf]lvd Joj:yfkg s]lGb|t tflnd lbg] Joj:yf h}ljs tyf /f;folgs b'36gf÷19 {
  • 20. ldnfpg'k5{ . o:tf] tflndn] sd{rf/L tyf sfdbf/sf] Ifdtf clej[l4 ug]{ / pBf]u tyf sf/vfgfsf] ;'/Iffdf k|efjsf/L e"ldsf lgjf{x ug]{ u5{ . lj1x¿sf] pkl:ylt, ;fjwfgLsf ;fy 5gf}6 ul/Psf tflndsf gd'gf, cGtlqm{ofTds tyf ;xeflutfd"ns ljlw, pkof]uL tflnd ;fdu|L, ePsf 36gf tyf cj:yfsf] cWoog, ;ªu7gfTds cEof; cflbn] hf]lvd Joj:yfkgdf k|efjsf/L e"ldsf lgjf{x u5{ . o;/L k|bfg ul/g] tflndsf ljifoj:t' lgDgcg';f/ x'g ;S5g M /f;folgs ;'/Iff, e08f/0f ul/Psf Uof;sf] b'36gf–;'/Iff, { /;fog ;lDd>0faf6 x'g;Sg] b'36gf–;'/Iff, { hf]lvd klxrfgsf ljlw, cf}Bf]lus hf]lvd Joj:yfkg, cfunfuLsf] /f]syfd tyf ;'/Iff, ljB'tLo hf]lvd Joj:yfkg, ;ªs6sfnLg tof/L, ;'/Iff Joj:yfkg k|0ffnL, b'36gfsf] /f]syfd, { JolQmut tyf ;fdflhs ;'/Iff Joj:yfkg cflb . ljiffQm Uof;sf] pTkfbg x'g] /f;folgs ;+oGqsf] ;~rfngdf ;'/Iff Joj:yfsf] ;jf{lws dxTj /xG5 . /;folgs ;+oGqsf] :j¿kcg'¿k ;'/Iffsf ljljw kIfsf] ljZn]if0f u/]/ pTs[i6 ;'/Iff vfsf 5gf]6 ug'k5{, h;n] pBf]u / { ;Defljt b'36gfaf6 k|efj kg]{ If]qsf dflg;sf] ;'/Iffsf] k|Tofe"lt lbg { ;sf]; . /f;folgs b'36gfsf] k|efj tTsfnLg / bL3{sfnLg ¿kdf klg kg]{ ePsf]n] { of] Hofb} ljgfzsf/L x'G5 . To;}n] b'36gf ePkl5 To;sf] pkrf/ ug'eGbf { { /f]syfd ug'{ g} ;a}eGbf pQd Joj:yfkg xf] . h}ljs tyf /f;folgs b'36gf÷20 {
  • 21. pk;+xf/ h}ljs tyf /f;folgs b'36gfsf If]q ;Lldt ePklg o;n] kfg]{ k|lts"n k|efjsf If]q { eg] Jofks g} /x]sf 5g . ljZjdf k|of]udf cfPsf ljleGg /;fogn] dflg;sf] hLjg / hLljsf]kfh{gsf x/]s cfofddf c;/ kfl//x]sf] x'G5 . s[lifafnLdf /f]usf hLjf0f' / sL/fn] ug]{ cfqmd0f / To;sf] lgoGq0fdf k|oQm ljifflb tyf o;n] jftfj/0fdf ' kfg]{ c;/sf af/]df klg ;a}n] hfgsf/L lng'kg]{ x'G5 . o; ljifodf hfgsf/L lng sfo{/t ;DalGwt lgsfo tyf s[lif ljsf; sfof{nox¿;Dd k'Ug'kg]{ x'g ;S5 . tL lgsfox?;Fu cfjZos k/fdz{ u/L s:tf] ljifflb slt dfqfdf k|of]u ug]{ / o;sf] k|efjsf/Ltf s:tf] 5 eGg]af/]df ;f]wLvf]hL ug'{ /fd|f] x'G5 . To;}u/L g]kfnsf] ;Gbe{df jGohGt'sf] cfqmd0fnfO{ cln a9L dxTj lbP/ x]g{' h¿/L b]lvPsf] 5 . g]kfnsf ljleGg efudf ax'nf hgfj/sf] cfqmd0f, xfQL, af3, u}8fh:tf hgfj/af6 F x'g] cfqmd0faf6 u|fdL0f / ;x/L b'a} If]qsf gful/s c;'/lIft dx;'; ug{ afWo /x]sf 5g . ;/sf/n] jGohGt'sf] ;'/Iff tyf lgoGq0fdf plrt Joj:yfkg k|0ffnL ckgfP/ ;j{;fwf/0fdf ;'/Iffsf] k|Tofe"lt lbg ;Sg' kb{5 . /f;folgs b'36gfaf6 x'g;Sg] Iflt Go"gLs/0fsf ljleGg pkfox¿ x'g ;S5g . 7"nf { pBf]usf] :yfkgfsf qmddf jftfj/0fLo k|efj d'Nofªsg ug]{ sfg'gL Joj:yf /x]sf] 5 . jftfj/0fLo k|efj d'Nofªsgaf6 k|fKt ;'emfjsf cfwf/df cfjZos gLlt th'df u/L sfof{Gjog ug]{ / gLltcg'¿k sfd eP gePsf] cg'udg ug]{ kxndf { ;/sf/ tyf ;DalGwt lgsfo ;lqmotfsf;fy cu|;/ ePdf lbuf] ljsf;sf] cjwf/0ffcg'¿k ;x>fAbL ljsf;nIo k|fKt ug{ sl7gfO gx'g ;S5 . k|sf]ksf 36gfdf lg/Gt/ j[l4 eO/x]sf] jt{dfg kl/j]zdf pBf]u, snsf/vfgf tyf kl/of]hgf ;~rfng ubf{ ljleGg /;fogaf6 x'g] jftfj/0fLo k|efj d'Nofªsgsf ;fy} k|sf]k k|efj d'Nofªsg klg ug'{ h¿/L b]lvPsf] 5 . o;tkm{ ;/sf/n] pko'Qm Joj:yf u/L ;a} ;/f]sf/jfnfnfO{ lgb]l{ zt ug'{ cfjZos 5 . g]kfndf h}ljs tyf /f;folgs jf k|sf]k k|efj d'Nofªsg ;d]t ug]{ sfg'gL Joj:yf eO;s]sf] 5 . t/ sfg'gL Joj:yf sfg'gdf dfq ;Lldt g/xL To;n] k|efjsf/L 9ªun] cuf8L a9gk5{ . ' tadfq hg;d'bfon] /;folgs hf]lvdaf6 ;'/lIft dx;'; ug{ ;S5g . ;Gbe{;fdu|L a6'si0f pk|tL, jftfj/0f ;+/If0f tyf lbuf] ljsf;, jftfj/0f Joj:yfkg tyf lbuf] ljsf; [ ] dxfljBfno, sf7df8f},+ @)%* . ;ljGb| l;+x, kof{j/0f e'uf]n, k|ofu k':ts ejg, Onfxafb, @))! . uf]kfnk|;fb b'nfn, kof{j/0f dfl;s, k"0ff{ªs $), r}t !)@^ . h}ljs tyf /f;folgs b'36gf÷21 {
  • 22. h}ljs tyf /f;folgs b'36gf÷22 {