1. Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής
Εκπαίδευσης
Εργασία του τμήματος
του
12ου Δημ. Σχ. Νεάπολης
Υπεύθυνη δασκάλα: Ελένη Αλεξανδρή
2. ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΣΚΟΠΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ:
Ν’αντιληφθούν τα παιδιά τη σπουδαιότητα του νερού στην καθημερινή μας ζωή (βασική πηγή ζωής
στον πλανήτη)
Να συνειδητοποιήσουν την αξία του νερού ως φυσικού πόρου και ως κοινωνικού και πολιτισμικού
αγαθού στον κόσμο
Να κατανοήσουν τον κύκλο του νερού, τις τρεις φυσικές καταστάσεις του (υγρή: ποτάμια, λίμνες,
θάλασσες, υπόγεια νερά - στερεά: πάγος, χιόνι - υγρή: υδρατμοί στην ατμόσφαιρα)
Να αποκτήσουν οικολογική συνείδηση (ρύπανση, λειψυδρία):
• Να κατανοήσουν την έννοια «ρύπανση» του νερού, ν’ ανακαλύψουν τις αιτίες που τη
δημιουργούν και ν’αντιληφθούν τις συνέπειες για όλους τους ζωντανούς οργανισμούς
• Να συνειδητοποιήσουν ότι τα υδάτινα αποθέματα δεν είναι ανεξάντλητα και ν’ αντιληφθούν την
ανάγκη περιορισμού της σπατάλης στην κατανάλωση του νερού
Ν’ αναπτύξουν προτάσεις και να προτείνουν λύσεις για τη σωστή διαχείριση του νερού
Ν’αποκτήσουν στάσεις και συμπεριφορές «αειφορικές» (αειφορική διαχείριση-κατανάλωση)
Να προβούν σε ενέργειες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του σχολικού, οικογενειακού και
κοινωνικού τους κύκλου
ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ
Στο συγκεκριμένο σχέδιο εργασίας (project) τα παιδιά χωρισμένα σε ομάδες με
καθοδηγούμενη ανακάλυψη:
Συγκέντρωσαν πληροφορίες από διαφορές πηγές(βιβλία, άρθρα, διαδίκτυο) και ακολούθησε
ανάλυση, σύνθεση , αναζήτηση των αιτιών ή των υπευθύνων για τη δημιουργία του προβλήματος
και παρουσίασή τους από κάθε ομάδα
«Έψαξαν» το νερό στην ιστορία, λαογραφία, θρησκεία, λογοτεχνία, στο τραγούδι και στη παράδοση
(ήθη, έθιμα), τα κατέγραψαν και στη συνέχεια διάβασαν στην τάξη λογοτεχνικά κείμενα, έμαθαν
φράσεις και παροιμίες, τραγούδησαν τραγούδια, γνώρισαν ήθη-έθιμα και δραματοποίησαν το έθιμο
της «Περπερούνας»
‘Έφτιαξαν «λεξικό» σχετικό με το θέμα, οικογένειες λέξεων, έλυσαν σταυρόλεξα, έφτιαξαν
ακροστιχίδες,
Δημιούργησαν και έλυσαν προβλήματα, συμμετείχαν στη διεξαγωγή πειραμάτων
Επισκέφτηκαν το Κ.Π.Ε. Κορδελιού, το Μουσείο Ύδρευσης Θες/νίκης, το Λαογραφικό Μουσείο
Θες/νίκης
Κατασκεύασαν με χαρτόκουτο τηλεόραση και πρόβαλαν ντοκιμαντέρ με θέμα : «Ο κύκλος του
νερού», το οποίο ζωγράφισαν καρέ-καρέ, έγραψαν τους υπότιτλους στον υπολογιστή και σύνταξαν
τα ίδια τα παιδιά
Ζωγράφισαν και κατασκεύασαν επιτραπέζιο παιχνίδι με θέμα τη σωστή διαχείριση του νερού
Έγραψαν άρθρο με τίτλο «Θερμαϊκός μια νεκρή θάλασσα», πήραν μέρος σε παιχνίδι ρόλων - έκαναν
προτάσεις και πρότειναν λύσεις , ζωγράφισαν, έφτιαξαν αφίσα για τη σωστή διαχείριση του νερού
3. Παρουσίασαν τη δουλειά τους στο σχολείο
* Το θέμα συνδέθηκε με επιμέρους κεφάλαια όλων των διδακτικών βιβλίων της Γ΄τάξης της
Γλώσσας, (Ιστορία, Μελέτη Περιβάλλοντος, θρησκευτικά, Μαθηματικά) και μαζί με όλες τις
παραπάνω εργασίες, δραστηριότητες, επισκέψεις δόθηκε η δυνατότητα στους μαθητές για
βιωματική, διαθεματική προσέγγιση και ενεργητική μάθηση. ΤΟ ΧΑΡΗΚΑΝ ΠΟΛΥ!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΚΑΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
• Μάθαμε, γράψαμε, ζωγραφίσαμε για:
• Το νερό και το πλανήτη γη, «Ο μπλε πλανήτης»
• Το νερό στο ανθρώπινο σώμα
6. • Για την ρύπανση του θερμαϊκού κόλπου
• Τ η διαδρομή του πόσιμου νερού
7. • Κατασκευάσαμε τηλεόραση όπου πρόβαλλαμε το κύκλο του νερού καρέ-
καρέ με δικές μας ζωγραφιές και υπότιτλους που συντάξαμε και γράψαμε στον
υπολογιστή.
8.
9. • Κατασκευάσαμε επιτραπέζιο παιχνίδι με θέμα τη σωστή διαχείριση του
νερού
12. •
Την Τρίτη 1/3/2011 η Δ΄2 τάξη του σχολείου μας επισκέφθηκε το Μουσείο Ύδρευσης
Θεσσαλονίκης
Tο Μουσείο Ύδρευσης στεγάζεται σε ένα ιστορικό για την ύδρευση της πόλης κτιριακό
συγκρότημα στην περιοχή των Σφαγείων, το παλιό Κεντρικό Αντλιοστάσιο του άλλοτε Οργανισμού
Υδρεύσεως Θεσσαλονίκης (σήμερα Ε.Υ.Α.Θ. Α.Ε.).
Το συγκρότημα κατασκευάστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα(1890-94) σε απόσταση περίπου
1.500 μέτρων από τα δυτικά τείχη του ιστορικού κέντρου της Θεσσαλονίκης. Τη διαχείριση και
εκμετάλλευση του έργου της υδροδότησης της Θεσσαλονίκης είχε αναλάβει τότε η Οθωμανική
Εταιρεία Υδάτων (Compagnie Ottomane des Eaux de Salonique), την οποία είχαν ιδρύσει Βέλγοι
κεφαλαιούχοι το 1888 με έδρα την Κωνσταντινούπολη. Το έργο κατασκεύασαν Βέλγοι τεχνικοί.
Το Κεντρικό Αντλιοστάσιο λειτούργησε απρόσκοπτα έως το 1978. Το 1984 το Διοικητικό
Συμβούλιο του τότε Οργανισμού Υδρεύσεως Θεσσαλονίκης αποφάσισε τη μετατροπή του σε
μουσείο. Το 1987, μετά από πρόταση της 4ης Εφορείας Νεωτέρων Μνημείων του Υπουργείου
Πολιτισμού, χαρακτηρίστηκε διατηρητέο μνημείο. Το 2000 ολοκληρώθηκε η αποκατάσταση των
τριών κτιρίων του ιστορικού συνόλου μαζί με το μηχανολογικό τους εξοπλισμό και διαμορφώθηκε ο
13. περιβάλλων χώρος συνολικής έκτασης 3.000 τ.μ., οπότε και πραγματοποιήθηκε η αλλαγή χρήσης
του διατηρητέου συγκροτήματος και η δημιουργία του μουσείου .
Στο χώρο του μουσείου τα παιδιά άκουσαν από τον υπεύθυνο του μουσείου
κ. Ταμιωλάκη με τη μορφή παραμυθιού την ιστορία του νερού στη Θεσσαλονίκη.
Όπως τους εξήγησε:
« Η ιστορία της υδροδότησης της Θεσσαλονίκης είναι συνυφασμένη με την ιστορική πορεία
της πόλης και ξεκινά τον 3ο μ. Χ. αιώνα, όταν ο ρωμαίος διοικητής Γαλέριος μεταφέρει το νερό των
πηγών Χορτιάτη στη Θεσσαλονίκη. Έργο τεράστιο για την εποχή του, και το πιο ενδιαφέρον είναι
ότι όχι μόνο σώζεται, αλλά λειτουργεί μέχρι σήμερα! Όπως είναι γνωστό τα κανάτ, οι πέτρινοι
αγωγοί νερού, αποτελούν μέχρι σήμερα μικρό κομμάτι του δικτύου υδροδότησης που φθάνει στο
νοσοκομείο Παπανικολάου! »…
(Είχαν την ευκαιρία να δουν και τους πρώτους πήλινους αγωγούς του δικτύου ύδρευσης της
αρχαίας πόλης, το οποίο κατασκευάστηκε από τον ιδρυτή της, τον Κάσσανδρο.)
« Από τα μέσα του 17ου αιώνα και μετά η διαχείριση του νερού γίνεται από το σημείο όπου
βρίσκεται σήμερα το Μουσείο Ύδρευσης. Εκεί στήθηκε το πρώτο αντλιοστάσιο. Η περιοχή δίπλα
στα Σφαγεία επιλέχθηκε λόγω της κλίσης του εδάφους, που επέτρεπε την καλύτερη ροή του. » …
« Μετά τους ατμολέβητες, το 1927 η ατμοκίνηση μετατρέπεται σε πετρελαιοκίνηση με την
εγκατάσταση πετρελαιομηχανής 300 ίππων, που λειτούργησε μέχρι το 1956, και βρίσκεται στον
χώρο του μουσείου. Οι χώροι του αντλιοστασίου διατηρήθηκαν όπως ακριβώς ήταν. Τα παλαιά
μηχανήματα συντηρούνται και έχουν τοποθετηθεί έτσι ώστε να παρακολουθεί κανείς βήμα-βήμα την
εξέλιξη της υδροδότησης στην περιοχή. Άλλωστε η διαδρομή του νερού είναι ταυτισμένη με την ίδια
την εξέλιξη της πόλης. »
Ακόμα τα παιδιά πληροφορήθηκαν ότι :
« Η πόλη υδρευόταν από τρεις πηγές, από το Χορτιάτη, το Ρετζίκι και τη Σταυρούπολη.
Σήμερα η πόλη παίρνει μεγάλες ποσότητες νερού από τον ποταμό Αλιάκμονα και τις πηγές
Αραβησσού Πέλλας.»…
«Τα αστικά λύματα μεταφέρονται από τους αποχετευτικούς αγωγούς σε εγκαταστάσεις
επεξεργασίας λυμάτων. Εκεί τα λύματα καθαρίζονται και στη συνέχεια ρίχνονται στη θάλασσα.»…
14. Στη συνέχεια ξεναγήθηκαν στους εσωτερικούς χώρους του
μουσείου που αποτελείται από δύο αίθουσες:
• Στην αίθουσα πολλαπλών χρήσεων- παλιό λεβητοστάσιο, που περιλαμβάνει
τον εντυπωσιακό, αποκατεστημένο χώρο των παλιών ατμολεβήτων του παλιού αντλιοστασίου και
είδαν τους παλιούς μεταλλικούς αγωγούς νερού του δικτύου ύδρευσης και τις παλιές ατμομηχανές
(για την άντληση νερού την περίοδο από το 1892 ως το 1929) , πριν αντικατασταθούν από
καινούριες ηλεκτροκίνητες μηχανές.
Στο χώρο εκτίθεται και μοντέλο σε λειτουργία που δείχνει την παλιά ατμομηχανή με την
αντλία από την αρχική ακόμη φάση του αντλιοστασίου.
• Στη αίθουσα του κεντρικού αντλιοστάσιου με τις αντλίες, τις πετρελαιομηχανές
και τις ηλεκτρογεννήτριες που χρησιμοποιούνταν για την υδροδότηση της συμπρωτεύουσας ως το
1978. Εκεί βρίσκονται τα μηχανήματα κίνησης και παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, οι παλιοί
ηλεκτρικοί πίνακες διανομής ρεύματος και τα μεγάλα αντλητικά συγκροτήματα που τροφοδοτούσαν
με νερό ολόκληρη την πόλη της Θεσσαλονίκης ως το 1978.. Αξίζει να σημειωθεί ότι όλες οι μηχανές
είναι αυθεντικές και λειτουργούν κανονικά.
15. ΠΑΙΖΩ ΚΑΙ ΜΑΘΑΙΝΩ
Ακόμη τα παιδιά πήραν μέρος σε εκπαιδευτικό πρόγραμμα με θέμα: «Κίνησε
ο άνθρωπος νερό να πάει να φέρει….» που υλοποιήθηκε από το Παιδικό Μουσείο
Θεσσαλονίκης και την Καλλιτεχνική Παιδαγωγική Ομάδα «ΣΧΕΔΙΑ ΣΤΗΝ
ΠΟΛΗ», στην αίθουσα πολλαπλών χρήσεων (παλιό λεβητοστάσιο) του Μουσείου
Ύδρευσης, καθώς και στο διαμορφωμένο αύλιο χώρο με τις παλιές χειροκίνητες
υδραντλίες.
«Κίνησε ο άνθρωπος νερό να πάει να φέρει….»
Ένα ταξίδι στη σχέση νερού και ανθρώπου στο χρόνο,
από την υδρία στις ηλεκτρομηχανές.
Αυτή την πορεία ανθρώπου και νερού στο χρόνο προσπάθησαν να γνωρίσουν
και να κατανοήσουν τα παιδιά με παιχνίδια , κουΐζ, παντομίμα σπαζοκεφαλιές,
ξενάγηση και κατασκευές. Στην αυλή του Μουσείου οι μαθητές χειρίστηκαν τις
παλιές χειροκίνητες υδραντλίες (τουλούμπες κτλ.) και έπαιξαν.
ΠΡΑΓΜΑΤΙ ΤΟ ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΑΝ ΠΟΛΥ!!!
Η βιωματική επαφή των μαθητών με ένα χώρο που συνιστά
ζωντανή ιστορία της ύδρευσης της Θεσσαλονίκης ήταν ιδιαίτερα
εποικοδομητική και συνέβαλε στην ευαισθητοποίηση των μαθητών
πάνω σε θέματα εξοικονόμησης νερού και προστασίας του
περιβάλλοντος.
16.
17.
18. •
Επισκεφτήκαμε το Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας- Θράκης
με αφορμή τη μόνιμη έκθεση «Στους μύλους της Μακεδονίας και της Θράκης:
Νερόμυλοι, Νεροπρίονα, Νεροτριβές, Μαντάνια στην Παραδοσιακή Κοινωνία».
Τα παιδιά συμμετείχαν σε εκπαιδευτικό πρόγραμμα με τίτλο «Ο Μύλιος στο
δρόμο για τους μύλους»:
Είδαν πληροφοριακό videο,
Ξεναγήθηκαν στις αίθουσες του μουσείου, ενημερώθηκαν για τα υδροκίνητα αυτά
εργαστήρια τα οποία κατεργάζονταν τα προϊόντα πρώτης ανάγκης (σιτάρι, ξύλο και
μάλλινα υφαντά) για την παρασκευή ψωμιού, την κατασκευή στέγης και ενδυμάτων
Έπαιξαν στην αίθουσα της πληροφορικής το αντίστοιχο με το εκπαιδευτικό
πρόγραμμα DVD-ROM«Ο Μύλιος στο δρόμο για τους μύλους», όπου συμμετείχαν σε
ηλεκτρονικό παιχνίδι γνώσεων σχετικά με την υδροκίνηση και τα όσα είδαν και
άκουσαν κατά την ξενάγησή τους στους χώρους του μουσείου καθώς και σε παιχνίδια
προσομοίωσης με κατασκευές για καθένα από τα εργαστήρια (Νερόμυλο,
Νεροπρίονο, Νεροτριβή, Μαντάνι) .
Μέσα από τη γνωριμία αυτών των εργαστηρίων συνειδητοποίησαν την εξέλιξη
της τεχνολογίας (μετάβαση από το εργαλείο στη μηχανή) και τη σημασία του
τρεχούμενου νερού ως πηγή ενέργειας για την παραγωγή έργου(κίνηση των μηχανών
άλεσης του σιταριού, πρίσης του ξύλου και κατεργασίας των μάλλινων υφασμάτων) .
ΗΤΑΝ ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΚΑΙ ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΤΙΚΟ!!!
