Vitamin
- 2. 1.Витамин гэж юу вэ?
2.Витамины түүх
3.Витамины ангилал
4.Витамины үйлдвэрлэл
5.Ашигласан материал
- 3. Вита-амьдрал, амин-азот, уураг
Амьд биеийн бодисын солилцоог зохицуулагч
химийн янз бүрийн бүтэц бүхий органик
нэгдлийг витамин буюу амин дэм гэж
нэрлэдэг.
Амин дэмүүд нь үл орлогдох бодисууд юм.
Хүний биед маш бага хэмжээтэй хэрэглэгддэг
ба зөвхөн хоол тэжээлээр авах шаардлагатай.
- 4. Эртний Египтчүүд тахиан сохроор өвчилсөн хүнийг
элэгээр хооллодог байсан ба энэ нь өвчнийг эдгээж
байгааг мэдсэн. /витамин А дутагдал/
1747 онд Шотландын мэс заслын эмч James Lind
чийг бам өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх цитрусын
төрлийн хүнсийг нээсэн. /лемон/
Дорно зүгийн улсуудад нийтээрээ цагаан будаанаас
болж бери бери өвчин туссан.
(витамин В1 дутагдал)
- 5. Нээсэн он Витамин Хүнсний эх үүсвэр
1910 Vitamin B1 (Thiamine) Rice bran
1913 Vitamin A (Retinol) Cod liver oil
1920 Vitamin C (Ascorbic acid) Citrus, most fresh foods
1920 Vitamin D (Calciferol) Cod liver oil
1920 Vitamin B2 (Riboflavin) Meat, dairy products, eggs
1922 Vitamin E (Tocopherol) Wheat germ oil, unrefined
vegetable oils
1926 Vitamin B12 (Cobalamins
)
Liver, eggs, animal produc
ts
1929 Vitamin K1 (Phylloquinon
e)
Leaf vegetables
1931 Vitamin B5 (Pantothenic a
cid)
Meat, whole grains, in ma
ny foods
1931 Vitamin B7 (Biotin) Meat, dairy products, eggs
1934 Vitamin B6 (Pyridoxine) Meat, dairy products
1936 Vitamin B3 (Niacin) Meat, grains
1941 Vitamin B9 (Folic acid) Leaf vegetables
- 6. Витамин
Тосонд уусдаг
/Fat soluble/
Усанд уусдаг
/Water soluble/
Vitamin A
Vitamin D
Vitamin E
Vitamin K
Non B-complexB-complex
Vitamin C
Energy-releasing Hematopoietic
Thiamine B1
Riboflavin B2
Niacin B3
Pyridoxine B6
Biotin B7
Pantothenic acid B5
Folic acid
Vitamin B12
(cyanobalamin)
- 7. Витаминыг амьтан, ургамлын гаралтай түүхий эдээс мөн ла
бораторид нийлэгжүүлэн гарган авч болно. Жишээ нь:
А витаминыг загасны тосноос, С витаминыг цитрусын төрл
ийн жимснүүдээс мөн нохойн хошууны үрнээс гарган авдаг.
Ихэнхи үйлдвэрийн витаминууд синтетик байдаг. Энэ нь ба
йгалийн гаралтайгаас илүү хямд зардалтай бөгөөд үйлдвэрл
эхэд хялбар байдаг. Тиймээс магадгүй А витаминыг ацетоно
ос, С витаминыг кето хүчлээс гарган авсан байж болох юм.
Амьтан, ургамлаас гаргаж авсан болон синтетик аргаар үйл
двэрлэн цэвэршүүлсэн витаминуудын хооронд химийн ялга
а байдаггүй. Өөр өөр лабораторид янз бүрийн химийн
аргийг ашиглан синтетик витаминыг үйлдвэрлэдэг.
Шахмал витамин болон капсулд ихэвчлэн үйлдвэрийн үйл я
вцад нэмэлтийг хийж өгдөг.
- 8. Целлюлоз, лактоз, кальци, мальто декстрин зэргийг витам
ины нэмэлт дүүргэгчээр нэмж өгнө.
Магнийн стеарит буюу стеракийн хүчлийг витаминыг тос
логжуулж чөлөөтэй урсгахад зориулж нэмнэ.
Эдгээр нэмэлтүүд днь нунтаг витаминыг капсул болгодог
машинаар саадгүй дамжуулахад тусладаг.
Хувиргасан целлюлоз каучукийг эсвэл цардуулыг задлагч
бодисоор витаминд нэмж болно. Энэ нь витамин нэгдлийг
1 удаагийн залгилтаар задалж өгдөг.
Шахмал витаминыг ихэвчлэн өнгөлсөн байдаг ба шахмал
ууд нь тодорхой өнгө болон амттай байдаг.
Витамин нэгдэлд янз бүрийн ургамал болон кальци, төмөр
, цайр гэх мэт эрдэс бодисыг нэмж болно.
Ерөнхийдөө мэргэжлийн лабораториуд цэвэршүүлсэн вит
амин болон эрдэсийг үйлдвэрлэдэг.
- 9. Витамин үйлдвэрлэгчид нь түүхий эд, материалаа ханган н
ийлүүлэгчдээс худалдаж авдаг. Түүхий эд нь нэр хүндтэй х
анган нийлүүлэгчээс ирэх бөгөөд ямар төрлийн витамин бо
лох, мөн тэдгээр нь ямар үйлчилгээ үзүүлдэг талаар тодорх
ойлсон Шинжилгээний Гэрчилгээг хамт дагалдуулдаг ба
йна. Ихэнх тохиолдолд, үйлдвэрлэгч нь өөрөө тухайн түүхи
й эдийг туршиж үздэг ба дээжийг нь бие даасан лаборатори
руу шинжлүүлэхээр илгээдэг. Хэрвээ витамины капсул дото
рхи ургамал нь түүнийг бүрдүүлэгч орц бол тэдгээрийг бох
ирдсон эсэх болон үзүүлэх үйлчилгээг нь тодорхойлохын т
улд заавал турших шаардлагатай болдог байна.
- 10. Витамины түүхий эд үйлдвэрлэгч рүү ихэнхдээ нарийн
нунтаг хэлбэрээр нийлүүлэгддэг учраас тэдгээрт анхан
шатны боловсруулалт хийх шаардлагатай. Гэхдээ орцн
ы материал нь сайн нунтаглагдаагүй бол тэдгээрийг тээ
рмээр нунтаглах хэрэгтэй. Зарим витаминыг микроталс
т целлюлоз буюу эсвэл малтодекстрин зэрэг шүүгч орц
уудын хамтаар урьдчилан хольж найруулах шаардлагат
ай байж болох бөгөөд учир нь дараачийн боловсруулал
тын явцад нэмэр болох ширхэнцэрүүд бий болдог байн
а. Шинэ орцуудын туршилтын багцуудыг лабораторийн
техникчид хийж гүйцэтгэх ба ингэх явцдаа урьдчилсан
найруулга шаардлагатай эсэхийг тодорхойлдог.
- 11. Шахмал витамины хувьд, шахагч машинаар гүйлгэх то
мъёо нь аль хэр сайн эсэхийг тодорхойлоход ширхэнцэ
рийн хэмжээ нь маш чухал үүрэгтэй. Зарим тохиолдолд
, нийлүүлэгч нараас ирж байгаа түүхий эд нь шахмал в
итамин хийх хэмжээнд нунтаглагдсан байдаг. Бусад тох
иолдолд, нойтоноор нунтаглах ажилбар шаардлагатай.
Нойтон нунтаглах тохиолдолд витамины нарийн ширхэ
гтэй нунтагийг төрөл бүрийн целлюлозийн ширхэнцэрт
эй холиод дараа нь чийгшүүлдэг. Холимогийг дараа нь
хатаагчийн тусламжтайгаар хатаана. Хатаасны дараа 10
центийн зоосны хэмжээгээр зүсэж жижиглэнэ. Эдгээр з
үсмэлүүдийг тээрмээр гүйлгэж зохих хэмжээнд нь таар
уулна. Тээрмийн дотор байх жижиг нүхээр шахаж тохи
рох хэмжээнд нь оруулдаг байна. Эдгээр жижиг хэсгүү
дийг дараа нь жигнэж, хольдог.
- 12. Витамины бүх орцууд бэлэн болсоны дараа тэдгээрийг жигнүүр
дээр жигнэнэ. Тухайн багц доторхи орц тус бүрийн шаардлагата
й жинг жагсааж бичээд багцын томъёоны тайланд оруулдаг. Жиг
нэсэний дараа ажилтан тэдгээрийг бүгдийг нь холигч руу хийнэ.
Ердийн холигчийн эзэлхүүн нь ойролцоогоор 15-30 куб фут бую
у (0.42-0.84 м3), байх боловч том үйлдвэрлэгчийн хувьд үүнээс х
эд дахин том байж болно. Орцуудыг холигч дотор 15-30 минут б
айлгана. Үүний дараа холигчийн өөр өөр талаас дээж авч лабора
торийн шинжилгээнд явуулж шалгана. Лабораторийн техникч нь
хольцон доторхи бүхий л орцууд жигд хуваарилагдсан эсэхийг н
ягтална. Хэрвээ үйлдвэрлэгч нь том хэмжээний багцийг хийдэг
бол ажилтан холигч дотроос эхний 3 юм уу эсвэл 4 дээжийг аваа
д, дараа нь зөвхөн тогтмол хугацаанд дахин шалгалт хийж болдо
г байна. Хольж дууссаны дараа, ажилтан нь витамины томъёог х
арсаны үндсэн дээр капсул (бортого) болон эсвэл таблет хэлбэри
йн машины алийг сонгохоо шийднэ.
- 14. Холигч доторхи багцыг баталсан бол ажилтан тухайн холимог
бүхий савыг капсулын машин руу аваачиж түүний саванд цутг
ана. Холимогийг эргүүлж эхлэхээс өмнө ажилтанууд нь капсул
ын машиныг туршилтаар ажиллуулж, капсулын хэмжээ ба жин
нормондоо байгаа эсэхийг шалгадаг байна.
Түүнчлэн ажилчид капсулуудыг хагарсан болон хонхойж няца
рсан эсэхийг нүдээр шалгана. Хэрвээ туршилтын багц амжилт
тай болсон бол нийт багцыг машинд оруулна. Витамины холи
мог нэг бункерээр урсаж байхад нөгөө бункерт желатин капсул
уудыг хадгалж байдаг. Капсулуудыг машины тусламжтайгаар
хоёр хэсэг болгон хуваана. Капсулын доод хэсэг нь цоргоор да
мжин эргэлдэн доозлогч тавган дээр унана. Дараа нь машин в
итамины нарийвчлан хэмжсэн нунтаг холимгийг онгорхой хаг
ас капсул бүрт тааруулан хэмжинэ. Нягтруулагч саваагаар нун
тагийг доош нь чихэж дарна. Үүний дараа капсулын дээд талы
г дүүргэсэн ёроол тал руу нь дарж суулгана.
- 15. Бэлэн болсон витамины холимогийг бүрмэл таблет болгон ша
хаж болох ба заримдаа урьдчилан хэлбэржүүлсэн желатин кап
сулд хийж болно.
- 16. Витаминаар дүүргэсэн капсулуудыг дараа нь өнгөлөгч ма
шинд оруулна. Тэдгээрийг хэд хэдэн зөөлөн сойзоор тоно
глосон туузан дамжуулагч дээгүүр явуулж капсулын гадн
а талд үлдсэн тоос болон витамины үлдэгдэлийг цэвэрлэ
нэ. Дараа нь өнгөлсөн капсулуудыг шалгалтын ширээн д
ээр асгана. Шалгалтын ширээ нь эргэлдэгч саваа бүхий т
уузаар тоноглогдсон байна. Витаминууд нь саваануудын
хоорондох ховил руу унах ба саваатай хамт эргэлдэнэ. Ий
мээс шалгаж буй хүн витаминыг бүх талаас нь харах бол
омжтой болох юм. Хэт урт, задарсан, хонхойсон буюу яма
р нэгэн байдлаар шаардлага хангахгүй капсулыг шалгагч
авч зайлуулна. Шалгалтанд тэнцсэн витаминуудыг савлал
тын хэсэг рүү илгээнэ.
- 17. Витамины таблетуудыг тусгай таблетлах машин дээр хийж гүйцэтгэнэ.
Витамины зуурмаг хольцийг холигчоор эргүүлсэний дараа түүний дээр б
айрлах бункер руу цутгана. Витамины нунтаг нь бункераас урсан гарч тү
үний дор байрлах дүүргэх станц руу орох ба түүнээсээ эргэлдэгч ширээ
руу зөөвөрлөгдөн очно. Эргэлдэгч ширээний голч нь 2-4 фут буюу (0.6-1
.2)м эсвэл түүнээс ч том байж болох бөгөөд тухайн таблетийн хэлбэрийг
(зууван, дугариг, амьтан) дүрсэлсэн хэвийг гадна ирмэгэн дээрээ цоолсо
н нүхнүүдтэй байна. Хэвүүдийг сольж болох тул үйлдвэрлэгч нь ямар тө
рлийн дүрс сонгохоо өөрөө шийдээд тэр л ширээн дээрээ үйлдвэрлэдэг б
айна. Витамины нунтаг нь хэвийг дүүргэхээр дүүргэх станцаас хэв руу ц
утгана. Ширээ эргэлдэж эхлэхэд дүүргэсэн хэв нь дарагч пресс руу очно.
Дарагчийн дээд болон доод хагас уулзмагц, 4-10 тонны хүчтэй даралтаар
витамины нунтагийг шахна. Ийм даралтаар витамины нунтагийг компак
т таблет болгон шахдаг байна. Дарагчийг авсаны дараа доод дарагч нь дэ
эшээ өргөгдөж таблетыг түлхэн гаргана. Зарим таблетын машин нь хоёр
дарагчтай байдаг бөгөөд энэ тохиолдолд хоёр таблетыг зэрэг үйлдвэрлэн
э. Ширээний эргэлтийн хурд нь нэг минутанд хэдэн таблет хийсэн гэдгээ
р тодорхойлогдоно. Таблетууд нь чичиргээт туузан дээр гарч ирэх бөгөө
д дараа нь бүрэлтийн хэсэг рүү илгээгдэнэ.
- 18. Витамины таблетийг төрөл бүрийн шалтгааны улмаас ихэвчлэн бүрэх
шаардлагатай болдог. Бүрсэнээр таблетыг залгихад хялбар болно. Энэ
нь тааламжгүй амтыг дарахаас гадна таблетын өнгийг сайхан харагду
улдаг. Үйлдвэрлэгч нь ижил хэмжээ ба хэлбэртэй хоёр өөр таблетыг я
лгахын тулд тэдгээрийг өөр өөр өнгөөр буддаг байна. Таблетыг мөн х
одоодны шар хөдлөхөөс хамгаалсан рН-ий мэдрэмжтэй химийн түрхэ
цээр бүрж болно. Ийм бүрхүүлтэй таблет нь гэдэс дотор ороод задард
аггүй боловч уусахаасаа өмнө ходоод руу ордог байна. Бусад түрхэцү
үд нь таблетуудын уусах хугацааг тодорхойлдог учраас витамин нь ту
хайн таблетыг хэрхэн хэрэглэхээс хамаараад аажмаар юм уу, эсвэл нэг
дор шингээгдэх боломжтой.
Таблетуудыг таблетлах хэсгээс авсаны дараа бүрэх таваг руу хийнэ. Б
үрэх таваг гэдэг нь насосоор ажилладаг нэгээс зургаан ширхэг цацруу
лагч буугаар хүрээлэгдсэн том эргэлдэгч таваг юм. Таблетууд тавган
дотор эргэлдэхэд насосууд тэдгээрийг шүршиж эхэлнэ. Олонхи таблет
уудыг мөн карнауба лаагаар давхар бүрдэг. Агаарт хатаасны дараа, та
блетууд нь савлахад бэлэн болно.Таблет болон капсулын савлагааны ү
е шат нь ижил байдаг.
- 19. Витамины савлагааны ажилбар нь хэд хэдэн үе шатыг да
мждаг бөгөөд төрөл бүрийн машин ашигладаг. Тэгэхээр
савлагааны хэсэгт витамин нь нэг эгнээ машинуудын ду
ндуур гардаг гэсэн үг. Витаминуудыг эхний машины бун
кер руу цутгахад хүний оролцоо шаардагдахгүй. Ажилчи
н нь зөвхөн нэг лонх буюу эсвэл саванд орох капсул ба т
аблетын тоог тохируулж өгөх ба үлдсэнийг нь машин авт
оматаар гүйцэтгэнэ. Капсул болон таблет нь шилэн лонх
руу унах ба дараа нь лацдах, таглах, шошгодох болон ни
йлүүлж боох дамжлагыг дамжина. Хийж дууссан лонхуу
дыг хайрцаганд савлаж, борлуулахад бэлэн болгоно.
