1. 21. düyTø´£ yê<äT˝ e÷qeVü‰s¡+ nì ø=+&É+‘·sê>∑+ rdæ qT>∑T]H˚ #·÷|æ+∫ n‹X¯j÷≈£îT e*¢+#·&+.22. ‘Ó+>±Ddüu˝À¢
ÓÆ Ó Ô É ÑÛ
ø£˝≤~eT+~ ñHêï #·÷|æ+#·≈î+&Ü y˚~ø£qT #·÷|ü&+. 23. Ä+Á<Ûyê<äTqT ñ<ä´eTø±s¡TT>± ø°]+#·&+, ‘Ó+>±Dyê<äTqT
å £ É ä Ô É
<äT+&É>∑TT>± ádü&ç+#·&É+(discrediting). 24. ø£˝≤~ eT+~ Á|ü»Tqï es¡+>∑˝Ÿ
å
MT&çj·÷ f…s¡Á]düTº≈£î dü u Û Ñ ˝≤+>¥ c Õ{Ÿ #· ÷ |æ + ∫, $XÊK˝À dü y Ó T Æ ø £ ´ yê<ä T dü u Û Ñ y˚ ~ ø£ > ± <ëìï
eÁø°ø]+#·&+(doctoring) 25.Ä+Á<ÛëHêj·T≈£î n$˙‹ #·]Ã+#˚≥|ü&ÉT sê»ø°jT· eT+fÒH˚
£ É …
n+‘· nì kÕ<Ûës¡Dø]+#·&+(generalisation). 26. Ä+Á<ÛëHêj·T≈£î ù|s¡T¢ #ÓãT‘·T+fÒ,
°£ É
ù|s¡T¢ nÁ|üdüTÔ‘·+ nì n&ÉT¶ ‘·>∑&É+, yêdüÔeyê<ëìøÏ eTdæs¡T~› (smoke screening)
nyêdüyê ø£ìø£≥Tº Á|ü<]Ù+#·&+.27. ‘Ó+>±D H˚‘ ‘·|⁄ü ŒqT @+#˚≥|ü&ÉT ì]›wøsD
Ô ä É · º” £ ¡
¬øyÓTsêj˚T ‘·TbÕø° #˚j·T&É+(specifying). 28. >∑&ÉbÕ{Ï e+{Ï Ä+Á<ÛëH˚‘· #Íø£u≤s¡T m‘·TÔ>∑&ÉqT
#·÷d”æ#·÷&Éq≥T¢ q{Ï+#·&É+ (blind eye).29.‘Ó+>±D $<ë´s¡TúT sêfi¯ófl |ü≥º&Üìï |ü<˚ |ü<˚ #·÷|æ+∫ <äTX¯Ãs¡´>± s¡÷&Ûç
|üs##÷&É&+.30.b˛©düTT >∑‘´· +‘·s+ ˝Òø£ ø±TŒT »]bÕs¡ì rs¡Œ] bÕÁ‘· ìs¡«]Ô+#·&+(high profile pretension) 31.
¡ · · É ¡ É
b˛©düTT ñkÕàìj·÷ $X¯«$<ë´j·T+ $<ë´]úqT Vü‰dü˝À¢ <ä÷], ndüu´ÑÛ +>± e´eVü≤]ùdÔ ˇø£ÿeTTø£ÿ ≈£L&Ü #Ó|Œø£b˛e&É+(total
º ü
blockout). 32. $<ë´s¡ T ú T Ä+<√fi¯ q #˚ ù dÔ Ä+Á<Û ä T &Ó ’ q »qs¡ ˝ Ÿ ¬ ø .$. ø£ è cÕí s êe⁄ ≈£ î e÷s¡ T &É T ¬ ø .$. Hêsêj· T Dsêe⁄
Hêj·Tø£‘·«+ ˝Àì yê´bÕs¡T dü+düΔ nuÛÑ´+‘·s¡+( N.B.A) #Ó|æŒ+<äì Á|ükÕsêT ì*|æy˚j·T&É+(unilateral censor).
33.‘Ó+>±Dyê<ëìøÏ nqT≈£LyÓTq n+XÊqT ø±yêH˚ ì*|æyjT&É+(self censor). 34.yê>±&É+ãs¡+‘√ ‘Ó+>±Dyê<äTqT
Æ ˚ ·
<äu≤sTT+#·&+ 35. ‘·|&ÉT >∑D≤+ø±T Çe«&É+, @ø£|ø+>± e´eVü≤]+#·&+, kÕ~Ûø±s¡‘· ÄbÕ~+#·Tø√e&É+. 36.j·÷+ø£sY #Óù|Œ~
É ü ü å£ É
ndü‘·´+ nì ‘˚*‘˚ ne÷j·Tø£‘·«+ q{Ï+#·&É+, #·s¡ÃqT >∑+<äs¡>√fi¯ |üs¡Ã&É+, eTTKdüTÔ‹ #˚j·T&É+ (flattery to divert). 37. ‘êH˚
y˚T<Ûë$qì, dü‘·´dü+<ÛäTDïì ‘·q #·T≥÷º j·÷+ø£sY ø° ] Ô Á |ü ø ±X¯ + ( self
glamoursing) ÄbÕ~+#· T ø√e&É + . ‘Ó˝+>±Dyê<ëìï dü+≈£î∫‘·yê<ä+>± #Ó+#ê‘√ MT&çj÷ ‹ì|ædÔ · ù
ì+~+∫, Ä+Á<Ûëyê<ëìï düyTø´£ yê<ä+>± ø°]+#·&+. 38. ‘Ó+>±Dyê<äTqT
ÓÆ Ô É X¯Øsêìø°, yÓT<ä&ÉT≈£L |üø£åyê‘·y˚T
n‹<∏äTT>± |æ*#˚≥|ü&ÉT ne÷j·T≈£îqT, nC≤„qTqT, neø±X¯yê<äTqT,
Á|ü#ês¡+ yÓ÷E>∑ yê]ì, <äè&ÛyTq n_ÛÁbÕj·T+ ˝Òìyê]ì, ˝Öø£´+ ˝Òìyê]ì,
É ÓÆ
n+<äs÷ eT+∫yêπs nì ÁuÛ$T+#˚ yê]ì, u≤¢ø˘ yÓTsTT˝Ÿ≈î£ >∑Ts¡jT˚ ´ HÓ‹ø£ ãV”≤q‘·
¡ Ñ ’
ø£yê]ì, Á|üC≤ã+ ˝Òìyê]ì mqTï≈£î+{≤s¡T.ô|<ä› ô|<ä› Hêj·T≈£îqT ≈£L&Ü
»q+ eTT+<äT ìu…{,ºÏ uÛjTô|{Ϻ ªªHêπø$T ‘ÓTe<äT, ˙y˚ y˚T<Ûë$$μμ nì
Ñ ·
#Ó|Œ+#·T≈£î+{≤s¡T.]esY‡ ôdø±J, ôdø˝≤õø£˝Ÿ e÷ì|ü⁄´˝ÒwHé <ë«sê n‹<∏TqT
æ ’ ’£ ü ä
Ä&ÉT≈£î+{≤s¡T(overintullectualisation). 39.e´øÏ>‘· $wüj÷qT Á|ükÕÔ$+∫ myÓ÷wüq˝Ÿ u≤¢øyTsTT˝Ÿ #˚jT&É+, n‹<∏TqT
Ô∑ · ˘ Ó · ä
ñÁ<˚ø|s#&+. 40) ªª ˙ ô|+&Ü¢ìï ø=≥º&É+ m|ü&ÉT e÷H˚XÊyéμμμ?nì Á|ü•ï+∫ eTT<ë›sTTì #˚jT&É+. ªª˙ uÛÑs¡Ô ìqTï m{≤¢
£ ü¡ · É ·
uÛÑ]düTÔHêïμμ ì ádü&+#·&+(villification) oVü≤qq+ <ë«sê Á|üe÷<ä |ü]dæ‹ qT+∫ j·÷+ø£sY ‘·|Œ+#·Tø√e&É+.41.dü‘´· XÀ<Ûq
êïμμ&É ç É Δ æ ä
#˚j÷*‡q MT&çj÷ ndü‘´· kÕ<Ûq #˚d÷Ô |üTs¡ø± |ü&ø≥Tº e÷≥*ï düèwæ+#·T≈£î+~. 42.¬ø.¬ø.sêJHêe÷ yê|üdt rdüT≈£î+≥THêï&ÉT
· · ä ü ç£ º
n+≥÷, #Ûêqfi¯ó¢ q*¢≈£î≥¢ –T¢&ÉT yÓTT<äT ô|&ÉT‘êsTT. ø£&ÉT|ü⁄ eT+&ç ø√|üŒ&ç‘˚ |üÁ‹ø± kÕ«‘·+Á‘·´+n+≥÷ >∑>√ZT ô|&ÉT‘êsTT(smear
campaign).43.sêJHêe÷T ‘=+<äsbÕ≥T; ôV≤ø£e÷+&é ø√bÕìøÏ >∑Ts¡sTTHê, Á|ü»≈£î <ä>s¡ ø±˝Ò<ì ‘Ó+>±D H˚‘qT ˇ+≥]
¡ ’ Z∑ ä ·
#˚j·T#·÷kÕÔsTT.44.‘Ó+>±D≈£î e´‹πsø£yÓTÆq yês¡ÔqT s√»+‘ê #·÷|ækÕÔsTT. nqT≈£L yês¡ÔqT ø=ìï ôdø£+&ÉT¢ #·÷|æ
‘=–kÕÔsTT.45.eTeT‘ê u…qØ®, e÷j·÷e‹ ‘Ó˝+>±D≈£î nqT≈£L+>± e÷{≤¢&‘˚ e´‹πsøÏ+∫q≥T¢ eÁø°ø]kÕÔsTT(prevarication).ç £
46. $<ë´s¡T Ä‘·àVü≤‘·´qT, Ä+<√fi¯qqT ø=ìï ôdø£qbÕfÒ Á|ükÕÔ$+∫, >∑&bÕ{Ï, ø±eP], {Ï.J. yÓ+ø£fXŸ e+{Ï Ä+Á<Ûëyê<äT
ú ¢ É Ò
u§eTàT sêÁ‹+ãefi¯ó¢ n<˚ |üì>± #·÷|ækÕÔsTT. 47. Ä+Á<Ûë f…*$»Hé #Ûêqfi¯ó¢ ‘Ó+>±Dyê<ä+ô|’ <=+>∑ds«T #˚|kÕÔsTT. @ dü+düú πü æ
düπs« #˚dæ+<√, m|ü&ÉT düπs« #˚dæ+<√, m+‘·eT+~(size of universe)ì Á|ü•ï+∫+<√, $esêT #Ó|üŒe⁄.48. ‘·eT #Ûêq˝Ÿ
<˚e˝Àø£+ qT+∫ ~–e∫Ãq |ü$Á‘·yTÓ q >√e⁄ nì, ‘·eT düs« uÛ>eBZ‘‘√ düe÷qeTì #Ó|≈£î+{≤sTT (papalism). 49. $X¯«düd˙j·T
Æ π Ñ∑ · ü ü
esêZ Á|üø±s¡+ n+≥÷ >±*|ü{≤T m>∑Ts¡ykÕÔsTT(kite flying). ˚

2. 50. Ä<ÛësêT #ÓãT‘·THêïsTT nì j·÷+ø£sY n+{≤&ÉT. á Ä<ÛësêìøÏ Ä<Ûës¡+ @~? (k˛sY‡) eTT&ç >∑D≤+ø±T(raw data) @M?
$e]+#·sT. Á|ü»T nqT≈£î+≥THêïs¡T, $X‚w≈îT #ÓãT‘·THêïs¡T,n_Û»esêZ uÛÀ>∑{≤º, düìïVæ≤‘·esêZ ø£<q+ nì |ü&ø≥Tº e÷≥T
¡ ¢ ü£ „ ä∏ ç£
e*¢kÕÔsT. $qã&ÉT‘·Tqï~, $ì|ædT+~, Á|üXï¯ T ‘·˝‘T‘THêïsTT, nqTe÷HêT ≈£T>∑T‘·THêïsTT,
¡ üÔ … ·Ô ·
nqTuÛe+ #ÓãT‘·T+~, ø±˝y˚T ìs¡sTTdüT+~, düsT«≈£î $~‘·yT n+≥÷ ndüŒwüyTq, dü+~>∑yTq
Ñ í Ô ¡ ˚ º ÓÆ Δ ÓÆ
eè‹Ô|<ë‘√(journalese)Áù|ø£å≈£îqT nC≤„qTT>± e÷s¡TdüTÔHêïs¡T. MT&çj·÷ eT+∫ #·÷|æùdÔ
ü
eT˝…¢|üP<ä+&É, #Ó&ÉT #·÷|æùdÔ #Ó|ü <ä+&É . MT&çj÷ eT+∫ #·÷ù|≥≥T¢ ªyÓT+&éμ #˚j÷˝Ò.
· ·
˝Ò ≈ £ î +fÒ ªm+&é μ #˚ j · ÷ ˝Ò . n+fÒ ‘Ó +>±D˝À Á|ü k ÕsêT ÄbÕ˝… , <Ó ã “≈£ î <ä j · T ´+
bÕ]b˛‘·T+~.‘Ó+>±D |ü≥¢ Áù|eT #·÷|ü⁄‘·Tqï ‘ÓT>∑T #Ûêqfi¯ó¢ J 24, ôV≤#Y.j·T+. {ÏM, {°
ª&çwt eT+ø°μ˝ ø±øÏ>√ q÷´dt, C≤>∑è‹, »q‘· #Ûêqfi¯¢‘√ bÕ≥T ‘·≥düú yÓ’K] Á|ü<ä]ÙdüTÔqï Ç‘·s¡ uÛ≤wü #Ûêqfi¯¢qT e÷Á‘·y˚T
Á|ükÕs¡+ #˚j÷ì e÷≈£î $»„|⁄ü T nH˚ø+ n+<äT‘·THêïsTT. ‘Ó+>±D˝ÀH˚ ñ‘·eT dü+bÕ<ä≈îT,
· Ô £ Ô £
eø£ÔT, y˚T<Ûëe⁄T, ø£e⁄T, >±j·T≈£îT dü+kÕÿs¡e+‘·T˝…’q ìC≤sTTr|üs¡TT ñHêïs¡T. Ä+Á<Ûë #Ûêqfi¯¢˝À ‘Ó*$˝Òì, #·]Á‘·V”≤qT eT<Ûä´
≈£Ls=Ãì, ‘Ó+>±Dyê<äTT ‘·eT Ä˝À#·q‘√ Ä+Á<Ûä ø±s=Œπs{Ÿ #Ûêqfi¯≈î s{Ï+>¥ ô|+∫ Ä<ëj·T+ ô|+#·T‘·THêïs¡T. ‘Ó+>±Dyê<äTT
¢£ π
bÕ˝§Zqø£b˛‘˚ n$ ø£©Ô˝Òì Ä+Á<Ûë #Ûêqfi¯ó¢>± e÷s¡T‘êsTT. ø√s¡T }&çb˛‘êsTT. Ä+Á<Ûë #Ûêqfi¯¢qT ãVæ≤wüÿ]+#·edæ+~>±
‘Ó+>±DH˚‘qT, y˚T<Ûëe⁄qT ø√s¡T‘·THêïeTT. ‘Ó+>±D Á|ü» e÷≥qT, bÕ≥qT, Ä˝À#·qqT, ø£cÕºqT, ‘ê´>±qT ˇø£ÿs√E
·
≈£L&Ü #·÷|üì Ä+Á<Ûë ªª&çwt eT+ø°μμT,ªªj·÷+f…Hê _#Ódtμμ m+‘√ ø£ø£å‘√, |ü<∏äÛø£+‘√ ‘Ó+>±DqT øÏ+#·|üs¡TdüTÔHêïsTT.
<=+>∑ MT&çj·÷qT ìùw~Û<ë›+ :
á |üjÓ÷<Ûäs¡ $wü≈£î+uÛ≤T, >√eTTK yê´Á|òü÷ eTTdüT>∑T ‘Ó+>±Dyê<äTT, Hêj·T≈£îT,
ø£fi≤ø±s¡TT, ‘=*–+∫ ndüT s¡+>∑T ãj·T≥ ô|{≤º*. Ms¡T »]ù| #·sêà ø±s¡´Áø£e÷˝À¢ <=+>∑T, MT&çj·÷ e÷|òj÷
æ ·
+>∑T, |òü+>∑ eT<Ûä´q ≈£Ls=Ãì eTq e´øÏÔ‘ê«ìøÏ eT#·Ã ‘Ó#·TÃø=ì e÷|òæj·÷ n~Û|ü‘·T≈£î
eT]ìï ˝≤uÛ≤T düeT≈£Ls¡Ã&É+ nHê˝À∫‘·+. Bìe¢ eTq {À|æ˝À ‘·TÁs¡ mø£ÿ<äT, eHÓï ô|s¡><T. ∑ ä
ãTs¡<˚ n+≥T≈£î+≥T+~. u≤<Ûä´‘· >∑ #Ó’‘·q´e+‘·T˝…’q ‘Ó+>±D yê<äTT Ä+Á<ÛëMT&çj·÷≈£î ≈£L
|òæ
n‹<∏TT>± yÓfisê<äì, MøÏ+#·sê<äì dü$qj·T+>± $»„|Ôæ #˚dTHêï+. Ç|üŒ{Ïø y˚T+ ‘Ó+>±D
ä ¢¯ å üÔ π j·÷
õ˝≤¢˝À¢ ªª|ü∫à ‘Ó+>±D $s√~Ûμμ #Ûêqfi¯¢qT ì*|æy˚XÊ+. ‘Ó+>±D ñ<ä´e÷ìï øÏ+#·|üs¡Tdü÷Ô s¡÷ ‘√
yês¡T Á|ükÕs¡+ #˚dTqï nìï #Ûêqfi¯qT ‘Ó+>±D myéT.mdt.y√. dü+|òT+ 48 >∑+≥ bÕ≥T j·÷
Ô üÔ ¢ ü |òæ #√
s¡
ã+<é ô|{Ï+~. nsTT‘˚ Ä+Á<ÛTä Ä»e÷sTTw”˝Àì ø±s√Œπs{Ÿ HÓ{ŸesYÿT ã+<é |æT|ü⁄ ~Ûøÿ£ ]+∫HêsTT.
º ‘·+
‘Á·+
|ò*‘·+>± ôV≤<äsêu≤<é $TqVü‰ ‘Ó+>±D ã+<é »]–+~. ‘Ó+>±D myéT.mdt.y√T, øãT˝Ÿ
ü ’ π
Ä|üs≥s¡qT á ø±s=Œπs{Ÿ HÓ{ŸesYÿT >√dü |ü⁄#·TÃ≈£î+≥THêïsTT. Çwü+ e∫Ãq≥T¢ s¡TdüTeTT edü÷T #˚dæ |”*à |æ|Œæ #˚dTü HêïsTT. Á|ü»
π ¢ º Ô
CÒãTT, ãTÁs¡ #Ó&>=&ÉT‘·THêïsTT.n+<äTe¢ y˚T+ #Ûêqfi¯ó,¢ HÓ{ŸesYÿ MT<ä b˛sê≥+˝À eTT+<äT es¡Tdü˝À ìTÃHêï+. ‘Ó+>±D
É
e´‹πsø£ MT&çj÷qT, yê{Ï f…Ás¡]düTº Ä>∑&ÜqT ìùw~Û+#˚ ø£èwæ˝À e÷≈£î #˚jT· ÷‘· ìe«edæ+~>± nìï sê»ø°jT· bÕغT, Á|üC≤dü+|ò÷≈£î
· ü
$»„|Ôæ #˚dTHêïeTT.
üÔ
Ç≥T¢
‘Ó+>±D m+.mdt.y√. dü+|òTü +.
≈£îB|t düV‰ì
ü yÓ÷{≤&ÉT düTuÛ≤wt ¬s&ç¶ u§C≤® sêE ¬ø=+&É|ü*¢.
n<Ûä´≈£åîT ñbÕ<Ûä´≈£åîT ñbÕ<Ûä´≈£åîT $H√<é s&ç¶
¬
ñbÕ<Ûä´≈£åîT
@#·÷] uÛ≤düÿsY dü+>∑+s&ç¶ |üèB∏«sêCŸ
¬
Á|ü<Ûëq ø±s¡´<ä]Ù ‘Ó+>±D Áø±+‹<äfiŸ
ôV’≤Á<ëu≤<é, ‘˚B : 21`07`2011.
‘Ó+>±D Ms¡ |ü⁄Á‘·T≈£î |üã“‹ :
ô|dT+fÒ á ø£s|Áü ‘êìï |ü~ C…sêø˘‡ ø±|”T #˚dæ |ü+#·+&ç. ô|dT ˝Ò≈î+fÒ, |ü~ eT+~øÏ #·~$ $ì|æ+#·+&ç.
’ ü ¡ ’ ü £