1. 3.2 ขั้นตอนในการชุบเคลือบผิวด้วยพลาสติก
3.2.1 ขั้นตอนการเคลือบผิวพลาสติก
ขั้นตอนการชุบโลหะบนพลาสติกมีดังนี้ คือ
1. การทาความสะอาดบนผิวพลาสติก (cleaning) การทาความสะอาดเพื่อที่จะกาจัดคราบน้ามัน และไขมันต่างๆ ที่
ติดอยู่บนผิวพลาสติกให้หมดจดอย่างแท้จริง โดยใช้ผงซักฟอกหรือใช้น้ายาที่มีส่วนประกอบต่อไปนี้
โซเดียมคาร์บอเนต 20 กรัม/ลิตร
โซเดียมฟอสเฟต 20 กรัม/ลิตร
โซเดียมเมตตาซิลิเกต 5 กรัม/ลิตร
โซเดียมไฮดรอกไซด์ 10 กรัม/ลิตร
อุณหภูมิ 40
ซ.
เวลา 5 นาที
การผสมน้ายา จะต้องเอาสารเคมีในสูตรนี้ทั้งหมดผสมกับน้าได้ 1 ลิตร เมื่อชิ้นงานผ่านการล้างไขมัน หรือล้างสิ่ง
สกปรกบนผิวพลาสติกแล้ว ก็ต้องสลัดน้าออกให้หมดจึงทาการกัดผิวในขั้นต่อไป
2. การกัดผิว (Chemical Etching) ขั้นตอนนี้สาคัญมากเพราะก่อนจะนาพลาสติกไปชุบได้จะต้องผ่านขั้นตอนนี้
เพื่อเป็นการกัดผิวพลาสติกให้หยาบเพื่อประโยชน์ในการซึมซับของเคมีในขั้นต่อไป ส่วนการทางานของน้ายานั้นขึ้นอยู่กับ
ความเข้มข้นของน้ายา และอุณหภูมิของน้ายา
น้ายากัดผิวพลาสติก
สูตรน้ายา กรดโครมิค 420 กรัม/ลิตร
กรดกามะถัน 380 ม.ล./ลิตร
อุณหภูมิ 65
ซ.
เวลา 7 นาที
ถังใช้สแตนเลส หรือถังบุภายในด้วยตะกั่ว บุ พีวีซี
การผสมน้ายา
1. ใส่น้าในถังพอประมาณ
2. ใส่กรดโครมิค และกวนให้ละลายปนกับน้าจนหมด
3. ใส่กรดกามะถันอย่างช้าๆ เพราะน้ายาจะร้อนขึ้นมาก
4. เติมน้าจนครบ

2. 3. การทาเซ็นซิไทซิ่ง ( Sensitizing ) เป็นการทาให้ผิวพลาสติกให้ไวต่อปฏิกริยาเคมี ซึ่งทาให้เกิดชั้นดีบุกขึ้นบนผิว
พลาสติก น้ายาเซ็นซิไทซิ่งมีส่วนผสมดังนี้
สูตรน้ายา สแตนนัส คลอไรด์ 10 กรัม/ลิตร
กรดเกลือ 40 ม.ล./ลิตร
อุณหภูมิห้อง
เวลา 2-3 นาที
ถัง ใช้พลาสติก พีวีซี
การผสมน้ายา
1. ใส่น้ากลั่นประมาณครึ่งหนึ่งของภาชนะพลาสติก
2. ใส่กรดเกลือ และกวนให้เข้ากับน้า
3. ใส่สแตนนัส คลอไรด์ กวนให้ละลายจนหมด
4. เติมน้าจนครบ
4. การทาแอคติเวท (Actiivate ) เป็นการเร่งให้ผิวพลาสติกไวต่อปฏิกริยายิ่งขึ้นโดยพาราเดียมคลอไรด์ จะซึมลงบน
ผิวพลาสติก
สูตรน้ายา พาลาเดียม คลอไรด์ 0.25-0.5 กรัม/ลิตร
กรดเกลือ 10 ม.ล./ลิตร
ถังใช้ พีวีซี หรือพลาสติก
ใช้งาน อุณหภูมิห้อง
เวลา 2 นาที
การผสมน้ายา
1. ใส่น้ากลั่นในภาชนะพลาสติก ประมาณครึ่งถัง
2. ใส่กรดเกลือ และกวนน้ายา
3. ใส่พาลาเดียม คลอไรด์ และกวนน้ายาให้พาลาเดียมละลาย
4. เติมน้าจนครบ
หรือ แอคติเวทด้วยซิลเวอร์ไนเตรท
น้ายาแอคติเวทด้วยซิลเวอร์ไนเตรท แบ่งส่วนผสมออกเป็น 2 ส่วนคือ
น้ายา ก. ซิลเวอร์ไนเตรท 50 กรัม/ลิตร
แอมโมเนีย จานวนหนึ่งจนตะกอนใส

3. การผสมน้ายา ใส่ซินเวอร์ไนเตรทลงในถังซึ่งใส่น้ากลั่นกวนให้ซิลเวอร์ไนเตรทละลาย แล้วเติมแอมโมเนียลง
ไปในน้ายาจะเกิดตะกอน เติมแอมโมเนียจนตะกอนหายไปน้ายาใสเหมือนเดิม
น้ายา ข. โซเดียมโปตัสเซียมตราเตรท 50 กรัม/ลิตร
( ร๊อคเชลซ๊อล )
น้ากลั่น 125 ม.ล.
การผสมน้ายา ละลายแคลเซียมโปตัสเซียมตาเดรท 50 กรัม ในน้ากลั่น 125 ม.ล.
การใช้งาน น้ายา ก. 75 ม.ล./ลิตร
น้ายา ข. 25 ม.ล./ลิตร
5. น้ายาชุบทองแดงแบบไม่ใช้ไฟฟ้ า หรือการชุบนิเกิลแบบไม่ใช้ไฟฟ้ า (Electroless Copper or Electroless Nickel )
เป็นการเคลือบโลหะทองแดง หรือโลหะนิเกิลลงบนผิวพลาสติกโดยไม่ใช้ไฟฟ้า วิธีการนี้เป็นการใช้ Reducing
agent ซึ่งก็สามารถใช้ได้ทั้งทองแดงและนิเกิล
น้ายาชุบทองแดงแบบไม่ใช้ไฟฟ้า แบ่งส่วนเป็น 2 ส่วน
น้ายา ก. คอปเปอร์ ซัลเฟต 5 กรัม/ลิตร
โซเดียม ไฮดรอกไซด์ 7 กรัม/ลิตร
โซเดียมโปตัสเซียมตาเตรท 40 กรัม/ลิตร
การผสมน้ายา
1. ใส่น้ากลั่นในภาชนะพลาสติก แก้ว หรือ ภาชนะเคลือบประมาณ ครึ่งถัง
2. ใส่โซเดียมไฮดรอกไซด์ กวนให้ละลาย
3. ใส่โซเดียมโปตัสเซียมตรเตรท กวนให้ละลาย
4. ใส่คอปเปอร์ซัลเฟต กวนให้ละลาย
5. เติมน้าจนครบ
น้ายา ข. ฟอมาลดีไฮด์ 37 %
การใช้งาน ต้องเอาน้ายา ก. ผสมกับน้ายา ข.
วิธีผสมใช้งาน น้ายา ก. 1 ลิตร
น้ายา ข. 30 ม.ล.( ซีซี )
เวลาชุบ 10 นาที
น้ายาชุบนิเกิลแบบไม่ใช้ไฟฟ้ า ( Electroless Nickel )
สูตรที่ 1 นิเกิลซัลเฟต 40 กรัม/ลิตร
โซเดียมซิเตรท 24 กรัม/ลิตร
โซเดียมอาซิเตท 14 กรัม/ลิตร
โซเดียมไฮโปฟอสไฟท์ 20 กรัม/ลิตร
แอมโมเนียคลอไรด์ 5 กรัม/ลิตร
อุณหภูมิใช้งาน 60
ซ.
เวลา 10 นาที

4. การผสมน้ายา
1. ใส่น้ากลั่นลงในถังประมาณครึ่งถัง
2. ใส่นิเกิลซัลเฟต
3. ใส่โซเดียมซิเตรท กวนน้ายาตลอดเวลา
4. ใส่โซเดียมอาซีเตท
5. ใส่แอมโมเนียคลอไรด์
6. ใส่โซเดียมไฮโปฟอสไฟท์ และกวนให้ละลายหมด
7. เติมน้าจนครบตามปริมาตรที่ต้องการ
ขั้นตอนการชุบพลาสติก
1. ล้างไขมัน
2. ล้างน้าสะอาด
3. จุ่มกรดกามะถัน 10% (โดยปริมาตร)
4. ล้างน้า
5. กัดผิว 7 นาที
6. ล้างน้า
7. เซ็นซิไทซิ่ง 2-3 นาที
8. ล้างน้า
9. แอคติเวท 2 นาที
10. ล้างน้า
11. ชุบทองแดงแบบไม่ใช้ไฟฟ้า 10-15 นาที
12. ล้างน้า
13. ชุบทองแดงเงา 10-15 นาที
14. ล้างน้า
15. ชุบนิเกิลเงา 10-15 นาที
16. ล้างน้า
17. ชุบโครเมี่ยม
18. ล้างน้า
ปัจจุบันนี้การชุบพลาสติก ได้ถูกปรับปรุงให้ดีขึ้น และย่อกรรมวิธีการชุบให้ขั้นตอนลดน้อยลงโดยใช้
ขั้นตอนเซ็นซิไทซิ่ง ( Sensitizing ) ร่วมกับแอคติเวท ( Activate ) ซึ่งเรียกว่า Catalyst
ส่วนผสมของ Catalyst สูตรที่ 1
สแตนนัส คลอไรด์ 2 กรัม/ลิตร
พาลาเดียมคลอไรด์ 0.2 กรัม/ลิตร
กรดเกลือ 10 ม.ล./ลิตร
ปฏิกิริยา Sn²
+ Pd²
Sn 4
+ Pd0

5. ส่วนผสมของ Catalyst สูตรที่ 2
พาลาเดียมคลอไรด์ 0.7 กรัม/ลิตร
สแตนนัส คลอไรด์ 35 กรัม/ลิตร
สแตนนิค คลอไรด์ 4.5 กรัม/ลิตร
กรดเกลือ 500 กรัม/ลิตร
นอกจากสูตรทั้ง 2นี้แล้ว ยังมี Catalyst สาเร็จรูปสาหรับใช้ในอุตสาหกรรมชุบพลาสติกโดยตรง
ส่วนผสม แคททาลีส 1 ส่วน
กรดเกลือ 35% 1 ส่วน
น้า 5 ส่วน
อุณหภูมิปกติ
เวลา 2-5 นาที
ขั้นตอนการชุบพลาสติกแบบใช้ Catalyst
1. ล้างไขมัน
2. ล้างน้า
3. กัดผิว7 นาที
4. จุ่มกรดเกลือ 50 ม.ล./ลิตร
5. ล้างน้า
6. จุ่มแคททาลีส 3-5 นาที
7. ล้างน้า
8. จุ่มกรดกามะถัน 50 –150 ม.ล. /ลิตร 2-5 นาที
9. จ่มในแอมโมเนีย 50 ม.ล./ลิตร 5-10 นาที
10. ล้างน้า
11. ชุบนิเกิลแบบไม่ใช้ไฟฟ้า 4-10นาที
12. ล้างน้า
13. ชุบทองแดงเงา 10-15 นาที
14. ล้างน้า
15. ชุบโครเมียม30วินาที – 2นาที
16. ล้างน้า 2ครั้ง
การลอกชิ้นงานที่ชุบทองแดงแบบไม่ใช้ไฟฟ้า และชิ้นงานที่ชุบนิเกิลแบบไม่ใช้ไฟฟ้าบางส่วนที่ต้องการจะลอกออก
กระทาได้ดังนี้คือ นาชิ้นงานแช่ในน้ายาตามสูตรต่อไปนี้
กรดเกลือ 210 ม.ล./ลิตร
ไฮโดรเจนเปอร์ออกไซด์ 50 ม.ล./ลิตร